ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES Ad argumenta Aureoli. - Quantum ad tertium articulum, respondendum est praedictis obiectionibus. Et quidem Ad primum negatur antecedens, scilicet quod intelligentia sit principium motus corporis coelestis ad modum formae naturalis, immo ad modum motoris voluntarii. Et ad dicta Commentatoris, dicitur quod nunquam Commentatoris mens fuit, quod aliqua substantia spiritualis et intellectualis posset esse forma alicujus corporis, proprie loquendo de forma; sicut patet ex dictis ejus in 3. de Anima, comm. 5, ubi conatur astruere quod intellectus possibilis non sit forma corporis humani, nec multiplicatus ad multiplicationem hominum, sed unus omnium, et separatus secundum esse, a quolibet homine et a qualibet materia et quolibet corpore. Quid autem requiratur ad hoc quod aliquid sit proprie forma corporis vel materiae, ostendit sanctus Thomas, 2. Contra Gentiles, cap. 68 : " Ad hoc, inquit, quod aliquid sit forma substantialis alterius, duo requiruntur. Quorum unum est ut forma sit principium essendi substantialiter ei cujus est forma; principium autem dico, non efficiens, sed formale, quo aliquid est et denominatur ens. Aliud est quod sequitur ex primo, scilicet quod forma et materia conveniant in uno esse; quod non contingit de principio effectivo cum eo cui dat esse. Et hoc esse est in quo subsistit substantia composita, quae est una secundum esse, ex materia et forma constans. " - Haec ille.

Ex quo patet quod vana est fictio, quam ponit arguens, dicens, in principio suae positionis, ante argumenta recitata, quod intelligentia se habet omnino ad corpus coeleste sicut forma ignis ad materiam, excepto quod non dat sibi actum primum, dat tamen sibi omnes secundas perfectiones, quod est proprium soli formae, etc. Ex hoc namque sequitur quod intelligentia non proprie nec univoce est forma substantialis corporis coelestis, ex quo non dat sibi actum primum, qui est esse, nec convenit cum illo corpore in uno et eodem esse substantiali. Ulterius, dicere quod intelligentia non dat corpori coelesti actum primum, sed secundas perfectiones, est aeque vanum et (a) impossibile, sicut dicere quod ignis ab alio habet esse substantiale, et ab alio habet levitatem et suas proprias passiones. Et ideo ad singula dicta ejus, respondendo, dicitur, primo, quod non est impossibile, immo verum, quod substantia separata, vel forma abstracta, agat in corpus per contactum virtutis, prout declarat sanctus Thomas, 2. Contra Gentiles, cap. 56; et Philosophus, 8. Physicorum, ut recitatum est in probatione conclusionis. Tamen Commentator, ubi allegatur, forte intendebat quod forma abstracta non agit in corpus per contactum mutuum, ita ut tangat corpus et tangatur ab illo. Secundo, dicitur quod intelligentia non dicitur natura corporis coelestis illo modo quo forma ignis substantialis vel accidentalis dicitur ejus forma, sed valde aequivoce, ut etiam verba Commentatoris sonant. Et de hoc sanctus Thomas, de Spiritualibus creaturis, art. 6, in solutione septimi, sic dicit: " Substantia spiritualis quae movet coelum, habet virtutem naturalem determinatam ad coelestis corporis motum. Et similiter corpus caeli habet naturalem aptitudinem ut tali motu moveatur ; et per hoc motus caeli est naturalis, licet sit a substantia intelligente. " Tertio, dicitur quod Commentator accipit ibi aequivoce et improprie animam et animationem, et formam et informationem. Unde sancius Thomas, ubi supra, in solutione secundi, sic dicit : " Secundum opinionem Averrois, coelum est compositum ex materia et forma, sicut animal in inferioribus. Sed .tamen materia utrobique aequivoce dicitur. Nam in superioribus corporibus non est potentia ad esse, sicut in inferioribus, sed ad ubi tantum. Unde ipsum corpus actu exsistens, est materia, quae non indiget forma quae det ei esse, cum sit ens actu, sed (a) quae dat ei motum solum, etc. " Item, in solutione undecimi argumenti, sic : " Dicit Commentator corpora coelestia esse animata, quia substantiae spirituales uniuntur eis ut motores, et non ut formae. Unde, super 7. Meluphysicae (comm. 31), dicit quod virtus formativa seminis non agit, nisi per calorem qui est in semine, non ita quod sit forma in eo sicut anima in corpore naturali, sed ita quod sit ibi inclusa sicut anima est inclusa in corporibus coelestibus, etc. " Item, in solutione decimi, sic dicit : " Commentator, 12. Metaphysices (comm. 37, 41) ponit in caelo duos motores : unum conjunctum, quem vocat animam ; et alium separatum, qui movet ut finis. Tamen (6 ) ex toto hoc non habetur amplius, quam quod substantia spiritualis unitur corpori coelesti ut motor. B

Ilaec ille.

Quarto, dicitur quod, cum Commentator dicit quod coelum indiget non solum virtute movente in loco, sed etiam virtute largiente ei figuram, mensuram et permanentiam, etc; si intelligat quod motor proximus et sibi conjunctus largitur sibi omnia ista, sive per modum formae substantialis, sive per modum causa? efficientis, falsum dicit, et sua auctoritas nullo modo est in hoc recipienda. Nam, secundum Sanctos, angeli nullam formam substantialem vel accidentalem absolutam, fixam et quietam producere possunt in materia corporali ; sicut ostendit sanctus Thomas, 1 p., q. 110, art. 2; et de Potentia Dei, q. 6, art. 3 ; et de Malo, q. 16, art. 9. Si autem intelligat de motore separato qui est Deus, verum dicit. Unde sanctus Thomas, de Spiritualibus creaturis, art. 6, in solutione decimi, quod est tale : " Commentator, in 12. Meta-physicx (comm. 48), dicit quod substantiae separate sunt in optima dispositione, in qua esse possunt. Et hoc est ut unaquaeque earum moveat corpus coeleste, ut agens et ut (Inis. Non autem hoc esset, nisi aliquo modo eis uniretur, etc; "

sic dicit : (c Super hoc, inquit, invenitur Averroes varie locutus fuisse. In libro enim de Substantia orbis, dicit quod idem est quod movet corpora coelestia ut agens, et ut finis. Quod quidem est valde erroneum, praesertim secundum ejus opinionem qua ponit quod prima causa non est supra substantias moventes,, cum primum coelum ipsa moveat. Sic enim sequitur quod Deus sit anima primi caeli, si substantia quae movet primum caelum ut agens, sit anima ejus. Et ratio qua hoc dixit, est valde insufficiens; quia, cum in substantiis separatis a materia sit idem intelligens et intellectum, aestimavit quod sit idem desiderans et desideratum ; quod non est simile. Nam cognitio cujuslibet rei fit secundum quod cognitum est in (a) cognoscente; desiderium autem fit secundum conversionem desiderantis ad rem desideratam. Si autem bonum desideratum inesset desideranti (6) ex seipso, non competeret ei quod moveret ad consequendum bonum desideratum. Unde oportet dicere quod bonum desideratum, quod movet ut finis, est aliud a desiderante, quod movet ut agens. Et hoc etiam ipse dicit, in 12. Metaphysicae (comm. 37, 41). "

Haec ille.

Quinto, dicitur quod erroneum est ponere quod aliqua creatura, sive corpus coeleste, vel aliud, habeat aliquid positivum absolutum reale a causa formali, quod non habeat a causa efficienti. Sexto, dicitur quod circa causalitatem substantiarum separatarum, quam habent circa coelum vel corpora inferiora, non multum standum est opinioni Commentatoris, cum in materia de intellectu agente et possibili, et de anima humana, et de substantiis separatis, multa erronea scripserit, ut docet sanctus Thomas, 2. et 3. Contra Gentiles.

Et sic palet quod primum argumentum, in dictis Commentatoris fundatum, nihil stabile concludit, sed mulla falsa et erronea. (e) inesset desideranti.

esset desiderans Vr.

DISTINCTIO IX ET X. - QUAESTIO 1. Ad secundum dicitur quod auctoritas Aristotelis aut Commentatoris aut cujuslibet alterius dicentis intelligentiam moventem orbem esse unitam sibi inseparabiliter, non est recipienda, sed repudianda tanquam erronea, et contra dicta Sanctorum ponentium post judicium finale omnes et singulos beatos angelos et homines in caelo empyreo collocari. Quod autem spiritus movens orbem habeat aliquas conditiones formae materialis et formae abstractas, conceditur; quia etiam in aliquo conveniunt cum asino vel lapide. Sed negatur quod sint formae corporum proprie et univoce, puta dantes esse substantiale, aut propria accidentia absoluta, sive qualitatem, sive quantitatem, sive conservationem, aut permanentiam, aut constituentes unam per se naturam speci-ficam cum corpore, vel materia, vel subjecto corporali, aut quod necessitate naturali moveant corpora, aut quod sint naturaliter inseparabiles a corpore^; omnia enim ista sunt falsa. Ad tertium dicitur quod, ad hoc quod substantia spiritualis quae movet corpus coeleste, exerceat operationem intellectualem quae est intelligere, et desiderativam quae est velle, et moveat in loco, non oportet quod uniatur suo mobili ut forma substantialis, nec quod sit anima ejus, nisi aequivoce. Illud autem quod allegatur de 7. Metaphysices, est gladius Goliae, quo suus portitor jugulatur. Nam expresse dicit Commentator, in illis verbis, quod anima inclusa in corporibus coelestibus non est in eis sicut forma in corpore naturali, sicut nec virtus formativa in semine. Ad quartum dicitur quod ista positio quae ponit corpora coelestia esse vere et proprie, et univoce cum caeteris animalibus, animata, neganda est, propter inconvenientia ibidem tacta, ex dicta positione sequentia; et ultra, quia est contraria dictis Sanctorum et communi opinioni Theologorum. Et ulterius propter rationes tactas in probatione conclusionis, quia scilicet forma non est propter materiam , sed econtra, et ideo nulla forma unitur materiae, nec alicui corpori naturaliter, nisi corpus illud sit necessarium ad exercendum operationem propriam illius formae, ita quod operatio illa non possit procedere a forma, nisi illa sit unita corpori ut forma; constat autem quod nulla operatio substantiae separatae requirit talem unionem ejus ad corpus. Tunc ad singula inconvenientia quae arguens adducit, dicitur quod ponere aliquod compositum physicum ex materia et forma (a) nobilius homine, derogat philosophiae. Nam, 2. Physicorum (t. c.26), dicit Aristoteles quod anima humana est forma ultima ad quam terminatur consideratio physici. Derogat etiam theologiae, quae ponit quod coelum factum est ad complendum numerum electorum, (a) compositum. - Ali. Pr. tanquam propter finem proximum, licet sit propter integritatem universi, et propter divinam bonitatem, tanquam propter fines remotos. Nec valet solutio per distinctionem quam arguens ponit, quia nunquam indignius potest esse finis naturalis proximus vel remotus rei se dignioris. Et de hoc sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 5, art. 5, ubi inquirens utrum motus coeli quandoque cessaturus sit, ait : " Ratio permanentia? motus coeli non potest sumi ex natura aliqua coelestis corporis, ex qua tantum est aptitudo ad motum; sed oportet eam sumere ex principio activo separato. Et quia omne agens, propter finem agit, oportet considerare quis sit finis motus caeli. Si namque fini ejus congruat quod motus aliquando terminetur, coelum quandoque quiescet. Si autem fini ejus non competit quies, motus ejus erit sempiternus; non enim potest esse quod motus deficiat ex mutatione causae moventis, cum voluntas Dei sit immutabilis, sicut et ejus natura, et per eam immobilitatem consequantur, si quae sint causae mediae moventes. In hac autem consideratione tria oportet vitare. Quorum primum est, ne dicamus coelum moveri (i) propter ipsum motum, sicut dicebatur coelum esse propter ipsum esse, in quo Deo assimilatur; motui enim ex ipsa sua ratione repugnat ne possit poni finis, eo quod motus est in aliud tendens, unde non habet rationem finis, sed (6) magis ejus quod est ad finem. Cui etiam attestatur quod est actus imperfectus, ut dicitur, 2. de Anima (t. c. 54) et 3. Physicorum (t. c. 15); finis autem est ultima perfectio rei. Secundum est, ut non ponatur motus coeli esse propter aliquid vilius. Nam, cum finis sit unde ratio sumitur eorum quae sunt ad finem, oportet finem praeminere his quae sunt ad finem. Potest autem contingere quod vilius sit terminus operationis rei nobilioris; non autem quod sit finis intentionis : sicut securitas rustici est terminus quidem ad quem operatio regis gubernantis terminatur; non tamen regimen regis est ordinatum ad hujus rustici securitatem sicut in finem, sed ad (y) aliquid melius, scilicet in bonum commune. Unde non potest dici quod generatio istorum inferiorum sit finis motus caeli, etsi sit effectus vel terminus; quia et coelum istis inferioribus praeminet, et motus ejus motibus et mutationibus horum. Tertium est, ut non ponatur finis motus caeli aliquid infinitum, quia, ut dicitur, 2. Metaphysica; (t. c. 8), qui ponit infinitum in causa finali, destruit finem, et naturam boni : pertingere enim ad id quod est infinitum, impossibile est; nihil autem movetur ad id quod non potest consequi, ut dicitur, i. Caeli (t. c. 58). Unde non potest dici quod finis motus coeli sit ut consequatur in actu ubi ad quod est in potentia, licet hoc Avicenna dicere videatur. Hoc enim impossibile est consequi, cum infinitum (a) sit; quia, dum in uno ubi fit in actu, erit in potentia ad aliud ubi, in quo prius actu exsistebat. Oportet igitur finem motus coeli ponere aliquid quod coelum per motum consequi possit, quod sit aliud a motu et eo nobilius. Hoc autem dupliciter potest poni. Uno modo, ut ponatur finis motus coeli, aliquid in ipso coelo, quod simul cum motu exsistit. Et secundum hoc a quibusdam philosophis ponitur quod similitudo ad Deum in causando, est finis motus coeli; quod quidem fit ipso motu durante. Unde, secundum hoc, non contingit ut motus coeli deficiat; quia, deficiente motu, finis ex motu proveniens cessaret. Alio modo potest poni finis motus coeli aliquid extra coelum, ad quod pervenitur per motum coeli (6), quo cessante, illud potest remanere. Et haec est nostra positio. Ponimus enim quod motus coeli est propter implendum numerum electorum. Anima namque rationalis quolibet corpore i obilior est, etiam ipso coelo. Unde nullum inconveniens est, si ponatur finis motus caeli multiplicatio rationabilium animarum. "

Haec ille.

Ex quibus hoc patet, quod nunquam vilius est finis rei se dignioris. Quod autem homo sit finis caeli, ostenditur, Deuteronom, i (v. 19): Ne forte elevatis oculis ad caelum videas solem et lunam et omnia astra caeli, et errore deceptus adores ea et colas, qux creavit Deus in ministerium cunctis gentibus. Similiter, 2. Senlent., dist. 1, q. 2, art. 3, probat sanctus Thomas quod omnis creatura corporalis est facta propter hominem ; et sic videtur quod nullum compositum corporale est nobilius homine. Item, si caelum est nobilius compositum quam homo, ergo magis ad imaginem et similitudinem Dei; et sic videtur quod, sicut in creatione hominis dictum fuit: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram, multo plus debuit dici in creatione coeli, et non singulariter debuit dici, et toties repeti in sacra Scriptura, nec debuit tacere de coelo, quin alicubi diceretur quod coelum est factum ad imaginem Dei. Item, sicut totum universum est finaliter factum propter Deum, ita quaelibet pars universi propter totum universum, et inter partes illa quae nobilior est, finis est ignobilioris, ut docet sanctus Thomas, 1 p., q. 23, art. 7; et sic caelum potius esset dicendum finis hominis, quam econtra, et quod homo potius est factus propter caelum quam econtra. Nec valet si dicatur quod eadem ratione debet dici quod homo est factus propter angelum, cum angelus sit nobilior homine; nam certe hoc est verum ad hunc sensum quod homo factus est ut assequatur similitudinem angeli tanquam finis proximi; et ideo, sicut homo tenetur venerari ange- (a) Ubicumque, in hoc textu, invenitur inlinitum, habet Pr. infimum.

lum bonum tanquam digniorem se, ita si caelum sit nobilius homine, ut tu dicis, quilibet homo tenetur venerari astra publice, vel occulte, si ex hoc periculum idolatriae apud imprudentes oriretur; quae omnia sunt falsa et erronea, ut post dicetur. De secundo inconvenienti ibidem tacto, dicit sanctus Thomas, de Spiritualibus creaturis, art. 6, in solutione quinti in oppositum, quod (a) " non dicimus, Ora pro me, sol : tum quia substantia spiritualis "non unitur corpori coeli ut forma, sed ut motor; tum ut auferatur occasio idolatria?. "

Haec ille.

Ex quo videtur sequi quod, si sol esset animatus, ut dicit arguens, aeque bene posset adorari sicut sanctus Martinus aut alius beatus in corpore et anima. Unde patet quod ista opinio est occasio magna idolatriae. Et cum dicit arguens, quod idolatra? praecise reprehenduntur, quia attribuebant eis rationem primi principii,

falsum est; immo multi eorum colebant astra, ut principia secundaria, cum viderent quaedam astra aliis majora et principaliora. Item, quia ista opinio non evadit quin astra sint salutanda et honoranda, et quin eorum orationes et suffragia sint imploranda^ tdicatur,Sanetesol, ora pro me. De tertio inconvenienti non est multum curandum. Nam sanctus Thomas dicit illam rationem non concludere. Unde, de Spiritualibus creaturis, art. 6, in solutione quarti in oppositum, quasi dicit : " In hoc, nulla est dubitatio, inquit, si sequamur opinionem Damasceni ponentis angelos qui peccaverunt, de numero eorum fuisse qui corporibus corruptibilibus praeferuntur. Si vero, secundum sententiam Gregorii, etiam de superioribus aliqui peccaverunt, dicendum quod Deus eos quos ad hoc ministerium deputavit, custodivit a casu, sicut et plures aliorum. " Cum autem dicit arguens, quod non debet de talibus fieri festum, aut solemnitas, etc;

- aut loquitur de corpore coelesti, aut de motore illius, aut de composito ex utroque, quod, secundum eum, est animal quoddam beatum. Si primo modo, non evadit quin tanta veneratione talia corpora sint veneranda, quanta reliquia; Sanctorum jam Deo fruentium. Si loquitur secundo modo, constat quod venerandi sunt tales spiritus et honorandi, immo adorandi adoratione duliae, et eorum suffragia imploranda. Si tertio modo, adhuc sunt veneranda illa composita : tum quia beata; tum quia tam benefica humano generi, cum sint patres omnium qui de novo generantur, et conservatores totius humani generis. Unde quicumque credit ea quae ponit ista positio, tenetur ea colere et orare. Et cum dicit arguens quod ille cultus esset periculosus et inductivus idolatriae,

verum dicit, sed illius idolatriae sufficiens causa esset credulitas istius opinionis quam ipse fingit. Ex qua consequenter habet ponere quod talis cultus non esset idolatria, immo cultus DISTINCTIO IX ET pietatis, eo modo quo cultus Sanctorum et suarum reliquiarum. Ideo opinio sua est periculosa, cum pandat aditum idolatriae; immo sequitur quod sancti martyres qui passi sunt propter refutationem talis cultus, juste interfecti sunt, et quod in non colendo astra peccaverunt, et damnati sunt; quod est erroneum. De quarto inconvenienti, patet quod solutio quam dat non valet; immo implicat contradictionem. Quia, ex una parte, dicit quod motus ille est ita naturalis caelo, et ita consequens animam coeli, sicut motus sursum est naturalis igni et consequens formam ejus. Constat autem quod motus ignis, quia non sequitur formam apprehensam, sed formam naturalem, necessario consequitur ignem extra locum suum exsistentem. Sic, in proposito, si (a) motus coeli in loco suo sequitur naturaliter formam naturalem caeli, stante illa forma, necessario movebitur, et quies erit sibi violenta. Ex alia vero parte, dicit quod talis motus sequitur appetitum animalem vel intellectualem, et consequenter formam non naturalem, sed formam apprehensam. Ex quo sequitur quod talis motus, ex parte motoris, non est pure naturalis, sed voluntarius, et animalis, sicut motus asini ad foenum vel avenam, qui sequitur ad (6) avenam apprehensam, et non ad naturam asini. Quod autem dicit de motu et quiete hominis, etc.;

nihil valet; quia ille motus non est proprie et mere naturalis, sed animalis. Item, in hoc non sequitur opinionem Averrois; quia ille non concederet quod in potestate animas coelestis sit movere et non movere coelum aut quiescere. De quinto inconvenienti, dicitur quod satis bene dicit in hoc quod, posita sua positione, adhuc potest salvari quod illi motores coelorum sunt angeli, et missi, large loquendo. De sexto, non bene solvit; quia inconveniens videtur quod spiritus angelicus perpetuo et indisso-lubiliter alligetur alicui corpori. Item, quod non omnes beati erunt in eodem coslo post judicium. Item, cum contingere possit quod multi homines sint aequales motori solis in merito, continget quod erunt aequales in praemio; et sic oportebit quod aliqui homines beati post resurrectionem vel ante collocentur in sphaera lunae, et alii in sphaera solis; et multa alia absurda videntur ex hoc sequi. Item, cum nobiliori beato debeatur nobilior locus, inconveniens est illos spiritus nunquam esse in coelo empyreo, et tamen quod aliqui homines minoris meriti sint ibidem. Et per idem patet ad alium, quod male evadit inconveniens; quia certe sextum et septimum sunt vera inconvenientia, ut tangit sanctus Thomas, de Spiritualibus creaturis, ait. 6, arg. 2 in contrait si. - sed Pr. (6) ad. - Ora. Pr. rium, ubi (a) non reputat inconveniens, quod, " sicut unus angelus deputatur ad custodiam unius hominis, quamdiu vivit ille homo, ita deputetur ad movendum coeleste corpus, quamdiu movetur. " Sed (6) quod perpetuo concludatur in corpore, nec ullo modo possit moveri aut movere localiter, videtur inconveniens magnum. Quod adducitur in octavo loco, gladius est Goliae; quia, cum coelum empyreum, secundum arguentem, non habeat animam, et tamen habeat sempiternam permanentiam, et figuram sphaericam, et. in multis proprietatibus et secundis perfectionibus conveniat cum reliquis coelis, constat quod non est sufficiens probatio, quod aliquod coelum habeat animam, ex hoc quod est figurae sphaericae, vel habet permanentiam sempiternam. In quibus tamen probationibus fundatur argumentum primum principale et sequens, scilicet quartum, ut prius apparuit. Oportet ergo, si illa probatio sit sufficiens de aliquo coelo, quod teneat in quolibet. Cum ergo non probat de quolibet, ut arguens concedit, igitur in nullo valet. Ad quintum principale dicitur quod ponere coelum proprie esse animatum, sic quod aliqua spiritualis substantia sit proprie ejus forma, dissonat dictis Sanctorum, potissime Damasceni et Basilii. Item, non videtur bene consonum fidei, quod aliquis spiritus creatus contineat totam unam sphaeram, ita quod sit totus in qualibet parte illius sphaerae coelestis vel orbis, et contineat totum orbem, eo modo quo anima est tota in qualibet parte humani corporis et continet totum corpus humanum, potius quam ab eo contineatur. Et hoc argumentum tangit sanctus Thomas, de Spiritualibus creaturis, art. 6, ubi, sexto loco, arguit in oppositum, sic : " Anima, inquit, continet corpus, secundum Philosophum, i. de Anima (t. c. 90). Si igitur corpora coelestia sunt animata, sequeretur quod aliqua substantia spiritualis creata contineret totum coelum; quod est absurdum, cum hoc sit solius sapientiae increatae, ex cujus persona dicitur (Eccli., cap. 24, v. 8): Gyrum caeli circuivi sola. " Nec valet, si dicatur quod anima cceli est in aliqua parte ejus, et non in toto, et sic non circuit gyrum caeli;

hoc, inquam, posset bene dici, si substantia spiritualis uniretur corpori coelesti solum ut motor; sed si unitur ei ut forma et ut anima, largiens sibi non solum motum, sed (y) quantitatem, et ficuram, et permanentiam, et omnia accidentia, ista responsio locum non habet; quia forma et suum formabile simul sunt, et quod informat quamlibet partem alicujus subjecti, simul est cum qualibet parte subjecti. Item, non valet, si dicatur quod intelligentia non dicitur forma coeli, sic quod infor- I met coelum, aut det sibi esse et actum primum, et sic non oportet quod sit in qualibet parte sui orbis, sed tantum in una parte determinata;

hoc, inquam, non valet. Tum quia ab eodem res habet actum primum, a quo habet suas proprias passiones, et econtra; ergo, cum tu ponas coelum ab intelligentia habere suam finitam quantitatem, raritatem, lucem, permanentiam, habes necessario ponere quod ab eadem habet esse et actum primum. Item, impossibile est quod coelum ab aliquo babeat permanentiam , a quo non habet esse, cum permanentia non sit aliud quam continuatio exsistentiae actualis. Item, per te, intelligentia cuilibet parti caeli largitur perfectiones secundas; ergo in qualibet parte caeli est, vel cuilibet parti caeli est praesens. Item, quaelibet pars caeli intelligit; ergo aliquis intellectus est praesens cuilibet parti caeli : non autem alius quam intelligentia; igitur, etc. Quod autem quaelibet pars coeli intelligat, tu concedis cum Commentatore. Et sic patet quod tu habes necessario ponere quod intelligentia sit praesens cuilibet parti caeli quod animat. Item, perte, quaelibet pars caeli est animata; ergo habet animam sibi presentem. Item, omne animatum actuatur per animam; actus autem et potentia sunt simul, immo vel unum. Multa alia possent dici contra hoc, sed ista sufficiunt.

Tunc, cum arguens probat quod ista positio sequatur ex concessis in fide;

dicitur, Ad primam probationem, quod consequentia principalis non valet, qua arguitur : coelum est causa rerum animatarum ; igitur coelum est animatum. Sufficit enim quod agat ut instrumentum alicujus substantiae spiritualis. Unde sanctus Thomas, ubi supra (de Spiritualibus creaturis, ari. 6), in solutione duodecimi, sic dicit ad illud argumentum : " Corpus coeleste, inquantum movetur a substantia spirituali, est instrumentum ejus; et ita movet in virtute substantias spiritualis ad causandum vitam in istis inferioribus, sicut serra agit in virtute artis ad causandum arcam. " Eamdem responsionem ponit, 1 p., q. 70, art. 3, in responsione tertii, dicens : " Corpus coeleste, cum sit movens motum, habet rationem instrumenti, quod movet in virtute principalis agentis; et ideo, ex virtute sui motoris, quae est (") substantia vivens, potest causare vitam. J Idem dicit, de Potentia Dei, q. 6, art. 6, in solutione decimi argumenti. Cum autem dicit arguens, quod motor nihil facit ad actionem quae provenit ex mobili, etc;

dicitur quod falsum est; quia instrumentum plus potest ex virtute motoris quam ex propria natura. Ad secundam, dicitur quod omnes virtutes quae apparent in coelo possunt reduci, tanquam in principium proximum, in formam substantialem ipsius (") a. - Ad. IV. caeli. Nos enim ponimus corpus coeleste esse compositum ex materia et forma substantiali, quae quidem forma non est anima, nec est sola corporeitas, accipiendo corporeitatem pro aliqua forma de genere quantitatis, aut pro aliqua forma substantiali dante suae materiae solum perfectionem corporeitatis, sed est forma substantialis dans esse simpliciter, et esse corporeum, et esse hoc, sicut et in homine est eadem forma dans esse ens, esse substantiam, esse vivens, esse animal, esse hominem, etc; ita in proposito, potissime cum videamus eamdem formam dare diversas virtutes diversis partibus sui subjecti, sicut patet de forma substantiali arboris; nec oportet quod omnis forma talis sit anima. Ad tertiam, dicitur (a) quod coelum naturaliter inclinatur ad motum circularem, non ex sola figura, aut quantitate, aut corporeitate ut corporeitas est, sed ex sua forma substantiali quae est radix suae figurae, et quantitatis, et corporeitatis, et omnium perfectionum secundarum caeli. Dicitur tamen quod coelum ex illa forma non habet principium activum talis motus, sed passivum. Et hoc sufficit ad hoc quod motus caeli sit ei naturalis. Unde sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 5, art. 5 : " Motus caeli non hoc modo est naturalis caelesti corpori, sicut motus corporis elementaris est sibi naturalis.Habet enim hujusmodi motus in mobili principium, non solum materiale et receptivum, sed etiam formale et activum ; formam enim elementaris corporis sequitur talis motus, sicut aliae proprietates ex essentialibus principiis consequuntur. Sic autem in corpore caelesti esse non potest. Unde non potest suus motus esse naturalis, quasi sequens aliquam inclinationem naturalis virtutis inhaerentis, sicut ferri sursum est motus naturalis ignis. Dicitur autem motus circularis esse naturalis coelo, inquantum in (6) sua natura habet aptitudinem ad talem motum : et sic in seipso habet principium talis motus passivum; activum autem principium talis motus est aliqua substantia separata, etc. " Ad quartum, dicitur, primo, quod, si argumentum valeret, probaret quod coelum empyreum esset corpus mathematicum, et quod nullum accidens sibi inhaerens esset sibi naturale, ex quo, secundum arguentem, non habet animam. Secundo, dicitur quod ad hoc quod coelum sit corpus physicum, sufficit quod habeat formam substantialem, quae sit principium suorum propriorum accidentium, et sui motus, activum, vel passivum, ut dictum est. Tamen ultra hoc dicit sancius Thomas, 1 p., q. 70, art. 3, in solutione quinti : a Coelum dicitur movere seipsum, inquantum componitur ex motore et mobili, non sicut ex materia et forma, sed secundum contactum virtutis, ut dicium est. Et hoc etiam (a) dicitur. - Oro. IV. (8) in. - Um. Pf. - QUAESTIO I. modo potest dici quod motor ejus est principium intrinsecum, ut sic etiam motus oceli possit dici naturalis ex parte principii activi, sicut motus voluntarius dicitur naturalis animali inquantum est animal, ut dicitur, 8. Physicorum (t. c. 17). y, Item, de Spiritualibus creaturis, ubi supra (art. 6) in solutione septimi, sic dicit : " Substantia spiritualis quae movet coelum, habet virtutem naturalem determinatam ad coelestis corporis motum; et similiter corpus caeli habet naturalem aptitudinem, ut tali motu moveatur; et per hoc motus coeli est naturalis, licet sit a substantia intelligente. " Ad quintam, dicitur quod non oportet quod motus caeli sit tractus, aut pulsus, proprie loquendo; quia movetur a substantia separata per imperium voluntatis. Unde sanctus Thomas, ubi supra (de Spiritualibus creaturis, art. 6), in solutione octavi, sic dicit : " Probabiliter dicitur quod imperio voluntatis substantia spiritualis movet corpus coeleste. Quamvis enim materia corporalis, secundum formalem transmutationem non obediat ad nutum spiritui creato, sed soli Deo, ut Augustinus dicit, 3. de Trinitate (cap. 8), tamen, quod ei obedire ad nutum possit secundum transmutationem localem, etiam in nobis apparet, in quibus statim ad imperium voluntatis sequitur motus corporalium membrorum. Si tamen supra imperium voluntatis addatur etiam fluxus virtutis, non propter hoc sequitur fatigatio ex finitate virtutis, etc. " Ad sextum principale dicitur quod illa positio non tantum magnificat divinam potentiam, sed usurpat propriam Dei excellentiam, sicut supra deductum est, scilicet quod aliqua substantia spiritualis creata contineat totum mundum et circumeat gyrum caeli. Item, ex alia parte, vilificat naturam angelicam, dum ponit angelum posse informare materiam corporalem, et esse angelicum posse participari a materia corporali. Item, non oportet omnem positionem esse catholicam, quae magnificat divinam potentiam, sed solum illam quae divinae potentiae attribuit rationi consona, et sanctorum dictis et divinae Scriptura non dissona; alias positio Euclifistarum esset catholica in hoc quo ponit unam essentiam esse tres essentias sicut divina essentia est tres personas. Ad septimum dicitur, primo, quod Averroes nunquam concessit quod substantia intellectualis possit uniri alicui corpori ut forma, proprie et univoce loquendo de forma, sed aequivoce loquendo posuit hoc, ut patet ex dictis ejus; et hoc modo conceditur quod corpora coelestia sunt animata et viva, accipiendo caelum pro composito vel aggregato ex corpore coelesti et substantia spirituali. Secundo, dicitur quod dictum Commentatoris, scilicet quod coelum, secundum quamlibet sui partem sit intelligens, falsum est et erroneum. Falsum quidem, quia nulla pars corporis humani vel coelestis intelligit, nec est principium activum, aut passivum intellectionis. Erroneum autem in fide, quia ex hoc sequitur quod substantia separata sit in qualibet parte coeli ab eo moti, et ita circumeat gyrum caeli, aut ambiat totum mundum, quod est contra sacram Scripturam. Et haec de quaestione sufficiant; de qua benedictus Deus. Amen.