ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES Sj 1. - Contra primam conclusionem I. Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem, contra primam arguunt multi. Sed specialiter recitabo argumenta Scoti et Gregorii; licet multi dudum contra illam arguerent, quorum argumenta dissolvit sufficienter Correptor Corruptoris. Scotus siquidem (dist. 12, q. 2) arguit Primo sic. Quia omne absolutum prius alio absoluto, et distinctum realiter ab illo, potest esse, sine contradictione, absque illo. Sed materia est entitas absoluta, distincta a realitate formae; et est prior ea. Igitur non est contradictio quod sit sine ea. Major patet ex ratione prioris, de cujus ratione est quod possit esse sine posteriori, nisi sit prioritas originis, includens simultatem correlativorum ("); et ideo in majori additur quod sit absolutum. Minor, quantum ad primam partem sui, supponitur vera, scilicet quod sit alia realitas materiae a forma absoluta. Est etiam prior forma, non secundum perfectionem, sed secundum originem. Quia omne receptivum, est prius recepto, saltem prioritate originis; et etiam fundamentum, est prius fundato in eo. Materia autem recipit formam, et forma fundatur in materia; unde materia dicitur fundamentum natura, 2. Metaphysica;. Igitur. Confirmatur per Augustinum, qui dicit, in multis locis, quod creatio prius origine terminatur ad materiam, quam ad formam. Secundo. Quidquid Deus causat in creaturis, respectu absoluti, per causam quae non est de essentia rei, potest causare sine illa : quia non est contradictio, ex parte rei, quod sit sine illa causa quae non est de essentia ejus; et prima causa habet causalitatem illius causae. Sed forma non est de essentia materiae : sunt enim primo diversa ; nec etiam quodcumque esse quod ponatur communicare materia , est de essentia materiae; quia tunc materia transmutaretur in formam, quando transmutaretur de forma TENTURUM in formam. Igitur quidquid ponitur Deus causare in materiam per formam, potest sine forma illud causare in materia; et ita potest dare sibi esse sine forma. Tertio. Quidquid Deus immediate causat sive creat, potest immediate conservare. Sed Deus immediate creat materiam; quia, si materia est aliquid in entibus, non subest causalitati naturae, sed est a solo Deo creante. Igitur aeque poterit immediate conservare materiam. Sed quidquid Deus potest immediate conservare, potest esse per se, sine omni alio : quia nullum aliud est de ratione ejus; unde potest conservare rem per se, sine omni alio quod non est de ejus essen ia. Quarto. Non est necesse Deum velle aliquid extra se, necessitate absoluta; nec oportet quod, si velit aliquid extra se, quod necessario velit aliud, nisi sit necessitas ex parte connexionis volitorum. Sed in materia non est absoluta necessitas ad formam. Igitur, ad hoc quod velit materiam, non est necesse quod velit formam esse in materia. Minor probatur : Quia quidquid determinat sibi genus aliquod, determinat sibi speciem sub genere; unde quod aliquid determinet sibi genus, et non aliquid sub genere, impossibile est: ut quod aliquid determinet sibi quod sit animal, et non aliquam speciem animalis, est impossibile. Sed materia non determinat sibi necessario hanc formam vel illam. Unde nullam necessario sibi determinat. Igitur nec absoluta necessitate determinat sibi formam. Confirmatur. Quia quod contingenter se habet ad quodlibet alicujus generis absoluti, contingenter se habet ad totum illud genus absolutum : quia, si essentialiter dependet a natura illius generis, oportet quod essentialiter dependeat ab uno, et non a pluribus ejusdem generis; quia tunc, uno istorum non exsistente, adhuc essentialiter dependeret ad aliud, et sic esset sine illo ad quod essentialiter dependeret. Cum igitur materia contingenter respiciat quamlibet formam, sequitur quod contingenter se habet ad totum genus formae. Haec argumenta ponit, 2. Sentent.

II. Alia argumenta Scoti. - Arguit etiam contra eamdem (a) in Questionibus super Metaphysicos, lib. 7. Primo sic. Quia, secundum te, prima materia est immediate susceptiva omnium formarum substantialium, et immediate est pars compositi. Sed, destructo composito, possibile est partes remanere, 7. Metaphysicae (t. c. 24); et hoc etiam contingit naturaliter, si dictum Thomae est verum. Igitur, etc. Secundo. Quia non repugnat secundum se perpetuo et incorruptibili, esse sine corruptibili. Materia est hujusmodi, 1. Physicorum.

(aretiam contra eamdem. - Om. Pr. Tertio. Quia, 1. Physicorum, dicitur : principia non sunt ex aliis, nec ex alterutris. Igitur habent proprium esse, vel eis non repugnat esse. Quarto. Quia, si Deus facit materiam mediante forma, quasi causa secunda, et tamen sine illa non potest eam facere, tunc ipse cum causa secunda excedit seipsum praecise sumptum. Hoc autem est inconveniens. Igitur, etc. Quinto. Quia materia dicit aliquem gradum actualitatis. Ergo secundum illum poterit esse actu, licet non in actu. Consequentia patet. Antecedens probatur multipliciter. Supponit namque duas distinctiones, quarum una est de actu, et alia est de potentia. Prima distinctio de potentia, est quod aliquid dicitur esse in potentia dupliciter. Primo modo, ut terminus potentiae, sive ad quem est potentia, ut albedo generanda; et dicitur potentia objectiva, quia objicitur et praecedit quamcumque actionem. Alio modo, ut subjectum potentiae, sive in quo est potentia, ut superficies dealbanda; et dicitur potentia susceptiva vel subjectivo, quia non est ad esse sui-ipsius, sed ad susceptionem alterius ordinatur. Et per oppositum, dicitur actus dupliciter, scilicet : objectivus et essentialis, sicut entitas intrinseca cujuslibet entis; et formalis sive formativus, et hoc, sive sit essentialis, qui dicitur actus primus, sive accidentalis, qui dicitur actus secundus. Secunda distinctio est quod, stricte et proprie loquendo, aliud est esse actum, quia hoc appropriatur formae; et aliud est esse sub actu, quia illud appropriatur materiae, ut est altera pars compositi; et aliud est esse in actu, quia hoc convenit ipsi composito singulari, saltem in corporalibus; et aliud est esse actu, quia hoc circuit omne ens, et potest dici de omnibus actu extra nihil exsistentibus, in quibus est ratio entitatis. His suppositis, probatur antecedens praemissum, scilicet quod materia secundum se dicit aliquem gradum actualitatis, ita quod repugnat ei esse in potentia primo modo dicta.

Primo. Quia talis potentia non est subjectum transmutationis, sed terminus a quo.

Secundo. Quia talis potentia, secundum numerum actuum numeratur, 3. Physicorum (t. c. 8 et seq.). Eadem autem materia est una numerositate essentiae, respectu formarum oppositarum. Ergo sibi convenit actus oppositus tali potentiae.

Tertio. Quia potentia secundo modo dicta, quae convenit materiae, fundatur in aliquo actu, secundum Commentatorem, 3. Physicorum, licet non in actu de se. Haec autem est materia.

Quarto. Quia recipere non convenit alicui, nisi habenti prius in se aliquam entitatem positivam. Sed materia est fundamentum omnis realitatis positivae, et principium receptivum; licet recipiat eo modo quo est in potentia secundo modo.

- Quinto. Quia materia est essentialiter distincta a forma. Sed distinctio est realis relatio. Igitur utrumque extremum est ens reale actu, licet non in actu, stricte loquendo.

Sexto. Quia materia secundum se est terminus productionis divinae, scilicet creationis. Potentia autem primo modo, non est terminus ad quem.

Septimo. Quia materia est pars essentialis compositi. Sed pura potentia, nullo modo est pars compositi.

Si dicatur quod sub forma fuit creata;

sed contra. Quia : aut sub una, et tunc non fuit pura, sed signata; aut sub pluribus, et tunc non fuit unum creatum, sed plura creata.

Et sic patet antecedens illud assumptum. Sexto arguit. Materia prima est secundum se ens. Igitur potest secundum se esse. Antecedens probatur. Primo : quia materia est principium per se, 1. Physicorum. Secundo : quia est causa per se, 2. Physicorum et 5. Metaphysicae. Tertio : quia est subjectum transmutationis naturalis; hoc autem necesse est esse ens, quia in hoc differt a creatione ipsa generatio, quia etiam agens naturale hoc requirit. Haec sunt argumenta Scoti contra primam conclusionem. III. Argumenta Gregorii.

Contra eamdem arguit Gregorius de Arimino (dist. 12, q. 2, art. 3). Primo. Omne possibile esse verum, potest verificari per divinam potentiam ; alias aliquod verum verbum est, et impossibile apud Deum. Sed materiam esse, et nullam (x) formam esse, quamvis sit falsum, est tamen possibile esse verum; cum nullam implicet contradictionem. Igitur, etc. Secundo. Si hoc non esset Deo possibile, sequitur quod non quamlibet creaturam Deus posset, sine alio extrinseco conservante, per se tantum conservare. Consequentia ista patet. Quoniam quod una res non possit etiam naturaliter exsistere sine alia ab ea essentialiter distincta, et non sibi intrinseca, non est nisi : vel quia illa est effectus naturalis ipsius, sicut sol non potest esse naturaliter, quin lumen sit ab illo diffusum ; vel quia est quaedam propria passio consequens, sicut dicimus quod ignis non potest esse sine calore; vel quia est causa ipsum in esse conservans, sicut lumen non potest naturaliter exsistere, non exsistente luminoso corpore a quo conservatur in esse. Sed propter primum (6) non impeditur propositum. Tum quia forma non est effectus materiae illo modo. Tum quia per divinam potentiam potest quaelibet talis causa sine hujusmodi effectu exsistere, ut patet de sole, tempore mortis Christi, qui non profudit lumen in aere. Patet etiam de igne in camino, qui illos tres pueros non calefecit, aut aliqualiter in eos egit. Nec propter secundum. Quia nulla est forma tam naturaliter et necessario consequens aliquod subjectum, quin sine ipsa (t) Deus posset subjectum Conser-Ja) nullam.

naturam Pr. (6) primum. - ipsum Pr. (f) ipsa.

ipso Pr. vare; sicut expresse haberi potest a beato Augustino, in Epistola ad Comensium, quae est septuagesima-tertia in numero epistolarum, ubi ait: Valet divina potentia de ista visibili atque tractabili natura corporum quibusdam manantibus, auferre quas voluerit qualitates, etc. Et cum statim ante, dixisset quod Deus carnem nostram potest perpetuo sine corruptione servare, sicut et pueros in camino sine (a) laesione servavit, et posuit quamdam responsionem, qua dici posset non carni illorum virorum additam fuisse contra ignem (6) incorruptionem, sed ipsi igni detractam fuisse corrumpendi facultatem (verba sua sunt), non hoc dicit esse impossibile; sed dixit, hoc adhuc prius dicto mirabilius esse, eo (y) quod simul ignis comburebat ligna, et non urebat illorum corpora; et mox sequuntur verba allegata; ita quod non est dubium alicui diligenter consideranti, quin Augustinus velit ibi asserere Deum posse, si vellet, facere ignem esse sine calore, et quamlibet rem absque propria qualitate et qualibet passione naturaliter consequente. Relinquitur ergo quod, si materiam non posset sine forma facere, quod hoc sit ideo quia per formam materia conservatur in esse. Et sic patet consequentia. Sed falsitas consequentis debet cuilibet catholico esse certa; quia non minus quamlibet rem Deus potest absque alio extrinseco conservante conservare, quam possit absque alio producente producere. Sicut enim ab ipso, ita et per ipsum sunt omnia, et omnia in ipso constant, secundum Apostolum (Rom., 11, 36).

Confirmatur. Quia alias Deus indigeret creatura, et juvaretur per eam in conservando aliquam creaturam; quod videtur derogare omnipotenter Dei. Unde, sicut dicit Augustinus, 1. libro de Libero Arbitrio, cap. 2, quod ille non Deum omnipotentem credit, qui ulla credit eum adjutum esse (o) in creando natura, quasi ipse sibi non sufficeret; ita certe videtur quod non plene credatur omnipotens, si non unam (e) quamlibet creaturam sine alterius adjutorio conservare possit. Tertio. Non minus est hoc Deo possibile, quam quod accidens sit sine subjecto; quod tamen fit per Dei potentiam in sacramento Altaris. Multa etiam miracula et supra naturam legimus divinitus facta. Ex quibus consideratis et creditis, non deberet aliquis dubitare hoc Deum posse. Et ideo Augustinus, in epistola allegata, cum induxisset miraculum de igne in camino, ait : Qui ista non credunt, multum de divina potestate diffidunt; nec cum eis vel ad eos sermo nunc nobis est. Qui autem ista

credidit, ex his etiam illa conjiciant primo quae fideliter quierunt.

Quarto arguit contra probationem conclusionis, qua dicitur : Si materia esset sine forma, tunc esset actu sine actu ; quod implicat contradictionem. Et consequentia patet; quia ipsum quod est actus, est forma, etc.

Ista, inquit, ratio non valet. Quia, si intelligatur esse actu, generaliter id (a) de quo contingit per propositionem de praesenti et de inesse vere enuntiare esse, verbi gratia, dicendo, Hoc est, et per oppositum, illud dicatur esse in potentia, de quo non contingit per hujusmodi propositionem sed tantum per illam de possibili enuntiare esse, utpote dicendo, Hoc potest esse, si, inquam, ita intelligatur esse actu, et per actum intelligatur forma, consequens non est impossibile, nec implicans contradictionem. Si autem intelligatur esse actu, specialiter pro eo quod est ens actu primo modo, et essentia integra et perfecte in specie, vel perfectio alterius cum illo perfectam essentiam in determinata specie constituens, et per oppositum, ens in potentia dicatur illud quod, etsi sit ens actu primo modo, est tamen quaedam partialis et incompleta essentia^ perfectibilis et quasi complebilis per aliam, ut sit essentia integra et perfecta in specie, tunc consequentia non valet; quoniam tunc materia non esset sic (6) actu. Materia enim potest dici ens actu primo modo, licet non secundo modo; et hoc, in casu ubi esset sine forma substantiali. Et quod materia sit ens actu primo modo, probat Gregorius (Ibid., q. 1) quintupliciter.

Primo sic. Substantia corporalis per se subsistens, naturaliter generata, est. Igitur materia est; et per consequens, ens actu primo modo. Antecedens notum est sensui; videmus enim ignem naturaliter genitum, et plantas, et multa alia. Consequentia probatur. Quia omnis hujusmodi substantia naturaliter genita, habet aliquam partem essentialem, quae praefuit suae generationi; et talem nos vocamus materiam. Cum igitur impossibile sit totum esse, nisi pars ejus Sit, sequitur quod materia est.

Secundo probat hoc auctoritate theologica. Nam, secundum theologiam, materia fuit creata, nec fuit Deo coaeterna. Igitur materia non est tantum ens in potentia. Consequentia tenet. Quia alioquin non aliter esset ens quam erat ante creationem : nam et antequam crearetur, fuit in potentia ut esset, et potuit esse per potentiam Creatoris tantum; et ita etiam nunc, si esset tantummodo in potentia, non esset nisi per potentiam Creatoris. Antecedens patet per Augustinum, in libro de Fide et symbolo, cap. 2 : Nullo modo, inquit, credendum est ipsam materiam de qua factus est mundus, per seipsam esse potuisse, tanquam coaeternam et coaevam Deo. Et infra : Certissime creditur omilia Deum fecisse ex nihilo; quia etiam si de aliqua materia factus est mundus, eadem ipsa materia de nihilo facta est.

Tertio probat hoc auctoritate philosophica. Nam philosophi ponunt materiam ingenerabilem ; et si sic, igitur non tantum potest esse, secundum philosophiam, sed est. Consequentia patet : quia, si non esset sed tantummodo posset esse, et, secundum philosophiam, non posset esse.per creationem, igitur per generationem; et per consequens, non esset ingenerabilis.

Quarto. Quia Commentator, 4. Metaphysicae, comm. 15, ait : " Quod non est actu, est non ens. " Sed materia non est non ens. Igitur est adu.

Quinto. Quia, secundum hoc, nullae essent causae intrinseca?; et per consequens, non essent quatuor genera causarum. Et multa alia sequerentur contra philosophicas veritates. Haec sunt argumenta Gregorii. g 2.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta Gregorii.

Contra secundam conclusionem arguit Gregorius (dist. 12, q. 2. art. 1), probando quod, cum una res corrumpitur et alia generatur, non corrumpitur quantitas praecedens, nec acquiritur nova. Primo sic. Ponatur, inquit, gratia exempli, quod ex aliquo aere demonstrato generetur ignis. Si ergo tota quantitas aeris corrumpitur : aut corrumpitur in tempore, et partibiliter; aut tota simul, et in instanti. Non primo modo, ut dicit se probasse. Nec secundo modo. Quia : vel corrumperetur tota simul, in instanti corruptionis formae substantialis aeris et generationis ignis; vel ante illud instans. Non ante. Quia : vel (a)aer remaneret post, absque quantitate; vel, si nova generabitur : aut (6) illa remanebit usque ad instans corruptionis (et cum semper usque ad illud instans aer fiat rarior, et augeatur ejus quantitas, illa fieret major quam fuit cum primo genita est, et remanebit per totum tempus rarefactionis suae, et ita poterit remanere prima, quae ponitur corrupta, immo multo rationabilius hoc de illa conceditur); aut non remanebit usque ad illud instans, sed corrumpetur, et nova generabitur; immo, certe, in quolibet instanti oportebit dare quod nova quantitas generetur. Et tunc dicit sequi omnia inconvenientia quae deduxit contra similem imaginationem de formarum intensione, primo libro. Nec potest dici quod per totum tempus praecedens duret eadem quantitas aeris, et in instanti corruptionis aeris simul tota corrumpatur. Probatur : Quia in illo instanti non corrumpitur raritas aeris; igitur nec ejus quantitas. Consequentia patet. Quia : vel raritas aeris non est alia res a quantitate; vel, si sit alia, non minus est possibile quod eadem quantitas quae est in corrumpendo, remaneat post ejus corruptionem in genito, quam quod remaneat eadem raritas; certum est. Antecedens probatur. Et supponitur unum demonstratum in 6. Physicorum, scilicet quod omne quod mutatum est, quando primo mutatum est, est in eo ad quod mutatum est; quod generaliter verum est in quolibet genere motus vel mutationis. Et supponatur etiam quod materia aeris continue rarefiat, absque interruptione, quousque veniat ad maximam raritatem quam habebit in hujusmodi generatione. Et istud suppositum est necessarium, supposito quod semper sit praesens activum quod rarefacit et debet ignem generare. Aut igitur materia aeris erit primo mutata ad summam raritatem quam habebit, in instanti generationis; aut in alio instanti sequente; aut in praecedente. Non potest dici quod in praecedente; quia non cessat materia rarefieri, quousque habeatur raritas impossibilis formae aeris. Et similiter, quia, eadem ratione, possent terminari ceterae transmutationes aeris, quibus disponitur ad formam ignis; et sic sequens generatio non esset terminus praecedentis transmutationis. Et iterum, per totum tempus sequens, esset activum sufficienter proximum passivo, et in debitis dispositionibus ad agendum, absque impedimento, et tamen non ageret; quod est contra naturam. Si vero materia erit primo transmutata ad illam, in instanti generationis, igitur tunc erit illa, seu tunc habebit illam; quod est propositum. Et idem sequitur, si in instanti sequente : quoniam, etsi non ad summam erit in illo instanti mutata, quia tamen continue durat rarefactio, ut suppositum est, tunc primo erit mutata ad aliquam citra summam, et tunc illam habebit, et postea in tempore sequente; supposito, inquit, ex probatis in primo, quod in intensione formae pars prior remaneat cum sequente.

Si quis autem velit dicere quod rarefactio non durat usque ad instans corruptionis, aliqua tamen alteratio, ut desiccatio vel calefactio, durat,

quamvis sic dicens irrationabiliter loqueretur, nihilominus non impeditur propositum ; quoniam idem arguitur de qualibet alia qualitate, et, quaecumque ponatur remanere in generato, multo rationabilius hoc ponitur de quantitate. Fortassis dicetur quod, quamvis ubi simpliciter est intensio formae, absque alia transmutatione annexa, pars praecedens maneat cum sequentibus; ubi tamen concurrit alia transmutatio, contingit oppositum aliquando, licet per accidens : verbi gratia, si corruptio subjecti formae quae intenditur, interveniat. Sic autem est in proposito : quia subjectum partiale quantitatis et omnium qualitatum est forma substantialis, et ideo, quia ipsa in illo instanti corrumpitur, simul etiam corrumpitur quantitas et omnis qualitas ejus. Et sicut tunc inducetur forma I. - QUAESTIO I. TENTURUM alia substantialis, vel ignis, in exemplo dato; sic etiam inducuntur congruae et convenientes quantitates et qualitates. In illo igitur instanti, utique materia mutata est ad qualitatem aliquam, ut arguitur, sed tamen ad totaliter novam. Et sic de quantitate et qualibet qualitate dicetur. Nec habebitur quod eadem quantitas, vel qualitas quae fuit in corrupto, remaneat in generato. - Contra hoc arguitur. Quia forma substantialis rei corrumpendae, non prius corrumpitur quam in ejus materia sint inducta; dispositiones incompossibiles sibi, propter quarum praesentiam ipsa corrumpitur; neque etiam postquam inductae sunt; sed tunc primo. Igitur, in instanti suae corruptionis, sunt in materia quantitas et qualitas quae praefuerunt. Antecedens est ex se evidens. Consequentia probatur ex eo quod dispositiones quae inducuntur tanquam sequelae formae generatae, si quae tales sunt, non suntcausae corruptionis alterius formae substantialis; quinimmo, prius natura vel causa, corrumpitur illa, quam istae inducantur. Unde et ipsa corruptio formae praecedentis, est dispositio quodammodo ad formam sequentem; id est : materia, ex hoc quod privatur priore forma, disponitur ad sequentem. Inductio vero novae formae substantialis, prior est, saltem causaliter, inductione accidentium consequentium eam. Non igitur hujusmodi dispositiones sequentes, sunt hae propter quas forma corrumpitur; sed praecedentes, quae tunc primo sunt in gradu incompossibili ipsi formae. Fundamentum autem responsionis datae, scilicet quod forma substantialis sit partiale subjectum accidentium, falsum est, ut dicit se probaturum. Secundo principaliter arguit sic. Agens naturale generativum alicujus substantiae, disponit materiam generationi formae, dispositionibus convenientibus formae in suo esse. Igitur dispositiones praeinductae remanent cum ipsa forma; igitur et quantitas; nam ipsa est una de dispositionibus formarum naturalium. Antecedens patet ad sensum. Consequentia probatur.

Tum quia non est aliquod agens quod ipsas corrumpat, cum ipsum generans vincat actionem cujuslibet contrarii, et istas ipsas faciat.

Tum quia frustra destruerentur, ex quo similes oportet iterum causari.

Confirmatur. Quia nullus unquam artifex, et agens secundum artem, destruit dispositiones artificiales quas facit, nec etiam quas invenit prius factas in sua materia ab alio artifice, si quas inveniat, dummodo sint convenientes formae artificii quam intendit. Quod si quis ageret, non artificiose ageret, sed insipienter et superflue; et non secundum artem, sed potius contra artem agere diceretur. Constat autem quod natura in suis operationibus non minus superflua fugit quam ars. - Tum tertio, quia, si tales dispositiones non remanerent in susceptione formae a materia, nullum generans disponeret materiam inducendo convenientes dispositiones, sed solummodo corrumpendo contrarias et disconvenientes; cujus oppositum videmus ad sensum : nam ignis non solum corrumpit frigiditatem ligni sicci, sed auget et intendit ejus siccitatem ; et quodlibet elementum agens in aliud, sibi symbolam (a) auget in eo qualitatem.

Tum quarto, quia sequeretur quod materia, secundum se, praecise, esset sufficienter disposita ad suscipiendum immediate quamlibet formam indifferenter, ita quod, si, per potentiam Dei, ipsa esset separata per se, et nullam haberet formam accidentalem aut substantialem, quamcumque formam substantialem nulla praeveniente dispositione immediate susciperet, si esset agens propinquum potens formam inducere. Ex quo etiam sequitur quod nunc de facto ipsa est secundum se propinqua materia, et proprium susceptivum omnium formarum, et non solum remotum. Hoc autem est contra Philosophum, 8. Metaphy-sicae (t. c. 4-6), et contra Commentatorem, 7. Metaphysicae, comiti. 32, et lib. 12, cornili. 11 et 12, et multis aliis locis, ubi distinguunt materiam propinquam a remota, et materiam propriam unius generis formarum a materia propria alterius. Et volunt quod materia naturaliter quasdam formas non recipiat, nisi quibusdam aliis mediantibus. Et si nunquam hoc dixissent, nos ita videmus ad sensum.

Tum quinto, quia, si tales dispositiones praevenientes non manent in instanti generationis formae, sequitur quod, exsistente aliqua materia summe disposita ad unam formam, verbi gratia, terrae, poterit naturaliter introduci forma alia omnino disparata, et requirens contrarias dispositiones, verbi gratia, forma ignis. Istud autem nullus physice loquens diceret. Probatur consequentia : Nam ponatur quod aliquod frustum ligni disponatur ad formam terrae, et sit aliquis ignis distans, qui continue moveatur versus hoc lignum, et moveatur sic, quod in eodem instanti quo corrumpitur forma substantialis ligni, ipse primo sit in debita distantia ad agendum in materiam illam. Et volo quod iste ignis sit potentior quam agens illud quod disponit ad formam terrae. Totus casus, sicut patet, possibilis est. Hoc posito, constat quod aliqua forma substantialis inducetur in materia illa : tum quia materia non potest naturaliter exsistere sine forma substantiali; tum quia est ibi agens naturale sufficiens ad agendum, et ipsa est sufficiens receptivum formae, et in debita distantia ad agens. Sed non inducetur forma terrae. Probatio : Quoniam in isto instanti corruptionis formae substantialis ligni, per te, non est aliqua dispositio ad formam terrae in materia illa, quamvis praefuerint multae, et per consequens, ipsa pro tunc non est magis disposita ad formam terrae quam ad formam ignis, quamvis prius fuerit magis disposita ad formam terrae; cum ergo ignis sit aeque . - QUAESTIO I. sufficienter propinquus, et sit potentior ad agendum, supposita aequali dispositione materiae, sequitur quod inducet in materia formam ignis. Tertio principaliter arguit sic : Nulla qualitas rei corrumpendas conveniens formae inducendas corrumpitur naturaliter, cum illa forma debet induci. Igitur nulla quantitas rei corrumpendae corrumpitur, cum ex ea alia naturaliter generatur. Consequentia probatur. Tum quia omnes qui ponunt eamdem numero qualitatem remanere in generato, quae praefuit in corrupto, ponunt etiam quod eadem quantitas maneat secundum essentiam, licet sit aliquando major vel minor; non tamen omnes qui ponunt eamdem quantitatem manere, ponunt idem de qualitate; unde magis videtur hoc ponendum de quantitate, quam de qualitate. Tum quia eadem causa est utrobique, scilicet convenientia ad formam generandam ; nulla est (a) enim forma substantialis, quae non requirat naturaliter materiam quantam. Antecedens probatur ex auctoritate Philosophi, 2. de Generatione (t. c. 25), ubi vult quod in elementis habentibus symbolum, facilior est generatio unius ex alio. Et assignat causam : Quia facilius, inquit, est unum quam multa transmutare; verbi gratia, ex igne quidem erit aer, allero transmutato, scilicet humiditate. Et ibi per longum processum vult quod sola contraria qualitas corrumpatur, et symbola quae est conveniens, ut communis, remaneat. Et ibidem etiam Commentator : " Generatio, inquit, horum quae contrariantur secundum unam differentiam, erit per corruptionem unius contrarietatis : verbi gratia, ignis fit aer, corrupta siccitate, remanente caliditate; et haec est facilior generatio. "

Hanc rationem totam facit in virtute idem Commentator in de Substantia Orbis, cap. 1, ubi ait : " Dimensiones simplices quae appellantur corpus simplex, non denudantur a prima materia, sicut nec aliqua accidentia communia omnibus corporibus contrariis, aut duobus eorum, aut plus : verbi gratia, diaphaneitas, in qua communicant ignis et aer et aqua. " Et paulo ante, praemittit quod, cum Aristoteles invenit omnes formas in dimensionibus non terminatis, scivit quod materia nunquam denudatur a dimensionibus non terminatis. Et per totum capitulum tenet istam conclusionem. Et similiter, 1. Physicorum, comm. 63; et multis aliis locis. Nec alicui qui dicta ejus super hoc viderit, potest dubium esse quin ipse fuerit hujusmodi sententiae.

Haec Gregorius. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem conclusionem secundam arguit Aureolus (dist. 12, q. 1, art. 2) quod eadem quantitas numero maneat in generato et corrupto, et quod nulla de novo generetur nec corrumpatur. Primo. Quia quantitas quae ponitur de novo generata : aut educitur secundum omnia sui de uno et eodem realiter; aut de alio et alio. Si primo modo, hoc est impossibile. Quia : vel reciperetur in illo penitus eodem et indivisibili, et tunc materia non extenderetur; vel secundum aliquid sui reciperetur in eo realiter, et tunc non reciperetur in eo ex quo educitur; quod est falsum, quia ejus est actus, cujus est potentia. Si vero detur secundum membrum, scilicet quod quantitas secundum suum omne (a) educitur de alio et alio ipsius materiae, tunc habetur propositum. Quia tunc in materia erit dare aliud et aliud praecedens quantitatem. Et tunc quaero : aut ista alietas erit in materia per quantitatem priorem , et hoc est impossibile, quia sic essent in materia simul duae quantitates, scilicet: praecedens, per hoc quod est partibilis; et alia de novo generata. Nec per seipsam potest habere talem alietatem ; quia tunc materia habebit per se dimensiones, ex quo habet partibilitatem. Ergo restat quod nulla quantitas omnino nova possit induci in materia. Secundo. Quia quantitas de novo adveniens materiae : aut invenit eam divisibilem ; aut indivisibilem. Si divisibilem, ergo praecedit quantitas. Si indivisibilem, ergo accidens divisibile erit in subjecto indivisibili.

Confirmatur : Quia sicut tota quantitas supponit totam materiam, sic quodlibet quantitatis quodlibet materiae. Tertio. Quia terminus a quo et terminus ad quem non sunt ejusdem speciei, nisi sit motus intensionis aut remissionis. Sed quantitas quam ponis corrumpi, et illa quam ponis noviter generari, sunt ejusdem speciei. Ergo impossibile est quod sint duae quantitates, et quod in generatione acquiratur nova quantitas. Quarto. Quia tunc generatio non esset finis alte-rationis vel terminus, si (6) quantitas et consequenter omnia accidentia de novo generarentur, et omnia accidentia acquisita per alterationem corrumperentur in instanti generationis. Quia nullum accidens corrumpitur in fine alterationis per quam acquiritur : in illo enim instanti perficitur; igitur, si tunc corrumperetur, in eodem instanti esset et non esset. Sed, per te, forma substantialis non generatur, nisi accidentia inducta per alterationem corrumpantur; et in illo instanti generatur, quando accidentia illa corrumpuntur. Ergo forma non generatur in fine alterationis; vel, si sic, sequitur quod forma generetur quando accidentia inducta per alterationem adhuc manent; quod est propositum.

Haec ille. III. Argumentum ex dictis sancti Thomae.

Item, ulterius potest argui contra conclusionem istam ex dictis sancti Thomae. Nam ipse ponit, in multis locis, quod quantitas interminata nunquam separatura materia, et quod manet eadem in generato et corrupto. Quod patet, 4. Senteni., dist. 12, q. 1, art. 2; item, dist. 44, q. 1, art. 1; item, 11. Quodlibeto, q. 6; item, in scripto super Boe-tium" de Trinitate, in illa quaestione qua quaerit, Utrum varietas accidentium possit esse causa pluralitatis secundum numerum; et in multis aliis locis. g 3. - Contra tertiam conclusionem I. Argumenta Gregorii. - Contra tertiam conclusionem arguit Gregorius (dist. 12, q. 2, art. 2), probando quod cujuslibet formae mere corporalis sola materia sit primum et immediatum subjectum. Primo sic. Per illud sui tantum compositum est subjectum formae, sive substantialis, sive accidentalis, per quod compositum ipsum, antequam illam haberet, erat in potentia receptiva ad illam. Hoc patet : quia cujus est potentia, ejus est actus. Sed per solam materiam compositum erat in potentia receptiva ad formam quamlibet corporalem quam habet. "Ergo, etc. Minor probatur multipliciter. Primo quidem auctoritate Commentatoris, primo capite de Substantia Orbis, ubi ait quod subjectum transmutationis non est substantia simplex in actu, quia tunc esset impossibile, id est, carens potentialitate, et non receptivum, etc. Et infra, dicit quod Aristoteles " invenit quod subjecta omnium accidentium sunt individua substantia?, quae sunt in actu, de quibus fuit declaratum ab eo esse composita ex formis et subjecto quod est in potentia; et accepit etiam signum ex hoc quod subjectum recipit accidentia contingentia, in eo quod non est simplex ", id est, signum per quod Aristoteles cognovit subjectum accidentium corporalium non esse simplex in actu, quia recipit accidentia contingentia. Unde arguit : a Quoniam, si esset simplex actu, non posset recipere accidentia; pati enim est contrarium ipsi actui, "

Haec Commentator.

Hinc adverte quod Aristoteles, ex eo quod vidit substantias exsistentes in actu recipere accidentia contingentia, cognovit ipsas non esse simplices, et esse compositas ex subjecto in potentia. Et ratio est: quia pati repugnat actui; igitur non secundum formam quae est actus, ipsum compositum est in potentia ad accidentia, et, per eamdem rationem, nec ad aliam formam cujus receptio est passio (quod dico ad differentiam formarum spiritualium). Secundo probatur minor. Quoniam alias sequeretur quod forma esset principium patiendi et transmutandi ab alio ac per hoc potentia passiva ; quod non convenienter dicitur. Tertio. Quia tunc transmutatio non plus faceret nos scire materiam quam formam, si forma esset subjectum transmutationis sicut materia. -Ista ratio non probat de quantitate, quoniam ipsa non recipitur de novo in materia. Sed quod ejus subjectum sit sola materia, probatur per hoc quod ipsa alias migraret de subjecto in subjectum. Quod patet: si non solum materia sed etiam forma esset subjectum quantitatis, cum nulla forma sit aeterna in materia, sed una succedat alii, quantitas nunc esset subjective in una forma, et nunc in alia. Secundo arguit sic. In homine sola materia est subjectum omnium formarum corporalium. Igitur in omnibus rebus corporalibus sola materia est subjectum primum talium formarum. Consequentia est evidens; quoniam non minus materia est sufficiens in aliis ad recipiendum quam in homine. Antecedens probatur : Quia nec forma substantialis hominis est subjectum accidentium corporalium, cum ipsa sit spiritualis, et nulla alia forma substantialis sit in eo, ut nunc supponitur. Nec etiam aliquod accidens est subjectum alterius accidentis, sicut patet, 4. Metaphysicae, in illa parte, Omnino vero destruit substantiam, etc, ubi (t. c. 13) vult Aristoteles quod accidens unum non accidit alteri, nisi pro tanto unum dicatur (a) accidere alteri, quia ambo accidunt tertio, scilicet subjecto. Unde haec sunt verba ejus : Accidens enim accidenti non accidit, nisi quia ambo eidem accidunt. Et satis prope, post, probat istud per hoc : quia non est ratio quare potius unum accidat alteri, quam econtra. Unde ait : Nec itaque albo aliquid accidens est, ut musicum; nihil enim magis illi quam illud huic accidit. Patet ergo quod in homine formarum accidentalium sola materia est subjectum. Quod autem ipsa sola sit subjectum formae substantialis, patet ex hoc : quia in ipso non est nisi una forma tantum substantialis, ut suppono; igitur nulla forma substantialis est subjectum ; constat autem quod nulla forma accidentalis ejus; igitur sola materia.

. Haec Gregorius. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem arguit Aureolus (dist. 12, q. 1, art. 6). Primo. Quia Commentator, in de Substantia Orbis (cap. 1), dicit quod Aristoteles invenit subjecta omnium accidentium, quae sunt substantis, esse composita ex forma et subjecto quod est in potentia. Cujus signum accepit ex hoc, quoniam, si essent simplicia, non possent recipere accidentia; pati enim est contrarium ipsi actui. Igitur patet quod Aristoteles, secundum Commentatorem, attribuit composito receptionem accidentium, ex parte materiae, vel ratione materiae. Secundo sic. Ejus est actus, cujus est potentia. Sed materia per se primo est in potentia ad omnia decem praedicamenta, ut Philosophus dicit, 7. Metaphysicae (t. c. 8), et Commentator, ibidem, coram. 8, ubi dicit quod materia per se non est quale, nec quantum, nec aliquid decem praedicamentorum, quoniam est in potentia ad omnia decem praedicamenta, ut declaratum est in Physicis, quod scilicet ipsa est subjectum omnium decem praedicamento-rum. Igitur, etc. Tertio. Quia, 5. Metaphysicae, videtur Commentator ponere materiam decem praedicamentorum esse unam; et, 2. Oceli et Mundi, dicit quod corpus quod est in potentia, quod vocat materiam, non est aliquod decem praedicamentorum, cum impossibile est ipsum esse abstractum a decem praedicamentis; per hoc innuens quod materia quae est simpliciter in potentia et purum terminabile, est susceptivum omnium formarum, tam substantialium quam accidentalium. Igitur. Quarto. Nam alteratio quae est in talibus formis (a) accidentalibus, non potest habere formam pro subjecto ; nec compositum. Cujus ratio est: Quia motus praesupponit mobile et subjectum; et ideo motus non adimit nec perimit ipsum subjectum. Talia autem accidentia perimunt formam substantialem, et compositum destruunt : sicut patet de alteratione quae fit circa frigiditatem aquae ; abjicit enim finaliter formam aquae, sicut quando ex aqua fit crystallus. Motus autem, cum non abjiciat subjectum, non potest talis alteratio esse in alio quam in materia; et per consequens, et terminus ejus, cum motus et terminus ejus aspiciant idem pro subjecto primo.

Haec ille. Et in hoc secundus articulus terminatur.