ARTICULUS I.

PONITUR DETERMINATIO SANCTI THOMAE PER CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, notandum quod haec quaestio mota est, ad videndum utrum, per Dei potentiam, materia prima possit esse sine quacumque forma substantiali. Ideo, circa hoc, sit Prima conclusio : Quod Deus non potest tacere quod materia prima sit sine torma. Hanc ponit sanctus Thomas in multis locis, specialiter in 3. Quodlibeto, art. 1, ubi, in forma, quaerit : Utrum Deus possit facere quod materia sit sine forma. Et in responsione principali sic dicit : " Uniuscujusque rei virtus est aestimanda secundum modum essentiae, eo quod unumquodque agit inquantum est ens actu. Unde, si in aliquo inveniatur forma, vel natura aliqua, non limitata, seu contracta, erit virtus ejus se extendens ad omnes actus vel effectus convenientes illi naturae : puta, si intelligeretur calor esse subsistens per se, vel in aliquo subjecto quod reciperet ipsum secundum (a) informe.

in forma Pr. totum ejus posse, sequeretur quod haberet virtutem ad producendum omnes actus et effectus caloris. Si vero aliquod subjectum non reciperet calorem secundum totum ejus posse, sed cum aliqua contractione et limitatione, non haberet virtutem activam respectu omnium actuum vel effectuum caloris. Cum autem Deus sit ipsum esse subsistens, manifestum estquod natura essendi convenit Deo infinite, absque omni contractione et limitatione. Unde ejus virtus activa se extendit infinite ad totum ens, et ad omne illud quod potest habere rationem entis. Illud ergo solum potest excludi a divina potentia, quod repugnat rationi entis : utputa quod aliquid sit non ens, simul et secundum idem exsistens. Unde quod aliquid simul sit et non sit, a Deo fieri non potest, nec aliquid contradictionem includens. Et de hujusmodi est materiam esse actu sine forma. Omne enim quod est actu : vel est ipse actus; vel est potentia participans actum. Esse actum autem , repugnat rationi materiae, quae, secundum propriam rationem, estens in potentia. Relinquitur ergo quod non possit esse actu, nisi inquantum participat actum. Actus autem participatus a materia, nihil est aliud quam forma. Unde idem est dictu, materiam esse actu, et materiam habere formam. Dicere ergo quod materia sit actu sine forma, est dicere contradictoria esse simul. Unde a Deo fieri non potest. "

Haec ille. Eamdem conclusionem ponit cum simili probatione, 1 p., q. 66, art. 1. Item, de Potentia Dei, q. 4, art. 1, ubi sic : " Materia, inquit, non potest in rerum natura exsistere, quin aliqua forma informetur. Quidquid enim in rerum natura invenitur, actu exsistit; quod quidem non habet materia nisi per formam, quae est actus ejus; unde non potest sine forma in rerum natura inveniri. Et iterum, cum nihil possit contineri in genere, quod per aliquam generis differentiam ad speciem non determinetur, non potest materia esse ens, quin ad aliquem specialem modum essendi determinetur; quod quidem non fit nisi per formam. Unde, si materia - c informis intelligatur, quod sit absque omn orma, impossibile est quod duratione praecesserit for. am. "

Haec ille. Similia dicit, 2. Sententiarum, dist. 12, q. 1, art. 4; etiam in multis aliis locis. Ex quibus potest formari talis ratio : Nihil implicans contradictionem, subest divinae potentiae. Sed materiam esse sine forma actualiter in rerum natura, implicat contradictionem. Igitur, etc. Minor probatur : quia ex hac propositione, Materia est actualiter in rerum natura sine forma, sequitur primo quod illa materia est (a) actu, secundo quod illa eadem materia est sine actu; quae contradicunt. Deductio patet ex praedictis. Secunda conclusio hujus articuli est quod materia generabilium et corruptibilium, sicut a qualibet forma substantiali naturaliter est separabilis, ita et a qualibet forma accidentali, etiam a quantitate. Ista conclusio ponitur contra Gregorium de Ari-mino, qui hujusmodi contrarium ponit. Hanc conclusionem ponit sanctus Thomas, quoad utramque sui partem.

Quod enim materia sit a qualibet forma substantiali separabilis, ponit ipse. Nam, secundum eum, materia nunquam habet simul duas formas substantiales; et ideo, cum spoliatur forma ignis, spoliatur omnibus formis substantialibus praecedentibus. Et generaliter, quandocumque inducitur una forma substantialis in materia, non remanet aliqua forma substantialis, quae prius fuerit in illa materia. Hoc ostendit ipse, 1 p., q. 76, art. 3 et 4; item, de Potentia Dei, q. 3, art. 12; item, de Anima, q. 9 et 11 ; item, Quodlibeto 11, art. 1, q. 5; item, 2. Sentent., dist. 12, q. 1, art. 4. Et de hoc alias videbitur, dum inquiretur : Utrum in homine sint plures formae substantiales. Ideo hoc supponitur pro praesenti. Sed pro secunda parte conclusionis, sciendum est quod, 1 p., q. 76, art. 6, ubi sanctus Thomas quaerit, Utrum anima intellectiva uniatur corpori mediantibus aliquibus dispositionibus accidentalibus, sic dicit : " Si anima uniretur corpori solum ut motor, nihil prohiberet, immo magis necessarium esset, esse aliquas dispositiones medias inter animam et corpus : potentiam scilicet ex parte animae, per quam moveret corpus; et aliquam habilitatem ex parte corporis, per quam corpus esset ab anima mobile. Sed, si anima intellectiva uniatur corpori ut forma substantialis, impossibile est quod aliqua dispositio accidentalis cadat inter animam et corpus, vel inter quamcumque formam et materiam suam. Et hujus ratio est : quia, cum materia sit in potentia ad omnes actus ordine quodam, oportet quod illud quod est principium simpliciter in actibus, primo in materia intelligatur. Primum autem inter omnes actus, est esse. Impossibile est ergo intelligere materiam prius esse calidam vel quantam, quam esse in actu. Esse autem in actu, habet per formam substantialem, quae facit esse simpliciter. Unde impossibile est quod quaecumque dispositiones accidentales praeexsistant in materia ante formam substantialem. "

Haec ille. Item, in primo loco, arguit, ibidem, sic : " Omnis forma est in materia sibi propria et disposita. Sed (a) dispositiones ad formam sunt accidentia quaedam. Ergo oportet praeintelligi in materia, aliqua accidentia, ante formam substantialem, etc. " Et respondet (6) sic : " Forma perfectior, virtute NTENTURUM continet quidquid est inferiorum formarum. Et ideo una et eadem exsistens, perficit materiam secundum diversos perfectionis gradus. Una et eadem enim forma est per essentiam, per quam homo est ens actu, et per quam est corpus, et per quam est vivum, et per quam est animal, et per quam est homo. Manifestum est autem quod unumquodque genus consequuntur propria accidentia. Sicut ergo materia intelligitur perfecta secundum esse, ante intellectum corporeitatis, et sic de aliis; ita praein-telliguntur accidentia, quae sunt propria entis, ante corporeitatem. Et sic primum intelliguntur dispositiones materia; ante formam, non quantum ad omnem ej us effectum, sed quantum ad posteriorem."

Haec ille. Item, in secundo loco, arguit sic : " Diversae formae unius speciei requirunt diversas partes materiae. Partes autem materiae diversae non possunt intelligi nisi secundum dimensivarum quantitatum divisionem. Ergo oportet intelligere dimensiones in materia ante formas substantiales, quae sunt multoe unius speciei. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : (c Dicendum, inquit, quod dimensiones quantitativae, sunt accidentia consequentia corporeitatem, quae toti materiae convenit. Unde materia jam intellecta sub corporeitate in dimensionibus, potest intelligi ut distincta secundum diversas partes, ut sic accipiat diversas formas secundum ulteriores perfectionis gradus. Quamvis enim eadem forma sit secundum essentiam, quae diversos gradus perfectionis materiae tribuit, tamen secundum considerationem rationis differt. "

Haec ille. Item, 1. Quodlibeto, art. 6, sic dicit : et Adveniente anima humana, tollitur forma substantialis quae prius inerat; alioquin esset generatio unius sine corruptione alterius, quod est impossibile. Formae vero accidentales quae prius inerant disponentes ad animam, corrumpuntur quidem, non per se, sed per accidens, ad corruptionem subjecti; unde manent eaedem specie, sed non numero; sicut etiam contingit circa dispositiones formarum elementarium, quae primitus materiae advenire apparent. "

Haec ille. Ex quibus potest ratio talis pro conclusione sic formari : Materia generabilium et corruptibilium potest acquirere novam formam substantialem ; ergo potest perdere omnia accidentia quae habet. Tenet consequentia : quia, adveniente nova forma substantiali in materia, recedunt omnes formae priores, tam substantiales quam accidentales, illam materiam informantes. Quod probatur sic : Si priora accidentia remanerent cum forma substantiali sequenti, tunc illa immediatius et prius actuarent materiam, quam forma substantialis sequens; sed consequens est falsum; igitur et antecedens. Falsitas consequentis patet : quia prior actus praeintelli-gitur in materia, quam posterior; sed esse simpli- I citer, est prior actus, et est a forma substantiali; esse autem secundum quid, est actus posterior, et est a forma accidentali; ergo materia prius natura habet esse simpliciter et formam substantialem, quam esse secundum quid et formam accidentalem. Tertia conclusio est quod nullum accidens absolutum immediate iiihaeret materiae primae, sed composito vel lormae substantiali. Hanc ponit sanctus Thomas, ubi supra. Sequitur enim (a) ex immediate dictis. Si enim forma substantialis praecedit omnia accidentia in materia, sequitur quod omne accidens advenit enti in actu. Ens autem in actu, est forma substantialis, vel compositum. Igitur omnis forma accidentalis inhaeret formae substantiali, vel composito. Hanc expressius ponit, 1 p., q. 77, art. 6, ubi sic ait : (c Forma substantialis et forma accidentalis partim conveniunt, et partim differunt. Conveniunt quidem in hoc quod utraque est actus, et secundum utramque est aliquid quodammodo in actu. Differunt autem in duobus. Primo quidem, quia forma substantialis facit esse simpliciter, et ejus subjectum est ens in potentia tantum; forma autem accidentalis non facit esse simpliciter, sed esse tale, aut tantum, aut aliquo modo se habens : subjectum enim ejus est ens actu. Unde patet quod actualitas prius invenitur in forma substantiali quam in ejus subjecto. Et quia primum est causa in quolibet genere, forma substantialis causat esse in aetu in suo subjecto. Sed e converso, actualitas prius invenitur in subjecto formae accidentalis quam in forma accidentali; unde actualitas formae accidentalis causatur ab actualitate subjecti : ita quod subjectum, inquantum est in potentia, est susceptivum formae accidentalis; inquantum autem est actu, est ejus productivum. Et hoc dico de proprio accidente, et per se : nam respectu accidentis extranei, subjectum est susceptivum tantum ; productivum vero talis accidentis, est agens extrinsecum. Secundo n. inn differunt forma accidentalis et substantialis, quL., cum minus principale sit. propter principalius, materia est propter formam substantialem ; sed e converso, forma accidentalis est propter completionem sui subjecti. "

Haec ille. Item, in Scripto super 8. Metaphysicae, in illo capitulo quod incipit, De materiali autem principio, in illa parte, Non quaecumque. (lect. 4): " Hic ostendit, inquit, Philosophus quomodo materia attribuatur accidentibus; et dicit quod illa quae sunt secundum naturam, non tamen sunt substantia, sed accidentia, non habent materiam ex qua sint, sed substantia est eis subjectum. Subjectum autem habet aliquid simile materiae, inquantum est receptivum accidentis. Differt tamen a materia; quoniam materia non habet actu esse nisi per formam, subjectum autem non constituitur in esse per accidens. " Item, in de Anima, q. 9, sic dicit : " Inter omnia, esse est illud quod immediatius et intimius convenit rebus, ut dicitur in libro de Causis. Unde oportet quod, cum materia habeat esse actu per formam, quod forma dans esse materiae, ante omnia intelligatur advenire materiae, et immediatius sibi inesse. Est autem proprie formae substantialis, quod det materiae esse simpliciter; ipsa enim est per quam res est hoc ipsum quod est. Non autem per formas accidentales habet esse simpliciter, sed secundum quid : puta esse magnum, vel coloratum, vel aliquid tale. Si qua ergo forma est, quae non det materiae esse simpliciter, sed adveniat materiae exsistenti in actu per aliam formam, non erit forma substantialis. Ex quo patet quod inter formam substantialem et materiam non potest cadere aliqua forma substantialis media, sicut quidam volunt, ponentes quod secundum ordinem generum, quorum unum sub altero ordinatur, est ordo diversarum formarum in materia : ut puta dicamus quod (a) materia secundum unam (6) formam habet quod sit substantia in actu, et secundum aliam quod sit corpus, et iterum secundum aliam quod sit animatum corpus, et sic deinceps. Sed, hac positione facta, sola prima forma, quae faceret esse substantiam actu, esset forma substantialis; aliae vero formae accidentales; quia forma substantialis, est quae facit hoc aliquid, ut jam dictum est. Oportet igitur dicere quod eadem numero sit forma per quam res habet quod sit substantia, et quod sit in ultima specie specialissima, et in omnibus intermediis generibus. Relinquitur ergo dicendum quod, cum formae rerum naturalium sint sicut numeri, in quibus est diversitas speciei, addita vel subtracta unitate, ut dicitur in 8. Metaphysicae (t. c. 10), oportet intelligere diversitatem formarum naturalium, secundum quas materia constituitur in diversis speciebus, ex hoc quod una addit perfectionem super aliam : ut puta, quod una forma constituit in esse corporali tantum (hunc enim oportet esse infimum gradum formarum naturalium, eo quod materia non est in potentia nisi ad formas corporales; quae enim incorporea sunt, immaterialia sunt); alia autem perfectior forma constituit materiam in esse corporali, et ulterius dat ei esse (y) vitale; et ulterius dat ei alia forma esse corporale, et esse vitale, et super hoc addit esse sensitivum; et sic est in aliis. Oportet igitur intelligere quod forma perfectior, secundum quod constituit materiam in perfectione inferioris gradus, quae cum materia est compositum , intelligatur ut materiale respectu ulterioris perfectionis; et sic ulterius procedendo : utpote, in materia prima, secundum quod jam constituta est in esse corporeo, est potentia respectu ulterioris perfectionis, quae est vita ; et inde est quod corpus est genus corporis viventis, et animatum, sive vivens, est differentia; nam genus sumitur a materia, differentia vero a forma. Et sic quodammodo una et eadem forma, secundum quod constituit materiam in actu inferioris gradus, est media inter materiam, et seipsam, secundum quod constituit eam in esse superioris gradus. Materia autem , secundum quod intelligitur constituta in esse substantiali, secundum perfectionem inferioris gradus, per consequens potest intelligi ut accidentibus subjecta. Nam substantia, secundum illum gradum inferioris perfectionis, necesse est quod habeat quaedam accidentia propria (a), quae necesse est ei inesse : sicut ex materia constituta in esse corporeo per formam, statim consequitur ut sint in ea dimensiones, per quas intelligatur materia divisibilis per diversas partes, ut sic, secundum diversas partes sui, possit esse susceptiva diversarum formarum; et ulterius, ex quo materia jam intelligitur constituta in esse quodam substantiali, intelligi potest susceptiva accidentium, quibus disponitur ad ulteriorem perfectionem, secundum quam materia sit propria ad altiorem perfectionem sustinendam. Hujusmodi autem dispositiones praeintelliguntur formae, ut inductae ab agente in materiam; licet sint quaedam accidentia ita propria formae, quod nonnisi ex ipsa forma causentur in materia. Unde non praeintelliguntur, in materia, formae, quasi dispositiones; sed magis praeintelligitur eis, sicut causa effectui, etc. " Item, in solutione quinti argumenti, sic dicit : a Dispositiones accidentales quae faciunt materiam propriam ad aliquam formam, non sunt media?totaliter inter formam et materiam, sed inter formam secundum quod dat ultimam perfectionem, et materiam secundum quod jam est perfecta perfectione inferioris (6) gradus. Materia enim secundum seipsam, est propria potentia respectu infimi gradus perfectionis; quia materia secundum seipsam, est in potentia ad esse substantiale corporeum. Nec ad hoc requirit aliquam dispositionem. Sed, hac perfectione praesupposita in materia, requiruntur dispositiones ad ulteriorem perfectionem. " Item, in solutione 17 , sic dicit : " Dimensiones non possunt intelligi in materia, nisi secundum quod materia intelligitur constituta per formam substantialem in esse substantiali corporeo. Quod quidem non fit per aliam formam, in homine, quam per animam. Unde hujusmodi dimensiones non (a) propria.

propter Pr. (6) inferioris.

ulterioris Pr. praeintelliguntur ante animam in materia totaliter, sed quantum ad ultimos gradus perfectionis, s -Haec ille. Ex quibus omnibus potest colligi talis ratio : Nulla forma adveniens materiae substantialiter, et per formam substantialem actuatae, inhaeret materiae immediate. Sed omnis forma accidentalis, est hujusmodi. Igitur, etc. Et in hoc primus articulus terminatur.