ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES ^ I.

Contra primam conclusionem Argumenta Scotistarum. Quantum ad secundum articulum, arguitur contra praedicta. Et quidem contra primam conclusionem arguunt Scotistae (apud Durandum, dist. 34, q. 1) multipliciter. Primo per argumentum factum ad partem afiir- (a) quoad. - quae aliquid Pr. (6) addit. - adducit Pr. V. - OUAESTIO 1. niativani quaestionis : quia nulla relatio dicit formaliter perfectionem, etc, ut prius. Secundo sic. Illud quod convertitur cum ente essentialiter, non potest dicere relationem formaliter; quia non omne ens est formaliter relatio. Sed bonum convertitur cum ente et essentialiter, ut videtur. Igitur, etc. Tertio. Illud quod dicit formaliter relationem, dicit illud quod dicit ut ad alterum, vel ut alicujus, quia relationis esse est ad aliud esse. Sed bonum non est hujusmodi; quia bonum non importat semper et necessario esse alicujus bonum : nam Augustinus dicit in multis locis de Trinitate, quod bonum, et justum , et similia, ad se dicuntur. Igitur, etc. Quarto sic. Bonum in Deo non dicit relationem ; ergo nec in creatura. Consequentia patet; quia bonum in Deo et in creatura liabent quamdam similitudinem, saltem analogiae. Antecedens probatur. Quia, si bonum in Deo diceret relationem, aut diceret relationem realem, aut relationem rationis. Non relationem rationis; quia tunc bonum esset ens rationis, nec esset in rebus, cujus contrarium dicitur, 6. Metaphysica; (t. c. 8), quod bonum et malum sunt in rebus. Si autem dicat relationem realem,

Contra. Quia, aut dicit relationem in divinis ad intra, vel ad extra. Non ad intra : quia tales relationes non sunt communes omnibus personis ; bonum autem essentialiter et aequaliter eis convenit. Nec ad extra. Primo, quia multi ponunt quod Deus nullam relationem realem habet ad extra. Secundo, quia sequeretur quod Deus esset bonus ex habitudine ad creaturas : et per consequens, quod sua bonitas dependeret a creatura; quod est falsum. Quinto. Quia omne quod movet, est aliquid absolutum. Sed bonum movet appetitum. Igitur est aliquid absolutum. Sexto arguunt praemittendo duas distinctiones. Prima est de absoluto et relativo. Nam absolutum potest dupliciter accipi. Uno modo, pro non determinato vel contracto; sicut si diceretur quod animal dicit naturam sensitivam absolute, hoc est, non contractam ad hominem, vel equum. Et absolutum sic acceptum, non distinguitur contra relativum, sed contra contractum. Alio modo dicitur absolutum, prout distinguitur contra ad aliud se habere. Et isto modo absolutum distinguitur contra relativum. Secunda distinctio est de convertentia boni cum ente. Quia aliquid potest converti cum ente dupliciter. Uno modo, essentialiter. Alio modo, denominative. Primo modo res convertitur cum ente ; quia omnis entitas extra animam, est essentialiter realitas, et e converso. Secundo modo, quando unum non est alterum essentialiter et formaliter, tamen unum non invenitur sine alio, sicut ens creatum, et relatio ; quia dato quod non omnis essentia creata sit relatio, nulla tamen essentia creata invenitur sine relatione, et ideo convertuntur denominative. His suppositis, dicunt quod sive absolutum accipiatur primo modo, scilicet pro non contracto, sive secundo modo, prout distinguitur (a) contra relativum, bonum semper dicit aliquid absolutum; quia : vel bonum convertitur essentialiter cum ente, et tunc bonum dicit absolutum, id est, non contractum, sicut et ens; vel convertitur cum ente denominative, et tunc dicit absolutum prout distinguitur contra relationem (6). Et quia primuni notum est, nec illa acceptio absoluti est secundum intellectum quaestionis , ideo probant secundum (y), accipiendo quod bonum formaliter idem dicit quod perfectio, vel aliquid ordinatum ad perlectionem. Et quia perfectio non dicit formaliter relationem, sed naturam absolutam, quae est fundamentum relationis, ideo, secundum eos, bonum non dicit formaliter relationem, sed absolutum. Quod autem bonum dicat formaliter perfectionem, vel aliquid ordinatum ad illam, probant sic. Ratio boni dicit finem, vel illud (o) quod est ad finem et ut sic. Sed quodlibet istorum dicit perfectionem, vel id quod est ordinatum ad perfectionem. Igitur, etc. Major patet; quia ratio boni consistit in hoc quod est esse finem vel aliquid ordinatum ad finem. Minor probatur de facili, scilicet quod ratio finis, et ejus quod est ad finem, sit esse perfectionem, vel ad perfectionem ordinatum : quia duplex est finis, scilicet finis intra, et finis extra; et utroque modo semper dicitur aliquid esse finis ex hoc quod est aliquid perfectius his quae sunt ad finem : ea autem quae sunt ad finem dicuntur perfecta simpliciter vel secundum quid, prout ordinantur ad finem ; et haec fuit minor. Sequitur ergo conclusio, quod formalis ratio boni sit ratio perfectionis, vel ejus quod est ad perfectionem ordinatum.

Haec sunt argumenta eorum. g "2.

Contra secundam conclusionem I. Argumentum Scoti.

Contra secundam conclusionem arguit Scotus (2. Senteni., dist. 43, (f. 2). Nam illa conclusio supponit quod objectum propositum et adaequatum voluntatis sit bonum, ex quo sequitur quod voluntas creata non possit aliquid velle, nisi ostendatur sibi per intellectum sub latione boni. Contra hoc arguit sic. Voluntas creata potest velle aliquid, quod non est vere bonum, nec apparenter bonum; igitur conclusio falsa. Antecedens probatur. Quia, si non, tunc voluntas creata non posset tsndere in oppositum, vel in malum, aut peccatum, sub ea ratione sub qua non potest tendere divina voluntas : divina enim voluntas potest tendere in omne substractum deformitati, licet non V. - QUAESTIU 1. in illam rationem malitiae concomitantem. Et si concedatur quod omne volibile ab una voluntate, sit volibile ab alia, quia omnis voluntas habet objectum a^que commune, non tamen illud quod est ordinate volitum ab una voluntate, est ordinate volitum ab alia, quia ordinatum velle non est ex solo objecto, sed ex convenientia actus et objecti circa illam potentiam, potest enim convenire uni (a) voluntati aliquis actus circa aliquod objectum, quod non convenit alteri,

Contra hoc arguit sic. Quia apprehendatur odium Dei ab aliqua potentia intellectiva creata non errante, et per consequens non ostendente illud sub ratione boni, sed tantum mali. Si voluntas potest illud velle, habetur propositum; quia nulla est bonitas in illo actu prior tempore actu volendi : si enim assignetur aliqua bonitas propter actum volendi, haec non est in objecto ut praecedit actum, sed in potentia ut sequitur actum volendi. Si non potest in illud ostensum malum nisi sub aliqua ratione boni et non mali, igitur vel simpliciter non potest in illud, vel oportet rationem esse prius natura excaecatam ; quod videtur inconveniens, et contra articulum dicentem quod stante ratione in universali et particulari, etc. II. Argumentum aliorum.

Arguituretiam (6) ab aliis contra illam conclusionem, probando quod appetibile non sit ratio boni. Quia propria et formalis ratio objecti alicujus potentia? non consistit in denominatione objecti a potentia cui objicitur, nec in respectu objecti ad potentiam. Sed bonum, secundum te, est primum et formale objectum voluntatis. Igitur propria et formalis ratio boni non consistit in denominatione ejus a potentia volitiva, vel ab actu ejus. Esse autem appetibile est hujusmodi denominatio et respectus. Igitur, etc. Major patet; quia objectum prius est omni actu, et potentia, et omni denominatione objecti a potentia, et ab actu potentiae, et omni respectu ejus ad potentiam et actum potentiae : sicut color, qui est objectum visus, prior est visibilitate, et sonus audibilitate; igitur ratio talium objectorum non consistit in tali denominatione vel respectu, immo ratio coloris et soni prior est talibus; et simile est (7) de objecto voluntatis et intellectus. S 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra tertiam conclusionem arguit Durandus (dist. 34, q. 1), probando quod bonum non potest converti essentialiter cum ente. Primo enim supponit tria. Primum est, quod formalis ratio boni est ratio realis, et non formata per animam, sicut sunt intentiones logicae; et hoc supponitur ex 6. Metaphysicae (t. c. 8), ubi dicitur quod bonum et malum sunt in rebus. Secundum est, quod ratio boni est ratio positiva; et hoc est de se notum, cum ratio mali sit privativa. Tertium est, quod ratio boni differt a ratione entis, alioquin esset nugatio dicere ens bonum. Tunc arguitur sic. Illa quae sunt idem essentialiter et adaequate, non differunt re, nec reali ratione. Sed quidquid convertitur cum ente essentialiter, est idem essentialiter cum ente et adaequate. Ergo non differt ab ente re, nec reali ratione. Sed bonum differt ab ente, saltem ratione reali, quam non format intellectus solus, ex prima et tertia suppositione. Ergo bonum non potest converti cum ente essentialiter. Major patet : quia illa quae sunt idem, in eo in quo sunt idem non possunt differre; illa autem quae sunt idem essentialiter et adaequate, sunt idem omni modo identitatis realis : ex quo enim sunt idem essentialiter, sunt idem realiter; et (1) ex quo sunt idem adaequate, sequitur quod, si sint idem realiter, quod unum nihil reale includat quod non includat alterum , nec dicatur realiter de aliquo, de quo non dicatur alterum, alioquin non esset ibi identitas essentialis et adaequata. Minor probatur; quia quidquid convertitur cum ente essentialiter, est idem cum eo realiter et adaequate : quia talia praedicantur de se invicem in abstracto, et ideo sunt idem realiter; et quia praedicantur de se invicem convertibiliter, ideo sunt idem adaequate; et sic est ibi omnimoda identitas realis. ConDrmatur per exemplum. Quia enim res et ens extra animam, de quo nunc loquimur, convertuntur essentialiter, ideo omnis realitas est entitas, et omnis entitas est realitas adaequate, nec differunt aliqua ratione reali, sed sunt nomina penitus synonyma. Et idem necessarium est dicere de omni eo quod essentialiter convertitur cum ente, si illud sit formaliter positivum. Secundo arguit sic. Ab eo quod includit omne positivum reale, et de eo dicitur in primo modo dicendi per se, nihil positivum potest diferre re, nec reali ratione, tauquam ei condivisum, quamvis possit differre sicut inferius a superiore. Sed ens, secundum communem rationem entis, includit omne reale positivum, et de eo dicitur in primo modo dicendi per se. Igitur nihil reale positivum potest differre ab ente, nec re, nec reali ratione, tanquam aliquid condivisum contra ens, sed solum sicut inferius contentum sub ente. Bonum autem est aliquid positivum et reale, ut patet ex primis duabus suppositionibus, et differt reali ratione ab ente, ut patet ex tertia. Ergo quamvis possit differre ab ente ut inferius a suo superiore, nullo modo tamen potest differre ab ipso ut condivisum. Differret autem ut condivisum, si converteretur cum eo essentialiter; et nihilominus differt ratione reali : i quia cum una ratio non contineat sub se aliam, oportet quod sint condivisae. Major propositio patet; quia illud quod includit aliqua sic quod essentialiter dicitur de quolibet eorum, non potest condividi contra illa, nisi sicut condividitur ratio inferioris a ratione superioris, ut patet de animali respectu omnium de quibus dicitur essentialiter in primo modo dicendi per se, et in omnibus consimilibus. Minor manifesta est; quia omne reale positivum et secundum omnem realem rationem, includitur in ente secundum communem rationem entis, et recipit ejus praedicationem in primo modo dicendi per se. Tertio arguit sic. Ratio boni, per quam differt ab ente, aut est sola ratio entitatis in communi, aut praeter illam includit rationem aliquam. Si sit sola ratio entitatis, tunc ratio entis et ratio boni non differunt ; quod est contra tertiam suppositionem. Si includat aliquam aliam, aut de illa alia praedicatur ratio entis, aut non. Si non, ergo illa est non ens, et ita non est aliquid positivum; quod est contra secundam suppositionem. Si autem de illa alia pne-dicelur ratio entis, aut praedicatur de illa convertibiliter, aut non convertibiliter. Si convertibiliter, ita quod sit verum dicere quod omnis ratio entis est illa ratio, et omnis illa ratio est ratio entis, sequitur quod sint penitus eadem ratio, quia propositio affirmativa non verificatur nisi ex identitate praedicati cum subjecto. Si autem non convertibiliter, sequitur quod ratio boni sit in minus quam ratio entis, et ila non convertitur essentialiter cum ea. Quarto arguit sic. Nam idem dicit patere inducendo universaliter in omnibus quae essentialiter predicantur de pluribus, et in quid, sive sit species, sive genus infimum, sive genus subalternum, sive genus generalissimum ; quia numquam plura praedicantur convertibiliter et in quid de eodem, nisi sint nomina synonyma. Verbi gratia, de omnibus hominibus nullum nomen praedicatur in quid, nisi nomen hominis, vel quod est cum eo synonymum, nec de omnibus speciebus animalis, nisi animal, vel nomen cum eo synonymum, et sic de omnibus generibus usque ad substantiam inclusive : alioquin unum quid haberet plures rationes quiddi-talivas; quod est impossibile. Cum ergo ratio entis dicatur de omnibus positivis in quid, impossibile est quod aliqua alia ratio dicatur de eis in quid, nisi sit alia solum secundum nomen. Cum ergo ratio boni sit alia a ratione entis, impassibile est quod convertatur cum ea essentialiter et quidditative. Et sic patet, ut dicit, quod bonum non potest converti essentialiter cum ente. Et idem dico de quocumque alio positivo vel privativo : quia, si sit positivum, necesse est quod sit in minus essentialiter, quamvis possit converti concretive; si vero sit privativum, ut est unum, non potest converti essentialiter, quia nulla privatio est de essentia positivi, quamvis possit sequi ad eam (a), sicut ad esse hominem sequitur necessario non esse asinum.

Haec ille. Et in hoc secundus articulus terminatur.