ARTICULUS 1.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod privatio divinis visionis est propria ei sola poena peccati originalis post mortem, loquendo de poenis formaliter inexsistentibus aut inhaerentibus personae. Quod dico propter carceralem parvulorum inclusionem, quae, licet sit pcena, est tamen extrinseca, non autem intrinseca, nec intrinsecam causans.

Hanc conclusionem ponit sanctus Thomas, 2. Sentent., disi. 33, q. 2, art. 1, ubi sic dicit : a Poena II. - QUAESTIO I. debet esse proportionata culpae, secundum illud Isa. 27 (v. 8): In mensura contra mensuram, cum abjecta fuerit, judicabis eam. Defectus autem qui per originem traducitur, rationem culpae habens, non est per corruptionem vel subtractionem alicujus boni quod naturam humanam consequitur ex suis principiis, sed per subtractionem alicujus quod naturae superadditum erat; nec ista culpa ad istum bominem pertinet, nisi secundum quod talem naturam habet, quae hoc bono quod in ea natum erat esse et possibile conservari destituta est. Et ideo nulla alia poena sibi debetur, nisi privatio illius finis ad quem donum subtractum ordinabat, ad quod per se natura humana pertingere non potest. Hoc autem est divina visio. Et ideo carentia hujus visionis est propria et sola paena peccati originalis post mortem. Si enim aliqua paena sensibilis pro peccato originali post mortem infligeretur, puniretur iste non secundum hoc quod culpam habuit; quia paena sensibilis pertinet ad hoc quod est personae proprium : quia per passionem hujus particularis talis paena est. Unde, sicut culpa non fuit per ejus operationem, ita nec paena per passionem ejus esse debet, sed solum per defectum illius ad quod natura de se insufficiens erat. In aliis autem perfectionibus vel bonitatibus quae humanam naturam consequuntur ex suis principiis, nullum detrimentum sustinebunt damnati pro peccato originali. "

Haec ille. Item, de Malo, q. 5, art. 2, sic dicit : " Sicut communiter dicitur, peccato originali non debetur paena sensus, sed paena damni solum, scilicet carentia divinae visionis. Et hoc videtur esse rationabile, propter tria. Primo quidem, quia quaelibet persona est alicujus naturae suppositum : et ideo ad ea quae sunt naturae per se immediate ordinatur; ad ea vero quae sunt supra naturam ordinatur mediante natura. Quod igitur aliqua persona detrimentum aliquod patiatur in his quae sunt supra naturam, potest contingere, vel ex vitio naturae, vel ex vitio personae. Quod autem detrimentum patiatur in his quae sunt naturae, hoc non videtur posse contingere, nisi propter vitium personae. Ut autem ex promissis patet, peccatum originale est vitium naturae; peccatum autem actuale est vitium personae. Gratia autem et divina visio sunt supra naturam; et ideo privatio gratiae et carentia visionis divinae debentur alicui personae non solum propter peccatum actuale, sed etiam propter originale. Paena autem sensus opponitur integritati naturae et bonae ejus habitudini; et ideo paena sensus non debetur alicui nisi propter peccatum actuale. Secundo, quia paena proportionatur culpae; et ideo peccato actuali mortali, in quo invenitur aversio ab incommutabili bono et conversio ad bonum commutabile, debetur et paena, scilicet carentia divinae visionis, correspondens aversioni, et paena sensus, correspondens conversioni. Sed in peccato originali nun est conversio, sed sola aversio vel aliquid aversioni correspondens, scilicet destitutio animae a justitia originali; et ideo peccalo originali non debetur paena sensus, sed solum paena damni, scilicet carentia divinae visionis. Tertio, quia paena sensus nunquam debetur habituali dispositioni : nonenim quis punitur ex hoc quod est habilis ad furandum, sed ex hoc quod actu furatur; sed habituali privationi absque omni actu debetur aliquod damnum, puta qui non habet scientiam litterarum , ex hoc ipso indignus est promotione ad episcopalem dignitatem. In peccato autem originali invenitur quaedam concupiscentia per modum habitualis dispositionis, quae parvulum facit habilem ad concupiscendum,ut Augustinus dicit; adultum autem facit actu concupiscentem. Et ideo parvulo defuncto cum originali non debetur paena sensus, sed solum paena damni, scilicet quia non est idoneus perduci ad visionem divinam propter privationem originalis justitia;. "

Haec ille. Ex quibus quadrupliciter arguitur pro conclusione.

Primo sic : Peccato naturali et non personali debetur paena naturae, non personae. Sed peccatum originale est peccatum naturale, non personale ; privatio vero divinae visionis est paena naturalis, paena vero sensus est paena personalis. Igitur peccato originali debetur prima paena, non autem secunda.

Secundo arguitur sic : Nullus debet pati detrimentum in his quae sunt naturae, vel proprie naturalia, sic quod non supernaturalia, nisi propter peccatum personale. Sed paena sensus est detrimentum eorum quae sunt naturae. Igitur soli peccato personali debetur.

Tertio sic : Paena sensus non debetur peccato in quo nulla est actualis conversio ad bonum commutabile. Sed in peccato originali nulla est talis conversio. Igitur, etc.

Quarto sic : Habituali dispositioni non debetur paena sensus. Peccatum originale non ponit aliud quam habitualem dispositionem. Igitur, etc. Secunda conclusio est quod decedentes cum solo peccato originali non patiuntur ullam aflll-ctionem doloris Interioris. Hanc ponit sanctus Thomas, de Malo, q. 5, art. 3, ubi sic dicit : " Aliqui posuerunt quod pueri sentient aliquem dolorem vel afflictionem interiorem ex carentia divinae visionis, licet iste dolor non habeat in eis rationem vermis conscientiae, quia non sunt sibi conscii quod in eorum potestate fuerit culpam originalem vitare. Sed nulla ratio videtur esse quod subtrahatur ab eis exterior paena sensus, si attribuitur eis interior afflictio, quae est multo magis poenalis, et magis opponitur mitissima: poenae quam Augustinus (Enchirid., cap. 93) eis attribuit. Et ideo aliis (et) videtur, et melius, quod nul- TENTURUM Iam afflictionem, etiam interiorem,sentiant. Et hujus rationem aliqui diversimode assignant. Quidam enim dicunt quod animas puerorum cum originali decedentium sunt in tantis tenebris ignorantiae constitutae, quod nesciunt se ad beatitudinem esse factas nec aliquid circa boc cogitant; et ideo nullam de hoc patiuntur afflictionem. Sed hoc non videtur dici convenienter. Primo quidem, quia, cum in pueris non sit peccatum actuale quod est proprie peccatum personale, non debetur eis ut aliquod detrimentum patiantur in naturalibus bonis, secundum rationem supra assignatam. Est autem naturale animae separatae, ut non minus, sed magis vigeat in cognitione, quam animae quae sunt hic; et ideo non est probabile quod tantam ignorantiam patiantur. Secundo, quia secundum hoc (a^ illi qui sunt damnati in inferno, melioris cognitionis essent quantum ad nobiliorem sui partem, scilicet intellectum, in minoribus tenebris ignorantiae constituti. Et nullus est, ut Augustinus (11, de Civitate Dei, cap. 27) dicit, qui non mallet dolorem pali cum sana mente, quam gaudere insanus. Et ideo alii assignant causam hujus, quod non affliguntur ex dispositione voluntatis ipsorum. Non enim post mortem mutatur in anima dispositio voluntatis neque in bonum neque in malum. Unde, cum pueri ante usum rationis non habeant actum inordinatum voluntatis, neque etiam post mortem habebunt. Non est autem absque inordinatione voluntatis quod aliquis doleat se non habere id quod nunquam potuit adipisci, sicut inordinatum esset si aliquis rusticus doleat de hoc quod non esset regnum adeptus. Quia igitur pueri post mollem sciunt se non potuisse illam gloriam adipisci, ex ejus carentia non dolebunt. Possumus tamen, utrumque conjungentes, mediam viam tenere, ut dicamus quod animae puerorum naturali quadam cognitione vigent, qualis debetur animae separate secundum suam naturam, sed carent supernaturali cognitione quae hic in nobis per fidem plantatur, eo quod nec hic fidem habuerunt in actu, nec sacramentum fidei susceperunt. Pertinet autem ad cognitionem naturalem , quod anima se sciat propter beatitudinem creatam, et quod beatitudo consistat in adeptione boni perfecti; sed quod illud bonum perfectum ad quod homo factus est sit illa gloria quam sancti possident, est supra cognitionem naturalem. Unde Apostolus dicit, 1. Corinth, (c. 2, v. 9), quod nec oculus vidit nec auris audivit, et in cor hominis non ascendit, quae praeparavit Deus diligentibus se. Et postea (v. 10) subdit : Nobis autem revelavit Deus per Spiritum suum. Quae quidem revelatio ad fidem pertinet. Et ideo se privari tali bono animae puerorum non cognoscunt : et propter hoc non (a) secundum hoc.

sunt sed Vr.

dolent; sed hoc quod per naturam habent, absque dolore possident. "

Haec ille. Item, 2. Sentent., dist. 33, q. 2, art. 2, sic dicit: " Circa hoc, inquit, est triplex opinio. Quidam enim dicunt quod pueri nullum dolorem sustinebunt, quia ratio in eis adeo obtenebrata erit, ut non cognoscant se amisisse quod amiserunt; quod probabile non videtur, ut anima de onere corruptionis absoluta non cognoscat ea quae saltem ratione investigari possunt, et multo plura. Et ideo dicunt alii quod in eis est perfecta cognitio eorum quae naturali cognitioni subjacent, et cognoscent Deum, et se esse privatos ejus visione : et ex hoc aliquem dolorem sentient ; tamen (a) mitigabitur eorum dolor, inquantum non propria voluntate culpam incurrerunt pro qua damnati sunt. Hoc etiam probabile non videtur: quia talis dolor de privatione tanti boni parvus esse non posset, et praecipue sine spe reparationis; unde eorum poena non esset mitissima. Et praeterea omnino eadem ratione qua dolore sensibili exterius affligente non punientur, etiam dolorem interiorem non sentient : quia dolor pcenae delectationi culpae correspondet; unde remota delectatione a culpa originali, omnis dolor ab ejus poena excludetur. Et ideo alii dicunt quod cognitionem perfectam habebunt eorum quae naturali cognitioni subjacent, et cognoscent se privatos esse vita aeterna, et causam quare ab ea exclusi sunt; nec tamen ex hoc aliquo modo affligentur. Quod qualiter esse possit, videndum est. Sciendum ergo quod , ex hoc quod aliquis caret eo quod suam proportionem excedit, non affligitur si sit rectae rationis; sed tantum ex hoc quod caret eo ad quod aliquo modo proportionatus fuit. Sicut nullus homo sapiens affligitur de hoc quod non potest volare, vel quia non est rex vel imperator, cum non sit sibi debitum. Affligeretur autem, si privatus esset eo ad quod habendum aliquo modo aptitudinem habuit. Dico ergo quod omnis homo habens usum liberi arbitrii, proportionatus est ad consequendum vitam aeternam, quia potest se ad gratiam praeparare, per quam vitam aeternam merebitur. Et ideo, si ab hoc deficiunt, maximus dolor erit eis; quia amittunt illud quod suum fore possibile fuit. Pueri autem nunquam fuerunt proportionati ad hoc quod vitam aeternam haberent: quia nec eis debebatur ex principiis naturae, cum omnem facultatem naturae excedat; nec actus proprios habere potuerunt quibus tantum bonum consequerentur. Et ideo omnino nihil dolebunt de carentia visionis divinae, immo magis gaudebunt de hoc quod participabunt mullum de divina bonitate in perfectionibus naturalibus. Nec potest dici quod fuerunt proportionati ad vitam aeternam consequendam, quamvis non per actionem suam, tamen per actionem aliorum circa eos, quia potuerunt ab aliis baptizari, sicut et multi pueri ejusdem (a) conditionis baptizati sunt, et vitam aeternam consecuti. Hoc enim est superexcedentis gratiae, ut aliquis sine actu proprio praemie-tur; unde delectus talis gratiae non magis tristitiam causat in pueris decedentibus non baptizatis, quam in sapientibus lioc quod multae gratiae eis non fiunt, quae aliis similibus (?) lactae sunt. "

Haec ille. Ex quibus potest formari duplex ratio pro conclusione. -

Prima talis est : Nullus interius affligitur de hoc de quo non cogitat. Sed parvuli decedentes cum originali solo, non cogitabunt de visione Dei, nec de privatione talis visionis. Igitur de hoc non affligentur. - Secunda talis est : Nullus in rationis rectitudine constitutus, affligitur nec tristatur quia caret eo ad quod nunquam fuit proportionatus. Sed tales parvuli utuntur recta ratione; et, dato quod cogitent et sciant se privatos vel exclusos a Dei visione, sciunt se nunquam ad illam fuisse proportionatos. Igitur de hoc non tristantur. Et in hoc primus articulus terminatur.