ARTICULUS 11.

PONUNTUR OBJECTIONES g 1.

Contra secundam conclusionem I. Argumentum Gregorii.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra secundam conclusionem. Contra quam arguit Gregorius de Arimino (dist. 9, q. 2) dicens quod, secundum istum modum, sequitur quod quilibet angelus naturaliter videat seu intuitive intelligat cogitationes alterius; cujus oppositum dicit se probasse. Et patet consequentia. Nam, ex quo angelus per suam cogitationem causat praecise per modum objecti cognitionem suae cogitationis in alio, ita naturaliter potest alius hujusmodi cogitationem intelligere,sicut ipsam-iiiet essentiam angeli cujus est illa cogitatio, aut aliquam aliam rem qua?, sui notitiam naturaliter et praecipue (a) per modum objecti causat in eo. Sed hoc consequens est falsum. Igitur, etc. II. Argumenta Durandi.

Arguit etiam Durandus (dist. 11, q. 2) contra probationem conclusionis adductam de 2. Senteni.

Primo. Quia illa signa, quae unus angelus naturaliter cognoscit in alio : aut sunt significativa naturaliter; aut ex institutione, sive ad placitum. Primum non potest dici, scilicet quod sint signa significativa naturaliter.

Quia ea quae significant naturaliter, ostendunt solum naturales animi passiones, seu affectiones : sicut gemitus infirmorum, dolorem ; et sic de aliis. Naturales autem motus voluntatis angeli quilibet angelus cognoscit sine signo, multo plenius quam quicumque medicus infirmitatem hominis, eo quod quilibet angelus plene novit naturam alterius, et per consequens naturales affectiones. Et ideo ad haec demonstranda non oportet esse aliqua signa.

Item. Per signa naturalia non fit proprie locutio, ut magis patebit, et de se satis manifestum est; non enim dicimus infirmum gementem, esse loquentem. Item. Nec hujusmodi signa sunt significativa ad placitum.

Quia quaecumque sunt naturaliter in angelo, sunt in eo invariabiliter et immutabiliter. Si enim in corporibus coelestibus non est variatio nisi secundum motum localem, nulla autem secundum formam substantialem, aut accidentalem natu-taliter inhaerentem; quod dico propter lumen, quod luna variabiliter a sole recipit, quia a se illud natu- Taliter non habet; multo fortius in angelis nulla est variatio, nulla mutatio quoad ea quae naturaliter eis insunt. Si ergo per talia fieret locutio, semper loquerentur, et de eisdem ; cum semper sint in eis eadem signa; signum enim, quamdiu est, repraesentat id cujus est signum. Hoc autem est inconveniens, et contra rationem locutionis quae fit per signa quae significant ad placitum sive ex institutione; quia talia sunt in potestate loquentis ut fiant, ut in nutibus et verbis : quia loquens per ea potest loqui et non loqui.

Item. Locutionem quae est per signa quae significant ex institutione, nullus intelligit nisi ille qui novit ad quid significandum signum est impositum ; sicut pure latinus non intelligit locutionem per verba graeca, nec econtrario. Si ergo signa per quae loquitur angelus angelo, significent ad placitum, oportet angelos sibi invicem loquentes, scire prius ad quid significandum signa illa sunt imposita vel instituta. Et si (oc) illa institutio facta est per unum angelum solum, qualiter innotescet hoc aliis non apparet. Quia, si per locutionem, tunc locutio praecederet signa per quae fit; quod est inconveniens. Nec possumus fingere in angelis id quod est in hominibus, scilicet quod, sicut (S) mater ostendit et tradit puero panem, dicendo pain, et sic docet eum quid illa vox significet, ita angelus ostendit alteri angelo rem aliquam, applicando signum quod eam significat. Hoc enim fingi non potest. Si autem illa institutio fiat concorditer per omnes angelos simul, oportet quod conceptus omnium de tali institutione sit notus omnibus, et sic ante omnem locutionem conceptus unius angeli erit notus alteri, et eadem ratione omnes conceptus angelorum erunt noti omnibus angelis, et tunc non oportebit ponere locutionem in angelis. Quare praedicta opinio non videtur conveniens. Secundo arguit. Quia, licet ad locutionem exteriorem requirantur duo : quorum primum est, quod res innotescat per alterum, res enim quae in seipsa cognoscitur, non innotescit, ut sic (y), per locutionem, sicut color qui videtur in pariete; secundum est, quod sic cognoscatur non per quodcumque alterum, sed per alterum quod sit signum, et in ratione signi,

tamen ad locutionem interiorem non requiruntur praedicta duo. Dicimus enim quod homo sibiipsi loquitur, quando cogitat de aliqua re, dato quod illa ies non innotescat ei per quaecumque signa, sed solum per suam cogitationem; sed dicitur loqui alteri, quando cogitationem vel affectionem suam dirigit in ipsum, dato quod illa cogitatio vel affectio sit secundum se nota illi alteri; sicut hominem mentaliter orantem dicimus loqui Deo, inquantum cogitationem vel affectionem suam dirigit in Deum, qui tamen sine supradicta directione novit quamlibet cogitationem et affectionem hominis. g 2.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Scoti.

Contra tertiam conclusionem arguit Scotus (dist. 9, q. 2) multipliciter. Primo sic. Quia, si angelus loquens, nihil causat in intellectu audientis, sed solum exprimit conceptum in seipso, qui videtur ab alio sicut in libro, cum istud expressum possit a quolibet angelo aequaliter videri, sequitur quod angelus exprimens illum conceptum, aequaliter loquitur omnibus angelis, vel cuilibet angelo. Secundo. Quia difficile est videre quomodo iste qui nihil causat in alio, loquitur alteri; nulla enim videtur ratio quare alius nunc magis intelligat quam prius, si nihil aliud fiat in eo. Tertio. Quia absurdum hoc videtur in illuminatione. Nam constat primum angelum immediate illuminari a Deo, et Deus illuminans nihil facit in se, sed totum quod facit est in intellectu vel angelo illuminato. Igitur verisimile est in aliis illuminationibus inferioribus, quod angelus illuminans non causat aliquid in se, per hoc quod est illuminans, sed totum quod facit est in intellectu illuminato. Quarto. Omnis loquens intellectualiter, causaret immediate in eo cui loquitur, conceptum illius de quo loquitur, si posset. Sed angelus hoc potest, respectu alterius angeli. Igitur, etc. Major probatur; quia quodlibet agens naturale statim induceret, si posset, illud quod principaliter intendit. Minor probatur. Quia illud quod sufficienter est in actu primo, respectu alicujus effectus, potest illum effectum causare in passo vel receptivo proportionato et approximato. Angelus autem habens notiliam habitualem (a) respectu alicujus objecti, puta A, est sufficienter in actu primo ad causandum cognitionem intellectualem, vel actualem intellectionem ipsius A. Igitur potest illum effectum causare in quolibet intellectu receptivo illius effectus. Intellectus autem alterius angeli non concipientis distincte A, receptivus est. Igitur in illo potest angelus notitiam ipsius A causare. Major patet; quia prima extrema proportionis activi et passivi sunt universalissima, abstracta a quocumque activo et (6) a quocumque passivo, et illa proportio (y) est in particularibus sub utroque extremo per rationem communem. Probatur minor. Angelus habet in se actum cognoscendi A, et speciem quae ponitur necessaria ad cognitionem; et per illud quod habet, potest facere intellectum suum in actu secundo, causando in se intellectionem A sicut effectum. Sequitur ergo quod in intellectu passivo angeli qui est ejusdem rationis cum intellectu suo, potest hoc causare, etc. Quinto. Angelus inferior cognoscit seipsum intuitive per essentiam suam. Igitur et superior cognoscit illum inferiorem per essentiam suam intuitive. Probatur consequentia; quia omne objectum cognoscibile ab inferiori, potest esse objectum cognoscibile a superiori aeque perfecte : nulla enim cognitio abstractiva alicujus objecti perfectior est intuitiva, quia cognitio abstractiva per speciem potest esse de re non exsistente, nec in se praesente, et ita non perfectissime attingit cognitum. Non autem oportet angelos esse sibi invicem immediatos localiter, ad hoc ut superior intelligat inferiorem intuitive. Ergo, dato quod distent localiter, superior intuitive cognoscit inferiorem. Sed illa cognitio non est per aliquam speciem, quae potest esse re non exsistente. Jgitur illa essentia cognita nihil ejusdem rationis vel alterius gignit in medio, quia medium non est capax intellectionis vel speciei mere intelligibilis. Igitur, a simili, si in angelo ponitur aliquid actu intelligibile, natum gignere aliquam notitiam, licet non intuitivam in intellectu passivo vel receptivo, potest de illo gignere in intellectu angeli distantis actualem notitiam sui, nihil gignendo in medio. Sexto. Quia, si angelus audiens non habet speciem illius singularis (et) de quo loquens loquitur, intellectus suus, receptivus tam speciei quam actus, caret utroque, et intellectus angeli loquentis est sufficienter in actu primo ad gignitionem utriusque. Quod patet de specie : quia species intelligibilis potest gignere speciem intelligibilem ejusdem rationis. Similiter patet de actu : quia (6) species intelligibilis, quae est in loquente principium cognoscendi id cujus est, potest esse ratio gignendi actualem intellectionem ejusdem objecti in alio intellectu aaci ejusdem.

Haec Scotus in forma. Et in hoc secundus articulus terminatur.