ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES S 1.

CONTllA PRIMAM CONCLUSIONEM Argumenta Gregorii.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra praedicta. Et quidem, contra primam conclusionem arguit Gregorius de Arimino (dist. 30, q. 3), dicens quod illius conclusionis oppositum sensit Augustinus. Quod probat Primo ex ejus auctoritate communiter allegata, de Fide ad Petrum, cap. 27 : Firmissime, inquit, tene (y), et nullatenus dubites, non solum homines jam ratione utentes, verum etiam parvulos, qui, sive in uteris matrum vivere incipiunt et ibidem moriuntur, sive jam de matribus nati sunt, si sine sacramento Baptismatis, quod datur in nomine Patris et Filii et Spiritus Salicti, de hoc sceculo transeunt, iijnis alterni supplicio puniendos; quia, et si peccatum propriic actionis non habuerunt, originalis tamen peccati damnationem carnali conceptione traxerunt. Constatautem quod supplicium ignis aeterni poena illa est inferni quae dicitur paena sensus, et de qua praesens currit quaestio (B). Sed ad hanc rationem, inquit, dicitur dupliciter. Primo quidem, quod Augustinus hic (e) locutus est excessive, ut se maxime elongaret a sententia haereticorum, qui in parvulis negabant omnem culpam, et per consequens omnem poenam. Ideo multum, inquiunt, attendendum est contra quos sancti loquantur, ut habeatur eorum intentio.

Sed haec responsio nullatenus stare potest. Primo quidem, quia cum falsitas falsitate excludi non debeat, nec, ubi vera fides defenditur, sit docendus error, vel falsa sententia asserenda, non est putandum quod Augustinus, eximius extirpator errorum et veridicus fidei defensator, propter quemcumque excludendum errorem dixisset firmiter credendum esse pueros ignis supplicio puniendos esse, si hoc falsum aut non rectae fidei consonum aestimasset. Secundo, quia in illo libro Augustinus contra nullum errorem specialiter loquitur, sed communiter totius catholicae fidei canones tradit cuilibet, praemittens : Firmissime tene et nullatenus dubites; et de omnibus in ultimo capitulo dicti libri ait : Hiec quadraginta capitula ad regulam vene fidei firmissime pertinentia fideliter crede, fortiter tene, veraciter patienlerque defende. Et si quem contraria his dogmatizare cognoveris, tanquam pestem fuge, et tanquam hxreticum abjice. Ita enim ista qux posuimus fidei catholicx congruunt, ut si quis non solum omnibus, sed etiam singulis voluerit contraire, in eo quod singulis eorum contumaciter repugnat (a), et his contraria docere non dubitat, hxreticus et fidei christiana; inimicus, atque ex hoc omnibus catholicis anathematizandus appareat.

Haec ille.

Non autem debet in mentem alicujus theologi cadere quod inter tales regulas fidei Augustinus posuisset aliquid falsum, secundum significationem quam primo facit communiter apud omnes, sicut in proposito sequeretur, si dicta responsio esset vera.

Confirmatur. Quia, cum hujus regula: oppositum nullibi inveniatur ab Ecclesia determinatum, nec in Sacra Scriptura praedicatum, qua potestate tu dicis eum fuisse hoc non proprie et vere, sed excessive locutum, dicet alius similiter in aliis regulis ibidem per eumdem positis fuisse locutum excessive, et non ut sonant illas esse tenendas. Sed sic dicendo non est dubium intuenti diligenter, quod in multos quis laberetur errores. Ideo, Secundo et communius, aliter respondetur, scilicet quod Augustinus, ibidem, nomine ignis generaliter omnem poenam significavit; unde per ignis xterni supplicium aeternam poenam non sensus sed poenam damni intellexit.

Sed haec responsio etiam non videtur posse stare. Tum quia non est verisimile quod fidei regulas sub metaphoris tradidisset, et maxime unam solam; quaelibet autem alia ibi tradita proprie accipienda esse videtur. Tum quia in eodem libro, cap. 3, simul et similiter exprimit poenam talium puerorum, et daemonum, et adultorum damnatorum in criminibus morientium. Unde IV. - 24 ait : Qualitas maliv vitie ab infidelitate incipit, quas ab originalis peccati reatu initium sumit : in quo quisquis ita vivere incipit, ut ante finiatur vita, quam ab ejus obligatione solvatur, si unius diei vel unius horas spatio anima illa vixerit in corpore, necesse est eam cum eodem corpore interminabilia gehennas supplicia sustinere, ubi diabolus cum angelis suis in alternum arsurus est. Et sequitur : ubi cum eo fornicarii, et idulis servientes, etc, si ante hujus vitas terminum a viis suis malis conversi non fuerint, letaniis ignibus comburentur. Cum igitur nullus per supplicia gehenna;, ubi diabolus arsurus est, aut per ignes quibus comburentur alii damnati, intelligat communiter poenam quamlibet, sed determinate paenani ignis infernalis sensibilem (a), non videtur secundum mentem Augustini incedi, si per supplicia gehennae inferenda talibus pueris, poena damni tantummodo intelligatur.

Confirmatur. Quia pariter alius posset dicere quod ex illis verbis non posset haberi quod diabolus, aut alii patiantur paenam sensus; quod nullus diceret. Et patet assumptum; quia similiter de omnibus loquitur Augustinus. Secundo principaliter ostenditur Augustinum fuisse praediclae sententia. , eo quod in Hypumnesti-con, responsione quinta, contra Pelagium dicentem quod infantes decedentes sine sacramento baptismatis non intrant regnum coelorum, habent tamen vitam aeternam sine omni poena, hac sola excepta, quod non sunt in patria, ex textu Evangelii probat quod si tales non obtinent regnum coelorum, ut fatebatur Pelagius, et verum est, consequens est ut mittantur cruciandi in ignem alternum. Unde ait sic (cap. 5) : Primum enim locum fides catholicorum regnum credit esse coelorum, unde non baptizatus excipitur; secundum gehennae est, ubi omnis (6) apostata vel a fide Christi alienus asterna supplicia experietur; tertium penitus ignoramus, immo nec asse in Scripturis Sacris invenimus. Finge, Pelagiane, locum ex officina perversi dogmatis tui, ubi alieni a gratia Christi vitam requiei et gloriis possidere parvuli possunt. Dextera est (y) justi sedentis judicis et sinistra; regnum est et gehenna; vita est (Z) et mors; justi sunt et iniqui. In dextera igitur sunt justi constituti, in sinistra operarii iniquitatis. In regno, requies baptizatorum (e); in gehenna, poena incredulorum. Vita ad laetitiam glorius; mors ad fletum et stridorem dentium. Justi in regno Patris simul cum Christo; iniqui igne perpetuo parato diabolo et angelis ejus. Et imme- (a) sensibilem. - Om. IV. diale subdit quod (y.) ista non significant divisiones multorum locorum, sed tantum duorum, scilicet: regni (6) coelorum, quo referuntur (y) dextera, vita, justitia (o), gloria, etc; et gehennas, quo referuntur sinistra, mors, injustitia et quaecumque mala tormenta; ubi, inquit, mors quas secunda dicitur, non finitum, sed cruciatu durabilis erit. Et tunc arguit : Qui ergo baptizatus non est, in his qnie sunt regni coelorum non potest reperiri; et si non ibi, quia vere non ibi, putasne, Pelagiane, jam sentis ubii quasi dicat : aperte videre debes quod reperitur in gehenna. Ex his patet manifeste propositum. Tum quia primo dicit quod alienus a fide Christi supplicia experietur aeterna; experientia autem supplicii sine cruciatu et poena sensus non intelligitur (s). Tum quia, secundum eum, quilibet est in regno coelorum vel in gehenna : per quam mors secunda cruciatu durabilis semper, et ubi fletus et stridor dentium intelligitur; ubi concludit esse infantes non baptizatos. Terlio, quia in sermone de Baptismo parvulorum, contra Pelagium (et est (Q 14. de Verbis Apostoli), ex eodem praemisso fundamento concludit (cap. 3) : Venturus est, inquit, Dominus, et judicaturus de vivis et mortuis, sicut Evangelium loquitur, duas partes facturus est, dexteram, et sinistram : sinistris dicturus (Matth. 25, v. 41), " Ite in ignem alternum, qui paratus est diabolo et angelis ejus; " dextris dicturus (ibid., v. 34), (c Venite, benedicti Patris mei, regnum percipite, quod paratum est vobis ab origine mundi. " Hac regnum nominat, hac exim diabolo damnationem. Nullus relictus est locus medius, ubi ponere queas infantes. Et subdit : Si ergo dextera erit et sinistra, et nulium medium locum in Evangelio novimus, qui (tj) non in dextera, proculdubio in sinistra; ergo qui non in regnum, proculdubio in (6) ignem setemum.

Et si dicatur quod hujusmodi infantes erunt proculdubio in igne infernali, et tamen non patientur al) illo, hoc in consequentibus videtur Augustinus excludere ex verbo Christi quo (inid per regnum, et quid per ignem intelligeret declaravit. Unde de ipso Christo subdit Augustinus : Extrema sententia, ut doceret quid sit regnum, et quid ignis astemus, n. Tunc, inquit, abibunt isti in combustionem alternam, justi autem in vitam alternam (ibid., v. 4G). i) Ex hoc patet quod illi quibus dicetur, Ite in ignem leternum, patientur combustionem (Ii) in. - et Pr. ignis aeternara.

Et hoc confirmari videtur per rationem : quoniam una eademque sententia omnes damnati judicabuntur ad ignem aeternum, inter quos infantes hujusmodi concludentur, nec etiam aliam sententiam legimus dandam de eis specialem. Constat autem quod caeteri, sive angeli, sive homines damnati, non solum ex illa sententia intelliguntur judicari ad illum ignem, quia sint in ipso tantummodo localiter continendi, sed quia sunt ab ipso veraciter cruciandi. Igitur ita videtur sentiendum de praedicta sententia quoad infantes damnatos.

Pro hoc facit etiam illud quod idem Augustinus scribit in epislola ad Consentium. In illa epistola, Quantam ad oculos (cap. 2) : Illi , inquit, qui ad jndiciurn resurrecturi sunt, non commutabuntur in illam incorruptelam quse nec doloris corruptionem pali potest. Illa namque fideliwm est atque sanctorum; isti vero perpetua corruptione cruciabuntur, quia ignis eorum non extinguetur, et vermis corum non morietur. Constat autem (a) quod tales infantes de numero eorum sunt qui ad judicium sunt resurrecturi.

Praeterea. Sicut tu de ipsis pueris quantum ad inclusionem localem tantummodo illud verbum Christi intelligeres, sic alius de caeteris damnatis forsitan exponeret; nec ex Scriptura Sacra, ut videtur, posset dictum ejus plusquam tuum improbari. Ex his, ut videtur, patet Augustinum sensisse, et ex intentione contra Pelagianos probasse quod hujusmodi infantes poenam ignis et cruciatum patientur, et non tantummodo poenam damni, quse est tantummodo carentia divins visionis. Confirmatur; quia talem opinionem, in praeallegato sermone, post verba recitata, videtur attribuere Pelagio. Unde ait (cap. 6) : Videris enim (6) tibi misericors, quia non ei, scilicet infanti non baptizato, aufers (y) vitam. Damnas tamen, quem separas a regno coelorum. Damnas: non percutis eum, sed in exilium initiis. Nam qui exulantur, vivunt, si sani sunt; in doloribus corporis non sunt, non torquentur, non carceris tenebris affiguntur; hxc illis sola paena est, non esse in patria.

Praeterea. Quia nullibi legi Augustinum dicentem quod ipsi non patiantur poenam ignis, aut poenam sensus, aut tantummodo puniantur poena illa damni. Nec etiam vidi ab aliquo allegatum, quod alicubi dixerit aliquam talem sententiam. Unde satis videtur mihi eum fuisse alterius sententia;.

Nec valet quod tenentes oppositum inducunt pro se auctoritatem Augustini in Enchiridion, in principio quaestionis ad oppositum allegatam. Illa enim auctoritas non concludit propositum; quia valde bene stant simul quod tales parvuli patiantur posnam sensibilem, et quod eorum poena sensibilis sit mitissima respectu pennarum illorum quiactualiter peccaverunt.- Et procerto, si diligenter inspiciatur intentio Augustini, videtur esse ad oppositum illius quod intenditur per argumentum et pro principali proposito. Unde, in principio immediate praecedentis capituli (cap. 92), aif Augustinus : Quicumque ab illa perditionis massa, quae facta est per hominem primum, non liberantur (a) per unum mediatorem Dei et hominum , resurgent quidem et ipsi, unusquisque in carne sua, sed ut cum diabolo et angelis suis puniantur. Et paulo post, dicit : Nec moveat, inquit, quomodo in eis erit (6) corpus incorruptibile, si dolere poterit; aut quomodo corruptibile, si mori (v) non poterit. Non est enim vera vita, nisi ubi feliciter vivitur; nec vera incorruptio , nisi ubi salus nullo dolore corrumpitur. Ubi autem infelix mori non sinitur (5), ut ita dicam, mors ipsa nov moritur; ubi dolor perpetuus non interimit, sed affigit, ipsa corruptio non finitur. Ex his patet eum velle quod quilibet non liberaturi a massa perditionis, quales constat esse infantes, de quibus est sermo, resurget cum carne, ut in illa dolores patiatur, et per consequens quilibet talis habebit poenam sensibilem, inter quos tamen mitissimam dicit fore poenam eorum qui solum originale habuerunt. Quarto principaliter. Quia hujus mentis videtur esse beatus Gregorius, 9. Moralium (cap. 16), super illo verbo Job. 9 (v. 17), Multiplicavit vulnera mea etiam sine causa, dicens : Nonnulli enim prius a praesenti luce subtrahuntur, quam ad proferenda bona nialave merita vitae activie perveniant; quos quia a culpa originis salutis sacramenta non liberant, et hic ex proprio nil egerunt, et illuc ad tormenta perveniunt. Tormentum autem proprie cruciatus et poena sensibilis dicitur. Item, immediate post, dicit : Quibus unum vulnus est, corruptibiles nasci; aliud, carnaliter (e) mori. 8ed quia post mortem quoque aeterna mors sequitur, occulto eis justoque judicio, etiam sine causa vulnera multiplicantur. Perpetua quippe tormenta percipiunt, qui nihil ex propria voluntate peccaverunt.

Unde posset etiam satis fortis ratio formari ad propositum, ut videtur : quoniam, si nullam aliam poenam quam damni praecise tales infantes post mortem paterentur, sequitur quod multo melius esset eis post mortem eorum et finalem damnationem, quam fuerit in vita ista. Patet : quia in ista vita multas poenas sensibiles et cruciatus patiuntur, et cum hoc carent divina visione; post eorum autem damnationem, nullam poenam sentient, sed tantummodo visione divina carebunt, secundum opinionem istam. Sed consequens videtur falsum. Nam omnium damnatorum videtur esse pejor futura conditio post finale judicium.

Et hoc etiam videtur probare in speciali quantum ad propositum, textus allegatus juxta expositionem Gregorii, cum dicitur : Multiplicavit vulnera mea sine causa ; non enim multiplicarentur, sed minuerentur potius, si nullam poenam praeter illam carentiam divinae visionis haberent. Quinto. Quia opinio tenens oppositum, non habet pro se aliquam rationem cogentem, nec auctoritatem. Non quidem rationem; quia potissima ratio quam inducunt pro sua opinione videtur esse haec : quia tales nullam fuerunt experti delectationem actualis culpae; igitur nullam debent pati tristitiam pcenae. Consequentiam probant : quia, ut scribitur, Extra, de Baptismo et ejus effectu, cap. Majores (Sj Sed adime), actualis peccati poena est cruciatus perpetuus gehennae; non ergo debetur illis qui non actualiter peccaverunt. Quod confirmant per illud Apoc. 18 (v. 7) : Quantum glorificavit se et in deliciis suis fuit, tantum date illi tormentum et luctum. : ubi, secundum proportionem actualis delectationis inordinata?, ostendit esse proportionem tormenti et pcenae sensualis infligenda:; igitur ubi nulla actualis mala delectatio praecessit, aut praefuit, nulla sensualis poena secuta est. Haec est talium ratio.

Sed haec ratio non concludit. Prima enim consequentia non valet; quia non solum culpae actuali debetur tristitia pcenae sensibilis, sedetiam culpae originali. Quod notavit Augustinus, de Fide ad Petrum (cap. 27), in auctoritate superius allegata, cum ait: Quia et si peceatum propriie actionis non habuerunt. Hoc etiam notavit beatus Gregorius, slatim post verba allegata, exponens illud, Etiam (ot) sine causa, dicens : Qui itaque nullum proprium adjungens, ex solo originis reatu premitur, quid in illo extremo examine, quantum ad humani sensus aesti mationem, nisi (6) sine causa vulneratur? Sed tamen sub districtione divina justum est, ut propago mortalis, velut infructuosa arbor, etiam in ramis servet amaritudinem quam traxit ex radice. Vulneratio autem, ut patet, pro pcena sensibili capitur. Et quamvis secundum humanam aestimationem non deberetur ei qui nullum propria: actionis peccatum habuit, secundum tamen Dei occultam justitiam debetur ei qui originalem culpam contraxit. Auctoritas autem decretalis non probat consequentiam ; quia illa non dicit quod solius culpae actualis pcena sit cruciatus gehennae. ,Et per idem patet ad auctoritatem Apocalypsis; quia cum illa sententia statquod etiam aliis qui non glorificaverunt se in deliciis, detur tormentum et luctus. Et sic patet quod ratio quam inducunt non cogit. Similiter nec aliqua auctoritas est pro illa opinione : quia non inducunt aliquam auctoritatem proprie ad propositum, nisi illam Augustini in Enchirid. (cap. 93) de qua supra fuit sermo; et ulterius quamdam decretalem, Extra, de Baptismo et ejus effectu, cap. Majores, ubi scribitur (Sj Seci adhuc), quod poena originalis peccati est carentia divinat visionis; actualis vero peccati, gehennae perpetuus cruciatus. Sed nulla istarum auctoritatum (a) cogit. Non quidem prima, ut supra dictum est. Nec similiter secunda. Nam decretalis non dicit quod sola carentia divinoe visionis sit pcena originalis peccati; nec etiam, ut dixi, ait quod solius actualis peccati cruciatus gehennae sit poena : quorum utrumque, vel alterum, dicendum esset (6), ut sufficerent ad probandum propositum illius opinionis. Item, quod tales exclusive non sint intelligendae ex illa decretali, patet. Tum ex glossa ibidem quae dicit : " Parvuli qui sine baptismo decedunt, in tenebris manent, de Consecrat., dist. 4, can. Nulla praeter; et pcena illa mitissima est omnium, de Consecrat., dist. 4, can. Regenerante; et tamen sempiterno igne punientur, dist. ead., can. Firmissime. " Et est auctoritas Augustini superius allegata. Ecce quod praeter tenebras, ponit posnam ignis. Tum etiam quia ad propositum quod vult probare dicta decretalis, neutra illarum exclusivarum est opportuna. Vult enim probare quod dormienti vel amenti non dimittitur per baptismum peccatum originale, sicut dimittitur parvulis, et supponit quod in talibus sit etiam actuale peccatum. Probat autem hoc : quia (y) poena peccati originalis est carentia visionis Dei; actualis vero peccati, gehennae perpetuae cruciatus. Unde, si primum dimitteretur alicui, alio non dimisso, talis non careret visione Dei propter peccatum jam dimissum, et cruciaretur in gehenna perpetuo propter reatum criminis actualis. Sed haec tanquam incompassibilia sese non compatiuntur, immo mutuo adversantur.

Haec Decretalis.

Patet autem quod tota ista argumentatio stat, etiamsi praeter carentiam divinae visionis sit alia pcena originalis peccati. Nam adhuc cum dimitteretur originale (8), eximeretur iste a pcena talis carentiae. Praeterea. Constat quod peccati actualis non solus cruciatus gehennae est pcena, sed etiam carentia divinae visionis. Unde christianus qui nullum habet originale, si decedat cum reatu actualis mortalis, semper carebit Dei visione. Sicut igitur ex hoc quod dicit Decretalis, quod pcena actualis peccati est gehennae cruciatus, (a.) auctoritatum. - actionum Pr. (o) esset. - erit Pr. (y) quia. - quod Pr. (S) originale. - (Im. Pr. non tollitur quin ejus poena sit etiam carentia divinae visionis, sic nec ex hoc quod ait quod paena originalis peccati est carentia divinae visionis, excluditur quin ejus paena sit etiam cruciatus gehennae.

Haec sunt argumenta Gregorii. Sj 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra secundam conclusionem arguit Durandus (dist. 33, q. 3), vel saltem contra ejus probationes. Primo namque arguit quod probatio conclusionis adducta de 2. Sentent. non valeat; quia, licet pueri non baptizati non habuerint in se aptitudinem aut proportionem ad consecutionem gloriae, tamen habuerunt eam in sua radice, scilicet in primo parente. Et ideo, sicut filius militis cui gratis collatum esset imperium per se et pro tota sua posteritate, doleret, si ob culpam patris privaretur jure imperii, ita videtur quod pueri non baptizati doleant, si sciant se ex culpa primi parentis esse privatos visione divinae essentiae, ad quam pervenissent, nisi culpa patris impedivisset.

Haec ille.

Et propter hoc argumentum recedit a probatione sancti Thomae quam ponit 2. Sentent., et tenet se cum probatione adducta ex dictis sancti Thomae, de Malo, q. 5. Seeundo loco arguit contra se et contra illam probationem sancti Thomae. Quia, ut communiter tenetur, in generali judicio omnes videbunt Dei judicium esse justum, pro eo quod peccata singulorum omnibus apparebunt. Cum igitur decedentes cum solo originali peccato, resurgant et ad judicium pertineant, videtur quod tunc cognoscant bonos praemiari visione divina propter sua merita, se autem privari eadem visione propter suum demeritum vel propter demeritum primi parentis. Quare ergo tunc non dolebunt, quando hoc cognoscent, quamvis modo possint non (a) dolere, quia forte hoc non cognoscunt. Et in hoc secundus articulus terminatur.