ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES g 2.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta Durandi.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra praedicta. Et quidem contra secundam conclusionem arguit Durandus (dist. 23, q. 2), probando quod Adam in statu primo non cognoverit Deum per talem speciem influxam. Primo. Quia nulla cognitio sensitiva aut intellectiva, humana vel angelica, fit per speciem; sicut dicit se sufficienter probasse. Secundo. Quia, si aliqua cognitio per speciem (a) naturaliter. - Om. Pr. TENTURUM fieret, et homo in statu innocentiae cognovisset Deum per tales species, illa cognitio fuisset beata : quia beata visio est ex hoc quod Deus clare videtur, et non aenigmatice; sed cognitio vel visio divinae essentias per speciem immediate a Deo acceptam, est clara et non aenigmatica, sed est facie ad faciem, sic enim unus videt alium ; ergo, etc. Tertio. Quia, aut talis cognitio erat intuitiva, aut abstractiva. Non intuitiva; quia tunc fuisset beatifica. Nec abstractiva; quia : vel per illam cognoscebatur Deus esse trinus et unus evidenter; aut non. Si detur secundum, tunc talis non erat altior omni cognitione Dei quae potest haberi per creaturas; quia non apparet aliqua altior nisi illa quae est per fidem, quae extendit se, etiam in nobis, ad aliqua ad quae ratio naturalis, sumpta ex creaturis, non se extendit. Si detur primum, contra hoc arguitur multipliciter (in Proi. Sentent.,q. 3), (a) sic. Impossibile est cognitionem abstractivam cuiuscumque rei esse primam, sed necessario sequitur aliam priorem ex qua deducitur. Sed in puro viatore non potest praeesse aliqua cognitio, ex qua evidens cognitio abstractiva de Deo possit deduci. Ergo impossibile est quod cognitio abstractiva de Deo communicetur viatori. Major probatur inductione et ratione. Inductione sic. Deus nihil cognoscit abstracti ve,puta res antequam sint, nisi cognoscendo essentiam suam intuitive; similiter et angelus primo cognoscit essentiam suam intuitive, et ex ea deducitur cognitio abstractiva aliorum; similiter experimur in nobis quod omnem cognitionem abstractivam intellectivam praecedit cognitio sensitiva; et similiter est in brutis, si habeant aliquam cognitionem abstractivam. Nonautem sunt plura cognoscentia quam Deus, angelus, nos, et bruta. Quare, etc.

Dicetur forte, quod haec inductio solum concludit illud quod est consuetum secundum cursum naturae, sed non concludit quin aliter possit fieri divina virtute.

Sed contra hoc arguitur sic. Certum est quod Deus non intelligit nec intelligere potest abstractive alia a se, nisi cognoscendo intuitive essentiam suam per quam cognoscit alia. Angelos dimittamus, quia parum scimus de eis; et loquamur de nobis, de quibus est quaestio. Concessum est ab omnibus quod, secundum cursum naturae, vires interiores, tam sensitivae quam intellectivae, non possunt exire in actum, nisi praevia (6) cognitione intuitiva alicujus sensus exterioris : quia non habent immediatum ordinem ad res exteriores, sed solum mediante cognitione sensitiva exteriore; et propter hanc mediationem omnes actus interiorum virium sunt abstractivi et non intuitivi. Ex hoc arguo sic. Si virtute divina fieret quod intellectus et aliae vires interiores exirent in actus suos, respectu rerum exteriorum, absque ulla praesuppositione quota) Primo. - Ad. Pr. (6) praevia. - prima Pr. rumcumque actuum sensuum exteriorum, tunc intellectus et vires interiores sensitivae haberent, quoad tales actus, immediatum ordinem ad res exteriores, sicut et sensus. Sed actus sensuum exteriorum sunt intuitivi propter immediatum ordinem ad objecta sua. Ergo et actus intellectus et aliarum virium interiorum essent intuitiviet non abstractivi, propter eamdem causam. Si ergo aliqua cognitio sit abstractiva, oportet quod eam pracedat aliqua alia, quam praesupponat, vel ex qua deducatur; et sic patet quod illa inductio concludit quod sicut est in Deo, ita est in nobis; nec possibile est oppositum fieri. Quarto principaliter sic. Prima cognitio necessario est entis in actu. Sed talis necessario est intuitiva, ut probatur. Ergo omnis alia cognitio supponit intuitivam et ex ea deducitur. Major patet : quia non ens non potest cognosci, nisi per ens; nec ens in potentia, nisi per ens in actu, ut habetur, 9. Metaphysicae; ergo prima cognitio ex qua omnis alia dependet, cognitio est entis in actu. Minor probatur. Quia illa cognitio est intuitiva, quae fertur immediate in rem, ut sibi praesentem secundum ejus actualem exsistentiam : quod patet ex ratione cognitionis intuitivae prius posita. Sed prima cognitio, quae est entis in actu, ut praecogniti, fertur in ens actu secundum ejus actualem exsistentiam, cum hoc sit formaliter ut ratio sui objecti; et fertur immediate in ipsum : quia non mediante alia cognitione, cum illa sit prima; nec mediante aliquo cognito, cum illud sit primum. Ergo talis cognitio est intuitiva, quam supponit omnis alia cognitio. Tunc ultra : sed in puro viatore non potest praecedere aliqua cognitio, ex qua deducatur talis abstractiva, quam tu ponis. Quia illa cognitio : vel esset ejusdem cogniti, scilicet Dei; aut alterius. Non alterius: quia illud esset creatum; ex (a) nullo autem creato praecognito potest deduci talis cognitio Dei, per quam certitudinaliter et expresse cognoscatur Deus esse trinus et unus. Nec potest esse ejusdem cogniti, scilicet Dei; quia vel (6) esset abstractiva, vel intuitiva. Si abstractiva, adhuc ipsam praecederet alia quaedam, de qua quaereretur, ut prius, et esset processus in infinitum. Relinquitur ergo quod illa esset intuitiva. Sed non potest communicari viatori, cum sit beatifica. Ergo nec abstractiva. Quinto sic. Si talis cognitio abstractiva esset possibilis viatori, aut essentia divina secundum se et immediate praesentaretur intellectui, aut mediante aliquo alio. Si primo modo, tunc esset cognitio intuitiva, sicut visio coloris in pariete; et talis non potest communicari viatori. Si secundo modo, aut illud esset medium cognitum, aut ratio cognoscendi, sicut quidam ponunt de specie. Non medium cognitum; quia nihil creatum potest per modum objecti cogniti (a) nihilo. - Ad. Pr. (6) si. - Ad. Pr. ducere in tam perfectam cognitionem Dei, quod expresse cognoscatur esse trinus et unus. Si autem illud medium sit solum ratio cognoscendi, ut species, tale medium non faceret cognitionem abstractivam, sed intuitivam; quia quandocumque aliqua res est praesens secundum se realiter potentiae cognitivae, et praesentatur ei in ratione objecti cognoscibilis per solam speciem, illa cognitio est intuitiva : quia potentia fertur in talem rem, ut sibi realiter praesentem in ratione objecti immediate cogniti, quia species non est medium cognitum, sed solum ratio cognoscendi; exemplum, de cognitione sensitiva visiva. Sed essentia divina est secundum se praesens realiter cuicumque potentiae cognitivas, et cuilibet rei. Si ergo ipsa praesentetur in ratione objecti cognoscibilis per solam speciem illi potentia; qiiae est capax ejus, necesse est talem cognitionem esse intuitivam. Sexto. Quia cognitio abstractiva de Deo, aut est aeque perfecta sicut intuitiva, aut perfectior, aut minus perfecta. Si sit aeque perfecta, vel perfectior, tunc sicut una est beatiCca, et incommunicabilis viatori, ita et alia. Si autem dicatur quod sit minus perfecta;

contra : Deus non babuit ab aeterno de rebus creabilibus nisi cognitionem abstractivam : quia creatura: non fuerunt ab aeterno praesentes Deo secundum suum esse reale, eo quod ab aeterno nihil erant; nunc autem habet de eis vel de aliquibus earum cognitionem intuitivam. Haec autem non est perfectior prima ; alioquin Deus profecisset in cognitione rerum, quod est impossibile. Ergo cognitio abstractiva non est minus perfecta quam intuitiva, et per consequens est beatifica, et incommunicabilis viatori, sicut intuitiva.

Haec Durandus. Ex quibus videtur velle quod nulla notitia abstractiva possit communicari puro viatori per speciem infusam, altior communi cognitione qua Deus cognoscitur naturaliter ex creaturis, vel per lumen commune fidei. II. Argumenta Scoti.

Contra eamdem conclusionem arguit Scotus (apud Durandum, in Prologo Sentent., q. 3) opposito modo, probando quod virtute divina possit communicari puro viatori cognitio certa, et expressa, et evidens de articulis fidei, puta quod Deus sit trinus et unus; ac, per hoc, quod talis notitia communicata fuerit Adae in primo statu, vel saltem potuit communicari. Et arguit Primo sic. Illa cognitio potuit communicari viatori, quae non ponit ipsum extra terminos viae. Sed cognitio abstractiva, quod Deus sit trinus et unus, quantumcumque sit certa, vel expressa, aut scientifica, non ponit hominem extra terminos viae. Igitur potest communicari viatori. Major patet; quia nihil repugnat viatori, ut viator est, nisi illud quod faceret eum extra terminos viae : omnis enim repugnantia resolvitur in contradictionem. Minor probatur: Quia sola cognitio intuitiva, quam Apostolus (1. Cor., cap. 13, v. 12) vocat a facie ad faciem, est beatifica, et ponit hominem extra statum viae. Sed cognitio abstractiva, quantumcumque sit expressa et perfecta, citra intuitivam, imperfectionem importat; quia habens abstractivam, adhuc desiderat intuitivam. Igitur nulla cognitio abstractiva ponit bominem extra statum viae. Secundo sic. Prior cognitio potest haberi sine posteriori. Sed cognitio abstractiva, quantumcumque perfecta et scientifica, est prior intuitiva, quae sola est beatifica. Ergo potest haberi ab homine sine ea; et sic homo remanebit purus viator. Major de se patet. Minor probatur : quia cognitio intuitiva, cum respiciat rem secundum esse praesentialis exsistentia;, se habet per additionem ad abstractivam, qu;e respicit rem secundum ejus quidditatem absolute; et sic est posterior ea. Terlio. Quia quidquid faceret essentia divina, si esset praesens intellectui sub ratione objecti naturaliter moventis, potest facere voluntas divina, dato quod divina essentia non sit illo modo praesens. Sed si essentia divina esset praesens intellectui nostro in ratione objecti naturaliter moventis, ipsa causaret cognitionem quidditatis suae et omnium quae sunt in ea expressam et perfectam. Igitur hoc idem potest facere voluntas divina absque prodicta praesentia. Sed illa cognitio esset abstractiva, etc. Major patet : quia voluntas divina potest supplere vicem cuiuscumque causae moventis. Minor de se patet. Quaiio. Quia Paulus qui in raptu vidit divinam essentiam, post raptum babuit memoriam de visione et de re visa, quia ipse loculus est de hoc, 2. Corinth., 12. Illa autem cognitio memorativa non fuit intuitiva, sed abstractiva. Ergo ista est possibilis homini sine illa; et sic, idem quod prius. Et in hoc secundus articulus terminatur.