ARTICULUS 11.

RECITANTUR ADVERSARIORUM OBJECTIONES Sj 1.

Contra primam conclusionem I. Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem, contra primam conclusionem arguit Scotus (2. Se?i-tent., dist. 2, q. 6), sex modis. Primo quidem arguit, volens ostendere quod sanctus Thomas contradicit sibi ipsi in 1 p. Quia, in illa quaestione qua quaerit, An Deus sit ubique, probat quod sic, per hoc quod, secundum Philosophum, 7. Physio, (t. c. 4 et seq), movens est simul cum moto, et efficiens cum effectu, et Deus est primum efficiens, et ideo potens movere omne mobile; et ex hoc concludit quod est in omnibus, et praesens omnibus. Quaero, inquit Scotus, quid intendit per hoc concludere. Aut esse presentem, hoc est, esse moventem; et sic est petitio principii, quia idem est praemissa et conclusio; et nihil ad propositum, quia ibi intendit concludere immensitatem Dei, secundum quam est praesens omnibus. Aut intendit concludere illam praesentiam quae convenit Deo in quantum est immensus; et tunc ex operatione alicubi, secundum ipsum, sequitur illa praesentia quae pertinet ad divinam immensitatem, quae est Dei in quantum Dei, ita quod prius naturaliter erit Deus praesens in quantum immensus, quam in quantum operans; et hoc concluditur ex operatione, sicut prius ex posteriori. Igitur, a simili, in proposito, prius naturaliter angelus est praesens alicui loco secundum essentiam, quam sit praesens secundum operationem. Confirmatur ratio. Quia minus videretur de Deo, quod oportet ipsum esse praesentem alicui rei per essentiam, ad hoc quod agat, quam de (a) angelo. Quia illud quod est illimitate potentiae, videtur posse agere in quantumcumque distans; sed illud quod est limitatae et determinatae virtutis, requirit determinatam approximationem passi, ad hoc quod agat in ipsum; nullum enim videtur agens determinatae et limitatae virtutis, cujus actio non possit impediri per distantiam nimiam ad passum. Et ita magis videtur necesse esse ponere angelum esse praesentem, ad hoc quod agat, quam de Deo. Confirmatur. Quia, si aliqua actio est in corpore ab angelo, quomodo se habet actio ista ad virtutem illam (a) a qua procedit? Aut mediate, aut immediate. Si est immediata illi a qua procedit, igitur immediate est angelus in tali corpore, vel juxta tale corpus. Si mediata est, igitur est ab illa virtute per aliquod medium ; et de illo medio fiet eadem quaestio; et tunc oportebit stare ad hoc, quod illud quod primo est a tali virtute, immediatum est tali virtuti, et per consequens illi cujus est talis virius; et ita operabitur quia est praesens, et non econtra. Secundo. Quiasic sequitur quod angelus aliquando, immo frequenter, nusquam sit. Nihil enim operatur in coslo empyreo; quia illud non est quid variabile, nec mobile. Igitur nusquam angelus est (6) in coelo empyreo. Ibi autem est, utplurimum. Igitur.

Item. Si angelus transeat de coelo ad terram, potest operari in locis extremis, nihil operando in omnibus locis mediis; quia potest esse aliquis angelus, qui non est motor alicujus orbis intermedii. Igitur ille non erit in coelo, nec in terra, nec in medio. Tertio sic. Si ibi est, ubi operatur; igitur ibi primo est, ubi primo operatur. Totum autem coelum est primo proportionatum virtuti angeli, ita quod totum primo movet; et ita proportionatum, secundum Philosophum, quod, si adderetur una stella, moveret cum poena et labore. Et sic tunc esset primo in toto coelo; quod est falsum. Si dicas quod primo movet unam partem, et ibi est; et per motum illius partis movet aliam partem, quasi pellendo vel trahendo:

Contra hoc. Quia, licet Philosophus imaginetur unum rusticum habere caput et pedes in polis, et brachia protensa ad orientem et occidentem, tamen, secundum veritatem, si coelum ponatur primum mobile non quiescens, nullus punctus in caelo est magis oriens quam alius, sed quilibet punctus est oriens successive. Nullus etiam punctus ibi est magis capax motus quam alius, secundum veritatem. Ideo non est in coelo, ex natura rei, dextrum aut sinistrum, sicut est in animali; pars enim dextra quae est in animali, magis est capax virtutis animae, quam sinistra. In nulla igitur parte potest poni angelus primo, ex hoc quod illam partem moveat. Confirmatur hoc. Quia, si esset in aliqua parte quasi quiescens per se, motus tamen per accidens, sicut nauta in navi, ita quod semper circumferretur cum illo motu (y), videretur inconveniens talem TENTURUM motum attribuere angelo moventi orbem. Nec etiam potest poni quasi per se quiescens, et quod juxta eum sit [luens quasi pars post partem ipsius eculi, et quod partem illius manis praesentem semper primo moveat. Non enim est signare in quo quiescat ille angelus, cum continue moveat parlem presentem ; et exsistens in aliquo in quantum est motum, non erit in eo quiescendo, ut videlur. Quarto. Illud quod est ratio angelo essendi in luco, est in eo formaliter; alioquin nullo modo formaliter angelus erit in loco. Operatio autem transiens in corpus, non est formaliter in angelo. Ibitur, etc. Quinto. Illa operatio est commensurative in loco per accidens. Ibitur (a), si per eam angelus esset in loco, et non alio modo esset in loco, tunc erit in loco commensurative. Sexto. Quia Damascenus (de Fide orth., 1.1 et 2), cui opinio ista innititur, non facit pro ea :

Tum quia omnes auctoritates communiter (6) copulant semper ad esse et (y) operari; ubi esset superfluitas, nisi aliud esset formaliter angelum esse in loco, quam operari in loco. Dicit enim in prima auctoritate (1. 1 , c. Ili), ubi adest et operatur; in secunda vero auctoritate (ibid.), dicitur (5) angelum esse in Ineo, propter adesse intellectualiter (e) et operari; in tertia vero (I. 2, c. 3), intellectualiter adesse et operari, ubi utique fuerint missi.

Tutu quia Damascenus (1. 2, c. 6) dicit quod caelum contentivum est visibilium et invisibilium creaturarum, et infra ipsum caelum angelorum virtutes intellectuales includuntur. Non sic autem concludebantur, in principio suir; creationis. Quia ipse (ibid., 1. 2, c. 3) videtur assentire Gregorio tlieologo, quod conditi fuerunt (ij) ante corporalem creaturam; tunc igitur non erant in loco, sicut modo ; quia modo continentur loco, tunc autem non continebantur; et tamen tunc potuerunt inlelligere corporalem creaturam localem vel locabilem, secundum Augustinum, Super Genesim (HI). 4, cap. 24), quia prius babuerunt cognitionem matutinam quam vespertinam, et potuerunt intelligere objectum ex parte objecti, sub eadem ratione qua modo intelligunt. Igitur propter solam intellectionem objecti non posuit eos Damascenus esse praesentes loco, vel objecto locali. II. Argumentum Aureoli. - Arguit etiam Aureolus (2. Senteni., disi. 2, q. 3, art. 2). Quia aut per contactum virtutis intelligis operationem transeuntem, aut procidentiam, aut applicationem virtutis, aut unionem virtutis. Sed nullum istorum (a.) Igitur. - et Pr. (o) communiter. - Om. Pr. (y) et. - Om. Pr. (6) dicitur. - dicimus Pr. (i) propter adesse intellectualiter. - intelligibiliter adesse Pr. (0 quod ccnditi fuci uni - quia conditi sunt Pr. potest dari : - Non quidem primum : quia angeli, secundum fidem, ponuntur in cado empyreo, ubi tamen nulla ponitur operatio angelica transiens in extrinsecum.

Nec potest dari secundum : quia illa praesidentia non videlur aliud quam influxus; non apparet autem quam influentiam Habet angelus super coelum empyreum,

Nec potest dari tertium. Quia angelum esse in loco per applicationem virtutis, non est aliud quam posse esse principium actionis, eo modo quo dicitur quod triste tangit cor. Sed Hoc non sufficit. Quia, aut illa virtus intelligitur per modum actus, aut per modum habitus. Si per modum actus, tunc inciditur in primuni membrum , quod est reprobatum. Si vero intelligatur per modum habitus, quaero de illo Habitu : aut est substantia angeli; et tunc habetur propositum, quia, cum non applicetur loco per substantiam, non poterit applicari per virtutem ; aut est accidens; et tunc : aut accidens corporale; et Hoc non, quia tale accidens non potest esse in substantia mere spirituali; aut est spirituale; et sic erit tantae abstractionis a situ et quantitate, sicut substantia ipsius.

Nec potest dari quartum : quia Hoc non sufficit dicere; quia illam unitionem quaerimus. Nec valet exemplum quod adducitur de tristi quod tangit coi : quia apprehensio nocivi causat in corde alteratiouem ; hoc autem non potest dari in proposito. III. Argumenta Gregorii.

Arguit etiam Gregorius de Arimino (2. Sentent., disi. 2, q. 2, art. 2). Primo. Quia ista opinio incidit in articulum excommunicatum Parisiis 203 : Dicere quod substantie separatae, sunt in loco per operationem, et quod possunt moveri ali extremo in extremum, nec in medium, quia possunt velle operari in extremo aut in extremis, nec in medio,

Error, si intelligatur substantiam sine operatione non esse in loco, nec transire de loco ad locum. Ecce quod dicit errorem esse, dicere substantiam separatam non esse in loco sine operatione. Secundo. Quia : aut angelus dicitur esse in loco per operationem, et non per substantiam, quia praecise in loco illo est operatio ejus et non substantia; aut quia, etsi utrumque sit ibi, ideo tamen est ibi substantia, quia in eo est operatio angeli, et non econtra. Primum non potest dici :

Tum propter articulum Parisiensem 218, qui dicit sic : (a) Substantiae separatae nusquam sunt secundum substantiam,

Error, si intelligatur ita quod substantia non sit in loco.

Tum etiam, quia Hugo, de Sacramentis, lib. 1, p. 3, c. l8, dicit sic : " Spiritus, quoniam in loco per praesentiam naturae et operationis concluditur, localis et ipse jure nominatur; " ubi non - QUAESTIO I. solum ponit praesentiam operationis, sed etiam naturae et substantioe.

Tum etiam, quia Damascenus (de Fide orth., lib. 2, cap. 3) dicit quod intellectualiter adsunt et operantur, ubicumque fuerint missi; et quod circumscribuntur, ubi operantur. Per quae manifeste ponit non solum operationem angeli, sed ejus substantiam, praesentem esse, et circumscribi, seu locari, loco ubi operatur.

Tum quia dicit quod, cum mittuntur a Deo ad terram, non remanent in coelo; et quod, cum sunt in coelo, non sunt inferius. In quo manifeste innuit quod substantia angelica, sit praesentialiter in terra, cum ad terram mittatur, ubi prius non erat.

Tum quia non apparet quod aliqua creatura immediate moveat aliquod corpus localiter, absque aliqua alia actione in ipsum, vel aliud corpus medium, quemadmodum contingit quod angeli moveant, nisi illa secundum se sit praesens illi, sicut patet, 7. Physicorum (t. c. 4 et seq.). Nec potest dari secundum. Quoniam non ideo quia aliquid operatur in corpus, ideo est praesens illi; quin potius, prius natura et consequentia est praesens quam operetur.

Confirmatur. Quia non ideo quia aliquid operatur in aliquid, ideo est potens operari in illud; sed ideo potius operatur, quia est potens et vult operari, si sit libere operativum. Nec etiam ideo quia potest et vult, ideo est pnesens; et loquor de potentia proxima et propinqua, secundum modum loquendi Philosophi, 9. Metaphysicae (t. c. 3); sed ideo quia est praesens loco, potest operari in illum. Multa alia argumenta facit; sed alii praerecitati fecerunt ea in virtute. IV. Argumenta Durandi.

Ad idem arguit Durandus (I. Sentent., dist. 37, q. 3). Primo. Sicut se habet quantitas ad corpus, ut sit ei ratio essendi in loco circumscriptive; sic se habet operatio ad angelum, ut sit ei ratio essendi in loco diffinitive. Sed quantitas subjecto distincta a corpore, non potest ei esse ratio essendi in loco circumscriptive. Ergo operatio subjecto distincta ab angelo, qualis est illa quae transit in materiam exteriorem, et est subjective in re mota, non potest angelo esse ratio essendi in loco diffinitive. Major patet ex positione tua. Minor patet de se. Secundo arguit sic. Perhoc quod corpus est quantum, non tollitur ab eo quin se habeat ad aliud ut movens ad motum. Si engo operatio in aliud transiens, est alicui ratio essendi in loco diffinitive, sequitur quod corpus movens aliud corpus, erit simul in duobus locis, scilicet in uno circumscriptive per propriam quantitatem, et in alio diffinitive per operationem vel motionem suanijn aliud transeuntem. Hoc autem videtur absurdum. Quare, etc.

Haec Durandus. Et haec sunt principalia objecta contra primam conclusionem. S 2.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta Gregorii.

Contra secundam conclusionem arguit Gregorius de Arimino (2. Sentent., dist. 2, q. 2, art. 1), probando quod nullus locus sit indivisibilis; cujus oppositum ponit illa conclusio. Et vult probare generaliter, quod in angelo non sunt aliqua talia indivisibilia quae dicantur puncta, vel lineae indivisibiles secundum latum, nec superficiesindivisibilessecundum profundum. Arguit igitur. Primo sic. Sumo, inquit, gratia exempli, magnitudinem unam (ot), quae sit A. Tunc : aut in A est unum punctum praecise; aut plura. Si unum praecise; igitur aliqua pars ipsius A erit absque puncto penitus, ut puta illa quie distat a puncto; et per consequens, aliqua magnitudo est absque puncto. Igitur et quaelibet est absque puncto, cum idem sit judicium de omnibus. Et praeterea, non esset ratio in qua parte potius esset illud unicum punctum. Si plura puncta sunt in A, tunc sic : Aut praeter singula et quaelibet puncta omnia simul ipsius A, est aliqua entitas in A; aut non. Si non, igitur A constat praecise ex punctis; cujus oppositum Philosophus ponit (in 6" Physicorum). Si sic, igitur in A est aliqua entitas, quiu nec est punctum, nec includit puncta vel punctum; alioquin praeter omnia et singula puncta daretur punctum ; quod est impossibile. Cum igitur illa non sit punctus, igitur est divisibilis , et per consequens, magnitudo aliqua est carens punctis et puncto. Frustra igitur in A, ponitur punctum. Confirmatur. Quia pono quod Deus (sicut bene potest, cum sit omnipotens), destruat omnia puncta A praecise. Tunc : aut remansit aliqua entitas, quae prius fuit entitas A; aut nulla omnino. Si nulla, ergo A praecise ex punctis constabat. Si aliqua, constat quod illa non est indivisibilis : quia tunc esset punctum; et per consequens, aliquod punctum destructum adhuc esset, vel non quodlibet punctum A, est destructum, quod est contra positum ; igitur est divisibilis, et simpliciter carens punctis, propter eamdem rationem. Et sic, ut prius, habetur aliqua magnitudo carens puncto. Seeundo. Pono quod A magnitudo superponatur magnitudini B sibi aequali, et deinde quod Deus conservet omnia puncta A, nullam aliam entitatem A, si qua est, conservando, et similiter nullum punctum in alio situ statuendo. Casus iste cuilibet catholico theologo et confitenti Dei omnipotentiam debet videri possibilis. Hoc posito, quaero : aut illa puncta occupant totam magnitudinem B, sicut prius occupabat illa tota magnitudo A; aut non, sed aliqua vel aliquae partes B remanent vacuae; seu TENTURUM quibus nullae entitates quae fuerunt A, superponuntur. Si detur primum, sequitur quod piinclum sit immediatum puncto in ipsa magnitudine B, et ipsa sit constans pneeise ex punctis; et similiter, quod A intra se nullam entitatem prater puncta sua continebat. Si secundum, igitur illas partes prius occupabant aliqiiae partes A, quae nec erant, nec includebant puncta; et per consequens, erant magnitudines sine punctis; quod est propositum. Item, sequitur quod vel plura puncta sunt in magnitudine B, quam erant in magnitudine A; quod inconvenienter dicitur, eo quod essent aequales magnitudines per casum ; vel aliquae partes sunt in B, carentes punctis; ex quo infertur propositum. Tertio arguit sic. Nulla experientia vel ratio cogit ponere talia puncta; nec etiam auctoritas, quam non liceat refutare. Igitur talia esse non est dicendum. Consequentia est evidens. Sed probatur antecedens. Nam, de experientia (a), quod nulla habeatur de punctis, satis certum est; quinimmo, difficillimum, ne dicam impossibile, est illa imaginari vel cogitare. Auctoritas etiam nulla est authentica de hoc. Seri quod nec ratio cogat, declaro. Quoniam, si hoc argueretur ex aliquo, hoc, ut apparet per ponentes talia puncta, vel argueretur ex Anitate magnitudinis, vel ex continuitate, id est (6), ex eo quod est magnitudo finita, vel ex eo quod est continua ; unde non ponunt aliquod punctum, nisi continuans (y) vel terminans. Sed non est ponendum punctum propter (mitatem. Probatur. Quia quaero : quomodo intelligunt magnitudinem finiri puncto? Aut enim intelligunt sic quod ex tali puncto magnitudo est certae mensura et protensionis, atque (3) habens ultimam partem sui terminatae quantitatis, ita quod si punctum non terminaret eam, ipsa non esset certae protensionis, nec haberet ultimam partem sui, quinimmo, ultra quamlibet partem tantae quantitatis, haberet aliam ejusdem quantitatis, et esset infinita extensive. Aut non intelligunt sic magnitudinem finiri puncto, sed forte aliquo alio modo. Sed nullus alius modus quo magnitudo dicatur finita, est evidens, vel necessario ponendus ex aliquibus nobis notis. Igitur nec propter aliquem alium modum Imitatis, ponendus est punctus finiens magnitudinem. Non enim loquor hic de unitate perfectionis; quia non est ad propositum, nec etiam illa attribueret punctum magnitudini, quinimmo magis augeret ejus perfectionem. Igitur, si est necessarium ponere punctum, ut linea sit finita, hoc est ad primum intellectum. Sed quod nec illo modo sit necessarium, probatur. Quoniam, si sic, sequitur quod, si hujusmodi punctum destrueretur et magnitudo remaneret, nullo alio puncto ei addito vice primi vel causato noviter, et nulla etiam magnitudine sibi noviter addita, ipsa utique esset infinita extensive, seu protensa in infinitum. Consequentia patet. Sed consequens est falsum. Quoniam nulla magnitudo per ablationem solam alicujus a se, fieret major. Non enim est imaginandum quod punctum impediat magnitudinem ulterius protendi, quasi eo non impediente ipsa funderet partes suas per totum mundum, sicut illud quod obturat foramen dolii, impedit vinum fundi extra dolium per partes domus. Ergo, casu illo posito, non esset linea infinita, sed finita. Dicetur forte, quod impossibile est punctum destrui, magnitudine remanente. Ratio est : quia quod non est nisi virtute alterius praecise, non potest annihilari nisi per annihilationem illius per quod est; unde, cum punctus non habeat esse, nisi in entitate lineae, non annihilatur nisi annihilatione lineae. - Contra hoc arguitur. Quia, cum punctum, secundum te, sit res distincta a linea, si habet esse entitate lineae, hoc non est nisi tamquam per causam intrinsecam, vel extrinsecam. Constat autem hoc non esse verum in proposito. Quoniam ili nullo genere causae, linea est causa puncti. Tum quia, esto quod esset causa, nihil prohiberet, divina virtute (a), illam causam exsistere sine puncto. Tum quia major assumpta, scilicet quod non habet esse nisi ex virtute, etc, prorsus est falsa ; nam , si sic, sequeretur quod nulla creatura posset annihilari, nisi per annihilationem Dei. Sic igitur patet quod non propterea ut magnitudo sit finita, necessarium est ponere punctum. Quod vero non sit necessarium, ad hoc quod magnitudo sit continua (6), probatur multipliciter :

Primu quoniam (y) non minus est possibile, et cognitu (o) facile, unam partem magnitudinis cum alia continuari, et unam per se constituere magnitudinem, quam punctum ipsum cum aliqua vel aliquibus partibus magnitudinis; et tamen non ponunt (s) punctum cum partibus magnitudinis facere unum per se, mediante alio puncto. Igitur aeque faciliter, immo multo amplius, una pars magnitudinis cum alia, cum sint ejusdem rationis, poterunt per se unum constituere.

Tum secundo. Quia, cum duae aquae prius discretae continuantur (0 ad invicem, si continuantur mediante puncto, quaero: in quo est subiective illud punctum? Aut enim est in aliquo indivisibili materiae unius aquae illarum tantum ; aut tam in uno indivisibili unius, quam in alio alterius ; aut in aliquo indivisibili materiae communi ambabus, noviter generato (yj). Non potest - QUAESTIO I. dici primum ; quia non est potior ratio pro una parte, quam pro altera. Nec secundum; quia tunc haberet duo subjecta aeque prima; quod non videtur naturaliter possibile. Et per ista duo etiam concluditur quod non sit in aliqua parte divisibili alterius illarum aquarum, vel in pluribus simul, nec etiam in aliquo accidente divisibili; quod etiam ex aliis causis magis est impossibile, ut patet. Nec etiam potest dici quod sit subjective in aliquo accidente indivisibili; quia de illo subjecto par quaestio esset. Relinquitur igitur quod est in aliquo indivisibili materias, vel in aliqua indivisibili materia (a.) communi, noviter generata (6); quod est eontra philosophiam clamantem materiam esse ingenerabilem, et contra theologiam tenentem ipsam a soli Deo produci, et nullam creaturam posse, nisi ea praesupposita, aliquid materiale producere.

Tum tertio. Quia, cum aqua prius continua dividitur, punctum continuans : vel remanet; et hoc non, quin non in utraque parte, nec in una potiusquam (y) in alia; aut corrumpitur; et tunc aliquid indivisibile materia?, quod prius informabat, remanet, vel corrumpitur. Non remanet : quia nec per se, seorsum ab utraque parte; nec in altera parte tantum, cum non sit pro una ratio potior quam pro alia ; nec cum utraque, cum non possit naturaliter esse in pluribus sitibus distantibus. Igitur corrumpitur; quod est contra philosophiam et theologiam ponentes materiam non esse corruptibilem. Et sic patet tertia ratio. Quarto principaliter arguit sic. Si sit aliquod indivisibile magnitudinis, sequitur quod, illa mota super aliquam magnitudinem, ipsum indivisibile etiam movebitur; et continue motum, per aequale sibi mensurabit totam illam magnitudinem. Igitur illa erit ex punctis composita. Consequens reputat Philosophus (0. Physicorum, t. c. 86 et seq.) impossibile. Consequentia nota est. Quoniam non potest moveri magnitudo, suo puncto, sive continuante, sive terminante, si quidem (8) tale habet, non moto: et si continue movebitur, continue erit in situ sibi aequali, sicut et coetera mota ; et sic semper motum per aequale transibit magnitudinem (e), et mensurabit illam. Secunda vero consequentia nota est, per Philosophum, 6. Physicorum, ubi probat nullum indivisibile posse moveri, propterea quia nihil potest moveri per spatium majus se, nisi prius moveatur per aequale ; et per consequens, si indivisibile moveretur, prius moveretur per aequale sibi, quam per majus. Et ex hoc infert Philosophus, quod linea erit ex punctis. Et probat consequentiam, dicens : semper enim motum per aequale omnem lineam mensurabit. (ac) vel in aliqua indivisibili materia.

Om. Pr. (6) generata.

generata: Pr. [y) potiusquam.

postquam Pr. (6) si quidem.

scilicet quod Pr. (i) magnitudinem. - Om. IV. Sed dicetur forte, quod ista ratio non valet, licet illa Philosophi valeat, propterea quia Philosophus probat indivisibile non posse moveri per se, quoniam, si sic moveretur, tunc semper moveretur per aequale, et de aequali ad aequale, et sic oporteret totam illam magnitudinem constitui ex aequalibus illi puncto; sed non sic est, si indivisibile solum moveatur per accidens; propter quod-ista ratio non probat indivisibile non posse moveri per aecidens, ad motum magnitudinis in qua est. Sed haec responsio penitus nulla est; nam pari facilitate posset negari illud inconveniens sequi, si indivisibile moveatur per se, sicut ipsa negat si moveatur per accidens. Quod palet : quia nihil assumitur in probatione illa, quod non aeque verificetur de moto (oc) per accidens, sicut de moto (?) per se. Nam constat quod indivisibile motum per accidens, non movetur per majus, quin moveatur prius per aequale; et sic etiam continue motum mensurat magnitudinem per aequalia sibi, sicut si esset separatum, et moveretur per se super illam ; quia aequaliter de utroque id ipsum concluditur. Amplius hoc idem patet sic. Constat quod non ex alio arguitur magnitudinem componi ex indivisibilibus, si indivisibile moveatur per se super illam , nisi quia indivisibile sic motum, commensurando se illi, semper per aequale sibi totam perlicit et mensurat. Illa autem aequalia indivisibili moto, non habet ab illo, sed praehabet in seipsa. Sed constat quod indifferenter ipsa habet hujusmodi indivisibilia, si indivisibile moveatur super ipsam per accidens, sicut si per se, et aequaliter utroque modo per indivisibilia mensuraretur. Unde ex hoc formo talem rationem : Si aliqua magnitudo tota mensuraretur per indivisibile, si moveretur super illam per se, ipsa esset composita ex indivisibilibus. Hoc conceditur. Sed, si aliqua magnitudo mensuraretur per indivisibile, scilicet motum per accidens, ipsa mensuraretur tota per indivisibile, sicut si per se moveretur super illam. Igitur, si aliqua magnitudo tota mensuratur per indivisibile motum per accidens, ipsa est ex indivisibilibus constituta. Secundo, quod dicta responsio non sit nisi fuga verbalis, patet ex alio : quoniam non minus arguitur magnitudinem componi ex partibus aequalibus alicui quanto, vel parti quantitatis motae per accidens, quam ex aequalibus ei (y), quando movetur per se. Verbi gratia : si tit magnitudo viginti cubitorum, et super ea moveatur corpus bicubitale, constat quod nec cubitus, qui est medietas hujus corporis, nec semicubitus, qui est quarta ejus, movetur per se, sed per accidens, ad motum totius; et tamen, quia illa magnitudo tota mensuratur per TENTURUM cubitum et semicubitum (a), sicut et P r bicubitum, idcirco, sicut dicimus illam componi ex decem bicu-bitis, sic etiam dicimus illam componi ex viginli cubitis, et quadraginta semicubitis. Sic igitur et in proposito, si mensuretur per indivisibile motum per accidens, non minus quam si mensuraretur per indivisibile motum per se. Quinto principaliter arguit sic. Si essent talia indivisibilia in corpore quolibet continue localiter moto, esset aliquod indivisibile secundum quod ipsum esset primo mutatum. Consequens est expresse et ex intentione Philosophi reprobatum, 6. Physicorum. Consequentia patet : quoniam indivisibile terminativum corporis moti, erit illud secundum quod ipsum est primo motum. Et similiter, idem sequitur ex parte spatii super quod movetur; quod etiam reprobatur ibidem. Patet consequentia. Quia, positis duabus magnitudinibus bipedalibus contiguis, secundum imaginationem praedictam de indivisibilibus, ista? habebunt diversa ultima sua indivisibilia; quamvis simul tunc accipiatur aliud corpus bipedale, et superponatur uni illarum, sic quod ultima hujus corporis sint superposita ultimis illius magnitudinis, et moveatui deinde super aliam magnitudinem contiguam. Tunc patet quod erit dare primum acquisitum ex illa magnitudine; et per consequens, patet quod illud ad quod motum est illud, est primo motum, videlicet indivisibile terminans illam magnitudinem super quam movetur.

Nec potest dici quod Philosophus non intendit negare simpliciter primum (6) acquisitum ex spatio, sed tantummodo primum acquisitum per motum. Hoc, inquam, non valet; quoniam ipse intendit universaliter negare primum acquisitum. Quod patet: quia statim post, ex hoc concluso tamquam principio, concludit ulterius, quod ante quodlibet mutatum esse, praecedit moveri; quod non esset verum, si esset dare primum ad quod mobile esset mutatum. Sic (y) igitur concludit iste, quod nulla entitas extra animam est in magnitudine simpliciter indivisibilis, qualem aestimant punctum; nec aliqua divisibilis secundum unam dimensionem tantum, qualem dicunt esse lineam ; nec aliqua divisibilis secundum (8) duas tantum, qualem dicunt esse superficiem. Sexto arguit accedente Aristotele, in libro de Motibus animalium (cap. 2). Unde in illa particula, Dubitabit autem aliquis, reprobans opinionem illorum qui dixerunt coelum moveri a polis, propter quamdam virtutem exsistentem in eis, adduxit duas rationes. Prima est : quia polorum, ut accipiuntur velut indivisibilia quaedam, nulla est essentia ; igitur nec in eis est aliqua virtus ad movendum. Alia est : quia unus motus non est a duobus motoribus. Unde verba ejus sunt haec : Quod autem polos putant quamdam virtutem habere, nullam habentes magnitudinem, sed exsistentes extrema et puncta, non bene; supple putant. Et conjungit probationem : Cum hoc enim quod est nullam substantiam esse nullius talium, et moveri unum motum a duobus impossibile, polos autem duos faciunt. In eo quod dicit nullam substantiam esse nullius talium, tangit primam rationem, quae est ad propositum nostrum ; in reliquis vero aliam. Septimo. Arguit ex dictis Augustini. Nam, in de Quantitate animae, cap. 6, dicit discipulo : Incorporeum est enim quod te intelligere cupio; nam sola longitudo nonnisi animo intelligi potest, in corpore autem inveniri non potest.

Haec ille.

Ex quibus habetur quod una linea, quae est longitudo sine latitudine et profunditate, non potest in corpore inveniri. Et idem ponit, ibidem, de superficie et puncto. II. Argumenta Aureoli.

Secundo loco arguitur contra eamdem conclusionem, in hoc quod dicit locum esse superficiem. Unde Aureolus arguit (2. Sentent., dist. 2, q. 3, art. 1). Primo sic. Locus est formaliter positio. Igitur non est formaliter superficies. Consequentia videtur nota. Sed antecedens probatur multipliciter :

Primo sic. Illud est formaliter ratio loci, quo posito circa locatum, dicitur locatum habere determinatum locum in toto universo. Sed, ex hoc quod res habent determinatam positionem, habent determinatum locum et situm in universo. Igitur. Major est nota. Sed minor probatur : Pone enim quod corpus aliquod sit in determinata positione, puta hic vel ibi, et varia quantumcumque volueris ipsum continens, semper res remanebit in eodem loco determinato. Similiter, pone idem continens, puta vas, et varia rationem positionis, hic scilicet vel ibi, non remanebit idem determinatus locus. Igitur etc.

Secundo sic. Motus localis, per se et primo est ad locum. Tunc sic : Locus per se et formaliter est illud ad quod primo est motus localis. Sed motus localis, primo et per se est ad positionem; vel, quod idem est, ad hic vel ibi. Igitur, etc. Major patet de se. Minor probatur : quia, circumscribendo (a) aerem vel aquam, adhuc terra, si poneretur juxta interstitium lunae, moveretur ad centrum sicut ad locum ; tunc autem centrum non esset aliqua superficies continens, sed determinata positio, sive determinatum hic. - Tertio. Illa sunt idem, quorum per se differentiae sunt eaedem. Sed differentiae (6) loci et positionis sunt, ante et retro, sursum et deorsum, - QUAESTIO I. dexterum et sinistrum. Sed hae eaedem sunt differentias loci; quia illa est (a) divisio locorum per se, scilicet alius inferius, et alius superius.

Confirmatur. Quia ista? differentiae, sursum et deorsum, non conveniunt superficiei continenti, nisi per determinatam positionem, non autem per continens in quantum continens; quia illud non determinat sibi quod sit superius aut inferius, nec aliquam differentiam propriam loci.

Quarto arguitur per locum a conjugatis. Quia locari est situari, seu poni (6); igitur locus est positio, vel situs.

Quinto. Quia corpus glorificatum non habet superficiem continentem, et tamen est in loco.

Sexto. Quia coelum est in loco per hoc quod habet determinatam positionem, et tamen non habet superficiem ambientem ipsum; igitur, etc. Secundo principaliter arguitur sic. Proprium est loci conservare. Sed conservatio est in loco per qualitates activas et passivas, et non per quantitatem. Igitur locus non dicit solam superficiem, immo dicit qualitates; alias conservare non inesset sibi per propriam rationem loci. Tertio sic. Quia quantitas est accidens absolutum reale. Sed locus non est hujusmodi. Igitur. Major patet de se. Sed minor probatur : Quia impossibile est idem accidens reale fundari Iribus subjectis realiter distinctis; sed locus fundatur in tribus subjectis, puta si idem locatum sit in aere, aqua, et terra, idem locus fundabitur in illis tribus; igitur. Quarto. Quia aut locus est ultimum continentis absolute, aut addit respectum aliquem. Non primum : quia tunc locus non esset quantitas distincta a superficie. Similiter quia, si Deus annihilaret corpus locatum et retineret latera distantia, illa superii -cies non esset locus, quia locus non esset sine locato; et tamen nihil absolutum, esset corruptum in ipso continente; igitur aliquod relativum. Nec potest dari secundum propter tria (y). Primum est, quia illud non dicit formaliter relativum, quod est formaliter distincta species quantitatis. Probatur hoc : quia species constituuntur sub genere per aliquid quod per se pertinet ad genus, ut patet per Aristolelem, 7. Metapliysicae. Sed locus est distincta species quantitatis formaliter per propriam rationem loca-bilitatis. Igitur, ut sic, non est relativum, sed de genere quantitatis; et illud quod ejus rationem formaliter complet, non est respectus. Secundo : Quia ratio mensurae per se competit loco; loci enim est mensurare. Sed ratio mensurae primo competit quantitati, et non relationi. Igitur formale completivum loci non est respectus. Tertio : Quia locari passive non est relatio, nec relativum ; immo est praedicamentum Ubi distinctum. Igitur, ex alia parte, locare (y) trio. - duo Pr. active, non est relativum. Igitur formale completivum loci non est respectus. Quinto sic. Sicut se habent partes corporis, vel superficiei, vel lineae, ad partem situs, sic omnes partes ad sui situs partes (a); et per consequens, totum ad totum situm. Sed partes corporis, vel superficiei, vel lineae, sic se habent ad partem situs, quod differunt ab eo; unde potest quaelibet pars data suum situm mutare vel amittere. Igitur totus situs differt a toto corpore, et econtra. Restat ergo ut positio, quae est in linea, non sit linea; et, cum sit quoddam continuum, restat quod sit quantitas distincta a linea. Et eodem modo dicitur de situ, qui est in corpore, respectu corporis; et de situ superficiei; et sic de caeteris. Quare positio universaliter est species quantitatis, distincta a linea, superficie, et corpore; et per consequens, superficies non est positio, nec locus. Sexto. Quia de ratione loci est quod sit immobilis. Sed nulla superficies continens locatum est immobilis. Igitur. Major est Philosophi, 4. Physicorum (t. c. 41). Minor probatur : quia quaelibet superficies aeris, aquae, terrae, mobilis est ad motum corporis cujus est superficies.

Nec valet si dicatur quod, licet superficies sit mobilis, tamen ordo vel distantia, etc, est immobilis. Contra hoc arguitur dupliciter. Primo : Quia illa distantia vel ordo ad primum continens, est subjective in corpore locante. Tunc igitur aut oportet quod accidens migret de subjecto in subjectum ; aut necessario, corrupto continente, vel mutato, corrumpetur aut mutabitur illa distantia vel ordo ad primum continens. Secundo : Quia poli sunt quaedam puncta imaginata. Igitur illa distantia ad polos, non est aliquid reale, sed imaginatum. Igitur est ens rationis. Locus autem est aliquid reale. Igitur illa distantia non est de ratione loci. Igitur, etc. g 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Gregorii.

Contra tertiam conclusionem arguit Gregorius de Arimino (2. Senteni., dist. 2, q. 3, art. 2). Primo. Quia in corpore illius obsessi de quo loquitur Scriptura, Marci 5, erant multi daemones simul. Per quod etiam Richardus, 4. de Trinitate, arguit quod daemones non habent corpora; nam alias non potuissent esse plures simul in eodem. Sentit igitur quod daemones erant substantialiter in corpore illius, quamvis substantialiter illabi animae non possint, ut dicitur in de Ecclesiasticis Dogmatibus.

Secundo. Nam materia et forma, quarum utraque est dimensive in loco, sunt in eodem loco. Igi- Ili. - 9 no tiir fluo spiritus, qui tantum sunt in loco diffinitive. Tertio. Quia non videtur hoc esse magis impossibile naturaliter, quam quod in eodem corpore sit anima humana ut in materia quam informat, et angelus ut in loco. Sed istud est possibile; et de facto istud contingit, ut patet in obsessis. Igitur. Quarto. Quia, si hoc negaretur, hoc esset propter causam superius assignatam, quia scilicet impossihile est unius effectus esse plures causas totales. Sed hoc non debet movere : - Tum quia supponit angelum non posse esse in loco, nisi operetur circa locum; quod est falsum.

Tum quia, dato quod operetur, adhuc non sequitur quod essent duae causae totales unius effectus, seu duo perfecti motores; quoniam cum ipsi libere moveant, posset quilibet movere citra ultimum suae potentia;, et citra id quod requireretur ad movendum illud corpus, ita quod uterque esset parlialis motor, et ambo simul aequivalerent uni perfecto motori. Quinto. Quia per potentiam Dei duo corpora possunt esse in eodem loco ; igitur et duo angeli. Tenet consequentia per locum a minori; quoniam videtur hoc minus esse possibile de corporibus, quam de spiritibus. Antecedens notum est ex fide. fj 4.

Contra quartam conclusionem Argumenta Gregorii.

Contra quartam conclusionem arguitur Primo sic : Quia, virtute Dei, unum corpus potest esse in diversis locis simul, ut patet de corpore Cbristi; igitur et unus angelus, cum non appareat minus possibile secundum quam primum. Secundo. Quia nulla contradictio implicatur, illo posito; igitur Deus hoc potest facere. Tertio. Quia, si hoc negaretur, hoc esset pro tanto, ut videtur, quia, si unus angelus esset in locis distantibus ab invicem, tunc videretur distare a se ipso. Sed hoc non debet movere : nam Deus simul est in multis locis, et in rebus qua? a se plurimum distant, et anima est simul cum pluribus partibus corporis a se invicem distantibus ; nec tamen Deus, nec anima, distant a se ipsis. Igitur.

Haecsunt argumenta dicti Gregorii (dist. 2,q. 3). Et in hoc secundus articulus terminatur; quia istae sunt principaliores ohjectiones.