ARTICULUS II.

ADDUCUNTUR OBJECTIONES Sj 1.

Contra primam et secundam conclusiones Argumenta Durandi.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra primam et secundam conclusiones simul, per argumenta Durandi (dist. 15, q. 3) eas impugnantis. Unde ipse supponit talem divisionem. Differunt, inquit, motus et actio : quia motus est quaecumque mutatio successiva, sive ad locum, sive ad formam; actio autem solum est mutatio secundum formam. Cum igitur quaeritur, utrum caelum agat per motum, intelligitur de actione proprie dicta, per quam coelum causat aliquam formam substantialem aut accidentalem in istis inferioribus. Quo supposito, dicendum est quod id per quod aliquid agit, potest intelligi dupliciter. Uno modo, quod illud sit ratio formalis in agente, per quam agit; sicut calor in igne est formalis ratio per quam calefacit. Alio modo potest intelligi agere per aliquid, non quod sit sibi ratio agendi modo jam dicto, sed quia est ipsamet actio; sicut ignis dicitur calefacere per calefactionem. Et praeter istos duos modos, quidam addunt tertium, scilicet quod aliquid dicitur agere per alterum, quod nec est sibi ratio agendi tanquam forma, nec est ipsamet actio, sed est aliud necessario requisitum ad hoc quod agens agat; sicut ponitur exemplum de securi : quae, ad hoc quod possit secare, requiritur quod sit acuta et (") de materia dura; requiritur etiam quod sit mota a secante : sed duo prima, scilicet acuties et durities, sunt ei ratio agendi, tanquam forma agentis; sed motus solum est aliquid necessario requisitum ad hoc quod securis agat ut instrumentum, quod non agit nisi motum. Si ergo conclusio intelligatur primo modo, sic dicendum est quod coelum non agit per motum : quia motus localis nulla est ratio agendi; nec universaliter aliquis motus secundum se, sed (a) solum ratione termini. Quod sic patet. Illud quod non ponit in eo in quo est aliquid absolutum, non potest esse principium actionis; quia, sicut respectus secundum se non terminat aliquam actionem, sic nec principiat : principium enim actionis et terminus sibi invicem correspondent. Sed motus secundum se non ponit in eo in quo est aliquid absolutum, sed, si ponit (6), hoc est ratione sui termini.-Ergo motus secundum se non potest esse principium seu ratio alicujus actionis in alterum, nisi ratione sui termini tantum. Et hoc potest dici de motu alterationis. Aqua enim calefacta potest calefacere alterum, non solum cessante motu calefactionis, sed etiam dum est in calefieri, quia jam habet aliquid de termino, scilicet de caliditate. In motu autem locali neutrum est; quia nec ratione sui, nec ratione termini ad quem est, ponit aliquid absolutum. Quod patet multipliciter. Primo sic. Quia omne quod ponit in aliquo formam absolutam, facit ipsum aliud vel alterum : forma enim substantialis facit aliud; accidentalis vero, alterum. Sed motus localis non facit aliud, nec alterum ; quia jam esset generatio vel alteratio. Igitur, etc. Secundo. Quia, si poneret aliquid absolutum, illud esset locus. Sed locus non est in locato, sed in locante : est enim ultimum continentis. Igitur, etc. Tertio. Non omne movens est agens, 1. de Generatione. Sed si motus localis poneret aliquid esse movens, omne movens (y) esset agens; in alio enim a motu locali non est instantia. Ergo, etc. Nullo modo ergo potest motus localis alicujus esse ratio agendi; nec hoc unquam aliquis doctor asseruit, ut puto. Item, nec secundo modo motus coeli potest esse actio per quam coelum agat in alterum : quia actio non est in agente, sed in passo; sed motus coeli est in coelo, et universaliter omnis motus est in mobili cujus est motus; ergo motus coeli, vel cujuscumque mobilis, non potest esse actio per quam coelum, vel quodcumque aliud mobile agat in alterum (a).

Si autem tertio modo intelligatur quaestio, an scilicet motus coeli requiratur ad hoc ut coelum agat in inferiora, licet non sit ei ratio agendi, ut dictum fuit de securi in exemplo adducto, sic videtur quod motus coeli non requiratur ad hoc quod coelum agat in haec inferiora, sed solum ad novitatem actionis et alternationem (a) generationis et corruptionis et camerarum mutationum. Primum probatur dupliciter. Primo sic. Quia illud quod non est necessarium (6) in corpore generabili et corruptibili ad agendum, nec in coelo. Sed motus localis non est necessarius in generabilibus et corruptibilibus, ad hoc ut agant. Ergo nec in coelo. Minor patet : quia magnes non motus localiter alterat ferrum; et ignis non motus localiter (y), calefacit sibi appositum ; quod si moveatur, hoc accidit; quare, etc. Secundo : quia caelum empyreum agit in haec inferiora, nec tamen movetur, secundum te; igitur, etc. Secundum vero patet, scilicet quod motus caeli exigatur ad novitatem actionis vel ad alternationem actionum : quia ad actionem requiritur quod agens et passum sint approximata; quo facto, necessario sequitur actio, nisi sit aliud impediens. Si igitur aliqua actio sit de novo, oportet quod de novo activum sit approximatum passivo. Haec autem approximatio fit per motum localem; et ideo motus localis praeexigitur ad novitatem actionis. Et ad hunc intellectum procedit ratio Aristotelis, 8. Physicorum (t. c. 55). Item, ad alternationem actionum : quia enim idem, manens idem, natum est (8) facere idem, 2. de Generatione (t.c.56); ideo, si non moveretur coelum, sol et astra, quae semper eodem modo se haberent ad determinatas partes terrae, semper idem facerent; nec esset in eadem parte alternatio diei et noctis, caloris et frigoris, et aestatis et hyemis, sed unum et idem semper. Ad hoc igitur ut sit circa easdem partes terrae horum alternatio, requiritur quod corpora astrorum per motum coeli quandoque sint prasentia, quandoque absentia, ut innuit Philosophus, 2. de Generatione (t. c. 56), dicens quod motus circuli obliqui est causa alternationis generationis (s) et corruptionis, quia adducit et abducit (?) generans. Sic igitur patet quod motus non est ratio agendi in alterum, nec coexigitur ad actionem, nisi propter novitatem actionis. g 2. - Contra secundam conclusionem I. Argumenta Durandi.

Contra secundam conclusionem in speciali arguit (ibid.). Primo, contra rationem ibi adductam de 3. Contra Gentiles, dicit quod non valet. Cum enim dicitur quod illud quod est primum in aliquo genere, etc;

hoc intelligitur de primo in genere causalitatis. Primum autem in genere praedicamentali non oportet esse causam aliorum; non enim color albus, qui est (t) generationis. - Om. Pr. primus in genere colorum, est per se causa aliorum in aliquo genere causalitatis. Motus autem localis non est primus in genere causalitatis, quia nullum genus causalitatis habet super alios, ut patet inducendo in generibus causarum. Item, nec ille motus est primus in genere praedicamentali, quia non est in eodem genere cum aliis; non enim omnes motus sunt in eodem genere, sed in diversis : sicut alteratio est in genere qualitatis; augmentum et diminutio, in genere quantitatis ; loci mutatio, in praedicamento ubi.

Secundo. Quia, licet motus localis requirat subjectum magis perfectum quam generatio vel alteratio, ipse tamen motus est minus perfectus quam generatio vel alteratio; quia, sicut agens est perfectius quod minus supponit in actione sua et plus producit, sic generatio et alteratio sunt perfectiores quam motus localis, quia plus ponunt vel producunt et minus supponunt. Tertio (Ibid., q. 1). Contra aliud in illa conclusione contentum, scilicet quod motus coeli vel coelum in virtute intelligentiae agat. Quia, si, inquit, coelum in virtute intelligentiae posset aliquod vivens generare, istud esset : vel per motum ab intelligentia causatum ; vel per aliquam virtutem ab intelligentia influxam. Non per motum; quia motus localis non potest esse ratio agendi. Nec per aliquam virtutem coelo influxam ; quia vel esset influxa immediate ab intelligentia, vel mediante motu : non immediate, quia intelligentia non agit ad formam immediate; nec mediante motu, quia per motum localem, qualis est motus caeli, nihil acquiritur. Ex hoc arguitur sic : Quod non acquirit virtutem agendi, non acquirit virtutem producendi. Sed coelum ab intelligentia movente ipsum, non acquirit virtutem agendi, ut probatum est. Igitur. II. Argumenta Henrici.

Contra eamdem conclusionem, dudum arguerunt multi, quorum objecta sufficienter evacuavit Correptor Corruptoris (a). Ideo hic non euro ponere, nisi tantum objecta Henrici, 11. Quodlibeto, q. 15. Ipse siquidem ibidem vult probare quod, cessante motu coeli, multa possent inferius moveri. Primo. Quia, si grave esset sursum, nullo impediente, descenderet, etiam stante coelo; aliter esset perpetua violentia, et sine inferente violentiam. Secundo. Quia animal, stante coelo, non impediretur a suo motu progressivo; cum etiam dicat Averroes quod iste motus esset in vacuo. Tertio. Quia tunc animalia quae reperirentur viva in hora status coeli, semper naturaliter manerent; et si essent etiam mortua cadavera, manerent semper. Quarto. Quia, cessante motu coeli, multa possent corrumpi, licet non generari : quia ad corruptionem sufficit defectus virtutis conservantis rem, non autem requiritur causa positiva; unde, cum coelum per se suo motu sit causa generationis, vim generativam per motum suum influendo, corruptio lit etiamsi nihil sit extra a quo moveatur res : ergo ("), stante coelo, non esset generatio; esset tamen corruptio, non per agens extra, sed per defectum virtutis conservantis intra. Mixta enim non solum generantur virtute caeli; sed etiam conservantur quousque virtus conservans non subtrahatur : et tunc sequitur corruptio ex virtute deficiente; unde in tali corruptione non est quaerenda causa positiva, sed negativa; unde Commentator, 2. de Generatione, dicit quod ignis, cum non movebit per principium movens, movebit ad corruptionem tantum. Quinto. Quia Philosophus, ibidem, dicit generationem et corruptionem fieri per motus contrarios, quia : generationem, eo quod adducit vim generativam; et corruptionem, per eum qui abducit vim generativam et conservativam. Sexto. Quia omne corruptibile, necesse est corrumpi ; quia necesse est periodum cujuslibet ad finem venire, ad quem cum pervenit, cessabit influentia conservans : et si paulatim subtrahatur, paulatim corrumpetur; et si subito, vel simul, subito corrumpetur. Cessat autem influxus coeli, quando cessat motus ejus; et ideo, si coelum staret, omnia corruptibilia corrumperentur; cujusmodi sunt mixta. Elementa autem, quia ex se sunt incorruptibilia, nec sunt corruptibilia, nisi per accidens, quia sunt in potentia ad formas aliorum elementorum et mixtorum; ideo, cessante motu coeli, cessabit generatio et corruptio elementorum, quae non fit nisi virtute caeli. Septimo. Quia articulus condemnatus est, dicere quod, cessante motu coeli, ignis non posset comburere stupam. Item, potest argui contra conclusionem : quia tempore Josue, cessavit motus coeli; et tamen (6), coelo quiescente, multae transmutationes naturales et non miraculosae factae sunt. Item, quia, secundum Augustinum, coelo quiescente, rota figuli posset moveri; et tunc esset motus et tempus; igitur. Et in hoc secundus articulus terminatur.