ARTICULUS III.

rONUNTUR SOLUTIONES AD ARGUMENTA CONTRA SECUNDAM CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Durandi.

Quantum ad lertium, restat praedictis obiectionibus respondere. Et quidem Ad primum Durandi, negatur antecedens. Sicut enim patet ex praecedentibus quaestionibus, tam humana quam angelica cognitio fit per species; nec suae, probationes ad oppositum valent, ut supra ostensum fuit. Ad secundum negatur conditionalis assumpta. Et ad probationem illius, negatur minor. Omnis enim cognitio habita de Deo per quamcumque speciem, I est aenigmatica; quia nulla talis repraesentat divinam I essentiam perfecte. Unde beatus Thomas, 1 p., q. 12, IV. - 13 art. 2, sic dicit : u Ad videndum Deum requiritur aliqua similitudo Dei ex parte visivae potciitino, qua scilicet intellectus sit efficax ad videndum Deum. " Sed ex parte rei visae, quam necesse est aliquo modo uniri videnti, per nullam similitudinem creatam (a) Dei essentiam videri dicit. " Trimo quidem. Quia, sicut dicit Dionysius, 1. cap. de Divinis nominibus, per similitudines inferioris ordinis rerum nullo modo possunt superiora cognosci; sicut per speciem corporis non potest cognosci essentia rei incorporea?. Multo igitur minus per speciem creatam quantamcumque potest essentia Dei videri. Secundo. Quia essentia Dei est ipsum esse ipsius; quod nulli formae crealae competere potest. Non potest ibitur aliqua forma creata esse similitudo representans videnti Dei essentiam. Tertio. Quia divina essentia est aliquid incircumscriptum, continens in se supereminenter quidquid potest significari et intelligi ab intellectu creato; et hoc nullo modo polest repraesentari per aliquam speciem creatam : quia omnis forma creata determinata est secundum rationem aliquam sapientia?, vel virtutis, vel ipsius esse, vel alicujus hujusmodi. Undo dicere Deum per similitudinem videri, est dicere divinam essentiam non videri; quod est erroneum. Dicendum est ergo, quod ad videndam Dei essentiam, requiritur aliqua similitudo ex parte visivae potentias, scilicet lumen gloriae, confortans intellectum ad videndum Deum, de quo dicitur in Psalmo (35, v. 10) : In lumine tuo videbimus lumen. Non autem per aliquam similitudinem creatam Dei essentia videri potest, quae ipsam divinam essentiam repraesentet ut ipsa in se est. "

Haec ille.

Cum autem dicit arguens, quod cognitio quae est per speciem immediate acceptam, dicitur visio facie ad faciem ;

falsum est. Unde sanctus Thomas, 4. Sententiarum, dist. 49, q. 2, art. 1, in solutione decimisexti argumenti, sic dicit : " Creatura; corporales non dicuntur immediate videri, nisi quando id quod est in eis conjungibile visui vel intellectui ei conjungitur. Non sunt autem conjungibiles per essentiam suam, ratione materialitatis. Et ideo tunc immediate videntur quando earum similitudo intellectui conjungitur. Sed Deus per essentiam suam est conjungibilis intellectui. Unde non immediate videretur, nisi essentia sua conjungeretur intellectui; et haec visio immediata dicitur visio faciei. Et praeterea. Similitudo rei corporalis recipitur in visu secundum camdem rationem qua est in re, licet non secundum eumdem modum essendi; et ideo similitudo illa ducit in illam rem directe. Non autem potest lioc inodo ducere aliqua similitudo intellectum nostrum (G) in Deum. " - Haec ille. - Ex quibus patet quod ad claram Dei visionem nullo modo aenigmaticam, non (oc) creatam.

laniant IV. (e) intellectum nostrum. - intellectus nostri IV. sufficit quaeque species creata; et quod cognoscere Deum per talem speciem, non est cognoscere clare, nec facie ad faciem, sed in (a) aenigmate, sicut dicit Augustinus, 15. de Trinitate (cap. 9), et recitat sanctus Thomas, 1 p., ubi supra (q. 12, art. 2) : Cum enim, inquit, dicit Apostolus : " Videmus nunc per specuium et in enigmate, " speculi et xnigmatis nomine, quoecumque similitudines ab Apostolo significatio (6) intelligi possunt, qux accommodatae sunt ad intelligendum Deum.

Art tertium dicitur quod cognitio illa quam hahuit Adam in primo statu de Deo per speciem infusam, non fuit intuitiva, sed abstractiva.

Et cum quaeritur : an per illam Adam cognosceret evidenter Deum esse Irinum et unum ?

dicitur quod non; sed hoc tenebat (ide implicite vel explicite. Nec tamen ex hoc sequitur quod ejus cognitio non esset altior nostra. Unde sanctus Thomas, de Veritate, q. 18, art. 3, sic dicit: " Adam in primo statu fidem hahuit. Quod quidem apparet, si fidei objectum consideremus. Ipsa enim veritas prima, prout est non apparens, est fidei objectum. Dico autem non apparens : neque per speciem, sicut beatis apparet; neque per naturalem rationalem, sicut aliqua philosophis de Deo nota sunt, ut eum esse incorruptibilem, et alia hujusmodi. Adam autem non solum sciebat illa, de Deo, quae naturali cognitione cognosci possunt, sed amplius; nec tamen ad videndum essentiam pervenerat. Unde constat quod de Deo fidei cognitionem habebat. Sed fides est duplex, scilicet secundum duplicem auditum, et duplicem locutionem ; est enim fides ex auditu, ut dicitur, Roman. 10 (v. 17). Est enim quaedam locutio exterior, qua Deus nobis per praedicatores loquitur; quaedam interior, qua loquitur nobis per inspirationem internam. Dicitur autem ipsa interior inspiratio, locutio quaedam, ad similitudinem locutionis exterioris. Sicut enim in exteriori locutione proferimus ad ipsum audientem, non ipsam rein, quam nolificare cupimus, sed signum illius rei, scilicet vocem significativam; ita Deus,interius inspirando (?), non exhihet essentiam suam ad videndum, sed aliquod suae essentiae signum, quod est aliqua spiritualis similitudo sua? sapientiae. Ab utroque auditu, fides in cordibus fidelium oritur. Per auditum interiorem , in his qui primo fidem acceperunt et docuerunt, sicut in Apostolis et Prophetis; unde Psalmo (84, v. 9) : Audiam quid loquatur inme Dominus Deus. Per secundum vero auditum fides oritur in cordibus aliorum fidelium, qui per alios homines cognitionem fidei accipiunt. Adam autem primo fidem habuit, ut primo fidem edoctus a Deo. Ideo per internam locutionem fidem adhibere debuit. " - Haec ille.- Simile dicit, 2"2" , q. 5, art.1. (a) in. - Om. IV. Ad omnia vero alia quae adducit, non necessario oportet respondere; quia non procedunt contra nos, sed contra Scotum, qui ponit talem notitiam abstractivam possibilem communicari viatori, qua evidenter cognosceretur Deus esse trinus et unus. Sanctus Thomas vero hoc non ponit. Verum, quia argumenta illa non solum procedunt contra ponentes notitiam abstractivam evidentem, immo contra ponentes obscuram et aenigmaticam; ideo, inquantum possunt laedere opinionem sancti Thomae, dicendum est ad illas. Unde ad illud quod adducitur in tertio argumento, scilicet quod omnis notitia abstractiva alicujus objecti praesupponit aliquam intuitivam priorem (a) ex qua deducatur;

respondendum est (6) per interemptionem (V). Illa enim major falsa est. Nec valet probatio per inductionem; nec per rationem. Et quidem, ad inductionem, dicitur,

primo, quod illa inductio falsum assumit ex parte Dei, scilicet quod in Deo sit duplex cognitio, quarum una deducatur ex alia. In Deo siquidem non est nisi unica cognitio, quae tamen habet pro primario objecto essentiam divinam, et pro objecto secundario creaturas; et ita arguens non probat majorem assumptam, veritatem habere in Deo, sed solum quod Deus prius, secundum nostrum modum intelligendi , intelligit essentiam suam intuitive quam creaturas abstractive. Hoc tamen non est ex aliquo essentiali ordine abstractivae ad intuitivam; sed hoc accidit ex eo : quia per eamdem intelligibilem formam intelligit principale objectum et secundarium; et ideo prius intelligit primum quam secundarium. Si autem per diversas species intelligibiles intelligeret illa duo objecta, tunc non oporteret esse ibi talem ordinem, quod cognitio creaturarum ullo modo dependeret a cognitione divinae essentiae.

Dicitur secundo, quod illud quod adducit de angelo, expresse falsum est; quia cognitio qua angelus cognoscit alia a se, non deducitur causaliter a notitia intuitiva qua seipsum cognoscit : quia per aliud intelligit se, et per aliud alia a se, scilicet per species intluxas et concreatas; nec ullo modo intuitiva sui causat abstractivam cognitionem quam habet angelus de aliis a se. Item, falsum est quod angelus non cognoscat alia a se intuitive, sed tantum abstractive; nec solum est falsum, immo erroneum : quia tunc nec. esset beatificabilis, nec damnabilis.

Dicitnr tertio, quod causa cur in nobis omnem abstractivam pnccedit intuitiva, est quia nos intelligimus per species a phantasmatibus abstractas. Sed, si intelligeremus per species a Deo influxas, tunc non oporteret quod abstractiva causaretur in nobis ab intuitiva mediate vel immediate. Et istud apparet in anima separata, quae cognoscit per species influxas (y) interemptionem. - interpretationejn IV. seipsam et alias animas et angelos, saltem doemones, et multa alia, sicut oslendit sanctus Thomas, I p., q. 89, art. 1 et 2, et 4. Sententiarum, dist. 50,q.l, art. 1.

Dicitur quarto, quod probatio majoris negata per rationem, non valet. Tum, quia illud quod adducit de cognitione Dei, solutum est. Tum secundo, quia illud quod falso assumit de angelis, probari non potest. Tum tertio, quia illius quod dicitur de nobis, scilicet quod sensus interiores et intellectus secundum cursum consuetum non possunt exire in actum, nisi (at) praesupposita sensatione exteriori, causa est, non illa quam arguens assignat, scilicet quod cognitio abstractiva essentialiter inquantum hujusmodi, praesupponat intuitivam sicut causam sui; sed causa hujus est, quia, secundum communem cursum, intellectus et vires sensitivae interiores non acquirunt actum primum , scilicct speciem sensibilem, aut intelligibilem, nisi ministerio virium sensitivarum exteriorum. Hujusmodi autem oppositum factum fuit in angelis et in Adam; et posset Heri in quolibet nostrum, virtute divina. Et sic de per accidens est, quod intellectio abstractiva praesupponat sensationem intuitivam.

Dicitur quinto, quod causa quare sensus exteriores sunt intuiti vi, sensus autem interiores et ipse intellectus sunt abstrac tivi, non est illa quam assignat arguens, scilicet quia sensus exteriores habent immediatum ordinem ad res extra, non autem sensus interiores, nec intellectus, loquendo de immediatione ordinis potentiae ad objectum, de qua procedit argumentum, scilicet quod ideo potentia dicatur intuitiva, quia cognitio ejus immediate causatur ab objecto sine specie media, aut quia talis cognitio non sequitur aliam cognitionem primam a (pia causetur;

sed causa vera est, quia intellectus et vires sensitive interiores, pru statu isto, non directe et immediate cognoscunt singulare sensibile, et materiale extrinsecum, inquantum hujusmodi, quoad suum exsistere ei alias conditiones individuales, sed feruntur in essentiam ivi cum aliquali abstractione a conditionibus individualibus cum quibus habet ossi? in rerum natura. Cujus signum est, quia Ini jusmodi potentiae, indifferenter rognosi uiit rem,sive sit exsistens, sive non exsistens, pni-"i ns aut absens. Et ideo per talem cognitionem nun potest per certitudinem judicari de objecto, utrum sit vel non sit, utrum sit praesens vel absens, nec de aliis conditionibus contingentibus objecti. Talia autem possuut certitudinaliter judicari per sensum exteriorem. Cujus causa est, quia species qua sensus exterior fit in actu, repraesentat hujusmodi conditiones particulares objecti; non autem species objecii quae est in intellectu humano aut sensu interiori, certitudinaliter. Si autem species recepta in viribus interioribus sensitivis aut intellectivis, infallibiliter repraesentata insi.

in IV. TENTURUM ret exsistentiam et non exsistentiam, praesentiam aut distantiam objecti, sicut contingit in speciebus concreatis angelo, tunc, sicut angelus intuitive intelligit objecta exteriora, et habet immediatum ordinem ad illa, sic similiter esset de intellectu humano, et de viribus sensitivis interioribus. Item, aliud falsum assumit, scilicet quod sensus interiores aut intellectus nullo modo sint intuitivi, sed tantum abstractiva. Cujus falsitas patet : quia intellectus potest intueri actum suum, et seipsum, et essentiam animae. Ipsa etiam phantasia intuetur idola et phan-tasmatasua,quidquidsit de rebussensibilibus exterioribus. Unde, secundum Gregorium et multos alios, omnis cognitio abstractiva respectu unius objecti, est intuitiva respectu alterius; sicut memoratio, vel phantasiata, qua recolo aliquod praeteritum, vel absens, est abstractiva respectu illius objecti exterioris, et est intuitiva respectu alicujus speciei vel phantasmatis repraesentantis illud objectum exterius. Erroneum etiam est dicere quod intellectus humanus nullam rem exteriorem possit intueri.

Dico sexto, quod vera causa distinctionis notitiae intuitiva: ab abstractiva, si talis distinctio admitti debeat, est ista : quia notitia intuitiva habet immediatum ordinem ad objectum in ratione termini, hoc est, quia cognitio intuitiva immediate terminatur ad objectum, et ad individuales conditiones objecti necessarias aut contingentes, sive causetur ab objecto immediate, sive non. Cognitio autem illa dicitur abstractiva, quae non immediate terminatur ad objectum, quantum ad tales individuales conditiones, ita quod ex natura hujus notitiae non est quod per illam talia certitudinaliter possint deprehendi, sed talis notitia solum terminatur ad nudam quidditatem objecti, aut ad quidditatem sub conditionibus praesentibus, aut praeteritis, aut confictis per ipsum cognoscentem, sicut patet de phantasia. Ubi sciendum est quod ipse Durandus, 1. Sen-tent., q. 3 Prologi, sic dicit : ". Ponentes dictam opinionem, scilicet Scotistae, distinguunt duplicem cognitionem, scilicet intuitivam et abstractivam. Vocant autem cognitionem intuitivam, illam quae immediate tendit ad rem sibi praesentem objective secundum ejus actualem exsistentiam ; sicut cum video colorem exsistentem in pariete, vel rosam quam in manu teneo. Abstractivam autem vocant omnem cognitionem quae habetur de re non sic realiter praesente in ratione objecti immediate cogniti. Unde, secundum istos, cognitio abstractiva dicitur non solum per abstractionem quidditatis (") ab esse et non esse, sicut est illa cognitio per quam cognoscitur de aliqua re, puta de rosa, quid sit, non considerando an sit vel non sit. Sed etiam dicitur abstractiva illa cognitio, per qua"m cognoscitur de re quod sit in rerum natura; dum tamen ipsa, ut sic, non sit praesens in ratione objecti immediate cogniti. Verbi gratia : si eclipsis lunae sit in rerum natura, et astrologus exsistens in domo sciat lunam tunc actualiter eclipsari, quia scit adesse tempus et horam interpositionis terrae inter solem et lunam, dum tamen non videat eclipsim in se, dicitur habere de eclipsi notitiam abstractivam, et non intuitivam ; et eodem modo philosophus, sciens demonstrative Deum esse, habet de Deo cognitionem abstractivam, non per abstractionem quidditatis ab esse, sed quia cognitio ejus non tendit immediate in Deum ut sibi realiter praesentem , sed solum cognoscit ipsum esse ex effectibus. Unde omnis cognitio cuiuscumque rei, quae non est de ejus actuali exsistentia immediate ut praesente cognoscenti, est abstractiva, et non intuitiva. "

Haec Durandus.

- Et quidem bene, si intelligat praesentiam objecti ad cognoscentem in ratione immediate cogniti modo supra dicto : quia scilicet ille dicitur intueri rem aliquam, cujus cognitio immediate terminatur ad rem illam et ad ejus individuales conditiones praesentes, dato quod res illa non moveat potentiam cognitivam ad hujusmodi cognitionem ; et per oppositum illa notitia dicitur vel dici potest abstractiva, quae non terminatur immediate ad suum objectum et ad ejus individuales conditiones. Et isto modo sanctus Thomas, 1 p., q. 14, art. 9, et 1. Sentent., dist. 38, q. 1, art. 4, dicit quod Deus scit scientia visionis omnia praesentia, praeterita et futura : non autem possibilia, quae non sunt, nec erunt, nec fuerunt; sed talia scit scientia simplicis intelligentiae. Unde, sicut ipse bene dicit, ad hoc quod aliqua notitia sit intuitiva, non sufficit quod per illam cognoscatur quidditas objecti et ejus essentia, nisi ulterius per illam cognoscantur conditiones individuales cum quibus exsistit in rerum natura praesentialiter et in actu. Et ideo credo quod distinctio ista de notitia intuitiva et abstractiva aequipollet illi distinctioni antiquae, quam ponit sanctus Thomas, et alii, de duplici notitia, scilicet quid est, et an est, vel de notitia in universali et in singulari , intelligendo per notitiam rei an est, et in singulari, notitiam per quam potest judicari vere et per certitudinem de exsistentia et praesentia objecti et de conditionibus ejus individualibus. Praesentia autem objecti in ratione motivi non dat notitiae quod sit intuitiva, nec absentia illi opposita dat notitiae quod sit abstractiva; sed sola praesentia vel absentia in ratione termini quoad conditiones individuales objecti cum quibus est in rerum natura actu et praesentialiter, confert notitiae quod sit intuitiva, vel abstractiva. Potest etiam dici quod notitia abstractiva est idem quod notitia simplicis intelligentiae, notitia vero intuitiva idem est quod notitia visionis. Tamen distinctio illa Durandi bene intellecta, in nullo juvat eum in hac parte, scilicet quod notitia abstractiva illo modo sumpta, de necessitate derivetur ab aliqua intuitiva, ut patet ex praedictis. Ad quartum negatur major, si intelligatur univer- I saliter vera et necessaria : quia possibile est quod prima cognitio alicujus animae vel angeli sit cognitio alicujus futuri non exsistentis in actu; et hoc, si tali animae in primo instanti suae creationis infunderetur talis cognitio, et suspenderetur omnis alia cognitio respectu cujuslibet objecti alterius. Nec valet probatio : quia auctoritas Aristotelis non loquitur de ente in actu, nec de actu actualis exsistentias; sed de actu et actualitate essentiae, ut puta, quia nec materia, nec compositum cognoscitur a nobis, nisi per formam, quae quidem forma est actus, sive exsistat, sive non; et hoc, in genere essentiarum : licet quandoque sit actu, et quandoque non, in genere exsistentiarum (a). Immo intellectus noster pro statu isto in prima sui intellectione nunquam intelligit rem exsistentem in actu, inquantum hujusmodi : quia primum quod intelligit est quid confusum et universale, abstrahens ab esse et non esse.

Dicitur secundo, quod minor est falsa; quia ens in actu, secundum sententiam ipsius arguentis, potest cognosci abstractive, ut patet de eclipsi lunae. Nec valet probatio quam adducit pro minore, scilicet quod omnis illa cognitio sit intuitiva, quae non praesupponit aliam priorem cognitionem, nec aliud objectum praecognitum. Hoc enim non sufficit ad rationem intuitivae. Sed est in argumento petitio principii. Vult enim probare quod omnis abstractiva causatur ex intuitiva, et hoc assumit in sibi aequipollenti, scilicet quod prima cognitio entis in actu sit intuitiva, tanquam per se notum.

Dicitur tertio, quod, concessis majore et minore, consequentia non valet. Dato enim quod prima cognitio angeli sit intuitiva, non sequitur quod omnis abstractiva sequens, sit causata ab illa intuitiva : quia non semper prioritas temporis arguit prioritatem causalitatis, potissime ubi prioritas temporis de per accidens intervenit inter illas. Ad quintum dicitur primo, quod directe procedit contra Scotum ponentem notitiam abstractivam evidentem , respectu articulorum Trinitatis communicabilem viatori; non autem procedit directe contra sanctum Thomam qui hoc non ponit. Verumtamen, quia assumit quod omnis notitia habita per speciem immediate sumptam ab objecto, est intuitiva,

negatur dictum ejus. Et ad probationem illius, dicitur quod, ad hoc quod cognitio dicatur intuitiva, non sufficiunt illa quae arguens ponit, scilicet quod objectum sit secundum se realiter praesens potentiae cognitivae, et quod repraesentetur potentiae cognitivae in ratione objecti. Ultra hoc enim requiritur quod repraesentetur potentiae cognitivae ipsum objectum, vel per essentiam objecti unitam potentiae per modum formae intelligibilis aut sensibilis, vel per aliquam speciem objecti perfecte repraesentandi exiitentiavum. - existentium Pr. I tem objectum, non solum quantum ad quidditatem objecti, vel aliqua generalia praedicata affirmativa vel negativa, sed ulterius quantum ad esse vel non esse objecti, et alias conditiones individuales contingentes aut necessarias, secundum quas exsistit in reruni natura in se. Non autem est necessarium quod omnis species repraesentans divinam essentiam repraesentet eam cum omnibus istis. Et ideo non omnis cognitio Dei per speciem, est intuitiva. Quod manifeste patet : quia, ut dicit Augustinus, de Trinitate (lib. 9, cap. ii), et recitat sanctus Thomas, 1 p., q. 12, art. 2, quandocumque invia Deum cognoscimus, fit aliqua similitudo Dei in nobis. Et constat quod nullus viator Deum intuitive cognoscit. Ad sextum dicitur quod cognitio abstractiva habita de Deo a viatore, est minus perfecta quam ejus intuitiva.

Et cum probatur oppositum ;

dicitur primo, quod probabiliter potest dici quod Deus omnia praesentia et futura et praeterita cognoscit intuitive; quia, secundum sanctum Thomam, ubi supra (q. 14, art. 9), omnia talia scit scientia visionis. Secundo, dicitur quod, posito quod Deus de talibus non habeat notitiam intuitivam, sed abstractivam tantum, tunc consequentia ibidem facta non valet : Notitia intuitiva Dei de Antichristo non est perfectior quam abstractiva; igitur ita est in nobis. Tum quia in Deo eadem notitia quandoque est intuitiva, quandoque abstractiva, sine quacumque variatione notitiae aut ipsius potentiae cognitivae, sed per solam variationem aut mutationem objecti; secus est in nobis. Tum quia in Deo notitia abstractiva ad tot se extendit objecta ad quot intuitiva; secus in nobis. Tum quia perfectio vel nobilitas divinae notitiae non mensuratur ex parte objecti creati, quod est secundarium; sed ex parte objecti increati, quod est primarium. Secus autem est in nobis, ubi tales notitiae habent diversa objecta principalia. Objectum autem principale divinae cognitionis semper est idem. Et haec sufficiant ad obiectiones ipsius Durandi pro nunc. II. Ad argumenta Scoti.

Ad argumenta Scoti respondet Durandus ( in Proi. Sentent., q. 3). Ad primum siquidem, dicit quod, " cum dicitur : Omnis illa cognitio est communicabilis viatori, etc;

hic est duplex defectus. Primus est, quia, ad hoc quod aliqua perfectio sit communicabilis alicui, oportet quod illa perfectio sit in se possibilis : quia quod est impossibile esse, non potest alicui communicari ; et ideo debet dici sic in majori propositione, quod omnis illa cognitio, quae est secundum se possibilis, etc; et tunc minor propositio, si directe sumatur sub majore, est falsa : quia cognitio abstractiva, qualem isti ponunt, non est secundum se possibilis. Quia, cum omnis cognitio sit alicujus cognoscentis, ista nullius est, nec esse I. - QUAESTIO I. potest, nec Dei, nec creatura;, neque pro statu viae, nec patriai. Et quod non sit possibilis Deo, de se clarum est : quia illa cognitio est imperfecta respectu counitionis intuitiva;, ut ipsimet dicunt; nihil aulum imperfectum potest esse in Deo. Quod etiam non sit possibilis creaturus beatae, ut beata est, patet per idem ; quia cognitio creatura beatae, ut licata est, et qua distinguitur a non beata, non est nisi cognitio beata, qua; est intuitiva, et nun abstractiva. Quod autem non sit possibilis creatura in statu viae, ipsis incumbit probatio, vel manifeste petunt principium. Secundus defectus est, quia homo viator duo dicit, qutc se liabent sicut excedentia et excessa : (lilia non omnis homo est viator, immo quidam sunt comprehensores; nec omnis viator est horno, quia angeli fuerunt viatores, et adhuc Deus posset creare angelos, qui essent in statu viae. Potest ergo aliquid repugnare homini viatori quatenus homo est, quod non repugnat quatenus viator est : sicut esse angelum repugnat bomini viatori inquantum homo est, quia idem non potest esse homo et angelus; sed non repugnat ei inquantum est viator, quia angeli fuerunt, et adhuc possunt esse viatores sicut homines. Debet ergo poni in majori propositione, quod illa cognitio, qiiae est possibilis secundum se, nec repugnat omni viatori, nec inquantum homo est (a), nec inquantum viator, potest ei communicari. Et tunc in minori propositione debet prohari quod cognitio abstractiva sit talis quoad singula membra ; quod non fit, nisi de ultimo membro. Et ideo ratio est dupliciter defectuose. "

Haec Durandus.

Mihi apparet quod Durandus non sufficienter probat talem abstractivam esse impossibilem, potissime creatura; beatae. Non videtur enim repugnare quin virtute intuitiva; qua beatus intuetur Deum, posset in ipso creari abstractiva talis qua evidenter appareret Deum esse trinum et unum, potissime divina virtute. Nec Durandus oppositum probat; sed solum quod cognitio beati et beatifica est intuitiva. Sed cum hoc stat quod beatus habeat duplicem cognitionem, unam beatificam, et aliam non beatificam. Item, talem abstractivam esse, nullam implicat contradictionem. Ideo dicitur quod, quidquid sit de possibilitate talis cognitionis, non tamen valet consequentia talis : Abstractiva est communicabilis viatori ex divina gralia; igitur fuit Adae vel angelo communicata in statu via;; quia non omne possibile communicari viatori , fuit eis communicatum. Ait secuudum radonem respondet Durandus negando minorem ; quia, ut dicit,([cognitio intuitiva prior est quam abstractiva, " ut dicit se probasse. " Et ideo intuitiva potest haberi sine abstractiva, et non e converso.

Et cum probatur quod abstractiva sit prior, linia tendit in quidditatem rei absoluta, intuitiva autem tendit in rem secundum esse prudentialis (a) exsistentia;;

concedatur : quamvis abstractiva ad aliud se extendat quam ad cognitionem quidditatis, ut prius dictum fuit. Sed, illo concesso, ex hoc non sequitur quod abstractiva sit prior; nam sensitiva exterior, quae praecedit illam abstractivam, tendit in rem secundum esse prudentialis exsistentia;.

Quod autem additur, quod talis cognitio se habet per additionem ad abstractivam;

non est verum, sed totum econtra, sicut una cognitio potest se habere per additionem ad aliam, scilicet secundum praesuppositionem. Nec argumentum ex parte cognitorum valet : nec simpliciter; nec in proposito. Non simpliciter : quia accidentia se habent per additionem ad substantiam tanquam posteriora; et tamen (6) cognitio accidentium, tam sensitiva quam intellectiva, praecedit cognitionem substantiae. Item, in proposito, esse actualis exsistentia; non se habet in Deo per additionem ad quidditatem, cum sint (j) penitus idem. Unde illa ratio nihil concludit, d

Haec Durandus. Milii apparet quod ista responsio continet aliqua falsa. Primum est : quod omnis notitia abstractiva praesupponit intuitivam, ut causam sui. Hoc enim falsum est, ut prius saepe dictum fuit. Nec valet quod dicit de praesuppositione sensationis ad intellectionem : quia, licet ita de facto sit (3), tamen Deus alicui caeco nato posset imprimere species colorum, quibus abstractive intelligeret colores; et in tali casu abstractiva non dependeret ab aliqua intuitiva sensitiva. Secundum falsum est : quod abstractiva se habet per additionem ad intuitivam; et hoc, sive additio illa intelligatur secundum praesuppositionem, ut ipse dicit, sive intelligatur sic quod quidquid cognoscitur per intuitivam, cognoscitur per abstractivam, et ultra. In hoc enim sensu, dictum illud est falsum, et oppositum ejus est verum ; et in hoc sensu loquitur Scotus. Tertio, dicitur quod instanlia quam affert contra Scolum de accidentibus respectu substantia; non est ad propositum ; quia Scotus intelligit, sicut et verum est, quod objectum intuitiva; se habet ex additione ad objectum abstracti vae : hoc modo, quia includit illud, et aliqua alia. Hoc modo vero non se habent accidentia ad substantiam ; vel, si sic se habent, tunc falsum dicit Durandus, quod accidentia cognosci possunt non cognita substantia explicite vel implicite. Quarto, dicitur quod instantia quam affert in proposito de indistinctione esse ab essentia in Deo, non valet; quia, licet talia non distinguantur realiter, differunt tamen ratione, in tantum quod unum illorum potest cognosci abstractive sine alio. Quinto, dicitur, ad argumentum Scoti, quod, (lato quod illa notitia abstractiva de Deo esset possibilis, non tamen sequitur quod fuerit communicata primo parenti. Ad lertium respondet Durandus, quod " ista ratio nihil concludit pro opinione Scoti, sed pro opposito, si tamen aliquid concludat. Quod sic patet, resumendo rationem Scoti : Quidquid faceret essentia divina, si esset praesens intellectui in ratione objecti naturaliter moventis, potest facere voluntas divina sine tali prasentia essentiae. Sed si divina essentia esset praesens intellectui nostro in ratione objecti naturaliter moventis, ipsa causaret perfectam cognitionem intuitivam sui, et non abstractivam. Ergo voluntas divina sine prasentia essentia , in ratione naturaliter moventis potest causare notitiam perfectam intuitivam, et non abstractivam ; quod est contra eos ".

Haec Durandus, et bene in hoc. Ad quartum dicit quod a memoria quam habuit beatus Paulus post raptum, de visione quam habuerat in raptu, et de re visa, non fuit expressa cognitio divinae essentiae, qualem isti ponunt, nec expressa cognitio visionis beatae; sed solum in quodam confuso recordabatur se Deum vidisse, sicut Xabucho-donosor (Daniel. 2, v. 3) recordabatur se vidisse in somno aliquid mirum et mirabile, et non recordabatur quid esset in speciali. Cujus ratio est : quia omnis cognitio memorativa fit per aliquam impressionem repraesentantem rem memoratam per modum objecti medii; sed quidquid sit de specie in visione beata, nullus tamen unquam posuit quod essentia divina possit expresse, et quoad quidditatem, repraesentari per aliquid creatum se habens in ratione objecti medii ; et ideo illa memoria beati Pauli non potuit esse expressa cognitio Dei abstractiva, qualem isti ponunt ".

Haec Durandus et bene; nisi quod semper refugit ponere speciem pnrviam actui (rx) intelligendi, vel ab eo derelictam, licet latenter eam confiteatur. Cum autem dicit quod nullus posuit aulo Scotum essentiam Dei expresse repraesentari per aliquid creatum se habens in ratione objecti cogniti, videtur falsum. Nam beatus Thomas, 1 p., q. iii, ait. 1, sic dicit, in solutione tertii : n Duplex est medium : quoddam, in quo simul videtur illud quod per medium videri dicitur; sicut homo videtur per speculum, et simul videtur cum speculo. Aliud inedium est per cujus notitiam in aliud ignotum devenimus, sicut est medium demonstrationis. Et sine tali medio Deus videbatur; non tamen sine primo medio. Non enim oportebat primum hominem in Dei cognitionem devenire per demonstrationem sumptam ab aliquo effectu, sicut nobis est necessarium; sed simul in effectibus praecipue intelligibilibus Deum suo modo cognoscebat. "

Haec ille.

Et si dicatur quod tale medium non erat expressit Dei similitudo, patet quod immo, secundum eum in de Verita) praeviam actui.

primam actu Pr. late, ubi supra (q. 18, ari. 3). Verumtamen dicitur quod talis species primo homini impressa, licet repraesentaret divinam essentiam expresse, quoad rationem alicujus attributi, puta sapientiae, non tamen quoad omnium attributalium perfectionum lationem ; et ideo per talem speciem non habebatur visio propria diviiuo essentia?, aut (a) cognitio abstractiva, qualem ponit Scotus. Ad argumentum in principio quaestionis factum, dicit sanetus Thomas, 1 p., ubi supra (q. 94, art. 1), in solutione secundi, quod n bona voluntas est voluntas ordinata. Non autem esset primi hominis ordinata voluntas, si instatu meriti vellet habere quod ei promittebatur pro praemio ".

Haec ille. Et haec de quaestione. Benedictus Deus. Amen.