ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit ista Prima conclusio : Non implicat contradictionem aliquod ens ab alio esse oeternum. Istam conclusionem tenet sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 3, art. 13; et 1 p., q. 46, art. 2. Et est ratio sua ubique : quia ubi actio vel productio est subita et instantanea et non successiva, non oportet faciens esse prius facto duratione, sicut patet in illuminatione. Res autem per motum producta, de necessitate posterior est sua causa efficiente duratione; quia talis non incipit esse (a) nisi in termino motus; terminus autem motus posterior est motu. Unde, in de Potentia Dei, ubi supra, sic inquit : " Res per motum producta in esse, primo esse incipit in termino motus. Cum autem principium motus de necessitate terminum motus praecedat duratione, quod necesse est propter motus successionem, nec possit esse motus principium vel initium sine causa III. - 1 2 1 movente ad producendum, necesse est ut causa movens ad aliquid producendum praecedat duratione id quod ab ea producitur. Unde quod ab aliquo sine motu procedit, simul est duratione cum eo a quo procedit; sicut splendor in igne vel in sole ; nam splendor subito et non successive a corpore lucido procedit, cum illuminatio non sit motus, sed terminus motus. Relinquitur ergo, quod in divinis, ubi omnino notus locum non habet, procedens sit simul duratione cum eo a quo procedit. Et ideo, cum Pater sit eternus, et Filius, et Spiritus Sanctus ab eo procedentes, sunt ei coaeterni. "

Haec sanctus Thomas. Secunda conclusio est liaec : Nullam contradictionem implicat aliquid a Deo diversum in essentia nunquam incepisse. Istam conclusionem ponit sanctus Thomas, ubi supra (de Potentia Dei), art. 14. Et ratio sua stat in hoc : quia hoc quod est esse ab alio, non repugnat ei quod est semper fuisse, ut ostensum est in prima conclusione. Per hoc autem quod additur in substantia diversum, nulla repugnantia, absolute loquendo, datur intelligi ad id quod est semper fuisse. Unde, ubi supra, sic inquit : " Secundum Philosophum, 5. Metaphysicae (t. c. 17), possibile dicitur quandoque secundum aliquam potentiam, quandoque vero secundum nullam potentiam. Secundum potentiam quidem, vel (a) activam, vel passivam : secundum activam quidem, ut si dicamus, Possibile est aedificatori ut aedificet; secundum passivam vero, ut si dicamus, Possibile est ligno quod comburatur. Dicitur autem quandoque aliquid possibile, non secundum aliquam potentiam; sed : vel metaphorice, sicut in geometricis dicitur aliqua linea potentia rationalis, quod praetermittatur ad praesens; vel absolute, quando scilicet termini enuntiationis nullam ad invicem repugnantiam habent; e contrario vero dicitur impossibile, quando sibi invicem repugnant, ut, simul esse affirmationem et negationem, dicitur impossibile, non quia sit impossibile alicui agenti vel patienti, sed quia est secundum se impossibile, utpote sibiipsi repugnans. Si ergo consideretur hoc enuntiabile, Aliquid diversum in substantia exsistens a Deo fuit semper, non potest dici esse impossibile secundun se, quasi sibi ipsi repugnans. Hoc enim quod est esse ab alio, non repugnat ei quod est semper esse, ut supra ostensum est, nisi quando aliquid procedit ab alio per motum ; quod non intervenit in processu rerum a Deo. Per hoc autem quod additur in substantia diversum, nulla repugnantia, absolute loquendo, datur intelligi ad id quod est semper fuisse. Si autem accipiamus possibile, dictum secundum potentiam activam, tunc Deo non deest potentia ab aeterno ad essentiam aliam a se producendam. Si vero ad potentiam passivam referatur, sic, supposita catholicae fidei veritate, dici non potest quod aliquid a Deo procedens diversum in essentia, potuerit semper fuisse. Supponit enim fides catholica omne id quod est praeter Deum, aliquando non fuisse. Sicut autem impossibile est id quod ponitur aliquando fuisse, nunquam fuisse, ita impossibile est illud quod ponitur aliquando non fuisse, semper fuisse. Unde et dicitur a quibusdam, quod hoc est possibile ex parte Dei creantis, non autem ex parte essentiae a Deo procedentis, propter suppositionem contrarii, quam fides facit. "

Haec ille. Item, in tractatu speciali, quem fecit de ista materia, sic dicit : ". In hoc tota consistit quaestio : utrum esse creatum a Deo secundum totam substantiam, et non hahere durationis principium, repugnent ad invicem, vel non. Quod autem non repugnent, sic ostenditur. Si enim repugnarent, hoc non esset nisi propteralterumduorum, vel propter utrumque : aut quia oportet quod causa agens praecedat effectum duratione; aut quia oportet quod non esse praecedat esse duratione, propter hoc quod dicitur creatum a Deo ex nihilo fieri. " Primo ergo ostendam quod non est necesse ut causa agens, scilicet Deus, praecedat suum causatum duratione, si ipse voluisset.

Primo sic. Nulla causa producens suum effectum subito, necessario praecedit suum effectum duratione. Sed Deus est causa producens effectum suum, non per motum, sed subito. Ergo non est necessarium quod praecedat suum effectum duratione. Primum patet per inductionem in omnibus mutationibus subitis, sicut est illuminatio, et hujusmodi. Nihilominus potest probari per rationem, sic. In quocumque instanti ponitur res esse, potest poni principium actionis ejus; ut patet in generabilibus : quia in illo instanti, in quo incipit esse ignis, incipit ejus calefactio. Sed in operatione subita, simul, immo idem est principium ejus et finis vel terminus ejus; sicut in omnibus indivisibilibus. Ergo in quocumque instanti ponitur agens producens effectum suum subito, potest poni terminus actionis suae. Sed terminus actionis simul est cum ipso facto. Ergo non est repugnantia intellectuum, si ponatur causa producens ellectum suum subito, non precedere causatum suum duratione. Repugnarent autem in causis producentibus per motum suos effectus; quia oportet quod principium motus praecedat finem ejus. Et quia homines sunt assueti considerare hujusmodi I actiones quae sunt per motum, ideo non facile I capiunt quod causa agens duratione effectum suum non praecedat. Nec potest huic rationi obviari per hoc quod Deus est causa agens per voluntatem ; quia non est necessarium quod voluntas praecedat effectum duratione, nec agens per voluntatem, nisi quia est agens ex deliberatione, quod absit ut in Deo ponamus.

Praeterea. Causa producens totam substantiam rei, non minus potest in producendo totam rei substantiam, quam causa producens formam in productione formae; immo multo magis : quia non producit educendo de potentia materiae, sicut illud quod producit formam. Sed aliquod agens quod producit solam formam, potest in hoc, ut forma ab eo producta, sit quandocumque ipsum est; ut patet in sole illuminante. Ergo fortius Deus qui producit totam rei substantiam, potest facere ut causatum suum sit, quandocumque ipse est.

Praeterea. Si aliqua causa sit, qua posita in aliquo instanti non possit poni effectus ejus ab ea (a) procedens in eodem instanti, hoc non est, nisi quia tunc illi causae (S) deest aliquid de complemento; causa enim completa et causatum sunt simul. Sed Deo nunquam defuit aliquid de complemento. Ergo causatum ejus potest poni semper, eo posito; et ita non est necessarium quod duratione praecedat.

Praeterea. Voluntas volentis nihil diminuit de virtute (y) ejus, et praecipue in Deo. Sed omnes solventes ad rationes Ari-stotelis, quibus probatur semper res fuisse a Deo, per hoc quod idem semper facit idem, dicunt quod hoc sequeretur, si non esset agens per voluntatem. Ergo, etsi ponatur agens per voluntatem (3), nihilominus sequitur quod potest facere ut causatum ab eo semper sit.

Et ita patet quod non repugnat intellectui, quod dicitur agens non precedere suum effectum duratione; quia in illis quae repugnant intellectui, Deus non potest facere ut illud sit. (t Restat nunc videre utrum repugnet intellectui, aliquod factum nunquam fuisse, propter hoc quod sit necessarium non esse ejus praecedere duratione ejus esse, propter hoc quod dicitur ex nihilo factum esse. Sed quod hoc in nullo repugnet, ostenditur per dictum Anselmi, in Monologio, cap. 8, ostendentis quomodo creatura dicitur facta ex nihilo : Tertia, inquit, interpretatio, qua dicitur aliquid factum ex nihilo, est cum intelligimus esse quidem factum, sed non esse aliquid unde factum sit. Per similem significationem dicimus, cum homo contristatur sine causa, quod contristatur de nihilo. Si igitur secundum hunc sensum intelligatur quod supra conclusum est, quia praeter (e) summam essentiam cuncta quae (^) sunt ab eadem, ex nihilo facta sunt, id est, non ex aliquo (ti), nihil inconveniens sequitur. Unde patet, secundum hanc expositionem, quod non ponitur aliquis ordo ejus quod factum est, ad nihil, quasi oportuerit prius quod - QUAESTIO I. .1 factum est nihil fuisse, et postmodum aliquid esse.

Praeterea. Supponatur quod ordo ad nihil, in praepositione importatus, remaneat affirmatus, ut sit sensus, Creatura facta est ex nihilo, id est, facta est post nihil, luce dictio post ordinem importat absolute. Sed ordo est multiplex, scilicet durationis et naturae. Si igitur ex communi et universali non sequitur proprium et particulare, non est necessarium, ut propter hoc quod ereatura dicitur esse post nihil, prius duratione fuerit nihil, et postea fuerit aliquid; sed sufficit si prius natura sit nihil quam ens. Prius enim natura inest unicuique, id quod convenit sibi ex se, quam illud quod solum habet ab alio. Esse autem non habet creatura nisi ab alio ; sibi autem relicta et in se considerata, nihil est. Unde naturaliter prius inest sibi nihil quam esse. Nec oportet quod propter hoc sit simul nihil et ens; quia duratione non praecedit. Non enim ponitur, si creatura semper fuit, ut in aliquo tempore nihil sit. Sed ponitur quod natura ejus est talis quod esset nihil, si sibi relinqueretur; ut si dicamus aerem semper illuminatum a sole, oportebit dicere quod aer factus sit lucidus a sole; et quia omne quod fit, ex incontingenti fit, oportebit dicere quod factus sit lucidus ex non lucido vel ex tenebroso; non quia unquam fuit non lucidus vel tenebrosus (a), sed quia esset talis si sibi soli relinqueretur. Et hoc expressius patet in stellis et orbibus, qui semper illuminantur a sole. a Sic igitur patet quod in hoc quod dicitur aliquid esse factum a Deo, et nunquam non fuisse, non est aliqua repugnantia intellectus. "

Haec ille. Tertia conclusio est quod mundum incepisse, vel non semper fuisse, sola fide tenetur, ei demonstrative probari non potest. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 46, art. 2, ubi sic dicit : " Mundum, inquit, incepisse, et non semper fuisse, sola fide tenetur, et demonstrative probari non potest. Cujus ratio est, quia novitas mundi non potest demonstrationem recipere ex parte ipsius mundi. Demonstrationis enim principium est quod quid est. Unumquodque autem, secundum rationem suae speciei, abstrahit ab hic et nunc ; propter quod dicitur quod universalia sunt ubique et semper. Unde demonstrari non potest quod homo, aut coelum, aut lapis non semper fuerunt. Similiter etiam nec ex parte causae agentis, quae agit per voluntatem. Voluntas enim Dei ratione investigari non potest, nisi circa ea quae absolute necesse est Deum velle. Talia autem non sunt ea quae circa creaturas vult. Potest autem divina voluntas homini manifestari per revelationem, cui fides innititur. Unde mundum incepisse est credibile, non autem TENTURUM scibile, aut demonstrabile. Et hoc utile est, ut consideretur, ne forte aliquis, quod fidei est, demonstrare praesumens, rationes non necessarias inducat, quae prebeant materiam irridendi infidelibus aestimantibus nos propter hujusmodi rationes credere quae fidei sunt. " - Haec ille. - Eamdem conclusionem ponit, 2. Contra Gentiles, cap. 38. - Item, 2. Sententiarum, dist. 1, q. 1, art. 5. - Similiter, de Potentia Dei , q. 3, art. 14.