ARTICULUS III

PONUNUR SOLUTIONES Ad argumenta contra primam conclusionem I. Ad argumenta Scoti.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem Ad primum Scoti, dicitur primo, quod animae separata;, secundum conditionem suae naturae, proprie loquendo, nullus locus est conveniens vel disconveniens, sed secundum merita vel demerita; quia secundum naturam suam non competit sibi esse in loco, ut locus est, nec ad modum proprie localium. De hoc sancius Thomas, 4. Sentent., disi. 45, q. 1, art. 1, in solutione primae quaestiuncula;, sic dicit: " Quamvis substantia? spirituales secundum esse suum a corpore non dependeant, corporalia tamen a Deo mediantibus spiritualibus gubernantur, ut dicit Augustinus, 0. de Trinitate (cap. 4), et Gregorius, 4. Dialogorum (cap. 6). Et ideo estquaedam convenientia spiritualium substantiarum ad corporales substantias, per quamdam congruentiam, ut scilicet dignioribus substantiis digniora corpora adaptentur; unde et philosophi secundum ordinem mobilium posuerunt ordinem substantiarum separatarum. Quamvis autem animabus post mortem non assignentur aliqua corpora quorum sint formae vel determinati motores, determinantur tamen eis quaedam corporalia loca, per congruentiam quamdam, secundum gradum dignitatis earum, in quibus sint quasi in loco, eo modo quo incorporalia in loco esse possunt, secundum quod magis vel minus accedunt ad primam substantiam, cui locus superior per congruentiam deputatur, scilicet Deum, cujus sedem coelum Scriptura esse denuntiat. Et ideo animas quae sunt in participatione sanctae divinitatis, in coelo esse ponimus; animas vero quaea participatione hujusmodi impediuntur, loco contrario dicimus deputari. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione primi, sic dicit : a Incorporalia non sunt in loco aliquo modo nobis noto et consueto, secundum quod dicimus corpora proprie esse in loco; sunt tamen in loco modo substantiis spiritualibus convenienti, qui nobis plene manifestus esse non potest. "

Haec ille.

Item, in solutione secundi, sic dicit: " Duplex est convenientia vel similitudo. Una quae est per participationem ejusdem qualitatis, sicut calida ad invicem conveniunt. Et talis convenientia incorporalium ad corporalia loca esse non potest. Alia per quamdam proportionabilitatem, secundum quam in Scripturis metaphorice corporalia ad spiritualia transferuntur : ut quod Deus dicitur esse sol, quia est principium vitae spiritualis, sicut sol vitae corporalis. Kl secundum hanc convenientiam quaedam animae quibusdam locis magis conveniunt : sicut animae spiritualiter illuminata?, cum corporibus luminosis; animae vero obtenebratae per culpam, cum locis tenebrosis. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod animae separata;, proprie loquendo, secundum naturam suam, nullus locus debetur, nec convenit; sed solum et duntaxat per quamdam congruentiam ad merita vel demerita praecedentia; quod fit virtute Dei punientis vel praemiantis animam per deputationem ad corporalia loca, vel operatione alicujus angeli animam corpori alligantis, et non propria virtute ipsius aiiiinx separata;. Unde probabile videtur quod anima separata, si nulli loco taliter deputaretur, nullibi esset. Dicitur secundo, quod anima separata, sicut propria virtute non acquirit locum, nec facit se esse in loco, ut locus est, sed sola divina vel angelica virtute deputatur aliquibus corporibus; ita nec propria virtute perdit locum vel corpus cui deputatur, nec ab eo recedit, nisi virtute divina vel angelica, perquam anima; separatu aliquando a suis receptaculis egrediuntur; secundum quod ostendit sanctus Thomas, 4. Sentent., ubi supra (disi. 45, q. 1, art. l), in solutione tertia; quaestiunculae, a Aliquem, inquit, exire de inferno vel paradiso potest intelligi dupliciter. Uno modo, ita quod simpliciter inde exeat, ut etiam ejus locus non sit paradisus vel infernus. Et sic nullus inferno vel paradiso finaliter deputatur inde exire potest. Alio modo potest intelligi ut exeat inde ad tempus. Et in hoc distinguendum est quid eis conveniat secundum legem natura, et quid eis conveniat secundum ordinem divinae providentiae : quia, ut dicit Augustinus in libro de Cura pro mortuis agenda (cap. 16), alii sunt humanarum limites rerum, alia divinarum signa virtutum; alia sunt quae naturaliter, alia quae mirabiliter fiunt. Secundum ergo naturalem cursum, animae separatae, receptaculis propriis deputatae, a conversatione viventium penitus segregantur; non enim, secundum cursum naturne, homines in mortali carne viventes substantiis separatis immediate conjunguntur, cum omnis eorum cognitio a sensu oriatur; nec propter aliud a suis receptaculis eas exire conveniret, nisi ut rebus viventium interessent. Sed, secundum dispositionem divinae providentiae, aliquando animae separatae a suis receptaculis egressae conspectibus hominum praesentantur; sicut Augustinus narrat in praedicto libro (eod. cap.) de Felice martyre, qui civibus Nolanis visibiliter apparuit, cum a barbaris oppugnarentur. Et hoc etiam credi potest quod de damnatis contigerit, quod ad eruditionem hominum et terrorem permittuntur viventibus apparere; aut etiam ad suffragia expetenda, quantum ad illos qui in purgatorio detinentur; ut patet per multa quae in 4. Dialogorum narrantur. Sed hoc interest inter sanctos et damnatos : quia sancti, cum volunt, apparere possunt viventibus; non autem damnati. Sicut enim sancti viventes in carne, per donum gratiae gratis datae (") accipiunt ut sanitates et signa perficiant, quae nonnisi divina virtute mirabiliter fiunt (quae quidem signa ab aliis hoc dono carentibus perfici non possunt); ita etiam non est inconveniens ut ex virtute gloriae aliqua potestas animabus sanctorum detur, per quam possunt mirabiliter apparere viventibus, cum volunt; quod alii non possunt, nisi interdum permissi. "

Haec ille.

Item, 1 p., q. 89, ait. 8, in solutione secundi (6), dicit quod " hoc quod mortui viventibus appareant qualitercumque, hoc contingit per specialem Dei dispensationem, ut animae mortuorum rebus viventium intersint; et est inter divina miracula computandum. Vel hujusmodi apparitiones fiunt per operationem angelorum bonorum vel malorum, etiam ignorantibus mortuis, etc. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod sola divina vel angelica virtute fit quod animae separatae viventibus appareant, vel locis aut rebus viventium intersint. Et similiter dicendum de quacumque alia mutatione locali animarum separatarum : quia nec sunt in loco nisi agendo in corpora, vel patiendo a corporibus, vel interveniente aliquo alio contactu virtutis inter animam separatam et corpus, puta alligationem ejus ad corpus, vel praesidentiam supra corpus, vel qualemcumque unitionem et conjunctionem unius ad alterum. Dicitur tertio, quod, dato quod anima separata propria naturali virtute faceret se praesentem alicui loco, vel virtute angelica fieret praesens alicui loco vel corpori, non tamen conceditur quod posset a quocumque loco recedere, vel ad quemcumque locum accedere, propria virtute. Quod patet in simili de daemonibus alligatis annulis vel imaginibus virtute alicujus superioris daemonis. De hoc alias (a) recitavi dicta sancti Thomae, de Anima, q. 21, ubi sic dicit : " Anima, inquit, et quaelibet incorporalis substantia, quantum est de sui natura, non obligatur alicui loco, sed transcendit totum ordinem corporalium. Quod ergo alligetur alicui, et determinetur ad aliquem locum, per quamdam necessitatem, est contra naturam ejus, et contrarium appetitui naturali; et hoc dico non inquantum conjungitur corpori cujus est forma substantialis naturalis, in quo aliquam perfectionem consequitur. Quod autem aliqua spiritualis substantia alicui corpori alligetur, non est ex virtute corporis potentis substantiam incorpoream detinere; sed est ex virtute alicujus superioris substantiae alligantis talem spiritualem substantiam tali corpori; sicut etiam arte magica, permissione divina, virtute superiorum daemonum, aliqui spiritus rebus aliquibus alligantur, vel annulis, vel imaginibus, vel hujusmodi rebus. Et per hunc modum animae et daemones alligantur virtute divina, in sui poena, corporeo igni. Unde Augustinus dicit, 21. de Civitate Dei (cap. 10) : Cur non dicamus, quamvis miris, veris tamen modis, etiam spiritus incorporeos posse poena corporalis ignis affligi, si spiritus hominum., etiam ipsi incorporei, nunc possunt includi corporalibus membris, et tunc poterunt corporum suorum vinculis insolubilibus alligari? Adhxrebunt ergo spiritus dsemones, licet (6) incorporei, corporeis ignibus cruciandi; accipientes ex ignibus poenas, non dantes ignibus vitam. "

Haec ille.

Similia dicit multis aliis locis. Ex quibus patet quod angelus bonus, vel malus, posset propria virtute alligare animam separatam alicui corpori, a quo recedere non posset propria virtute naturali. Dicitur quarto, quod motus localis et locus non univoce sed mere aequivoce conveniunt corporibus et spiritibus incorporeis;ideo non sequitur quod (7), si elementum propria virtute potest se movere de loco disconvenienti suae naturae, ita sit de spiritu. Dicitur quinto, quod non solum spiritus, immo corpus, sivesit elementum, sive elementatum, potest violenter detineri in aliquo loco, ne propria virtute possit inde recedere. Ad secundum dicitur primo, negando minorem, pro illa parte quae dicit quod anima separata potest babere in virtute sua proprium ubi, vel situm proprie dictum. Cum enim anima abstrahat a toto genere quantitatis corporeae, de necessitate abstrahit ab ubi et a situ proprie dictis; quia talia non possunt suscipi nisi in subjecto quanto et corporeo, ut patet ex diffinitione ubi et situs. Dicitur secundo, quod esse in loco diffinitive, eo modo quo convenit spiritui, non est idem quod habere vel esse subjectum ubi; sed est contingere corpus vel locum, vel ab ipso contingi tactu virtutis, ut alias visum est, 2. Sentent. (dist. 2, q. 1). Dicitur tertio, quod omne corpus physicum continet in virtute sua terminum qui est ubi, ratione gravitatis, aut levitatis, vel alterius qualitatis sensibilis; anima autem separata talium capax esse non potest. Dicitur quarto, quod similitudo quae adducitur de lapide vel aliis corporibus physicis quae ad loca sua moventur, et secum trahunt corpora eis colligata ad suum ubi, etc.,

non valet; sed est multum rudis. Tum quia moveri ad locum, vel esse in loco, aequivoce dicuntur, et non univoce, de anima separata et de corpore physico. Tum quia corpus physicum non movet nec trahit aliud corpus sibi alligatum de loco ad locum, eodem modo motionis quo anima nata est movere corpus. Nam anima nullum corpus extrinsecum sibi suppositaliter non conjunctum nata est movere, nisi per hoc quod movet corpus quod informat, et, mediante illo, movet corpora extrinseca; sicut nec gravitas totius terrae, si esset separata, et nulli corpori physico formaliter unita, quantumcumque alligaretur paleae, non propter hoc moveret eam deorsum naturaliter et sine speciali (a) miraculo; quia, ordine natura?, primo movet subjectum suum quam aliquid aliud, et, mediante suo subjecto, potest movere alia corpora suo subjecto alligata. Corpus autem physicum natum est movere aliud corpus sibi alligatum, tanquam principium motus extrinsecum et violentum; nec oportet quod prius ordine naturae moveat aliquod corpus, tanquam principium intrinsecum et naturale. Unde patet quod similitudo non valet. Et ideo non sequitur quod anima separata possit movere localiter aliquod corsus, si lapis hoc potest. Ad confirmationem , dicitur primo, quod divisio ibidem facta non valet. Quod enim anima separata non possit aliquod corpus localiter movere, non contingit nec propter suam imniaterialitatem, nec propter suam imperfectionem, sed propter aliud, scilicet quia anima naturaliter est apta informare corpus, et esse pare compositi; et ideo non convenit sibi movere corpus separatum, nisi mediante confi) speciali.

spirituali Pr. juncto. Ad hujus declarationem, sanctus Thomas, 1 p., q. 117, art. 4, in solutione primi, sic dicit : a Substantiae separatae quaedam sunt, quarum virtutes non determinantur ad aliqua corpora, sicut sunt angeli, qui sunt naturaliter a corporibus absoluti; et ideo diversa corpora eis possunt obedire ad motum. Si tamen alicujus substantioe spiritualis separatae virtus motiva determinetur naturaliter ad movendum aliquod corpus, non poterit illa substantia movere corpus majus, sed minus; sicut, secundum philosophos, motor inferioris coeli non posset movere coelum superius. Unde, cum anima secundum naturam suam determinetur ad movendum corpus cujus est forma, nullum aliud corpus sua naturali virtute movere potest immediate. "

Haec ille.

Item, de Malo, q. 16, art. 10, in solutione secundi, sic dicit : a Anima humana infimum gradum tenet in ordine substantiarum spiritualium; unde non habet virtutem movendi corpus, etiam localiter, nisi proportionatum sibi per hoc quod est vivificatum ab ipsa. "

Haec ille. Dicitur secundo, quod, licet anima separata habeat in virtute sua intelligere et velle, quae sunt formae perfectiores quam movere paleam vel aliud corpus extrinsecum, non tamen sequitur quod, si potest primum, possit secundum : quia primum et secundum non sunt ejusdem ordinis, nec aeque proportionata vel convenientia naturae ipsiusanimne, ut patet ex dictis. Unde, si consequentia illa valeret, sequeretur quod angelus posset causare sensatio-nehi, ex quo causat intellectionem, quae est actus perfectior sensatione. Ad tertium dicitur primo, quod, si argumentum valeret, concluderet quod anima rationalis, dum est in corpore, posset movere corpus motu volatus, et motu non organico, ex quo habet potentiam volati-vam eamdem quam habebit post glorificationem corporis. Et multa alia falsa concluderet, sicut ostendit Petrus de Palude, 4. Senlcnt., dist. 4-i, q. 4, art. 2. Dicitur secundo, quod anima beata, post assumptionem corporis glnrifieati, non habebit novam potentiam motivam, nec virtutem motivum respectu corporis, quaesit potentia vel virtus natura; habebit tamen novam potentiam vel virtutem gratia? vel gloria?. Unde Petrus, ubi supra, recitat dicta Scoti in hunc modum, in alio proposito, dicens : " Utrum autem corporibus beatis competat aliquis motus, quo moveatur corpus ab anima non organice, id est, non pars post partem, sicut nunc fit, sed totum simul et ex aeqiio, sicut nunc grave descendit deorsum et leve ascendit sursum, videtur quibusdam quod sic. Quod probant. Quia in anima est virtus movendi sic active, et in corpore est virtus passiva optime disposita ut moveatur. Ergo talis motus erit vel esse poterit in corporibus gloriosis. Consequentia patet : quia, posito sufficienti motivo, et mobili

sufficienter disposito, sequitur motus, vel saltem potest sequi. Antecedens declaratur quantum ad duas partes ejus. Primo, quod in anima sit talis virtus motiva : quia inconveniens videtur quod anima separata non possit se movere ad ubi conveniens sibi; sed talis motus animae separatae non fit organice; ergo in anima separata est virtus ad movendum non organice; nec istud repugnat suae perfectioni, quia angeli, qui sunt perfectiores animabus separatis, moventur de loco ad locum, et non organice. Item, ex parte corporis, videtur esse conveniens dispositio ad talem motum : nam corpora bealorum, secundum omnem sui partem, nata sunt ab anima moveri, et non una pars mediante alia. "

Haec Scotus.

Contra quod dicit Petrus : " Ista opinio videtur in se vera, licet sit falsa in ratione. Falsum enim videtur quod anima sit nata movere se ad omnem locum sibi convenientem; quia secundun] naturam nullus locus est sibi conveniens aut disconveniens. Item, quod dicunt (a) nullam virtutem addi corpori et animae, et tamen sic differenter movere,

est ficticium : quia idem manens idem, natum est agere et pati idem; unde, quod anima non variata quoad potentiam activam movendi, nec corpus quoad polentiam passivam, moveatur ab illa novo modo, non est probabile. "

Haec Petrus.

Concordat sancto Tliomae, 4. Sentent., dist. 44, q. 2, art. 3, q 1 (ad 2 ), ubi sic dicit : a Post resurrectionem anima perfecte dominabiturcorpori, tum propter perfectionem propriae virtutis, tum propter habilitatem corporis gloriosi, ex redundantia gloriae ab anima in ipsum. Ideo non erit aliquis labor in motu sanetorum. Et sic dici possunt corpora sanctorum agilia. "

Haec ille. - Item, ibidem, in solutione quarti, sic dicit : " Sicut natura dat velocioribus animalibus instrumenta diversae dispositionis in ligura et quantitate; ita Deus dabit corporibus sanctorum aliam dispositionem quam nunc habeant, non quidem in ligura et quantitate, sed proprietate gloriae, quae dicitur agilitas. "

Haec ille. Dicitur tertio, quod ista consequentia non valet : Anima potest movere corpus sibi unitum non organice; igitur potest movere corpus separatum non organice. Cujus ratio patet ex dictis, et magis patebit ex post dicendis. II. Ad argumenta Aureoli. - Ad primum Aureoli contra eamdem conclusionem , dicitur quod per illud argumentum et confirmationem ejus probatur secunda conclusio, scilicet quod anima separata, virtute divina, potest movere corpora localiter. Sed ex hoc non babetur, quod hoc possit sua naturali virtute. Ideo non militat contra primam conclusionem , quae hoc negat. Ad secundum dico primo, quod consequentia non valet. Nec similiter valet probatio : quia quod anima separata non possit movere corpora localiter, ponit opinio beati Thomae, non solum propter hoc quod dicit arguens, quod omnis animae potentia motiva secundum locum sit organica, vel quod anima nullum corpus vel partem animalis moveat immediate, sed solum mediante organo; sed hoc ponit propter aliud, quia scilicet non est nata immediate movere nisi corpus quod vivificat, ut patet ex supradictis. Sanctus Thomas enim concedit quod motus localis cordis est immediate ab anima, etiam sine potentia organica; motus autem aliorum membrorum est ab anima, mediante corde et ejus motu, et per potentiam motivam organicam, quae est in corde primordialiter. Unde, in Tractatu de Motu cordis, sic dicit : " Quia omne.quod movetur, necesse est habere motorem, dubitabile videtur quid moveat cor, et qualis sit motus ejus, etc. " Et, post multa, subdit : " Principium ergo hujus considerationis hinc oportet accipere, quia, ut dicit Aristoteles, 8. Physicorum (t. c. 27), quorumcumque principium motus in seipsis est, haec natura dicimus moveri; unde animal quidem totum natura ipsum seipsum movet, corpus tamen ejus contingit natura et extra naturam moveri; differt enim secundum qualem motum (a) quod movetur eveniat, et ex quali elemento constet. Cum enim animal movetur deorsum, est quidem motus ejus naturalis et toti animali, et corpori, eo quod in corpore animalis elementum grave praedominatur. Cum autem animal movetur sursum, est quidem naturalis motus animalis, quia est a principio intrinseco ipsius, quod est anima; non tamen est naturalis corpori gravi; unde et magis fatigatur in hoc motu. Motus autem secundum locum in animalibus causatur ex appetitu et apprehensione sensitiva vel intellectiva, ut dicit Aristoteles, 3. de Anima (t. c. 44). In aliis quidem animalibus totus processus motus est naturalis : non enim agunt a proposito, sed a natura; naturaliter enim hirundo facit nidum, et aranea telam. Solius autem hominis est a proposito operari, et non a natura. Sed tamen cujuslibet operationis suae principium naturale est. Quamvis enim conclusiones scientiarum speculativarum et practicarum non naturaliter sciat, sed ratiocinando inveniat,prima tamen principia indemonstrabilia sunt ei naturaliter nota; ex quibus ad alia scienda procedit. Similiter ex parte linis : quia appetere ultimum finem, qui est felicitas, est homini naturale, et fugere miseriam; sed appetere alia non est ei naturale, sed ex appetitu ultimi finis procedit in appetitum aliorum; sic enim est finis in appetibilibus ut principium indemonstrabile in intelligibilibus, ut dicitur, 2. Physicorum (t. c. 89). Sic ergo, cum ii) motum. - modum Pr. motus omnium aliorum membrorum causentur ex i motu cordis, ut probat Aristoteles in libro de Motu animalium (cap. 6 et 8), motus quidem alii pos- j sunt esse voluntarii, sed primus motus, qui est cordis, est naturalis. Oporiet autem (a) considerare i quod motus sursum est naturalis igni (6), eo quod consequitur formam ejus; unde et generans, quod dat formam, est per se movens secundum locum. Sicut autem formam elementi consequitur aliquis motus naturalis, nihil probibet et alias formas alios motus sequi naturales; videmus enim quod ferrum naturaliter movetur ad magnetem, qui (amen moliis non est ei naturalis secundum naturam gravis et levis, sed secundum quod habet talem formam. Sic ergo et animal, inquantum habet talem formam, quae est anima, nihil prohibet habere. aliquem motum naturalem; et movens hunc motum, est quod dat formam. Dico autem motum naturalem animalis eum qui est cordis. Quia, ut dicit Aristoteles, libro de Motu animalium (cap. 7), ex sisli-mctndum est constare animal quemadmodum civitatem bene legibus rectam. In civitale enim, quando semel stabilitus fuerit ordo, nihil opus est separato monarcha, quem oporteat esse ad singula eorum qux sunt; sed quilibet facit quod ipsi ordinatum est, et fit hoc post hoc propter consuetudinem. In animalibus autem idem hoc propter naturam fit, et quia natum est unumquodque sic i constitutorum (r) facere proprium opus, ut nihil opus sit in unoquoque esse animam, scilicet inquantum est principium motus, sed in quodam principio corporis exsistente, alia quidem vivere, eo quod adnata (J) sunt, facere autem proprium opus propter naturam. Sic ergo motus cordis est naturalis, quasi consequens animam inquantum est forma talis corporis, et principaliter cordis. Et forle secundum hunc intellectum aliqui dixerunt motum cordis esse ab intelligentia, inquantum posuerunt animam ab intelligentia esse; sicut Aristoteles dicit motum gravium et levium esse a generante, inquantum dat forman), quaeest principium motus. Omnis autem proprietas et motus consequitur aliquam formam secundum conditionem illius; sicut formam nobilissimi elementi, puta ignis, consequitur motus ad locum nobilissimum, qui est sursum. Forma autem nobilissima in corporibus est anima, quae maxime accidit ad similitudinem principii motus coeli. Unde et motus ipsam consequens simillimus est motui coeli: sicut enim est motus cordis in animali, sic motus coeli in mundo. Sed tamen necesse est motum cordis a motu coeli deficere, sicut et principiatum deficit a principio. Est autem motus coeli circularis et continuus; et hoc competit ei inquantum est principium omnium motuum mundi; accessu enim et recessu suo corpus caeleste imponit rebus principium et finem essendi, et sua continuitate conservat ordinem in motibus qui iiunt semper. Moliis autem cordis principium quidem est omnium motuum qui sunt in animali; unde Aristoteles dicit, 3. ile Partibus animalium (cap. 4), quod molas delectabilium ei tristiam, ei tota liter omnis sensus, hinc incipientes videntur, scilicet in corde, et ad hoc terminari. Unde ad hoc quod cor esset principium et finis omnium motuum, habet quemdam motum, non quidem circularem, sed similem circulari, compositum ex tractu et pulsu. Unde Aristoteles dicit, 3. de Anima (t. c. 55), quod movens organice est ubi est principium et finis idem; omnia autem tractu et pulsu moventur: propter quod oportet, sicui in circulo, manere aliquid, et Iiinc incipere motum. Est etiam motus iste continuus durante vila animalis, nisi inquantum necesse est intercidere morulam mediam inter pulsum et tractum, eo quod deficiat a motu circulari . Per hoc ergo de facili solvuntur quae in contrarium objici possunt. Neque enim dicimus motum cordis esse naturalem corpori inquantum est grave vel leve, sed inquantum est animatum anima tali; et duo motus qui videntur quasi contrarii, sunt quasi partes unius motus compositi ex utroque, inquantum deficit a simplicitate motus circularis; quem tamen imitatur, inquantum est ab eodem in idem; et sic non est inconveniens si quodammodo sit ad diversas partes, quia et motus circularis sic est. Nec oportet quod causetur ex apprehensione et appetitu, quamvis causetur ab anima sensitiva : non enim causatur ab anima sensitiva per operationem suam, sed inquantum est forma et natura talis corporis; motus autem progressivus animalis causatur per operationem sensus et appetitus; et, propter hoc, medici distinguunt operationes vitales ab operationibus animalibus, et dicunt quod U) animalibus cessantibus remanent vitales ( vitales (6) autem appellantes quae motum cordis concomitantur; et hoc rationabiliter : vivere enim viventibus est esse, ut dicitur, 2. de Anima (t. c. 37); esse autem uni-cuique est a propria forma). Hoc autem differt inter animam et principium motus coeli : quod illud principium non movetur per se, nec per accidens; anima autem sensitiva, et si non movetur per se, movetur tamen per accidens; unde proveniunt in ea diversae apprehensiones et affectiones. Unde motus coeli semper est uniformis; motus autem cordis variatur secundum diversas apprehensiones et affectiones animae. Non enim affectiones animae causantur ab alterationibus cordis, sed potius causant eas. Undo in passionibus aninio, utputa in ira, formule est quod est ex parte affectionis, scilicet quod sit appetitus vindictae; materiale autem est quod pertinet ad alterationem cordis, utpote quod sit accensio sanguinis circa cor. Non autem in rebus naturalibus forma est propter materiam, sed e converso, materia propter furinam, ni probatur, 2. Physicorum (t. c. 2G); sed in materia est dispositio ad formam. Nun ergo propter liuc aliquis appetii vindictam quia sanguis accenditur circa cor, sed ex hoc aliquis est dispositus ad iram; irascitur autem exappetitu vindictae.Quamvisautem(a)aliqua variatio accidat in motu cordis ex apprehensione diversa et allectione, non tamen ista variatio motus est voluntaria, sed involuntaria, quia non fit per imperium voluntatis. Dicit enim Aristoteles, in libro de Motu animalium (cap. 8),quod multoties apparente (6) aliquo, non tamen jubente intellectu, moventur cor et pudenda. Et hujus causam assignat : Quoniam necesse est alterari naturali alteratione animalia; alteratis autem partibus, hxc quidem augeri, hxc autem decrementum (y) pati, ut jam moveantur et transmutentur permutationibus se invicem sequi natis (a). Causx autem motuum cordis sunt caliditas et frigiditas, quae deforis et intus sunt, exsistentes naturales, et praeter rationem utique facti motus dictarunt partium id est, cordis et pudendi, alteratione incidente (s) fiunt. Intellectus autem et phantasia factiva passionum (0 afferunt, ut concupiscentia; et ire, ex quibus cor calescit et infrigidatur. "

Haec sanctus Thomas, de Motu cordis.

Exquibus patet primo, quod aliquis motus cordis causatur ab anima immediate et non organice, scilicet motus cordis, et alii sibi necessario connexi. Secundo, quod omnis alius motus localis animalis, praeter motum cordis, causatur ab anima organice, mediante corde, et spiritibus a corde procedentibus ad reliqua corporis membra. Terlio, quod anima per nullam potentiam motivam non organicam movet corpus, dum est corpori conjuncta : quia motus cordis non causatur per potentiam mediam inter animam et cor plus quam motus gravium et levium, sed sequitur animam ut est forma talis corporis; motus autem aliorum membrorum causatur per aliquam potentiam organicam, utputa mediante sensitiva potentia et appetitiva, quae ordinantur in corde et capite, et per quamdam potentiam executivam, quae est in nervis et musculis et hujusmodi partibus fx) autem.

enim Pr. C) passionum. - passionem Pr. corporis. Quarto, quod anima separata nullam naturalem polentiam habet ad movendum corpus ab ea nun vivificatum immediate non organice, quia nullam talem habet in corpore sibi conjuncto. Dicitur secundo principaliter, quod auctoritas Arislotelis in libro de Motibus animalium (cap. 6) non facit ad propositum. Conceditur enim quod nulla pars corporis animalis est immobilis; immo qualibet movetur ab anima; sed differenter, quia quaedam movetur ab anima inquantum est ejus forma, scilicet cor, alias vero mediante potentia organica. Ajiiina autem separata non informat aliquod corpus, nec habet potentiam organicam. Ideo non est simile de conjuncta et de separata. Dicitur tertio, quod auctoritas Commentatoris, 8. Physicorum (com. 37), non valet ad propositum. Quia, cum dicit quod primum movens est anima, etc, ex hoc non habetur nisi quod primum principium et prima radix intrinseca motus animalis secundum locum est anima. Sed ex hoc non habetur quod sit principium proximum, loquendo de reliquis molibus praeter motum cordis : quia, secundum eum et Aristolelem, 3. de Anima (t. c. 49), alii motus causantur per apprehensionem et appetitum de proximo, et, ut supra visum est, per motum cordis. De hoc motu qui fit per potentiam motivam organicam, sanctus Thomas, 1 p., q. 76, art. 4, in solutione secundi, sic dicit : " Anima non movet corpus per esse suum, secundum quod unitur corpori ut forma; sed per potentiam motivam, cujus actus praesupponit jam corpus effectum in actu per animam; ut sic anima secundum vim motivam sit pars movens, et corpus animatum sit pars mota. J

Haec ille.

Item, q. 78, art. 1, in solutione quarti, sic dicit : " Quamvis sensus et appetitus sint principia motiva in animalibus perfectis, non tamen sensus et appetitus, inquantum hujusmodi, sufficiunt ad movendum, nisi superadderetur eis aliqua virtus alia : nam in immobilibus animalibus est sensus et appetitus, non tamen habent vim motivam. Haec autem vis (a) motiva non solum est in sensu et appetitu ut imperante motum ; sed etiam est in ipsis partibus corporis, ut sint habilia ad obediendum animae moventi. Cujus signum est, quod quando membra removentur (6) a sua naturali dispositione, non obediunt appetitui ad motum. "

Haec ille.

Ex quibus palet quod proximum movens animal est potentia sensitiva et appetitiva, licet primum movens sit anima ut praecedit potentias. Et similiter, quod anima non habet aliquam potentiam motivam non organicam. Et ulterius, quod nec anima nec suae potentiae sufficiant ad movendum corpus sibi unitum, nisi tale corpus sit debite qualificatum et dispositum ad exequendum imperium voluntatis.

Ergo multo minus anima separata sufficit ad movendum corpus separatum, ubi deficiunt illa tria, sci-licef apprehensio sensitiva, appetitus sensitivus ex parte animae, et potentia executiva vel obedientialis ex parte corporis. Dicitur quarto, quod in illo qui saltat, quislibet pars corporis movetur, et sola anima quiescit, sic quod anima non per se sed per accidens militum remote movetur. Cor vero animalis movetur per se ab anima motu vitali, qui constat ex tractu et pulsu; sed motu animali, qui per potentias apprehensivas et appetitivas exercetur, cor non per se movetur (a), immo tali motu movet omnia alia membra, et consequenter de per accidens movet seipsum , sicut movetur nauta movendo navem. Sic ergo patet quod, in tali motu sallus, anima non movet immediate aliquam partem corporis motu animali, sed immediate movet cor motu vitali, quo mediante, movet alia membra motu animali. Neutro autem illorum modorum potest movere corpus separatum. Et de praedictis sanctus Thomas, de Anima, q. 9, in solutione sexti argumenti, sic dicit : a Animal dividitur in duas partes, quarum una est corpus mobile, et alia motor. Sed oportet intelligere quod anima movet corpus secundum apprehensionem et appetitum. Apprehensio autem et appetitus in homine duplex est : una quidem, qua: est animae tantum, non per organum corporale, quae est partis intellectiva;; alia est conjuncti, et partis sensitivae. Illa autem quae est partis intellectiva;, non movet corpus nisi mediante ea quae est partis sensitivae : quia, cum motus sit circa aliquod singulare, apprehensio universalis, quae est intellectus, non movet nisi mediante particulari, quae (6) est sensus. Sic ergo homo vel animal, cum dividitur in partem moventem et partem motam, non est haec divisio in solam animam et solum corpus, sed in unam partem corporis animalis et aliam ; nam illa pars corporis animati, cujus operatio est apprehendere et appetere, movet totum corpus. Sed, si supponatur quod pars intellectiva immediate moveat, ita quod pars movens in homine sit anima tantum, adhuc remanebit responsio, secundum praehabita. Nam anima humana erit movens secundum id quod est supremum in ipsa, scilicet partem intellectivam; motum autem erit non materia prima tantum, sed materia prima secundum quod constituta est in esse corporali et vitali (y), non per aliam formam nisi per eamdem animam. Unde non erit necessarium ponere formam substantialem mediam inter animam et materiam primam. Sed quia est in animali quidam motus qui non est per apprehensionem et appetitum, scilicet motus cordis, et etiam motus augmenti, I et motus alimenti diffusi per totum corpus, quod est etiam commune plantis, quantum ad hos motus dicendum quod, cum anima animali non solum det id quod est proprium sibi, sed etiam id quod est inferiorum formarum, sicut inferiores formae sunt principia naturalis motus in corporibus naturalibus, ita etiam anima in corpore animalis; unde Philosophus dicit in 2. de Annua (I. c. 8), quod anima est natura talis corporis; et propter hoc operationes animae distinguuntur in animales et naturales, ut illae dicantur animales quae sunt ab anima secundum illud quod est proprium sibi, naturales autem quae sunt ab anima secundum quod facit effectum inferiorum formarum naturalium. Secundum hoc ergo dicendum quod, sicut ignis per suam formam naturalem habet naturalem motum quo tendit sursum, ita aliqua pars corporis animati in qua primo invenitur motus qui non est per apprehensionem, habet hunc motum naturaliter per animam. Sicut enim ignis naturaliter movetur sursum, ita sanguis naturaliter movetur ad loca propria et determinata. Et similiter cor naturaliter movetur motu sibi proprio ; licet ad hoc cooperetur resolutio spirituum facta ex sanguine, quibus cor dilatatur et constringitur, ut Aristoteles dicit, ubi agit de respiratione et aspiratione. Sic ergo prima pars in qua talis motus invenitur, non movet seipsam, sed movetur naturaliter, sicut ignis; sed ista pars movet alias; et sic totum animal est movens seipsum, cum una pars ejus sit movens, et alia mota. "

Haec ille. Ad lertium dicitur quod auctoritas Commentatoris ibidem allegata non procedit contra nos. Conceditur enim quod potentia secundum locum motiva communis est animae et substantiis separatis, communitate analogiae vel generis multum remoti, non autem communitate specilica. Et ideo aliud objectum habet potentia motiva angeli, et aliud potentia motiva animae : angelus enim potest naturaliter movere corpus non ab eo vivificatum, non autem anima. De hoc sanctus Thomas, de Malo, q. 16, art. 10, sic dicit: " In actionibus virtutum activarum considerandus est ordo rerum. Qui non solum attenditur secundum naturas ipsarum, sed etiam secundum earum motus. Habent enim (a) ipsi motus quemdam ordinem ad invicem. Et hoc dupliciter. Uno modo, secundum propriam (o) rationem. Et, secundum hoc, motus localis ad alios motus duplicem habet comparationem : uno modo, quia est primus motuum ; alio modo, quia per motum localem minima variatio fit circa mobile; nam, cum per alios motus varietur aliquid quod est intrinsecum rei, puta quantitas, aut qualitas, aut etiam forma substantialis, per motum localem variatur corpus solum secundum aliquid extrinsecum, scilicet secun-

ilum locum. Et quantum ad utrumque, secundum praedicta, competit quod corpora moveantur a substantiis separatis motu locali immediatius quam aliis motibus. Primo quidem, quia posteriora perficiuntur mediantibus prioribus; unde et alii motus causantur a substantia spirituali mediante.motu locali. Alio modo, quia effectus debiles possunt fieri immediate a remotiori agente; unde minima variatio corporalis, quae fit per motum localem, potest immediate fieri per substantiam spiritualem (a), quasi per agens remotum ; non autem aliqua major variatio, qualis est aliorum motuum. Alio modo consideratur ordo motuum secundum ordinem mobilium ; sicut motus coeli est prior motu corporis elementaris. Et, secundum hoc, competit superioribus substantiis spiritualibus movere superius corpus : ita quod motor orbis Saturni non posset movere coelum stellatum; nec motor ejus posset eum movere, si haberet plures stellas, ut dicitur in 2. de Ctelo. Sicut ergo superiores substantia? spirituales movent superiora corpora coelestia, ita etiam inferiores movere possunt localiter inferiora corpora, quales sunt daemones : sive hoc habeant ex conditione natura: suae, secundum illos qui dicunt quod daen-,o-nes non fuerunt ex illis superioribus angelis, sed ex illis qui proficiuntur a Deo huic terrestri ordini secundum proportionem suae naturae; sive hoc etiam eis conveniat pro paena peccati, propterquam detrusi sunt a coelestibus sedibus in hunc aerem, secundum Gregorium (32. Moralium), qui ponit aliquos de supremis angelis per peccatum cecidisse.

(Ad 2 "). Anima autem humana infimum gradum tenet in ordine substantiarum spiritualium ; unde non habet virtulem movendi corpus, etiam localiter, nisi proportionatum sibi per hoc quod est vivificatum ab ipsa. "

Haec ille. -

Ex quibus patet quod, licet vis motiva sit communiter in angelis et in anima, tamen aliud objectum habet una quam alia. Ideoque non sequitur, si angelus, qui est substantia totaliter a materia separata, potest movere corpus ab eo non vivificatum, quod ideo consimiliter anima, cui natula) substantiam spiritualem.

substantialem Pr. lale est esse formam corporis, possit movere corpus non vivificatum ab ea. Ad quartum dicitur quod non facit contra primam conclusionem, sed arguit pro secunda. Tales enim animarum apparitiones, ut supra (a) allegatum fuit, sunt inter divina miracula computandae. Ad quintum dicitur quod similitudo ibidem adducta non valet : quia, licet anima conveniat cum substantiis separatis in virtute motiva, non tamen oportet, nec sequitur quod illa convenientia sit secundum univocationem specificam, sed secundum convenientiam generis remoti vel alicujus analogi; et ideo non sequitur quod potentia motiva angeli et potentia motiva animae conjunctae vel separatae habeant univocum objectum , sicut patet ex praedictis (ad tertium). Ad argumentum principale pro quaestione (6), patet responsio ex dictis sancti Thomas superius recitatis (t). Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus in aeternum Deus. Ad cujus honorem, et Christiferae Mariae, et beatorum Dominici, Petri Martyris, et Thomae Doctoris, hac et praecedentes inchoatae et consummatae fuerunt. Haec puerilia scripta super A. Sententiarum completa fuerunt anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo secundo, deci-maoctava die Februarii , Ruthenae, pontificatus Domini Eugenii IV anno primo. Quae omnia subjiciantur totali correctioni ejusdem Summi Pontificis, et Romanae Ecclesiae, necnon Generalis Concilii nunc sedentis Basileae (5). (a) Cfr. ad primum Scoti. (y) Haec dicta D. Thomae desumuntur ex 1 p., q. 117, art. 4, ad 1""", et de Malo, q. 16, art. 10, ad 2""". Auctor ea refert supra, in responsione ad confirmationem secundi argumenti Scoti. EXPLICIT LIBER QUARTUS DEFENSIONUM INDEX QUAESTIONUM PRINCIPALIUM IN QUATUOR LIBROS SENTENTIARUM JOHANNIS CAPREOLI ABSTRACTUM Utrum in divinis abstractum praedicetur de concreto? i, 227. ACCIDENS Utrum accidentia separata a substantia panis conversi in corpus Christi possint immutare substantialiter aliquid extrinsecum? vi, 249. ACTIO Utrum aliqua actio humana possit esse indifferens ad bonum vel malum morale? lv, 453. Utrum quaelibet actio hominis infidelis sit peccatum? iv. 464. ACTUS Utrum ad suum actum voluntas moveatur ab aliquo citeriori? iv, 229. Utrum ad agendum aliquem actum moraliter bonum homo, ante peccatum, fuerit sufficiens per suas naturales vires? iv, 316. Utrum in quolibet peccato sit aliquis actus? iv, 407. Utrum actus peccati sit a Deo? iv, 425. Utrum bonitas actus voluntatis sit ex fine? IV, 435. Utrum in actibus intellectus possit esse peccatum? iv, 441). Utrum actus interior et actus exterior sint duo peccata, vel unum tantum? iv, 475. Utrum ex actibus humanis acquirantur habitus virtutum in appetitu sensitivo? v, 388. ADAM Utrum ex minima parte costa?, vel ex minima carne Adae, potuerit formari corpus Evae, sine additione novae materiae exterioris? iv, 161. Utrum in statu innocentia? Adam viderit divinam essentiam? IV, 188. Utrum defectus quos sentimus in nobis, sint poena pro peccato Adae? iv, 327. (1) Numerus romanus designat volumen; arabicus vero, ADORATIO Utrum humanitas Christi sit adoranda adoratione latrix? v, 13b. .EQUALIS-AEQU ALITAS Utrum tres personna? sint penitus aequales? ii, 152. Utrum aequalitas et similitudo sint relationes reales? ii, 318. Utrum angelus potuerit appetere aequalitatem Dei in primo instanti sui eite? hi, 334. Utrum omnes animae ab origine sint aequales? iv, 359. AETERNITAS Quid sit aeternitas, et quomodo divina generatio mensuretur aeternitate? ii, 4. AMOR Utrum Spiritus Sancius procedat ut amor? II, 11. ANGELUS Utrum angelus sit in loco? in, 119. Utrum angelus mensuretur tempore? ili, 145. Utrum angeli individuentur per materiam? HI, 199. Utrum intelligere angeli sit sua substantia? in, 253. Utrum angelus potuerit appetere aequalitatem Dei in primo instanti sui esse? in, 334. Utrum angeli in primo instanti sua? creationis fuerint beati? in. 361. Utrum angelus possit moveri localiter? Ili, 378. Utrum angelus moveat caelum vel quodcumque corpus per intellectum et voluntatem, vel per aliquam aliam potentiam? in, 457. Utrum angeli habeant corpora naturaliter eis unita, potissime coelestia? in, 477. Utrum angeli proliciant in cognitione per mutuam locutionem? in, 489. Virum angeli ex mutua illuminatione proficiant? ni, 497. paginam. VII. - 19 INDEX ANIMA Utrum in homine prater animam intellectivam sit alia forma substantialis? iv, 49. Utrum anima humana, vel aliqua alia forma substantialis, sit aliqua entitas realiter a materia distincta? iv, 104. Utrum omnes animae ab origine sint squales? iv, 359. Utrum anima Christi habuerit gratiam creatam formaliter et actu infinitam? v, 165. Utrum anima Christi sit sciens formaliter scientia creata? v, 174. Utrum anima Christi in Verbo videat omnia alia a Verbo? v, 208. Utrum anima Christi, ex sua omnipotentia respectu proprii corporis, appetitum sensitivum a dolore sensibili praeservare potuerit? v, 233. Utrum dolor in anima Christi, tempore passionis, pervenerit usque ad rationem superiorem? v, 242. Utrum in resurrectione anima resumat idem corpus numero quod prius habuit? vii, 51. Utrum anima separata possit pati ab igne corporeo? vir, 95. Utrum anima separata aliquid cognoscat vel intelligat? vii, 259. Utrum anima separata possit corpora movere localiter? ASSUMERE Utrum natura humana quam Deus assumpsit propter humani generis reparationem, potuerit assumi a tribus suppositis divinae naturae, aut a natura divina? v, 1. Utrum persona divina possit assumere entitatem totius resultantem ex materia et forma lapidis ad invicem conjunctis? v, 13. Utrum Filius Dei assumpserit naturam humanam in universali cum suo proprio creato supposito? v, 84. ATTRIBUTUM Utrum pluralitas attributorum divinae simplicitati repugnet? I, 371. BAPTISMUS Utrum baptismus imprimat aliquem characterem in anima? vi, 78. Utrum parvuli infidelium sint invitis parentibus baptizandi? vi, 113. Utrum baptismus a ficto susceptus, recedente fictione, suum vii, 279. sortiatur effectum? vi, 128. BEATITUDO Utrum ultima beatitudo, vel felicitas humana, sit aliquis actus aeternus? vii, 134. Utrum beatitudo ultima hominis consistat essentialiter in actu intellectus? vii, 145. Utrum omnes appetant beatitudinem? vii, 166. BONITAS-BONUM Utrum ratio boni sit proprie absoluta ? iv, 379. Utrum bonitas actus voluntatis sit ex fine? iv, 435. Utrum aliqua actio humana ad bonum vel malum morale possit esse indifferens? iv, 453. CHARACTER Utrum baptismus imprimat in anima aliquem characterem? Vi, 78. CHARITAS Utrum charitas sit habitus creatus in anima? ii, 70. Utrum charitas possit augeri; et quomodo augeatur? ii, 94. An charitas possit augeri in infinitum? ii, 130. Utrum homo ex charitate debeat diligere Deum plus quam seipsum? v, 353. CHRISTUS Utrum unio naturae divinae et humanae in Christo sit maxima unio creata? v, 52. Utrum in Christo sint plura esse? v, 111. Utrum in Christo sint duae filiationes? V, 124. Utrum humanitas Christi sit adoranda adoratione Iatriae? v, 136. Utrum Christus, secundum quod homo, sit Deus, vel persona divina? v, 141. Utrum ista copulativa sit concedenda sine quocumque addito : Christus est creatura; et: Christus incepit esse? v, 147. Utrum Christus potuerit peccare? v, 159. Utrum anima Christi habuerit gratiam creatam formaliter et actu infinitam? V, 165. Utrum anima Christi sit sciens formaliter scientia creata? v, 174. Utrum anima Christi in Verbo videat omnia alia a Verbo? v, 208. Utrum anima Christi ex sua omnipotentia respectu proprii corporis appetitum sensitivum a dolore sensibili praeservare potuerit? v, 233. Utrum dolor in anima Christi, tempore passionis, pervenerit usque ad rationem superiorem? v, 242. Utrum Christus desierit esse homo in suo descensu ad inferos? v, 272. Utrum corpus Christi sit in sacramento Eucharistia? realiter? vi, 163. Utrum corpus Christi, seu ipse Christus, sit in Sacramento Eucharistiae totaliter? vi, 181. Utrum corpus Christi sit in sacramento Eucharistia? mobiliter? vi, 199. Utrum corpus Christi sit in sacramento Eucharistiae visibiliter? vi, 206. Utrum Christus in ultimo judicio judicans secundum formam humanam sit ostensurus reprobis formam divinam? vii, 122. CLAVIS Utrum quilibet sacerdos possit uti clavi quam habet, in quemlibet hominem? vi, 394. CCELUM Utrum caelum agat in ista inferiora per motum suum? iv, 41. COMPOSITUM Utrum ante generationem compositi substantialis praecedat aliquid formae per generationem inducendae? iv, 112. CONCRETUM Utrum in divinis abstractum praedicetur de concreto, I, 227. CONFESSIO Utrum confessio facta ab illo qui non est contritus nec poenitens, aliquid valeat? vi, 374. Utrum confessio non integra possit aliquid valere ad salutem? vi, 386. Utrum in quolibet casu teneatur sacerdos celare peccatum quod sub sigillo confessionis novit? vi, 424, lND EX CONFIRMATIO Utrum confirmatio a ficto suscepta, recedente fictione, suum sortiatur effectum? vi, 128. Utrum sacerdos non episcopus possit confirmare? vi, 133. CONSECRATIO Utrum post consecrationem Eucharistiae remaneat ibi substantia panis? vi, 220. Utrum sanguini a duobus consecrato possit aliquid admisceri? vi, 276. CONTINENTIA Utrum votum continentia? annexum ordinibus sacris impediat ne ordinatus possit habere simul duas uxores? vi, 515. CONTINGENTIA Unde ortum habeat contingentia rerum? ii, 439. CORPUS Utrum angelus moveat quodcumque corpus per intellectum et voluntatem? in, 457. Utrum angeli habeant corpora naturaliter eis unita? hi, 477. Utrum corpus Evae potuerit formari ex minima parte costa Adae, sine additione novae materiae exterioris? iv, 161. Utrum in resurrectione anima resumat idem corpus numero quod prius habuit? vii, 51. Utrum corpora sanctorum post resurrectionem erunt impassibilia? vii, 61. Utrum corpus gloriosum per dotem subtilitatis possit esse in eodem loco simul cum alio corpore? vii, 73. Utrum corpora possint moveri localiter ab anima separata? CORRUPTUM Utrum corruptum possit per potentiam Dei idem numero reparari? vii, 1. CREATIO Utrum creatio sit aliquid? Ili, 26. Utrum potentia creandi possit communicari alicui creaturae? HI, 8-4. CREATURA Utrum ex creaturis possit demonstrare unitas Dei? i, 164. Utrum in creaturis reperiatur imago Trinitatis? I, 172. Utrum aliqua creatura subsistens sitsuum esse exsistentia ? i, 301. Utrum aliqua creatura sit immutabilis? I, 363. Utrum inter Deum et creaturas sit aliqua relatio realis? ii, 282. Utrum inter Deum et creaturas sit aliqua relatio rationis? ii, 310. Utrum Deus possit omnem creaturam in inlinitum facere meliorem? II, 522. Utrum alicui creatura possit communicari potentia creandi? in, 84. Utrum alicui creatura? potuerit conferri ut sit impeccabilis per naturam? iv, 183. Utrum aliqua pura creatura potuerit satisfacere pro tota natura humana collapsa in primis parentibus? v, 259. CULPA Utrum malum sufficienter dividatur per culpam et paenam? iv, 421. Utrum sacramentum poenitentia? possit tollere culpam, remanente reatu? vi, 294. Utrum peccatum veniale possit expiari quoad culpam per poenam purgatorii? vi, 413. DAEMON Utrum voluntas daemonum sit obstinata in malo? in, 422. Utrum daemones naturali virtute possint cogitationes humani cordis cognoscere et vires sensitivas immutare? m, 463. DEFECTUS Utrum defectus quos sentimus in nobis sint poena pro peccato Adae? iv, 327. DEUS Utrum Deus sit subjectum theologia?? i, 45. Utrum Deus sit a nobis pro statu viae cognoscibilis? I, 117. Utrum Deum esse sit per se notum menti humana? in via? I, 144. Utrum in divinis unus Deus sit tres persona?? I, 150. Utrum unitas Dei possit ex creaturis demonstrative concludi? i, 164. Utrum ista sit concedenda : Deui genuit Deum? i, 220. Utrum Deus sit in genere? I, 331. Utrum Deus possit aliquo nomine proprie designari? ii, 169. Utrum inter Deum et creaturas sit aliqua relatio, realis? ii, 282. Utrum inter Deum et creaturas sit aliqua relatio rationis? ii, 310. Utrum similitudo et aequalitas sint relationes reales in Deo? ii, 318. Utrum Deus vere et formaliter aliquid intelligat? ii, 348. Utrum demonstrative probari possit quod intelligere sit in Deo? ii, 369. Utrum omnia secundum aliquod eise sint aeternaliter in praesentia Dei quantum ad suas proprias rationes? ii, 406. Utrum omnia sint Deo aeternaliter praesentia secundum suas actuales exsistentias? ii, 424. Utrum Deus sit ubique? ii, 430. Utrum Deus cognoscat futura contingentia? Ii, 439. Utrum Deus cognoscat certitudinaliter futura contingentia; et quomodo cum immutabilitate scientia? ejus stet contingentia rerum? ii, 417. Utrum sit in Deo omnipotentia? Ii, 504. Utrum Deus ex sua infinitate possit omnem creaturam in infinitum facere meliorem? ii, 522. Utrum Deus vel ejus potentia sit infinita? ii, 523. Utrum sit dare maximam magnitudinem, aut perfectionem, aut creaturam, quam Deus possit facere? ii, 536. Utrum actus pcccati sit a Deo? iv, 425. Utrum potentia peccandi sit a Deo? iv, 500. Utrum Chrislus, secundum quod homo, sit Deus vel persona divina? v, 141. Utrum corruptum vel annihilatum possit per potentiam Dei idem numero reparari? vii, 1. Utrum videntes Deum videant in eo omnia qua? Deus videt, vel qua? possunt in ipso videri? vii, 234. DIVINUM Utrum in divinis abstractum praedicetur de concreto? I, 227. Utrum divina essentia sit formalis terminus divina; generationis? I, 241. Utrum in divinis possint esse plures filii? I, 284. Utrum divina? simplicitati repugnet pluralitas attributorum? I, 371. Quomodo sit in divinis generatio? II, 1. Quomodo divina generatio mensuretur aeternitate? II, 4. Quid est missio in divinis? ii, 63. INDEX Utrum una divina persona sit in alia? ii, 147. Utrum numerus sit proprie et formaliter in divinis ? 11,185. Quomodo numerus est in divinis? 11, 207. Utrum persona dicat in divinis quid commune tribus personis, quod purificetur in eis? 11, 209. Utrum divinae personae constituantur in esse suppositali proprietatibus relationis, et eisdem distinguantur? 11, 214. Utrum in divinis generare et paternitas sint idem realiter? 11 235. Utrum proprietates personales sint divina essentia? 11, 336. Utrum divina essentia sit objectum adaequatum sui intellectus? ii, 371. vii, 279. De conditionibus divinae scientiae. 11, 393. Quid est divina providentia? 11, 478. Utrum divina providentia immutabilitatem inducat in actibus humanis? 11, 486. Utrum in divinis sit aliquod velle intrinsecum respectu creaturarum? 11,563. Utrum quodlibet velle intrinsecum divinae voluntatis semper impleatur? 11, 573. Utrum divinam essentiam viderit primus homo in statu innocentiae? iv, 188. Utrum natura humana potuerit assumi a tribus suppositis divinae naturae, aut a natura divina? v, 1. Utrum divina persona possit assumere entitatem totius resultantem ex materia et forma lapidis ad invicem conjunctis? v, 13. Utrum unio divinae natura et humanae in Christo sit maxima unio creata? v, 52. Utrum divina essentia, vel personalis proprietas, possit uniri alicui naturae create per modum formae? v, 62. Utrum Christus, in ultimo judicio, divinam formam sit reprobis ostensurus? vii, 122. Utrum ad videndum divinam essentiam intellectus creatus ex solis naturalibus pertingere possit? VII, 195. Utrum divina essentia ab intellectu creato per aliquam similitudinem videatur? vii , 218. DONUM Utrum donum sit proprium nomen Spiritus Sancti? 11,144. Utrum dona Spiritus Sancti sint habitus distincti a virtutibus? v. 411. EPISCOPATUS-EPISCOPUS Utrum sacerdos non episcopus possit confirmare? vi, 133. Utrum episcopatus sit ordo? vi, 478. ESSE Utrum aliqua creatura subsistens sit suum esse exsistentiae? I, 301. Utrum omnia secundum aliquod esse sint aeternaliter in praesentia Dei, quantum ad suas proprias rationes ? H, 406. Utrum in Christo sint plura esse? v, 111. ESSENTIA Utrum essentia divina sit formalis terminus divinae generationis? i, 241. Utrum proprietates personales sint essentia divina? 11, 336. Utrum essentia divina sit objectum adaequatum sui intellectus? 11, 371. Utrum essentia divina vel personalis proprietas possit uniri alicui naturae creatae per modum formae? v" 62. EUCHARISTIA Utrum forma Sacramenti Eucharistiae sit conveniens? vi, 144. Utrum corpus Christi sit in Sacramento Eucharistiae realiter? vi, 163. Utrum corpus Christi sit in Eucharistia? Sacramento, vel Christus totaliter? vi, 181. Utrum corpus Christi sit in sacramento Eucharistiae mobiliter, hoc est : utrum ibi moveatur localiter? vi, 199. Utrum corpus Christi sit in Sacramento Eucharistiae visibiliter, hoc est : utrum possit videri ab oculo creato? vi 206. Utrum post consecrationem Eucharistiae remaneat ibi substantia panis? vi, 220. Utrum accidentia separata a substantia panis conversi in corpus Christi possint immutare substantialiter aliquid extrinsecum? vi, 249. Utrum, in Eucharistia, hostiae et sanguini a duobus consecrato possit aliquid admisceri? vi, 276. EVA Utrum ex minima parte costae, vel ex minima carne Adae potuerit formari corpus Evae, sine additione novae materiae exterioris? iv, 161. FATUM Quid sit fatum et eufortunium? 11, 478. Utrum fatum et eufortunium immutabilitatem inducant in rebus humanis? 11, 486 FIDES Utrum fides sit virtus infusa a Deo? v, 309. Utrum lides sit de visis? v, 321. Utrum fides remaneat in patria ?v, 375. FILIATIO Utrum duae filiationes sint in Christo? v, 124. FILIUS Utrum in divinis possint esse plures filii? i, 284. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio? 11, 16. Quomodo Filius distinguatur a Spiritu Sancto formaliter? 11, 26. Utrum Filius in esse personali constituatur formaliter per spirationem activam? 11, 29. Utrum Pater et Filius sint unum principium Spiritus Sancti? 11, 34. Quomodo nativitas Filii distinguatur a processione? 11, 45. Utrum Filius Dei assumpserit naturam humanam in universali cum suo proprio creato supposito? v, 84. FORMA Utrum in homine sit alia forma substantialis praeter animam intellectivam? iv, 49. Utrum aliqua forma substantialis sit aliqua entitas realiter a materia distincta? iv, 104. Utrum ante generationem compositi substantialis praecedat aliquid formae per generationem inducendae? iv, 112. Utrum divina essentia, vel personalis proprietas possit uniri per modum formae alicui naturae create? v, 62. FRUI, FRUITIO Utrum fruitio sit actus voluntatis? i, 6I. Utrum, ultimo fine per intellectum apprehenso, necessario fruatur creata voluntas? i, 95. INDEX GENERATIO Utram divina essentia sit divinae generationis terminus formalis? i, 241. Utrum respectu actus generationis aeternae sit in Patre aliqua potentia? i, 270. Quomodo generatio sit in divinis? ii, 1. Quomodo divina generatio mensuretur aeternitate? ii, 4. Quomodo et penes quid distinguantur generatio et spiratio activa? ii, 54. Utrum ante generationem compositi substantialis praecedat aliquid formae inducenda? per generationem? lv, 112. GRATIA Utrum gratia sit virtus? lv, 255. Utrum habens gratiam possit ex condigno mereri gloriam? iv, 272. Utrum homo sine gratia possit praecepta legis implere? iv, 282. Utrum anima Christi habuerit gratiam creatam formaliter et actu infinitam? v, 165. Utrum in sacramentis novae legis sit aliqua virtus gratiae causativa? vi, 1. Utrum sacramenta veteris legis gratiam causarent? vi, 53. HABITUS Utrum habitus theologiae sit practicus? I, 20. Utrum charitas sit habitus creatus in anima? ii, 70. Utrum ex actibus humanis acquirantur habitus virtutum in appetitu sensitivo? v, 388. HOMO Utrum in homine, praeter animam intellectivam, sit alia forma substantialis? iv, 49. Utrum homo in statu innocentiae potuerit peccare venialiter? iv, 180. Utrum homo sine gratia possit praecepta legis implere? iv, 282. Utrum homo, anle peccatum, per liberum arbitrium, et suae naturae vires praecise, absque alio auxilio Dei speciali, fuerit sufficiens ad agendum aliquem actum moraliter bonum, seu vere rectum et virtuosum? iv, 316. Utrum homo ex charitate debeat diligere Deum plus quam seipsum? v, 353. Utrum homo, post poenitentiam, resurgat in aequali virtute? vi, 314. Ulrum homo possit satisfacere Deo pro peccato? vi, 324. IMAGO Utrum in creaturis reperiatur imago Trinitatis? i, 172. Utrum partes imaginis distinguantur a rebus in quibus sunt? i, 189. IMMUTABILE-IMMUTABILITAS Utrum aliqua creatura sit immutabilis? I, 363. Quomodo cum immutabilitate Dei stet contingentia rerum? ii, 447. Utrum providentia, fatum, etc, inducant immutabilitatem in rebus humanis? ii, 486. IMPECCABILE Utrum alicui creaturae potuerit vel possit conferri ut sit impeccabilis per naturam? iv, 183. INDULGENTIA Utrum per indulgentias possit aliquid remitti de poena satisfactoria? vi, 402. INFIDELIS Utrum quaelibet actio hominis infidelis sit peccatum? iv, 464, Utrum parvuli infidelium sint invitis parentibus baptizandi? vi, 113. INFINITUM Utrum charitas possit augeri in infinitum? II, 130. Utrum Deus possit omnem creaturam in infinitum facere meliorem? ii, 522. Ulrum potentia Dei sit infinita? ii, 523. Utrum anima Christi habuerit gratiam creatam formaliter et actu infinitam? v, 165. INNASCIBILITAS Utrum innascibilitas sit proprietas constitutiva Patris? II, 261. INNOCENTIA Utrum in statu innocentiae virgines peperissent duntaxat praedestinatos? IV, 172. Utrum in statu innocentiae homo potuerit peccare venialiter? iv, 180. Utrum in statu innocentiae primus homo viderit divinam essentiam? iv, 188. INTELLECTUS Utrum essentia divina sit objectum adaequatum sui intellectus? ii, 371. Utrum in actibus intellectus possit esse peccatum? IV, 440. Utrum in actu intellectus consistat essentialiter ultima hominis beatitudo? mi, 145. Utrum intellectus creatus ex solis naturalibus possit pertingere ad videndum divinam essentiam? vii, 195. Utrum ab intellectu creato videatur essentia divina per aliquam similitudinem? vii, 218. INTELLIGERE Quid est formaliter intelligere? ii, 348. Utrum demonstrative probari possit quod intelligere sit in Deo? ii, 3159. Utrum intelligere angeli sit sua substantia? in, 253. Utrum anima separata aliquid intelligat? vii, 259. LIBERUM ARBITRIUM Utrum liberum arbitrium sit potentia pure passiva? iv, 199. Utrum liberum arbitrium moveatur ab aliquo exteriori ad iuum actum? iv, 229. MALUM Utrum malum sit aliqua natura positiva? iv, 389. Utrum malum sufficienter dividatur per culpam et poenam? IV, 421. MARIA Utrum Beala Virgo Maria fuerit concepta in peccato originali? v, 26. Utrum Beata Virgo Maria aliquid active egerit in conceptione Christi, propter quod veraciter dici possit mater Dei? v, 41. Utrum Beatae Mariae Virginis matrimonium habuerit aliqua bona excusantia illud? VI, 504. DEX Mi IN MATERIA Utrum ange individuentur per materiam ? in, 199. Utrum omnium corporalium sit una materia? iv, 1. Utrum informitas materiae praeessent duratione ejus formationem? iv, 18. Utrum anima humana, vel aliqua alia forma substantialis, sit aliqua entitas realiter distincta a materia? iv, 104. MATRIMONIUM Utrum matrimonium sit sacramentum? vi, 487. De bonis excusantibus matrimonium, vi, 504. MISSIO Utrum cuilibet personae conveniat mitti ? ii, 63. Quid est missio in divinis? ii, 63. An quaelibet persona mittatur? ii, 65. An aliqua persona mittatur, nulla alia missa? ii, 68. MUNDUS Utrum mundum incepisse sit conclusio demonstrabilis? in, 1. NUMERUS Utrum numerus sit proprie et formaliter in divinis? ti, 185. Utrum unitas vel numerus sit aliquid extra animam in rebus? ii, 185. Quis numerus, et quomodo est in divinis? ii, 207. OMNIPOTENTIA Utrum potentia generandi claudatur sub omnipotentia ii, 164. Utrum omnipotentia sit in Deo? ii, 504. ORDO Utrum ordo sit sacramentum? vi, 464. Utrum episcopatus sit ordo? vi, 478. Utrum votum continentiae annexus ordinibus sacris impediat ne ordinatus possit habere simul duas uxores vi 515. PATER-PATERNITAS Utrum Pater genuerit Filium natura? i, 259. Utrum in Patre sit aliqua potentia respectu actus generationis aeternae? i, 270. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio? ii, 16. Utrum Pater et Filius sint unum principium Spiritus Sancti? ii, 34. Utrum generare et paternitas sint idem realiter in divinis II, 235. Utrum innascibilitas sit proprietas constitutiva Patris ii 261. Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto? ii, 326. Utrum Pater sit sapiens sapientia quam genuit? ii 333. PECCATUM Utrum peccatum veniale homo committere potuerit in statu innocentiae? iv, 180. Utrum defectus quos sentimus in nobis sint poena pro Deccato Adae? iv, 327. Utrum peccatum originale sit subjective in carne? iv, 348. Utrum peccato originali debeatur poena sensibilis? iv, 366. Utrum in quolibet peccato sit aliquis actus? iv, 407. Utrum actus peccati sit a Deo? iv, 425. Utrum in actibus intellectus possit esse peccatum? iv, 440. Utrum quaelibet actio hominis infidelis sit peccatum? iv, 464. Utrum actus interior et exterior sint duo peccata, vel unum tantum? iv, 475. Utrum omne peccatum sit mortale? iv, 487. Utrum potentia peccandi sit a Deo? iv, 500. Utrum peccatum veniale possit remitti sine mortali? vi, 340. Utrum peceatum veniale possit expiari quoad culpam per poenam purgatorii? vi, 413. Utrum peccata jam dimissa redeant in eo qui recidivat? PERSONA-PERSONALIS Utrum unus Deus sit tres personae? I, 150. An quaelibet persona mittatur? II, 65. An aliqua persona mittatur, nulla alia missa? Ii, 68. Utrum una personna divina sit in alia? Ii, 147. Utrum tres personae sint penitus coaequales? II, 152. Utrum nomen personae sit nomen secundae intentionis? ii, 176. Utrum persona dicat in divinis quid commune tribus personis, quod plurificetur in eis? II, 209. Utrum divinae personae constituantur in esse suppositali proprietatibus relationis, et eisdem distinguantur? ii, 214, Utrum proprietates personales sint divina essentia? ii, 336. POENITENTIA Utrum sacramentum poenitentiae possit tollere culpam, remanente reatu? vi, 294. Utrum post poenitentiam resurgat homo in aequali virtute? vi, 314. Utrum poenitentia habeat partes? vi, 348. Utrum contritus et poenitens potius debeat eligere poenam inferni, vel omnino non esse, quam peccare? vi, 356. Utrum poenitentia interior sit res sacramenti poenitentiae? vi, 434. Utrum peccata, per poenitentiam dimissa, in aliquo casu redeant in eo qui recidivat? vi, 445. POTENTIA Utrum in Patre sit aliqua potentia respectu actus generationis aeternae? I, 270. Utrum potentia generandi claudatur sub omnipotentia? ii, 164. Utrum potentia Dei sit infinita? ii, 523. Utrum potentia creandi possit communicari alicui creatura? hi, 84. Utrum liberum arbitrium sit potentia pure passiva? iv, 199. Utrum potentia peccandi sit a Deo?iv, 500. PRAEDESTINATIO Utrum praedestinati de necessitate salventur? ii, 472. Quid est praedestinatio? 11, 473. Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis et reprobationis? ii, 498. PRAESENTIA Utrum omnia secundum aliquod esse sint aeternaliter in praesentia Dei, quantum ad suas proprias rationes? ii, 406. Utrum omnia sint Deo aeternaliter praesentia secundum suas actuales exsistentias? ii, 424. INDEX PRINCIPIUM Utrum nomen principii significet notionem distinctam? ii. 270. PROCESSIO Utrum generatio et processio Spiritus Sancti sint processiones alterius rationis? Ii, 44. Quomodo et penes quid distinguantur nativitas Filii et processio? ii, 45. Utrum temporalis processio Spiritus Sancti sit ejus proprietas? ii, 58. PROVIDENTIA vi 445. Quid est providentia divina? ii, 478. Utrum providentia divina immutabilitatem inducat in actibus humanis? ii, 486. QUANTITAS Utrum quantitas interminata sit ponenda? iv, 123. RELATIO Utrum inter Deum et creaturas sit aliqua relatio realis? ii, 282. Utrum inter Deum et creaturas sit aliqua relatio rationis? ii, 310. Utrum similitudo et aequalitas sint relationes reales in Deo? ii, 318. REPROBATIO Quid est reprobatio? Ii, 473. RESURRECTIO Utrum resurrectio omnium mortuorum erit in eodem instanti? vii, 29. Utrum in resurrectione anima resumat idem corpus numero, quod prius habuit? vii, 51. Utrum post resurrectionem corpora sanctorum erunt impassibilia? vii, 61. SACERDOS Utrum sacerdos non episcopus possit confirmare? vi, 133. Utrum quilibet sacerdos possit uti clave quam habet in quemlibet hominem? vi. 394. Utrum sacerdos teneatur in quolibet casu celare peccata quae novit sub sigillo confessionis? vi, 424. SACRAMENTUM Utrum in sacramentis novae legis sit aliqua virtus gratia? causativa? vi, 1. Utrum sacramenta veteris legis causarent gratiam ? vi, 53. Utrum sacramenta veteris legis possint, post passionem Christi, sine peccato observari? vi, 64. SANCTUS Utrum sancti qui sunt in patria cognoscant orationes nostras? vii, 119. SATISFACERE Utrum aliqua pura creatura potuerit satisfacere pro tota natura humana collapsa in primis parentibus?v, 259. Utrum homo possit Deo satisfacere pro peccato? vi, 324. SCIENTIA De conditionibus divinae scientiae? ii, 393. Utrum anima Christi sit sciens formaliter scientia creata" v, 174. SIMILITUDO Utrum similitudo et aequalitas sint relationes reales in Deo? ii, 318. Utrum intellectus creatus videat essentiam divinam per aliquam similitudinem? vii, 218. SPES Utrum spes sit virtus theologica distincta realiter a fide et charitate? v, 337. SPIRATIO Utrum Filius in esse personali constituatur formaliter per spirationem activam? II, 29. Quomodo et penes quid distinguantur generatio et spiratio activa? ii, 54. SPIRITUS SANCTUS Utrum Spiritus Sanctus procedat ut amor? II, 11. Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio? II, 16. Quomodo Filius distinguatur a Spiritu Sancto formaliter? ii, 26. Utrum Pater et Filius sint unum principium Spiritus Sancti? ii, 34. Utrum Spiritus Sancti processio sit processio alterius rationis a generatione? II, 44. Utrum temporalis processio Spiritus Sancti sit ejus proprietas? ii, 58. Utrum donum sit proprium nomen Spiritus Sancti? ii, 144. Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto? ii, 326. THEOLOGIA Utrum theologia sit scientia? I, 1. Utrum habitus theologiae sit practicus? I, 20. Utrum theologia sit una scientia? I, 32. Utrum Deus sit subjectum theologiae? I, 45. UNCTIO Utrum extrema unctio sit sacramentum? vi, 452. UNIO Utrum unio naturae divinae et humanae in Christo sit maxima unio creata? v, 52. UTI Utrum i((i sit actus voluntatis? I, 88. VERBUM Utrum Verbum increatum emanet ut intellectio actualis? ii, 241. VERITAS Utrum veritas secundum suam formalem rationem sit in anima vel in rebus? Ii, 157. VESTIGIUM Utrum in creaturis reperiatur vestigium Trinitatis? I, 172.