ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi. - Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem ad objecta Durandi contra primam conclusionem, respondet Petrus de Palude (dist. 44, q. 3), dicens : " Quidquid isti dicant, videtur probabilius quod subtilitas sit aliquid positivum, exsistens in potentiis per modum habitus. Quia gralia perlicit naturam sicut ipsa nata est perlici. Potentia: autem animae inferiores natae sunt perfici ad suas operationes, et ad obediendum rationi, - QUAESTIO III. per habitus naturaliter acquisibiles. Ergo ad hoc ut ista fiant perfectius, conveniens est infundi habitus supernaturales; qui (a), sive sint unus, sive plures, unius dotis nomine (6) designantur, propter unitatem finis in generali. Et quidem de appetitu sensitivo et memorativa, est probabile; in quibus ex frequentia actuum solent habitus generari naturaliter. Sed de potentiis apprehensivis sensuum exteriorum, et aliquorum interiorum, in quibus nulli habitus naturaliter acquiruntur, non concludit ratio, sed potius oppositum ; nisi dicamus quod ideo in eis naturales habitus non ponuntur, quia non experimur ex frequentia actuum eas perlici plusquam ex primo actu ; quod si possent, pari ratione haberent habitus sicut aliae. Quia ergo non est dubitandum quod per gloriam perficientur earum operationes, et delectationes perfectiores sequentur (y), probabile est quod hoc fiat per habitus; quia (o) etiam faciunt operationes connaturaliores, et per consequens promptiores, faciliores et delectabiliores. Et ideo argumenta in oppositum non concludunt.

Ad primum ergo, dicitur quod non concludit de appetitivis, in quibus, quanto natura est perfectior, tanto plus concupiscunt adversus spiritum. Tamen nec in aliis concludit : quia sicut intellectus, quantumcumque depuratis phantasmatibus et potentiis subservientibus, indiget habitu ad perfectius operandum, et voluntas ad obediendum, quamvis organa, vel ob grossitiem sui, vel spirituum, non patiantur (quia intellectus organum non habet, nec per consequens spiritu utitur, et objectum ejus est spirituale); ita est in proposito. Si dicatur quod hoc est quia intellectus non potest intendi, cum sit aeviternus, ideo aliter habet perfici, scilicet extrinsece, quia non potest intrinsece,

non valet : quia hoc esset imperfectionis in intellectu, posse perfici solum extrinsece; cum perfectio tanto sit nobilior et perfectior, quanto interior. Si ergo potentia organica; possint (e) intendi, et verisimile sit eas (^) intendi (maxime in statu illo perfectissimo, immo etiam in damnatis, ut majorem poenam sentiant), nihilominus potentiae sensitivum cum tota sui intensione non habent majorem perfectionem in suo genere (r,) quam intellectus per naturam in ultimo sui exsistens; propter quod, si illi non intensionali necessarius est habitus ad ultimatam perfectionem respectu suae operationis, pari ratione et potentiis sensitivis, quarum operatio tunc est summe perficienda.

Ad secundum, dicitur quod illa ratio probat non posse esse aliquem habitum in appetitu (a) etiam. - Ad. Pr. sensitivo; quod est contra communem opinionem. Propter quod, dicendum quod determinaret ad unum non materialiter, sed formaliter. Redderet enim (a) potentiam bene mobilem a ratione, ut obediret rationi in appetendo et refutando cum tali et tali modo : sic enim habitus virtuosus inclinat, non ad aliquid appetendum vel fugiendum , quia non est ad operari absolute, sed ad sic appetendum, id est, prout recta ratio dictabit. Quia appetitus superior movet inferiorem sicut sphaera superior movet inferiorem, ut dicitur, 3" de Anima (t. c. 57). Unde, sicut inferior sphaera nata est obedire superiori ad omnem motum illius, puta primi mobilis et secundi, et non ad unum tantum, sed ad omnem motum quo illa movetur, sic habitus perficit appetitum sensitivum ad omne imperium rationis; sicut et sanitas disponit corpus totum ut sit bene obediens animae, non ad hanc vel ad illam, sed ad omnem operationem. Et nihilominus hujusmodi sunt quaedam qualitates naturales, et non potentiae rationales, quae sunt ad utrumque. Ideoque, etc. "

Haec Petrus, et bene quoad multa. Sunt tamen in dictis ejus aliqua dubia, vel falsa, sicut et in dictis Durandi. Primum est, quia dos subtilitatis non est habitus unus, aut multi, ordinatus ad perficiendum potentias partis sensitivae apprehensivas, vel appetitivas; hoc enim pertinet ad dotem agilitatis. Sed ordinatur ad hoc quod corpus sit subjectum perfecte animae, ut participet actum primum, qui est esse substantiale. De hoc sanctus Thomas, dist. 49, q. 4, art. 5, in solutione tertia; quaestiunculae, sic dicit : " Anima est forma corporis, et motor. Unde, cum dotes corporis ad hoc ordinentur ut corpus perfecte subjiciatur animae, hoc erit ut subjiciatur ei perfecte, et sicut formae, et sicut motori. A forma autem in materia tria causantur : scilicet esse substantiale, vires et formae secundariae (6), scilicet accidentales, et amborum conservatio. Corpus ergo gloriosum, inquantum perfecte animae subditur quantum ad esse substantiale quod habet ab ea, sic est dos subtilitatis : ex hoc enim corpus gloriosum subtile dicitur, quod perfecte ab anima informatur, etc, " ut supra (y) recitatum fuit. Item, ibidem, in solutione secundi argumenti, sic dicit : " Agilitas non solum pertinet ad motum, sed etiam ad sensum, et ad omnes alias operationes animae : ut secundum hoc dicatur corpus gloriosum esse agile, quod est perfecte habilitatum ad omnes operationes quae per corpus exercentur. "

Haec ille.

Item, dist. 44, q. 2, art. 3, q 1, arguit sic, tertio loco : " Inter operationes animalis, sensus est nobilior et prior quam motus. Sed non assignatur corporibus gloriosis aliqua profi) Redderet enim.

ei redderet Pr. (6) secundariae. - sed aliae Pr. (y) Cfr. qua-st. praeced., art. 3, i. prietas quae perficiat ea ad sentiendum. Ergo non debet eis attribui agilitas, per quam perficiantur ad motum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod per dotem agilitatis corpus gloriosum reddetur habile non solum ad motum localem , sed ad sensum, et ad omnes alias operationes animae per corpus exequendas. "

Haec ille.

Secundum est, quianon videtur verum quod aliqua naturalis potentia animae sit intensibilis aut remissibilis, ut dicit Petrus.

Tertium est quod habitus virtutis non determinet ad unum materialiter, sed tantum formaliter, scilicet ad modum. Hoc enim falsum est : quia habitus temperantia; determinat per modum inclinationis ad objectum temperantia?, puta ad medium in delectationibus tactus, et non solum ad modum operandi; et similiter justitia, et aliae virtutes morales. De hoc sanctus Thomas, 3. Senteni., dist. 23, q. 1, art. 4, q 2, in solutione quarti, sic dicit : " Medium determinatur per virtutem intellectualem, scilicet prudentiam, et moralem ; sed diversimode : quia prudentia determinat medium per modum dirigentis et ostendentis; sed virtus moralis per modum exequentis et inclinantis in medium; unde dicit Tullius (lib. 2, de Inventione), quod operatur per modum naturae. "

Haec ille. - Item, 1 p., q. 1, art. 6, in solutione tertii argumenti, sic dicit : " Dupliciter contingit aliquem judicare. Uno modo, per modum inclinationis : sicut qui habet habitum virtutis, recte judicat de his quae sunt secundum virtutem agenda, inquantum ad illa inclinatur; unde et in Ethicis (y.) (lili. 3, cap. 4; et lib. 10, cap. 5) dicitur quod virtuosus est mensura et regula humanorum actuum. Alio modo, per modum cognitionis : sicut aliquis instructus in scientia morali posset judicare de actibus virtutis, etiamsi habitum non haberet. "

Haec ille.

Quomodo autem idem habitus possit inclinare nunc ad hunc actum, nunc ad oppositum, vel ad diversa objecta, ostendit sanctus Thomas, l 2 , q. 54, art. 2 et 4. Vide ibi. Alia dicta Petri stare possunt, bene intellecta. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta quorumdam.

Ad primum contra secundani conclusionem, dicitur, negando minorem : quia dos subtilitatis habet alium ellectum quam penetrare aliud corpus, et facere quod duo corpora sint simul, ut patet per praedicta. Ad secundum dicitur quod per divinam potentiam corpus gloriosum aeque potest esse simul cum alio corpore glorioso, immo potius. De hoc sanctus Thomas, dist. 44, q. 2, art. 2, in solutione quartae quaestiunculae (6), sic dicit : " Corpus gloriosum ratione suae proprietatis non habet quod possit esse cum alio corpore glorioso in eodem loco, sicut nec (a) ut sit cum corpore non glorioso. Divina autem virtute posset fieri ut duo corpora gloriosa essent simul, vel duo non gloriosa, sicut gloriosum et non gloriosum. Sed (6) tamen non est conveniens quod corpus gloriosum sit simul cum alio corpore glorioso : tum quia (y) in eis servabitur debitus ordo, qui distinctionem requirit; tum quia unum corpus gloriosum non se opponet alteri. Et sic nunquam duo corpora gloriosa erunt simul. " Item, in solutione quintae quaestiunculae (S), sic dicit : " Corpus gloriosum non habebit quod sit cum alio corpore simul ratione subtilitatis; et, si hoc haberet ut esset cum alio corpore, non tamen cum corpore glorioso, s Ad tertium dicitur quod anima beata, resumpto corpore glorioso, poterit esse simul cum quocumque alio corpore esse voluerit; non tamen propria virtute, sed divino miraculo. De hoc sanctus Thomas, ubi supra (dist. 44, q. 2, art. 2), in solutione sextae quaestiunculae (e), sic dicit : " Corpori glorioso secundum naturam suam competit ut resistat cuilibet alteri transeunti, ita quod non possit simul esse cum eo in eodem loco. Sed miraculose hoc potest divina virtute contingere, ad nutum ipsius, quod sit cum alio in eodem loco; et sic non resistet ei transeunti. "

Haec ille. Ad quartum, negatur consequentia : quia per nullam formam creatam aufertur a corpore glorioso illud quod est principium incompossibilitatis coexsistendi alteri corpori, ut patet in probatione conclusionis. Ad quintum, negatur minor. Et ad ejus probationem, patet responsio per dicta sancti Thomae in Scripto super Boetium, de Trinitate, in illa quaestione qua quaerit : Utrum duo corpora possint intelligi esse in eodem loco. Ibidem enim, in solutione quinti argumenti, sic dicit : s In ferro ignito non sunt duo corpora, sed unum corpus, habens quidem speciem ferri, sed aliquas qualitates ignis."

Haec ille.

Completius tamen respondet Petrus de Palude (dist. 44, q. 3), dicens : " In ferro ignito non sunt simul ignis et ferrum. Cujus ratio est : quia forma ignis non compatitur in materia quam perficit, tantam densitatem quantam habet materia ferri; nec forma ferri compatitur tantam raritatem, quantam requirit forma ignis. Dicendum ergo quod, cum ferrum ignitur, utique ignitio ferri non esl nisi vehemens alteratio a qualitatibus ignis, ratione cujus potest aliud ignire; et sic, ubi ferrum est, non est ignis, sed ardor, vel cauma. Si quae tamen (a) nec. - Om. Pr. (f)j Sed. - quia Pr. (I) quaestiunculae. - quaestionis Pr. (e) quaestiunculae. - quaestionis Pr. sunt porositates in ferro, nihil prohibet quin ibi sit ignis verus, generatus vel in natura aeris prius ibi exsistentis, vel in. subtilioribus partibus quae resolvuntur a ferro. De pane autem intincto vel imbibito in vino vel aqua, dicendum estquod ubi est porositas, ibi solum est vinum, vel sola aqua; ubi autem est panis solidus, nihilominus humectatus, ibi est solus panis, alteratus tamen a qualitatibus aquae vel vini, quorum substantia corrupta est. Et sic nunquam est simul ferrum et ignis, nec panis et vinum. "

Haec Petrus, et bene. I 3.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Durandi. - Ad primum Durandi contra tertiam conclusionem, respondet Petrus de Palude (dist. 44, q. 4), dicens quod " major est vera, et minor falsa. Ad probationem, posset negari major. Sed, secundum veritatem, minor est falsa (a) : quia non est de formali ratione quantitatis quod partes ejus situ distinguantur. Quod probatur dupliciter. Primo sic : Quia quantitas non includit in sua essentia, nec in suo esse, formaliter et essentialiter situm, nec, per consequens, distinctionem situs, seu positionis, quae est posterior : quia coordinationes praedicamentorum sunt impermixta?; unde, cum situs, seu positio, sit aliud praedicamentum distinctum a quantitate, sive differant ut res et res, sive ut modus a re, saltem ratione formali differunt, et quidditative; et sic non est de ratione suae essentiae, nec per consequens sui esse, cum nihil cadat medium inter essentiam et esse, nec esse unius praedicamenti deserit suam essentiam ut transeat ad aliam. Ergo Deus potest facere quantitatem sine hoc quod partes ejus sint distincta: situ; quod solum impedit simultatem corporum in loco. Secundo : Quia illud non est de ratione alicujus, quod est extra completam ejus diffinitionem; et potest res esse, posita sua diffinitione, omni alio circumscripto. Sed completa diffinitio quantitatis est quod quantum est divisibile in ea quae insunt. Propter quod esse partibile, et habere partes, est completa ratio quantitatis; quod autem illae partes sint distincte situ, vel loco, hoc accidit. Ponatur ergo, per possibile vel impossibile, quod aliquid habeat partes, et illae non distinguantur situ, quaero: utrum est quantitas, vel non? Si dicas quod non; ergo habeo diffinitionem et non diffinitum. Si (a) Argumentum, de quo dicit Petrus majorem esse veram, et minorem falsam, non est primum argumentum Durandi, art. praec, g 3, I, positum; sed istud: Duo corpora non possunt esse simul in eodem loco, nisi partes sint indistinctae secundum positionem; sed hoc est impossibile; ergo est impossibile quod duo corpora possint esse simul in eodem loco. Primum Durandi est ista probatio, ad quam dicit Petrus : " posset negari major; sed, secundum veritatem, minor est falsa. " autem dicas quod sic; ergo esse partem extra partem non est essentia quantitatis. Si autem dicatur quod species abundat a genere, et quantitas continua, ut est quantitas, non includit nisi solum partibilitatem, sed, ut est continua, determinat modum partibilitatis cum situ;

potest dici quod, etsi determinaret sibi situm, non tamen propter hoc distinctionem situs : nam punctum est unitas posita, et tamen duo puncta quae sunt in extremitatibus duarum linearum contiguarum, habent unummet situm, et nihilominus sunt vere puncta, et vere posita, et situata; et ita etiam omnes partes quantitatis quae essent in eodem loco, essent situato seu positae, sed non situ seu positione distinete. Hoc tamen non est verum : quia unum praedicamentum nunquam est differentia alterius specifica, licet species relationum innotescant aliquando per species aliorum, 5. Metaphysicae. Sed aptitudo ad hoc bene potest dici essentialis, et specificans quantitatem continuam permanentem. Permanentia autem videtur esse differentia quantitatis continuae respectu successivae, et non situs. Si autem dicatur quod continuum est cujus partes copulantur ad aliquem unum terminum communem ; quod supponit distantiam partium extremarum a inedia;

dicendum quod non est verum. Magis enim copularentur termino communi, si ab illo non distarent, nec per consequens ab invicem, quam perhoc quod distant; sicut prius dicebatur quod, si (a) esset partibile, partibus non distantibus, esset vera quantitas. Et quia nihil est in genere, quod non sit in aliqua specie ejus, oportet quod esset in aliqua specie. Si autem non esset in specie quantitatis continuae et permanentis, in nulla alia esse posset : non enim in discreta, quae supponit continuam; nec in successiva, cum successio simultatem excludat. Esset ergo in specie quantitatis continuae permanentis; et sic ei accidit, quoad essentiam, habere in partibus distinctionem situs. "

Haec Petrus. Et in idem redit solutio quam dat Johannes de Neapoli ad praedictam rationem, in suo secundo Quodlibeto, q. 4. Dicit enim quod et de intrinseca et formali ratione quantitatis continuae est quod habeat partem extra partem, id est, distinctam a parte realiter, non autem situaliter. Immo situs, quantum ad totum ejus ambitum, est extra intrinsecam et formalem rationem quantitatis, cum sit aliud praedicamentum a quantitate. Unum enim praedicamentum est extra intrinsecam et formalem rationem alterius, mere et accidentaliter se habens (6) ad ipsum. Philosophus autem, in Praedicamentis (cap. de Quanto), dicit quod habere positionem est differentia quantitatis : non intendens quod praedicamentum situs, seu positionis, sit differentia specifica speciei quantitatis, propter rationem jam dictam; sed circumloquens differentiam quantitatis continuae permanentis, dicit quod tale praedicamentum est praedicamento quantitatis quasi accidentale; sicut et differentias specilicas frequenter circumloquimur per accidentia. Vel per habere positionem Philosophus non intelligit hahere situm quemcumque, sed solum hahere partem permanentem, realiter distinctam ab alia parte, et ei continuatam. Unde consuevit dici quod habere positionem, ut est differentia quantitatis, praedicta duo includit, scilicet permanentiam et continuitatem; sed, prout est speciale praedicamentum, importat hahere partes in diversis partibus loci ordinatas. Et hoc est quod alii dicunt, quod positio, ut est speciale praedicamentum, dicit ordinem partium alicujus totius in loco; ut autem dicitur differentia quantitatis, dicit ordinem partium in toto, non autem in loco. Et similiter dicendum est quod de intrinseca et formali ratione quantitatis est habere partem juxta partem, id est, a parte non separatam; non autem juxta partem in ordine ad locum, id est, partem distantem loco ab alia parte. Vel dicendum quod de intrinseca et formali ratione quantitatis est habere partem extra partem vel juxta partem situ vel positione, non actu, sed aptitudine; sicut et de intrinseca ratione accidentis est inesse subjecto, non actu, sed aptitudine, quo modo etiam accidentis esse est inesse. "

Haec Johannes, et bene. Uterque enim concordat in hoc dictis sancii Thomae, dist. 44, q. 2, art. 1, qi" 1, in solutione primi, ubi sic dicit : a Secundum Philosophum, in 8. Metaphysicae (t. c. 5 et 6), quia differentias essentiales sunt nobis incognitae, utimur quandoque differentiis accidentalibus ad significandum differentias essentiales, quae sunt accidentium causae. Unde mortale non ponitur in diffinitione hominis quasi ipsa mortalitas ad essentiam hominis pertineat, sed quia illud quod (et) est causa mortalitatis secundum praesentem statum, scilicet compositio ex contrariis, est de essentia hominis, etc. " Item, dist. 10, q. 1, art. 2, q 4, in solutione tertii, sic dicit : " Situs quantitatem praesupponit. Et quia quantitas Christi nullam habitudinem habet ad dimensiones panis, ideo etiam nec situs partium corporis Christi. Et ideo, quamvis corpus Christi, prout est sub sacramento, habeat partes distinctas et situatas situ naturali, non tamen est assignare in partibus dimensionis panis ubi singulae partes corporis Christi jaceant. Nec tamen sequitur quod dicatur corpus Christi confusum, quia secundum ordinem illum non comparatur ad dimensiones exteriores. " - Haec ille.

Item, art. 3, qi" 3, in solutione secundi, sic dicit : " Confusio opponitur ordini partium, qui pertinet (s) ad rationem situs. Et quia corpus Christi non est situaliter sub sacramento, ideo non sequitur ibi aliqua confusio partium ex hoc quod in quolibet signato hostiae est totum corpus, et quaelibet pars. Quamvis enim non sit accipere ordinem partium secundum comparationem ad partes hostiae, tamen est accipere ordinem ipsarum partium (6) ad invicem in corpore Christi secundum quantitatem propriam. "

Haec ille.

Ex quibus patet quomodo est duplex situs; et quod situs qui dicit ordinem partium in loco, non est de intrinseca ratione partium quantitatis dimensivae, sed accidit ei. Ad secundum respondet Petrus (dist. 44, q. 3), primo, negando majorem. c( Quia non sequitur, si partes quantitatum diversarum possunt esse indistinctae, quod propter hoc partes ejusdem quantitatis : quia etiam naturaliter partes superficiei continentis, et contentae, sunt situ conjunctae et immediatae, non distantes (quia locus et locatum sunt simul); et tamen partes superficiei alterius inter se sunt situ distinctae. Et sic falso assumebatur in primo argumento, quod major distinctio requiritur in partibus quantitatis divisae quam indivisae. Et ratio hujus posset dari. Quia contradictio est quod aliqua sint distincta et plura inter se, et tamen careant omni causa distinctionis. Quantitas autem, inquantum accidens, habet indivisibiliter distingui subjecto; sed, praeter hoc, inquantum tale accidens, distinguitur situ, quod ei competit etiamsi non haberet subjectum. Quando autem quantitates sunt diversorum corporum, si sint indistinctae situ, adhuc remanent distinctae simpliciter subjectis; et ad effectum sufficit altera causarum, quarum quaelibet est sufficiens. Sed in eadem quantitate indivisa, confusa distinctione situs, non remanet distinctio subjecti; quia est idem subjectum. Nec potest dici quod distinguantur distinctis partibus l abjecti, cum magis e converso haec distinctio insit subjecto ab ipsa quantitate. Unde Deus, qui potest facere duo corpora esse in eodem loco, quando sunt physica, non posset ibi duo corpora mathematica, quia non distinguuntur subjecto; quod est verum; nisi faceret secundum miraculum; quod est sibi possibile; quia illam distinctionem quam habent accidentia a subjectis, potest eis dare et conservare sine subjectis, sicut duas albedines separatas posset facere. Propter quod aliquibus videtur quod posset facere duo accidentia solo numero differentia in eadem parte subjecti, quantum ad hoc saltem quod defectus distinctionis non impediret, sed aliud forte impediret. Sed ista solutio non est bona, ut videbitur postea. Unde standum est in solutione primi argumenti, concedendo quod idem sit de replicata) qui pertinet.

quae pertinent Pr. tione ejusdem quantitatis supra seipsam, etc. Nec sequitur impossibile : quia Sancti dicunt quod Deus posset facere camelum per foramen acus transire; quod forte non esset per compressionem in minimam figuram, salva ejus vita, quae non pateretur ossium fractionem; sed per hoc quod partes se invicem subintrarent, ut ita dixerim, sublata ab eis distinctione situs, praeter minimam et minorem foramine acus, ut posset transire. Si enim duo corpora distincta et integra et incorrupta unire potest in uno loco, multo magis diversas partes ejusdem corporis, puta manus et pedes. "

Haec Petrus. Concordat Johannes de Neapoli, ubi supra, dicens quod " virtute divina magnum corpus posset esse in loco parvo, et minimo, aequali uni parti ejus, ut corpus Christi totum est in minima parte Sacramenti. Et hoc forte innuit Salvator Maltli. 19 (v. 24), ubi dicit quod facilius est camelum per foramen acus exire, quam divitem intrare in regnum coelorum; et subdit, paucis interpositis (v. 26) : Apud homines hoc est impossibile, apud Deam autem omnia sunt possibilia. "

Haec Johannes, et bene. Concordat enim utrique in hoc sanctus Thomas, dist. 44, q. 2, art. 2, in solutione quintae quaestiuncula?, ubi quaerit, Utrum corpus gloriosum possit esse in loco minori se; ubi, licet dicat quod nunquam hoc fiet etiam per miraculum in corpore glorioso, non tamen negat quin posset fieri in corpore non glorioso. Ad tertium respondet Petrus (dist. 44, q. 3), dicens quod " dici potest, ut his replicatum est, quod diversae partes diversorum motuum possunt esse simul tempore, et ipsi toti motus, sive in eodem subjecto differentes specie, ut idem homo simul currit et calefit, sive in diversis, ut duo simul currunt; sed non diversae partes ejusdem motus. Et similiter, diversorum corporum quantitates simul esse possunt, sed non ejusdem quantitatis diversae etiam partes, propter rationem tactam in secundo argumento. Sed istud non valet, propter rationem ipsorum, quae bene probat, in primo argumento, quod quantitas divisa non minus requirit distinctionem quam indivisa. Dicendum est ergo ad exempla de diversis superficiebus et motibus, quae sunt simul plus quam diversae partes ejusdem, quod hoc non est propter diversitatem subjectorum, ut dicebatur in solutione secundi argumenti, sed propter hoc quod comparantur ad invicem non ut quanta, sed ut indivisibilia et termini quantitatis. Quia superficies est indivisibilis secundum profunditatem; unde superficies continens concava, et contenta convexa, sunt simul secundum profunditatem, secundum quam non sunt partes, sed termini diversarum quantitatum. Sed superficies convexa continentis, et similiter convexa contenti, non sunt magis simul quam si essent ejusdem quantitalis; immo tantum, nec plus, nec minus distant ad invicem. Et similiter de motibus concurrentibus: quia concurrunt ad invicem sicut duae lineae conjunguntur secundum latitudinem, si una poneretur juxta aliam. Per idem enim esset ac si duo puncta ponerentur simul, quae non faciunt aliquid majus. Motus enim (a) habet partes, quae sunt prius et posterius, et non unum juxta aliud. Si autem ponerentur duo motus diversi, quorum unus esset prior, et alius posterior, sic non possent esse magis simul duratione quam partes ejusdem motus. Dicendum est ergo quod, sicut impossibile est duas quantitates diversas esse indistinctas situ, sic impossibile est de diversis partibus ejusdem quantitatis.

Et ad rationem quae tacta est contra hoc in solutione secundi argumenti, dicendum est quod, posita causa formali in (fi) habentibus materiam, Deus potest supplere omnem aliam causalitatem. Licet ergo dicatur quod partes quantitatis differant subjecto et situ, utraque tamen est differentia extrinseca, et non essentialis : quia tam subjectum quam situs sunt extra essentiam quantitatis; cum una pars quantitatis differat ab alia formaliter intrinsece seipsa, cum sit forma; actus enim formaliter seipso distinguitur a quibuscumque distinguitur. Propter quod, si partes ejusdem quantitatis habentis subjectum suum, vel numerum, super se replicatae, fiant situ indistinctae, sublata distinctione effectiva Tel materiali subjecti, et sublata distinctione accidentali et extrinseca situs, Deo conservante effective, remanet eis (y) formalis et essentialis et intrinseca distinctio quam habent ex seipsis formaliter : sicut, sublatis quantitatibus duorum bominum, sublata esset distinctio numeralis accidentalis exterior, qua erant duo quanta ; sed remaneret alia , qua (c) essent duo homines, et multi, multitudine substantiali, ab uno quod convertitur cum ente. Propter quod dicendum est ad argumentum, quod minor est vera, sed major falsa. Quia non sic se liabent partes quantitatis permanentis ad positionem, sicut partes quantitatis successivae ad successionem. Quia successio est differentia specifica et essentialis motus et temporis; unde non potest fieri motus sine successione, plus quam homo sine ratione. Sed positio non est differentia quantitatis, cum sit aliud praedicamentum ; sed bene est propria passio ejus, a qua Deus potest separare subjectum, sicut prius a posteriori. Sed habere partes ejusdem rationis, est propria quidditas quantitatis, et nihil plus; non autem habere partes absolute, cum hoc habeat substantia composita. Ergo quantitas manens per essentiam suam est apta nata habere situm ; et per se primo modo habet aptitudinem ad distinctionem situs, quia, cum propria passio fluat immediate a principiis essentialibus subjecti, potest dici quod per essentiam est aptum natum ad illa; sed actualis inhaerentia pertinet ad secundum modum perseitatis. "

Haec Petrus. Et in idem redit solutio Johannis de Nenpoli dicentis quod t major argumenti est neganda. Quod probatur ex dictis Durandi. Quia, secundum eum, ejusdem rationis est distinctas quantitates esse simul positione, et distinctas partes ejusdem quantitatis. Et, pari ratione, secundum eum, sequitur quod ejusdem rationis sit distinctos motus esse simul duratione, et distinctas partes ejusdem motus, si motus et partes ejus sic se habent ad durationem sicut quantitas permanens ad positionem. Et tamen per nullam potentiam duae partes motus possunt esse simul duratione, etiam secundum eum; duo autem motus distincti possunt esse simul duratione, etiam naturaliter. Ratio autem praedictae interemptionis et differentias est : Quia successio partis post partem, seu habere prius et posterius in partibus suis, est essentiale tempori, quod nihil aliud est quam quantitas motus successiva, sive prius et posterius numerata in motu, ut patet, 4. Physicorum, (t. c. 99, et seq.); et etiam motui. Quod patet dupliciter. Primo : quia moveri est aliter se habere nunc et prius essentialiter, ut patet, 6. Physicorum (t. c. 32); ergo de intrinseca et formali ratione motus est habere prius et posterius in partibus suis. Secundo : quia motus est actus entis exsistentis in potentia, ut patet, 3. Physicorum (t. c. 6, 16 et 23); nihil autem est in potentia ad id quod habet, sed solum ad id quod habiturum est postea ; ergo motus essentialiter habet duo in se, unum prius, ratione cujus dicitur esse actus, et aliud posterius, ad quod mobile exsistit in potentia. Habere autem positionem seu situm in partibus suis, vel distinctionem situalem quantum ad partes suas, non est essentiale quantitati permanenti, ut per praedicta jam patet.

Dicendum ergo ad majorem praedictae rationis, qua dicitur quod, sicut quantitas successiva se habet ad durationem seu successionem secundum durationem, sic quantitas permanens se habet ad positionem, etc, quod nulla est similitudo, ut jam declaratum est, sed ad permanentiam, seu simultatem secundum durationem. Et, per consequens, sicut impossible est plures partes quantitatis successivae, ut motus et temporis, esse simul duratione; sic impossibile est plures partes quantitatis permanentis, supposita ejus permanentia, non esse simul duratione. Non autem sequitur quod non possint esse simul positione. " -Haec Johannes. Ad quartum respondet Petrus (dist. 44, q. 3) dicens quod " non est simile "de duobus accidentibus respectu unius subjecti, et de duobus corporibus respectu unius loci : quia accidentia se habent informative ad subjectum, corpora autem se habent ad locum extrinsece. Item, forte: quamvis duo accidentia absoluta non possint esse in eodem subjecto, ut duae albedines; tamen ab aliquibus ponitur quod duo accidentia respectiva possunt esse in uno subjecto, sicut in uno patre duae paternitates respectu duorum (iliorum. Nec est dubium quin in duobus subjectis sint duo accidentia respectiva per comparationem ad unum, sicut in duobus filiis sunt duae filiationes per comparationem ad unum patrem. Et istud, ut videtur, potest sufficere ad propositum : quin ubi, vel esse in loco, dicit respectum corporis ad locum ; propter quod nihil prohibet (a) quin duo corpora simul habeant duo ubi respectu ejusdem loci ".

Haec Petrus. Ad quintum dicitur quod solutiones datae ad dicta sanctorum et auctoritates Sacrae Scripturae non valent. De hoc Petrus (dist. 44, q. 3) : a. Possunt, inquit, impediri solutiones ad auctoritates. Primo, de nativitate Christi, non valet dilatatio illa : quia non est de mente sanctorum, qui dicunt hortum conclusum semper fuisse beatum uterum. Quod autem aliqui dicunt, eum aperuisse, exponendum est sicut dicitur infernum aperuisse. Habet enim clavem David, qui aperit, et nemo claudit, etc. (Apocalyp., 3, v. 7). Quia enim nemo exit de domo clausa nisi sibi aperiatur ostium, et de inferno nullus exire poterat, Christus autem inde exivit, et alios extraxit et exire inde fecit, propter hoc dicitur quod infernum aperuit, non quia ejus ingressum fregerit, nec dilataverit. Ita Christus, quia de matre exivit, dicitur uterum aperuisse (quia sine apertione nullus filius exiit); et sic ad modum aperientis exeundo se habuit, non quod dilataverit; quia talis apertio etiam sine fractione opponitur clausioni, et non solum fractioni; sancti autem dicunt non solum clausum pudoris signaculum, sed etiam ipsum uterum et portam in domo Bomini clausam, et quod porta illa clausa erit principi, et non aperietur, et Dominus intrat et exit per eam (Ezechiel. 44, v. 2), et multa hujusmodi. -Ad aliam de sepulchro, dicendum per interemptionem. Unde (g) refert Comestor vocem auditam sic : potuit Christus clauso prodire sepulchro. Et, licet non sit articulus fidei, tamen, si recipitur auctoritas, non est ad mentem eorum exponere quod subito apertum sit, et subito clausum ; immo intelligunt quod ante omnem apertionem exivit.

De (y) januis clausis, certum est quod per fenestras potuit ingredi; sed non sic intelligunt sancti. Et, licet non sit impossibile Deo corpus etiam immortale in minimam figuram redigere, tamen non convenit corpori immortali, quod sine fractione ossium videtur non posse fieri. Et multo magis illud dicere debuerunt in Christi nativitate : nam quantitas formicae sufficit ad magnitudinem corporis animati primo anima rationali; unde, cum, salva virginitate, cruor menstruus et urina exeant, potuit sic corpus Christi ab ipso comprimi, ut sine fractione et dilatatione exiret, et vivus homo remaneret.

De quarto, scilicet de coelo, verum dicunt : quia, sicut cedit aer avibus volantibus, sic illud sanctorum corporibus innumerabilibus, vel immortalibus, huc atque illuc discurrentibus; quia sicut scintillae in arundineto discurrent (Sapient. 3, v. 7).

De quinto autem dicendum quod, licet quantitas Christi sit in altari, tamen non est ibi localiter; ideo non est multum ad propositum. "

Haec Petrus. Johannes autem de Neapoli magis extense dicit de praedictis. " Istae, inquit, responsiones non valent; sed videntur erronea? et periculosae, utpote contra communem doctrinam Ecclesiae et auctoritates sanctorum, et etiam aliquae contra auctoritates Sacrae Scripturas. Et arguo primo contra omnes simul. Quia Augustinus, in Johannis Evangelium, tractatu 21 (a), exponens illud Johannis (v. 20), et fores essent clausae (6), dicit sic : Moli autem cor foris ubi divinitas erat, ostia clausa non obstiterunt. Ille quippe non eis apertis intrare potuit, quo nascente virginitas matris inviolata permansit. Sed constat quod moli corporis non plus obstare poterat uterus virginalis, aut sepulchrum, aut coelum, quam ostia. Et quodlibet istorum obstat moli alterius corporis per solam quantitatem, ut omnes concedunt. Obstitisset autem quodlibet istorum moli corporis Christi, si (y) non potuit esse simul cum (S) utero virginali in partu, vel cum sepulchro in resurrectione, aut cum ccelo in ascensione. Sed, secundum intentionem Augustini (Y), corpus Christi cum quolibet illorum esse potuit. c( Praeterea arguitur specialiter contra illud quod primo (Q dicitur, de partu virginis. Quia, si in ejus partu fuit facta tanta dilatatio meatuum et rimarum naturalium quanta sufficit ad egressum pueri de utero, cum talis dilatatio sit quaedam apertio, secundum illos de opposita opinione, ut patet per Gregorium Nyssenum et Ambrosium, quos inducunt, sequeretur quod Christus luisset natus de utero virginali non clauso, sed aperto, etsi non per divisionem aut fractionem, saltem per praedictam dilatationem, tantam quanta ponitur ad egressum pueri de utero; quod est contra Gregorium, in Homilia super illud Johannis 20, Una sabbatorum, cum

(f) si. - sed Pr.

(I) cum. - Om. Pr. (e) Cfr. etiam sermonem 247 Augustini. iO primo. - Om. Pr. fores essent clausae, etc, ubi ait sic : Illud corpus Domini intravit ad discipulos januis clausis, quod videlicet ad humanos oculos per nativitatem suam clauso exivit Virginis utero. Quid ergo mirum, si januis clausis post resurrectionem in aeternum jam victurus intravit, qui, moriturus veniens, non aperto utero Virginis exivit? Et Beda, in homilia super illud Matthaei ultimo (v. 2), Et accedens revolvit lapidem, etc. dicit (V) : Qui mortalis clauso utero Virginis potuit mundum ingredi, ipse victurus immortalis clauso sepulchro potuit resurgendo exire. Haec autem omnia, secundum praedicta, falsa essent, sicut et falso diceretur contentum in aliquo, ut bladum in sacco, exire de eo clauso, et non aperto, si exiret per orificium dilatatum, dato quod non esset facta aliqua fractio vel scissio in eo (clausum enim et apertum opponuntur ut habitus et privatio); sicut et falso diceretur quiescens, quod qualitercumque moveretur.

Falsum autem est quod dicitur, quod, secundum Augustinum, 14.deCivitateDei(cap. 26), in statu innocentiae fuisset facta talis dilatatio in partu omnis mulieris, absque ruptione et fractione quacumque : quia ex verbis Augustini nihil tale habetur, sed solum quod mulier concepisset sine corruptione, et peperisset sine dolore. Dicit enim sic : Nulla corruptione integritatis infunderetur gremio maritus uxoris; quia ita tunc potuit utero conjugis, salva integritate feminei genitalis, viri semen immitti, sicut nunc potest, eadem integritate salva, ex utero virgi7xis fluxus menstrui cruoris emitti. Et infra : Ad pariendum non dolorum gemitus, sed maturitatis impulsus feminea viscera relaxaret. Et quamvis in sensibilibus fractionem vel divisionem dolor naturaliter consequatur, tamen a tali dolore mulier fuisset praeservata, virtute Dei, qui potest omnem causam absolvere ab omni effectu eam naturaliter consequente, sicut est dolor respectu talis fractionis vel ruptionis.

Auctoritatem autem Ambrosii quae allegatur, introducit sanctus Thomas in 3 p. Summae, q. 28, art. 2, in primo argumento, ad probandum quod mater Christi fuerit virgo in partu. Et exponit eam sic, dicendo quod " Ambrosius dicit hoc, exponens illud quod Evangelista, scilicet Lucas, de lege inducit: Omne masculinum adaperiens vulvam, etc. Quod quidem (6), ut Beda (Exposit. in Luc. Evang., lib. 1) dicit, consuetae nativitatis more loquitur, non quod Dominus sacri ventris hospitium, quod ingressus sanctificaverat, egressus devirginasse credendus sit. Unde illa adapertio non significat (y) reserationem claustri pudoris virginei, sed solum exitum prolis de utero matris ". Omnia sunt verba Fratris Thomae. Unde incongrue praedicta auctoritas introducitur, sed trahitur ad alium sensum, ut scilicet adapertio illa denotet dilatationem praedictam, et non solum exitum prolis de utero; quod falsum est. Quaedam autem glossa marginalis dicit, super Lucam, cap. (a)2, quod illud de Ambrosio a falsariis est appositum; et postea subdit praedictam expositionem Fratris Thomae. Et simile est de auctoritate Gregorii Nysseni, quam una cum praedicta auctoritate Ambrosii introducit Frater Thomas (6), super illud Lucae 2, quod est jam allegatum : Omne masculinum, etc. a Responsiones etiam quas dat ad secundum, scilicet (y) ad illud de resurrectione Christi clauso sepulchro, non valent. Non prima. Quia ex dictis Sacrae Scripturae habetur aliqualiter quod Christus resurrexerit clauso sepulchro. Quia, Marc. 16 (v. 3), dicitur quod mulieres visitantes sepulchrum dicebant ad invicem : Quis revolvet nobis lapidem, etc? De angelo etiam legitur, Matth. ultimo (v. 2), quod accedens revolvit lapidem. Et constat quod Christus jam resurrexerat, ut omnes concedunt. Aut ergo Christus surrexit aperto sepulchro, quod postmodum clausum est; aut clauso sepulchro. Primum dici non potest: quia talis clausura, quantum est de natura sua, generasset fidem seu opinionem quod Christus surrexisset clauso sepulchro, sicut Ecclesia nunc tenet, propter praedicta verba Evangelistarum ; et sic Christus resurgens fuisset actor falsae fidei, seu opinionis, de se et de sua resurrectione; quod falsum est. Et praeterea (5) talis clausura fuisset facta omnino frustra : quia non ad tenendum sepulchrum mundum, cum, non obstante causa illa, angelus movebat lapidem; nec etiam ad astruendum resurrectionem , quia corpus Christi non esse in sepulchro, sed resurrexisse, magis apparere poterat sepulchro aperto quam clauso. Ergo relinquitur aliud membrum, scilicet quod Christus resurrexit clauso sepulchro. Et hoc est quod dicit Chrysostomus, super illud Lucae 24 (v. 2), Et invenerunt revolutum lapidem a monumento. Amotus est, inquit, lapis post resurrectionem, propter mulieres, ut credant resurrexisse Dominum, videntes monumentum vacuum corpore. Et Beda, in homilia super illud Matth. ultimo (v. 2), Et accedens revolvit lapidem, etc, dicit sic : Non ut egressuro Domino januam pandat; sed ut egressus ejus jam facti hominibus praestet indicium. Et subdit illud quod allegatum fuit : Ipse enim factus immortalis, clauso sepulchro potuit exire, resurgendo, etc. Nec illud quod dicunt sancti, exponendo Evangelia conformiter textui Evangelii, accipiendam est pro opinione, ut (6) Cfr. Calenam auream, in Lucae Evangelium, cap. 2. iste dicit; sed magis accipiendum est pro veritate ab Ecclesia approbata.

Nec valet alia responsio quam dat, scilicet quod sepulchrum fuerit subito apertum et subito clausum; et dicatur resurrexisse clauso sepulchro, quia res dicitur fieri quando innotescit, et talis clausio et apertio nulli apparuit. Quia, quamvis res dicatur fieri quando innotescit, nulla tamen res dicitur fieri quando fit ejus oppositum : falso enim diceretur homo fieri albus, quando fit vel est niger. Clausio autem et apertio sunt opposita. Ergo falso diceretur Christum resurrexisse clauso sepulchro, si secundum veritatem (a) surrexit sepulchro aperto, quantumcumque talis clausio et apertio latuisset. a Responsiones autem quas dat ad tertium, scilicet (6) ad illud de ingressu Christi ad discipulos januis clausis, non valent. Non enim valet prima. Quia est contra Augustinum, in quodam sermone pascali (Serm. 247), ubi sic dicit ad litteram contra praedictum errorem : Nonnulli de hac re ita moventur, ut pene periclitentur, asserentes contra divina miracula judicium ratiocinationum suarum. Sic enim disputant : Si corpus erat, quomodo per ostia clausa intrare potuit 9 Si comprehendunt modum, non est miraculum. Ubi deficit ratio, ibi est fidei aedificatio. Et infra : Quaeris a me, et dicis : Si per ostia clausa, ubi est corporis motus ? Et ego respondeo : Si per mare ambulavit, ubi est corporis pondus ? Sed fecit illud Dominus, tanquam Dominus (y). Sic ergo, secundum Augustinum, non solum intravit januis clausis, sed etiam per ostia clausa. Nec valet si dicatur quod Augustinus non dicit hoc ex persona sua, sed alterius ab eo quaerentis. Quia Augustinus talem quaestionem repulisset tanquam falsum supponentem, si Christus per ostia clausa non intrasset, sed per fenestram, cum ostia essent clausa; et non ostendisset modum quomodo per ostia clausa intravit in simili, quia scilicet per mare ambulavit.

Secunda etiam responsio non valet. Quia expresse contradicit Scripturas, Johan. penultimo, quae dicit: Ingressus est ad discipulos, cum fores essent clausae, et clausis januis; quod totum falsum esset, si ingressus fuissset januis apertis, quantumcumque fuissent subito apertae vel subito clausae, ut patet per praedicta de resurrectione, quae facta est clauso sepulchro.

Nec valet etiam tertia responsio, propter duo. Primo, quia aut simpliciter, aut saltem non minus est impossibile corpus hominis, manente natura humana, in figuram talem mutari, quam duo corpora esse in eodem loco. Anima enim est actus corporis organici, ut dicitur, 2. de Anima (t. c. 6); unde requirit figuram determinatam in - QUAESTIO III. 01 corpore cujus est actus. Et praeterea : inconveniens est dicere de corpore Christi, quod erat impassibile post resurrectionem, quod fuerit transmutatum de figura propria naturali in figuram tam extraneam et innaturalem. Secundo, quia, secundum hanc responsionem, Christus non intrasset per ostia clausa, sed magis per rimam ostiorum, ut etiam ipse exprimit; et sic clausa ostia Christi corpori obstitissent. Et utrumque est contra sanctorum auctoritates, ut patet per praedicta. " Responsio etiam quam dat ad quartum, scilicet (a) ad illud de ascensu Christi ad coelos, non valet. Quia, secundum eam, corpus coeleste moli corporis Christi obstitisset, si simul cum eo stare non posset; contra auctoritatem Augustini jam allegatam. Et praeterea : apud Philosophum non minus reputaretur impossibile coelum posse scindi, ut patet in 2. Caeli et mundi, quam duo corpora esse in eodem loco. Cum ergo oporteat (6) ponere quod duo corpora fuerint in eodem loco, in nativitate, et resurrectione, et ingressu Christi ad discipulos, ut patet per praedicta, convenientius est ponere quod etiam in ascensione sic fuerit, quam quod coelum fuerit scissum; quia quod potest fleri per pauciora, frustra fit per plura. "

Haec Johannes de Neapoli. Concordat sancto Thomae, dist. 44, q. 2, art. 2, q 2, in solutione tertii argumenti, dicenti : " Corpus gloriosum transibit sphaeras coelorum sine eorum divisione, non ex vi subtilitatis, sed ex divina virtute, quae eis ad nutum in omnibus subveniet. " Haec ille. Ad sextum principale dicitur quod motiva Scoti ibidem pro conclusione recitata, probabilia sunt, et convenienter conclusionem declarant. Nec responsiones datae ad illa valent. Responsio siquidem ad primum non valet. Primo : Quia, licet ex hoc quod corpus dicitur occupare locum, non semper causetur aliqua forma absoluta in loco vel locato, tamen, ex hoc quod corpus incipit occupare locum, sequitur expulsio alterius corporis ab eodem loco, et aliquis motus localis , vel rarefactio, aut condensatio, naturaliter loquendo, qui est alius effectus a distensione partium et commensuratione loci et locati. Et hunc effectum Deus potest suspendere, conservando praesentiam locati ad locum. Et sic duo corpora poterunt simul esse in eodem loco; quia secundum locatum ex suo adventu non expellet primum locatum ab eodem loco.

Secundo : Quia illa responsio aliud falsum assumit, scilicet quod idem sit formaliter et essentialiter occupare locum quod habere distensionem suarum partium infra locum. Hoc enim falsum est : quia occupare locum importat aliud quam distensionem partium in loco habere, ut dictum est, scilicet expulsionem praecedentium dimensionum ab illo loco ex adventu sequentium, et incompatibilitatem aliarum dimensionum in eodem loco. Sed bene verum est quod idem est habere distensionem partium dimensionis in loco, et esse in loco localiter. Et licet ista duo naturaliter sint inseparabilia, scilicet esse in loco localiter et occupare locum, tamen quia sunt essentialiter distincta, Deus potest unum ab alio separare, et facere quod corpus sit localiter, et tamen non occupet locum, nec expellat per suam locationem passivam alterius corporis locationem passivam in eodem loco, sed coexsistentiam et simultatem alterius in eodem loco patiatur. Similiter responsio ad secundum non valet : quia fundatur in quodam falso, et statim negato, scilicet quod idem sit formaliter habere distensionem partium in loco et occupare locum. Hujus enim falsitas patet : quia occupatio et distensio dicuntur in ordine ad diversos terminos; distensio enim dicit habitudinem partium locati inter se, et in ordine ad locum; sed occupatio dicit habitudinem ad aliud corpus locabile in eodem loco, et incompatibilitatem unius cum alio respectu ejusdem loci; et sic sunt habitudines diversae, et prius natura est esse in loco quam occupare locum. Similiter responsio ad tertium non (et) valet: quia imaginatur quoddam falsum, scilicet quod distinctio duorum corporum formaliter proveniat ex distinctione situs, aut positionis extrinsecae, qui est ordo partium in loco, vel in aliqua extrinseca dimensione. Hoc enim falsum est : quia talis extrinseca positio nec per sui identitatem identificat locata, nec per sui diversitatem diversificat ea; sicut manifeste patet, cum idem corpus transeat de loco ad locum, et duo corpora in eodem loco sibi succedant. Sed bene verum est quod positio intrinseca, quae est ordo partium in toto, per sui identitatem vel diversitatem identificat et diversificat corpora. Modo, posito quod duo corpora essent in eodem loco, adhuc positio unius illorum intrinseca essentialiter differret ab intrinseca positione alterius : quia illae duae habitudines essent in diversis subjectis; et, cum hoc, haberent diversa fundamenta, et diversos terminos, quia distinctae partes distinctorum totorum. Ideo illa imaginatio vana est, et consequenter omnia fundata supra illam. Verumtamen conceditur quod sine divino miraculo una illarum positionum non potest esse sine alia, puta positio intrinseca sine positione extrinseca, et ad diversitatem intrinsecae sequitur variatio positionis extrinsecae. Et ad hunc sensum intelligenda sunt verba beati Thomae, ubi loquitur de ista materia, utputa, primo Quodlibeto, art. 21, ubi sic dicit : " Distinctio secundum situm primo et per se conio;) non. - Om. Pr. venit quantitati dimensivas qua; diffinitur esse quantitas positionem liabens. Unde et partes in subjecto, ex hoc ipso distinctionem habent secundum situm, quia sunt subjecte dimensioni. Et sicut est distributio diversarum partium corporis unius secundum diversas partes unius loci per dimensiones, ita propter dimensiones diversa corpora distinguuntur (a) secundum diversa loca. Duo enim corpora facit actualis divisio materiae corporalis; duas autem partes unius corporis divisibilitas potentialis. J)

Haec ille.

Item, prasenti distinctione, q. 2, art. 2, q 3, in solutione secundi argumenti, sic dicit : cc Posito quod in eodem loco sint duo corpora per miraculum, non sequitur aliquid contra communes animi conceptiones, neque contra diffinitionem linearum, neque contra conclusionem geometriae. Quantitas enim dimensiva in hoc differt ab omnibus aliis accidentibus, quia habet specialem rationem individuationis et distinctionis, scilicet ex situ partium, praeter rationem individuationis et distinctionis quae sibi et aliis accidentibus communis est, scilicet ex materia subjecta. Sic ergo una linea potest intelligi diversa ab alia, vel quia est in alio subjecto (quae consideratio non est nisi de linea naturali), vel quia distat situ ab alio (quae consideratio est de linea mathematica etiam, quae intelligitur praeter materiam). Si ergo removeatur materia, non potest esse distinctio linearum nisi secundum diversum situm; et similiter nec punctorum, nec superficierum, aut quarumcumque dimensionum ; et sic geometra non potest ponere quod una linea addatur alteri tanquam distincta ab ea, nisi sit diversa in situ ab ea. Sed, supposita distinctione subjecti, sine distinctione situs, et divino miraculo, intelligentur diversae lineae quae non distant situ, propter diversitatem subjecti; et similiter diversa puncta, etc. "

Haec ille.

Simile dicit in Scripto super Boetium, de Trinitate (q. 4, art. 3); et primo Quodlibeto, art. 22, in solutione secundi, ubi sic dicit : " Duas lineas rectas mathematicas infra duo puncta, est impossibile esse; quia in eis nulla alia ratio distinctionis potest intelligi nisi ex situ. Sed duas lineas naturales esse infra duo puncta, est impossibile quidem per naturam, sed possibile per miraculum; quia remanet alia ratio distinctionis in duabus lineis naturalibus ex diversitate subjectorum corporum, quae conservatur virtute divina, etiam remota diversitate situs. "

Haec ille. Et haec sufficiant ad dicta Durandi. II. Ad argumenta Scoti. - Ad primum Scoti contra eamdem conclusionem, dicitur quod, in casu quo per divinum miraculum duo corpora sunt in eodem loco, et conservantur a Deo in sua distinctione in eodem loco, manent principia essentialia (i) distinguuntur. - distinguantur Pr. intrinseca distinctionis illorum corporum quoad suam entitatem : scilicet duae materiae, duae formae substantiales, et duae dimensiones. Sed non manent quantum ad sufficientem virtutem causandi natu-raliterdistinctionem illorum corporum,licet habeant aliqualem virtutem distinctivam, cui superadditur virtutis divinae miraculum. Cujus ratio est : quia duae distinctae materia;, vel dimensiones, non sunt naturaliter natae distinguere duo corpora, nisi prout sunt in diversis sitibus et locis; in tali autem casu deficit diversitas situs exterioris et loci; ideo non sufficiunt naturaliter ad causandum numeralem distinctionem corporum. Cum enim non competit illis naturaliter talis modus essendi, consequenter non competit eis naturaliter talis modus causandi vel agendi sub tali modo.

Cum autem contra hoc objicitur, quod tunc non solus Deus conservat illam distinctionem, sed cum causis secundis, etc;

dicitur quod, licet causae illae concurrant, tamen illae solae non sufficerent sub tali modo essendi, nisi specialiter Deo concurrente contra solitum cursum naturae. Ideoque Deus solus dicitur hoc facere, quia principaliter et insolite hoc facit, et praestat dimensionibus talem modum essendi, et sub tali modo causandi distinctionem corporum; et ulterius, quia tollit a quantitate dimensiva suum solitum et naturalem ellectum, quod nulla causa secunda facere potest, scilicet expellere (a) aliam dimensionem ab eodem situ. De praedictis sanctus Thomas, primo Quodlibeto, art. 21, sic dicit : " Philosophus dicit, in 4. Physicorum (t. c. 76), quod sicut subintrante cubo ligneo in aquam vel aerem (6), oportet quod cedat tantum de aqua vel aere; ita oportet quod cederent dimensiones separate, si vacuum poneretur. Cum ergo gloria non tollat dimensiones (y) corporis, dico quod corpus gloriosum non potest naturaliter esse in eodem loco cum alio corpore, propter aliquam proprietatem inditam. "

Haec ille.

Item, articulo sequenti, sic dicit : " Duo corpora esse in eodem loco prohibentur propter dimensiones : quia materia corporalis secundum dimensiones dividitur; dimensiones etiam secundum situm distinguuntur. Deus autem, qui est omnium causa prima, potest conservare effectum in esse sine causis proximis. Unde, sicut conservat in sacramento Altaris accidentia sine subjecto, ita potest conservare distinctionem (i) materiae corporalis et dimensionum in ea absque diversitate situs. Miraculose ergo potest fieri quod duo corpora sint in eodem loco, etc. "

Haec ille.

Item, super Boetium, de Trinitate (q. 4, art. 3) : a In his, inquit, quae apud nos sunt, . - QUAESTIO III. 03 quae omnes esse corpora confitentur, ad sensum videmus quod, adveniente uno corpore a?d aliquem locum, aliud corpus ab illo expellitur. Unde experimento patet talia duo corpora in eodem loco esse non posse.

Quidam autem dicunt quod non prohibentur duo horum corpora ad hoc quod sint simul propter corporeitatem, vel propter aliquid quod sit de ratione corporis inquantum corpus; sic enim sequeretur omnia duo corpora prohiberi ab hoc quod est esse simul; sed dicunt quod prohibentur ab hoc propter corpulentiam ipsorum. Sed, quidquid sit illud quod corpulentiam nominant, sive densitas, sive impuritas vel corruptibilitas aliquorum corporum, vel etiam aliqua natura specialis, naturae generali corporeitatis superaddita, non potest esse causa hujus prohibitionis. Invenitur enim duplex comparatio corporum ad locum. Una, secundum quam ponitur in illo vel in illo determinato loco; et haec comparatio sequitur naturam specialem hujus vel illius corporis; sicut quod gravia ex natura gravitatis sunt deorsum, levia autem sursum. Alia vero comparatio est, secundum quam dicitur esse simpliciter in loco; et haec comparatio sequitur corpus ex ipsa natura corporeitatis, non propter aliud additum. Secundum hoc enim corpus est in (a) loco, quod loco se commetitur. Hoc autem est secundum quod est dimensionatum dimensionibus aequalibus (6) et similibus dimensionibus loci. Dimensiones autem insunt cuilibet corpori ex ipsa corporeitate. Esse autem plura corpora in eodem loco, vel non esse, non respicit locum determinate, sed locum absolute. Unde oportet quod causa hujus impedimenti referatur ad naturam corporeitatis, ex qua convenit omni corpori, in quantum est corpus, quod natum (y) sit esse in loco. Et si ultima sphiera non sit in loco, hoc non est nisi quia nihil potest esse extra ipsam, non autem propter defectum predicte aptitudinis.

Et ideo alii concedunt simpliciter quod nulla duo corpora possunt esse in eodem loco; et rationem hujus referunt ad principia mathematica, quae oportet salvari in omnibus naturalibus, ut dicitur, 3. Coeli (t. c. 6). Sed hoc non videtur conveniens : quia mathematica non contingit esse in loco nisi improprie et similitudinarie, ut dicitur, 1. ile Generatione (t. c. 44); et ideo ratio praedicti impedimenti non est sumenda ex principiis mathematicis, sed ex principiis naturalibus, quibus proprie locus debetur. Praeterea, rationes mathematicae non sufficienter concludunt in materia ista. Etsi enim mathematica salventur in naturalibus, tamen naturalia addunt aliquid super mathematica, scilicet materiam sensibilem; et ex hoc addito potest assignari ratio alicujus in naturata) in. - Om. Pr. libus, cujus ratio in mathematicis non poterit assignari. In mathematicis enim non potest assignari ratio diversitatis harum duarum linearum, nisi propter situm. Unde, remota diversitate situs, non remanet pluralitas linearum mathematicarum; et similiter nec superficierum, aut corporum. Et propter hoc non potest esse ut corpora mathematica sint plura, et sint simul; et (a) similiter de lineis et superficiebus. Sed in corporibus naturalibus posset assignari ab adversario alia ratio diversitatis, scilicet ex materia sensibili, etiam remota diversitate situs. Et ideo ratio illa quae probat duo corpora mathematica non esse simul, non est sufficiens ad probandum duo corpora naturalia non esse simul.

Et ideo accipienda est via Avicennae, qua utitur in Sufficientia sua, in Tractatu de Loco (6), per quam (y) assignat causam prohibitionis praedictae ex ipsa natura corporeitatis per principia naturalia. Dicit enim quod non potest esse causa hujus prohibitionis, nisi illud cui primo et per se convenit esse in loco. Hoc est enim quod natum est replere locum. Formae autem non convenit esse in loco, nisi per accidens; quamvis aliqu;e formae sint principium quo corpus inclinatur ad hunc vel illum locum. Similiter nec materia per se considerata : quia sic intelligitur praeter omnia alia genera, ut dicitur, 7. Metaphysicae (t. c. 8). Unde oportet quod materia, secundum quod subest ei quod habet primam comparationem ad locum, hoc prohibeat. Comparatur autem ad locum sub dimensionibus. Et ideo ex natura materia? subjectae dimensionibus prohibentur plura corpora esse in eodem loco. Oportet enim esse plura corpora, in quibus natura corporeitatis invenitur esse divisa; quae quidem non dividitur nisi divisione materiae; cujus divisio, cum sit solum secundum dimensiones, respectu quarum est situs, impossibile est hanc materiam esse distinctam ab illa nisi quando est distincta secundum situm; quod non est quando duo corpora ponuntur in eodem loco; unde sequitur illa duo corpora esse unum corpus; quod est impossibile. Cum ergo materia dimensionibus subjecta inveniatur in quibuscumque corporibus, oportet quaelibet duo corpora prohiberi ex ipsa natura corporeitatis ne sint in eodem loco. "

Haec ille.

Et subdit, in solutione primi argumenti : " Sicut duobus corporibus in eodem loco positis potest aliqua naturalis causa inveniri diversitatis, sic divina virtus potest ea, quamvis sint unita in situ, in sua distinctione conservare; et sic miraculose duo corpora esse in eodem loco fieri potest. "

Haec ille." Ex quibus sequuntur sex. Primum est, quod naturalis eftectus corporeitatis et corporis physici

J4 LIBRI IV. S est expellere aliud corpus de suo proprio loco, ex suo adventu ad locum illum. Secundum est, quod distinctio corporum physicorum causatur ex distinctione dimensionum, vel ex distinctione materiae per dimensiones (a) distinctae. Tertium est, quod naturaliter distinctio dimensionum (6) simul causat distinctionem corporum, et distributionem eorum per diversa loca et situs exteriores. Quartum est, quoddivina virtute dimensiones (j) possunt suspendi a secundo effectu, licet non suspendantur a primo. Quintum est, quod, in casu nostro, dimensiones(5) distinguunt duo corpora formaliter, non tanquam causa sufficiens, aut principalis, aut modo naturali; sed principalis causa efficiens distinctiva, non quidem formalis, nec materialis, sed supplens insufficientiam principiorum formalium et materialium, et conferens eis novum modum essendi et causandi, est divina virtus. Sextum est, quod Deus potest conservare effectum secundarium causae formalis, quando causa proxima formalis non sufficit ad ejus conservationem, licet non posset conservare primarium ejus effectum, sine sufficientia causae formalis: ut patet in proposito, de duplici effectu dimensionum, quorum quilibet potest dici formalis, licet secundus non ita proprie sit formalis sicut primus, sed possit dici effectus quasi causae efficientis. Ad secundum dicitur quod situs qui est differentia quantitatis, vel illam circumloquitur, est formale et essentiale distinctivum quantitatis dimensivae; nec per quamcumque potentiam partes (e) unius quantitatis possunt ab invicem distingui sine diversitate talis situs, nec una quantitas ab alia. Sed situs qui nominat speciale praedicamentum, non est formale principium distinctivum quantitatum; sed consequitur formale principium distinctivum, sicut effectus causam; a qua tamen non potest naturaliter separari; sicut in simili dicit Boetius de loco. Unde sanctus Thomas, super Boetium, de Trinitate, in quaestione qua quaerit, Utrum loci varietas aliquid faciat ad diversitatem secundum numerum (Z), sic dicit : oc Diversitas secundum numerum causatur ex divisione materiae sub dimensionibus exsistentis. Ipsa etiam materia, secundum quod sub dimensionibus exsistit, prohibet duo corpora esse in eodem loco, inquantum oportet duorum corporum distinctas esse materias secundum situm. Et sic patet quod ex eodem causatur (vj) diversitas secundum numerum, ex quo causatur diversitas locorum in diversis corporibus. Et ideo ipsa diversitas locorum in se considerata, est signum (0 q. 4, art. 4. diversitatis secundum numerum, sicut est de aliis accidentibus, praeter dimensiones (a) primas interminatas. Sed si diversitas loci consideretur secundum causam suam , sic planum est quod diversitas loci est causa diversitatis secundum numerum. Et ideo Boetius ait quod varietas accidentium facit diversitatem secundum numerum. Quia, omnibus aliis remotis, in locorum diversitate hoc inevitabiliter verificari constituit: quia scilicet nullum aliud accidentium quae exterius apparent in re completa, est ita propinquum ad causam diversitatis secundum numerum sicut diversitas locorum. "

Haec ille.

Et sicut ipse dicit de loco, dicendum est de situ qui est ordo partium in loco. Talis enim situs non est formale distinctivum quantitatis, nisi quantum ad suam causam, quae est situs quae est differentia quantitatis. Ex illo enim situ intrinseco causatur situs exterior. Et ideo non omnino accidentaliter aut casualiter se habet ad distinctionem quantitatum : nam ejus unitas, vel distinctio, est naturale signum unitatis vel distinctionis quantitatis, ratione praedicta. Potest tamen solus Deus conservare distinctos situs interiores, et distinctas quantitates, sine distinctione situs exterioris, vel loci; quia potest suspendere causam a suo effectu, ut dictum fuit. Et ideo simultas situs exterioris cum pluralitate interioris, miraculosa est; quia situs interior non est natus distinguere quantitates ad invicem, nisi simul distinguat eas secundum situm exteriorem. De hoc sanctus Thomas, primo Quodlibeto, art. 21, sic dicit : " Sicut est distinctio (6) diversarum partium unius corporis secundum diversas partes unius loci per dimensiones (y), ita propter dimensiones (o) diversa corpora distinguuntur secundum diversa loca, " etc, ut prius allegatum est in responsionibus ad Durandum. Ad tertium patet solutio per praedicta. Concludit enim quod situs exterior non est causa effectiva nec formalis distinctionis, si secundum se accipiatur. Sed, si accipiatur secundum primam causam suam et radicem, sic distinguit quantitates. Ad quartum dicitur quod diversa ubi exsistentia in diversis corporibus subjective, respectu ejusdem termini, scilicet loci, naturaliter repugnant, et incompossibilitatem habent, ratione incompossibili-tatis suarum causarum, quarum una aliam excludit, scilicet dimensio dimensionem.Et cum dicit arguens, quod duo respectus extrinsecus advenientes sunt compossibiles respectu unius termini, etc.;

dicitur quod hoc est verum quando neuter illorum totaliter adaequat terminum, ut patet in exemplis per eum adductis. Secus est quando alter illorum adaequat et comprehendit suum terminum, sicut est in proposito; quia corpus locatum naturaliter adaequat suum proprium locum, et econtra; et ideo naturaliter impossibile est duo corpora simul esse in eodem loco, vel duo ubi esse simul respectu ejusdem termini, scilicet loci.

Illud autem quod dicit de incompossibilitate quanti ad quantum exsistendi in eodem loco, etc,

conceditur similitudo, ut patet multipliciter per praedicta : quia in tali miraculo quantitas dimensiva (V) privatursuo proprio effectu, qui est excludere aliam dimensionem (6), et, cum hoc, novum modum causandi distinctionem quanti a quanto, scilicet sine distinctione situs exterioris. III. Ad argumenta aliorum.

Ad argumenta ultimo inducta contra conclusionem, patet responsio per praedicta. Unde ad primum, quod sumitur ex dictis Boetii, de Trinitate, satis ostensum est quomodo unitas vel varietas locorum se habeat ad unitatem vel distinctionem corporum. Ad secundum dicitur quod incompossibilitas duorum corporum ad simul exsistendum in eodem loco, non est effectus formalis quantitatis, sed effectus quasi causae efficientis; vel, si sit effectus formalis, non tamen primarius, sed secundarius, ut dictum est. Tales autem effectus potest Deus suspendere a suis causis, vel tales causas a talibus effectibus, cum possit suspendere albedinem ab actu albandi subjectum suum principale, ut patet in Eucharistia, quod est majus. Ad confirmationem, negatur similitudo ibidem posita. Quia alterius modi est repugnantia duorum corporum ad simul exsistendum in eodem loco, et duorum contrariorum ad simul informandum idem subjectum ; quia prima est quasi duarum causarum efficientium, secunda est quasi duarum causarum formalium. Deus autem potest suspendere effectum causae efficientis, non autem causae formalis, potissime effectum primarium, et mere formalem, quem causat in proprio subjecto; quod non est in proposito. Ad tertium respondetur sicut ad secundum : quia duo corpora esse in eodem loco, non est repugnantia mere formalis, sed causae efficientis. Ad quartum dicitur quod duo indivisibilia in continuo non possunt esse immediata, ut habetur, 6. Physicorum (t. c. 1); possunt tamen esse simul, sicut patet, 4. Physicorum (t. c. 421, de superficie locantis et locali. Et ulterius, similitudo illa non est ad propositum ; quia indivisibilia non sunt proprie in loco, sicut sunt corpora. Ad quintum respondet beatus Thomas, dist. 44, q. 2, art. 2, q 3, in solutione secundi, ubi sic dicit : " Supposita distinctione subjecti sine distinctione situs, ex (y) divino miraculo, intelligentur diversae lineae, quae non distant situ, propter uiver-sitatem subjecti; et similiter diversa puncta. Et sic duae lineae designatae in duobus corporibus quae sunt in eodem loco, trahuntur a diversis punctis ad diversa puncta, ut non accipiamus punctum signatum in loco, sed in ipso corpore locato, quia linea non trahitur nisi a puncto quod est terminus eius, etc. "

Haec ille. Ad argumentum pro quaestione ("), respondet sanctus Thomas (4. Sentent., dist. 44, q. 2, art. 2, q 2, ad l "), dicens quod " corpus Christi non habuit ex dote subtilitatis quod possit esse cum alio corpore in eodem loco; sed hoc factum est virtute divinitatis post resurrectionem, sicut in nativitate. Unde Gregorius, in homilia (26 in Evang.), dicit quod illud corpus Domini intravit ad discipulos januis clausis, quod ad humanos oculos per nativitatem suam clauso exiit utero Virginis. Unde non oportet quod ratione subtilitatis hoc conveniat corporibus gloriosis ".

Haec ille. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen.