ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod, licet habere plures uxores simul sil aliquo modo coiilra lenem nalurae, tamen talis pluralitas quandoque fuit licita, ex Dei dispensatione. Primam partem hujus ponit sanctus Thomas, tri-gesimatertia distinctione hujus, q. 1, art. I, ubi sic dicit : " Quia homo inter caetera animalia rationem finis cognoscit, et proportionem operis ad finem, ideo naturalis conceptio ei indita, qua dirigitur ad operandum convenienter, lex naturalis vel jus naturale dicitur; in caeteris autem aestimatio naturalis vocatur. Bruta enim ex vi naturae impelluntur ad agendum convenientes actiones, magis quam regu-lentur, quasi proprio arbitrio agentia. Lex vero naturalis nihil aliud est quam conceptio boni, naturaliter homini indita, qua dirigitur ad convenienter agendum in actionibus propriis : sive competant ei ex natura generis, ut generare, comedere, et hujusmodi; sive ex natura speciei, ut ratiocinari, et similia. Omne autem illud quod actionem inconvenientem reddit fini quem natura ex opere aliquo intendit, contra legem naturae esse dicitur. Potest autem actio aliqua non esse conveniens fini vel principali, vel secundario. Et, sive sit sic, sive ^ic, hoc contingit dupliciter. Uno modo, ex aliquo quod omnino impedit finem : ut nimia superfluitas, aut defectus comestionis, impedit salutem corporis, quasi principalem finem comestionis, et bonam habitudinem in negotiis exercendis, qui est finis secundarius. Alio modo, ex aliquo quod facit difficilem, aut minus decentem, perventionem ad finem principalem, vel secundarium; sicut inordinata comestio quantum ad tempus indebitum. Si ergo actio sit inconveniens fini, quasi omnino prohibens finem principalem, directe per legem natura; prohibetur, primis praeceptis legis natum , quae suntin operabilibus sicut sunt communes animi conceptiones in speculativis. Si autem sit incompetens (ini secundario quocumque modo, aut etiam principali ut faciens difficilem aut minus conuenientem perventionem ad ipsum, prohibetur non quidem primis praeceptis legis naturae, sed secundis, quae ex primis derivantur, sicut conclusiones in speculativis ex principiis per se notis fidem habent; et sic dicta actio contra legem naturae esse dicitur. Matrimonium ergo habet pro fine principali prolis procreationem et educationem; qui quidem finis competit homini secundum naturam sui generis; unde et aliis animalibus est communis, ut dicitur in 8. Ethicorum (cap. 12); et sic bonum matrimonii assignatur proles. Sed pro fine secundario, ut dicit Philosophus (ibid. ), habet in hominibus solum communicationem operum quae sunt necessaria in vita; et, secundum hoc, fidem sibi invicem debent, quae est unum de bonis matrimonii. Habet ulterius alium finem, inquantum in fidelibus est, scilicet significationem conjunctionis Christi et Ecclesiae; et sic bonum matrimonii dicitur sacramentum. Unde primus (inisrespondet matrimonio hominis, inquantum est animal; secundus, inquantum est homo; tertius, inquantum est fidelis. Ergo pluralitas uxorum neque totaliter tollit, neque aliqualiter impedit primum finem; cum unus vir sufficiat pluribus uxoribus fecundandis, et educandis filiis ex eis natis. Sed secundum finem et si non totaliter tollit, multum tamen impedit, eoquod non facile potest esse pax in familia, ubi uni viro plures uxores junguntur; cum non possit unus vir sufficere ad satisfaciendum pluribus uxoribus ad votum, et quia communicatio plurium in uno officio causat litem ; sicut figuli corrixantur ad invicem, et similiter plures uxores unius viri. Tertium autem finem totaliter tollit, eo quod sicut Christus est unus, ita una Ecclesia. Et ideo patet ex praedictis quod pluralitas uxorum quodammodo est contra legem natura;, et quodammodo non. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro prima parte conclusionis : Illud quod non tollit nec aliqualiter impedit primum et principalem finem quem natura intendit in matrimonio, sed aliqualiter impedit fines secundario a natura intentos, est aliquo modo contra legem natura?, et quodammodo non. Sed pluralitas uxorum est hujusmodi. Ergo, etc. Secundam partem conclusionis ponit ibidem, art. 2, dicens : " Pluralitas uxorum dicitur esse contra legem naturae, non quantum ad prima praecepta ejus, sed quantum ad secunda, quae quasi conclusiones a primis derivantur praeceptis. Sed quia actus humanos variari oportet secundum diversas conditiones personarum et temporum et aliarum circumstantiarum, ideo conclusiones praedictae a primis praeceptis legis naturae non procedunt ut semper efficaciam habentes, sed in majori parte : talis enim est tota materia moralis, ut patet per Philosophum, in libro Ethicorum (lib. 1, cap. 3 et 7). Et ideo ubi eorum efficacia deficit, licite ea praetermitti possunt. Sed quia non est facile determinare hujusmodi varietates, ideo illi ex cujus auctoritate lex efficaciam habet, reservatur (ot) ut licentiam praebeat legem praetermittendi, in illis casibus ad quos legis efficacia non se debet extendere; et talis licentia dispensatio dicitur. Lex autem de unitate uxoris non est humanitus, sed divinitus instituta; nec unquam verbo aut litteris tradita, sed cordi impressa, sicut et alia quae ad legem naturae qualitercumque pertinent. Et ideo in hoc a solo Deo dispensatio fieri potuit per inspirationem internam (6). Quae quidem principaliter patribus sanctis facta est, et per eorum exemplum ad alios derivata est, eo tempore quo oportebat praedictum naturae praeceptum praetermitti, ut major esset multiplicatio prolis ad cultum Dei educandae. Semper enim principalior finis magis conservandus est quam secundarius. Unde, cum bonum prolis sit principalis finis matrimonii, ubi prolis multiplicatio necessaria erat, debuit negligi ad tempus impedimentum quod posset in secundariis finibus evenire; ad quod removendum, praeceptum prohibens pluralitatem uxorum ordinatur, ut ex praedictis patet. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro secunda parte conclusionis : Quandocumque secundaria praecepta legis naturae carent utilitate et efficacia, et eorum observatio praejudicat majori bono, licite possunt praetermitti, interveniente dispensatione legislatoris. Sed sic est de praeceptis naturae prohibentibus pluralitatem uxorum. Ergo, etc. Secunda conclusio est quod votum solemne impedit matrimonium contrahendum, et dirimit contractum; sed votum simplex, licet impediat contrahendum, non tamen dirimit contractum. Primam partem hujus conclusionis ponit sanctus Thomas, dist. 38 hujus Quarti, q. 1, art. 3, in solutione tertiae quaestiunculae, ubi sic dicit: " Omnes dicunt quod votum solemne sicut impedit matrimonium contrahendum, ita et dirimit jam contractum. Quidam autem assignant pro causa scandalum. Sed hoc nihil est: quia etiam votum simplex scandalum habet quandoque, cum sit quodammodo publicum quandoque; etiam insolubilitas matrimonii est de necessitate veritatis vitae, quae non est propter scandalum dimittenda. Et ideo alii dicunt quod hoc est propter statutum Ecclesiae. Sed hoc etiam non sufficit : quia, secundum hoc, Ecclesia posset contrarium statuere; quod non videtur verum. Et ideo dicendum cum aliis, quod votum solemne ex sui natura habet quod dirimat matrimonium contractum : inquantum scilicet homo per ipsum amisit potestatem sui corporis, Deo illud ad perpetuam continentiam tradens; et ideo non potest ipsum tradere in potestatem uxoris, matrimonium contrahendo. Et quia matrimonium quod sequitur tale votum, nullum est, ideo votum praedictum dirimere dicitur matrimonium contractum. "

Haec ille. Secundam partem conclusionis ponit ibidem, in solutione secundae quaestiunculae, dicens : " Per hoc aliqua res desinit esse in potestate alicujus, per quod transit in dominium alterius. Promissio autem alicujus rei non transfert eam in dominium illius cui promittitur. Et ideo non ex hoc quod aliquis rem aliquam promittit, desinit illa res esse in potestate sua. Cum ergo in voto simplici non sit nisi simplex promissio proprii corporis ad continentiam Deo servandam facta, post votum simplex adhuc manet homo dominus sui corporis; et ideo potest ipsum dare alteri, scilicet uxori, in qua datione matrimonii sacramentum consistit, quod indissolubile est. Et, propter hoc, simplex votum, quamvis impediat matrimonium contrahendum, quia peccat matrimonium contrahens post votum simplex continentiae; tamen, quia verus contractus est, non potest per hoc matrimonium dirimi. "

Haec ille. Ex quibus potest formari ratio pro utraque parte conclusionis. Pro prima, arguitur sic : Quidquid facit contractum donationis proprii corporis uxori esse nullum, dirimit matrimonium contractum post hoc. Sed votum solemne continentiae hujusmodi est. Igitur, etc.

Pro secunda, arguitur sic : Quod non DISTINCTIO XXXIII, ET NOV F.M SEQUENTES. - QUAESTIO I. invalidat donationem proprii corporis uxori, non dirimit matrimonium sequens. Sed votum continentiae simplex est hujusmodi. Igitur, etc. Tertia conclusio est quod ordo sacer impedit matrimonium contrahendum, et dirimit jam coutractum. Hanc ponit sanctus Thomas, dist. 37, q. 1, art. 1, ubi sic dicit: a Ordo sacer de sui ratione habet quod matrimonium impedire debeat : quia in sacris ordinibus constituti sacra vasa et sacramenta pertractant ; et ideo decens est ut munditiam corporalem per continentiam servent. Sed quod actu impediat matrimonium, ex constitutione Ecclesiae habet; tamen aliter apud Latinos quam apud Graecos : quia apud Graecos impedit matrimonium contrahendum solum ex vi ordinis; sed apud Latinos impedit ex vi ordinis, et ulterius ex voto continentiae, quod est ordinibus sacris connexum, quod etiamsi quis verbo-tenus non emittat (a), ex hoc ipso quod ordinem suscepitsecundum ritum occidentalis Ecclesiae, intelligitur emisisse. Et ideo apud Graecos et alios Orientales sacer ordo impedit matrimonium contrahendum, non tamen matrimonii prius contracti usum : possunt enim matrimonio prius contracto uti, quamvis non possint de novo contrahere. Sed apud occidentalem Ecclesiam impedit matrimonium, et matrimonii usum; nisi forte, ignorante et contradicente uxore, vir ordinem sacrum susceperit, quia ex hoc non potest ei aliquod praejudicium generari. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Nullus vovens solemniter continentiam potest matrimonium contrahere. Sed quia ordines sacri habent annexum solemne votum continentiae, ergo tales impediunt matrimonium contrahendum, et dirimunt jam contractum post ordinis susceptionem. Et in hoc primus articulus terminatur.