ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod culpa venialis, in eo qui cum gratia decedit, remittitur post hanc vitam in purgatorio. Hanc ponit sanctus Thomas, prasenti distinctione, q. 1, art. 3, q 1, ubi sic dicit : " Quidam dixerunt quod post hanc vitam non dimittitur peccatum quoad culpam ; etsi cum mortali culpa quis decedat, damnatur, et remissionis capax non est. Non autem potest esse quod cum veniali decedat sine mortali; quia ipsa gratia finalis culpam purgat venialem. Veniale enim peccatum committitur ex hoc quod quis habens Christum in fundamento, nimis aliquid temporale diligit; qui quidem excessus ex concupiscentiae corruptione contingit; unde, si gratia omnino concupiscentiae corruptionem vincat, sicut in Beata Virgine fuit, non remanet aliquis locus veniali; et ita, cum in morte omnino diminuatur et annihiletur ista concupiscentia, potentiae animae totaliter gratia; subjiciuntur, et veniale expellitur.

Sed haec opinio frivola est, et(i) in se, et in sua causa. In se quidem : quia dictis sanctorum et Evangelii adversatur, quae non possunt exponi de remissione venialium quantum ad poenam, ut Magister dicit in littera; quia sic tam gravia quam levia in futuro dimittuntur; Gregorius autem (Dialogorum lib. 4, cap. 39) leves culpas tantum (6) post hanc vitam remitti perhibet. Nec sufficit quod dicunt, quod hoc dicitur specialiter de levibus, ne putetur nihil grave pro eis nos passuros, quia remissio paenae magis aufert gravitatem poenarum quam ponat. Quantum ad causam autem, apparet frivola : quia defectus corporalis, qualis est in ultimo vitae, non aufert concupiscentiae corruptionem, vel diminuit, quantum ad radicem, sed quantum adactum; sicut palet etiam de illis qui graviter infirmantur. Nec iterum tranquillat potentias animae in tantum ut eas subjiciat gratiae : quia tranquillitas potentiarum, et subjectio earum ad gratiam, est quando inferiores vires obediunt superioribus, quae legi Dei condelectantur; quod in statu illo esse non potest, cum actus utrarumque impediatur; nisi tranquillitas dicatur privatio pugnae secundum quid, sicut etiam in dormientibus accidit; nec tamen propter hoc somnus dicitur concupiscentiam diminuere, aut vires animae tranquillare, aut eas gratiae subdere. Praeterea, dato quod concupiscentiam radicaliter diminueret defectus ille, et vires anirnae subderet gratiae, adhuc hoc non sufficeret ad dimissionem culpae venialis jam commissae, quamvis sufficeret ad vitationem futurae : quia culpa actualis, etiam venialis, non remittitur sine actuali motu contritionis, ut dictum est, dist. 16 (q. 1, art. 2, q 3), quantumcumque habitualiter intendaturgratia; contingit autem quod aliquis dormiens moritur in gralia exsistens, qui cum veniali aliquo obdormivit; et talis non potest actum contritionis habere de veniali ante mortem. Nec potest dici, ut dicunt, quod si non poenituit actu vel proposito in generali vel speciali, quod sit versum in mortale, propter hoc quod veniale fit mortale dum placet. Quia non quaelibet placentia venialis facit peccatum mortale (alias omne veniale esset mortale, quia quodlibet veniale placet, cum sit voluntarium); sed talis placentia quae ad fruitionem spectat, in qua omnis humana perversitas consistit, dum rebus utendis fruimur, ut dicit Augustinus (De diversis quaestionibus octoginta tribus, q. 30); et sic placentia illa quae facit peccatum mortale, est actualis placentia, quia omne peccatum mortale in actu consistit. Potest autem contingere quod aliquis, postquam veniale peccatum commisit, nihil actualiter de peccato cogitet dimittendo vel tenendo, sed cogitet forte quod triangulus habet tres angulos aequales duobus rectis, et in hac cogitatione obdormiat et moriatur. Unde patet quod haec opinio omnino irrationabilis est. Et ideo cum aliis dicendum est, quod culpa venialis in eo qui cum gratia decedit, post hanc vitam dimittitur per ignem purgatorium ; quia paena aliqualiter voluntaria, virtute gratiae habebit vim expiandi omnem culpam quae simul cum gratia stare potest. "

Haec ille.

Intelligendum tamen quod per illam poenam, sine pluri, non remittitur culpa venialis, nisi pro quanto est cum aliquo motu detestationis peccati venialis, explicite vel implicite. Et hoc intendit sanctus Thomas, ibidem, in solutione quarti argumenti, quod in principio quaestionis recitatum fuit: ie Dicendum, inquit, quod post hanc vitam non potest esse meritum respectu praemii essentialis; sed respectu alicujus accidentalis, potest esse, quamdiu manet homo in statu viae aliquo modo. Et ideo in purgatorio potest esse actus meritorius quantum ad remissionem culpae venialis. "

Haec ille. . - QUAESTIO 1. Eamdem conclusionem ponit, de Malo, q. 7, art. 11; cujus verba recitata fuere, dist. 16 (ot). Unde, in fine responsionis, sic dicit : a Oportet dicere quod venialia remittuntur post hanc vitam, etiam quantum ad culpam, eo modo quo remittuntur in hac vita, scilicet per actum charitatis in Deum, repugnantem venialibus in hac vita commissis. Quia tamen post hanc vitam non est status merendi, ille dilectionis motus tollit quidem impedimentum venialis culpae, non tamen meretur absolutionem vel diminutionem paenae, sicut in hac vita. "

Haec ille. Item, ibidem, in solutione noni argumenti, sic dicit : a Remissio peccati venialis in purgatorio, quantum ad paenam, est ex parte paenae purgatorii, quam homo patiendo exsolvit quod debet, et ita cessat reatus. Sed, quantum ad culpam, non remittitur per poenam, neque secundum quod actu sustinetur, quia non est meritoria; neque secundum quod cogitatur; non enim esset motus charitatis quod aliquis detestaretur (6) peccatum veniale propter paenam, sed magis esset (y) motus timoris servilis vel naturalis. Remittitur ergo veniale in purgatorio, quoad culpam, virtute gratiae : non secundum quod est solum in habitu, quia sic compatitur peccatum veniale; sed prout exit in actum charitatis detestantis veniale peccatum, j) - Haec ille. Ex quibus potest sic argui pro conclusione : Ad remissionem venialis sufficit actus charitatis detestantis veniale peccatum propter Deum. Sed talis actus potest esse in purgatorio. Ergo, etc. Sed videtur in dictis sancti Tliomae esse contradictio : quia in Scripto dicit quod in purgatorio potest esse actus meritorius proemii accidentalis; in de Malo vero negat omne meritum respectu cuiuscumque praemii esse in purgatorio.

Dicitur quod in his non est magna contradictio : quia, in Scriptis, accipit meritum large, pro quacumque dispositione ad donum gratiae vel gloria?, vel dignitate ad remotionem impedimenti gratiae vel gloriae; in quaestionibus de Malo, sumit meritum strictius, scilicet pro profectu vel augmento spiritualis boni aeterni, praesertim gloriae. Quod palet : nam, ibidem (q. 7, art. 11), arguit sic, sexto loco : " Ejusdem rationis esse videtur quod aliquis mereatur praemium essentiale vel accidentale, et quod ei remittatur peccatum; quia eadem ratione qua aliquis accedit ad unum oppositorum, recedit ab altero. Sed homo post mortem non potest mereri, neque praemium essentiale, neque accidentale. Ergo, pari ratione, non potest percipere remissionem peccatorum venialium aut mortalium. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : a Dicendum, inquit, quod meritum gloriae essentialis, vel accidentalis, pertinet per se ad profectum spiritualem, qui est per augmentum spiritualis boni, s

Haec ille. - Potest etiam dici quod solum intendit hoc dicere, scilicet quod post hanc vitam non est status merendi eodem modo, nec tot, nec tanta, nec talia, qualia in hac vita, nec univoce dicitur meritum hic et ibi. Secunda conclusio est quod peccatum veniale in inferno nullo modo potest expiari quoad paenam. Hanc ponit sanctus Thomas, de Malo, q. 7, art. 10, ubi sic dicit : a Ea ratione culpae debetur paena, quia culpa ordinatur per paenam. Homo enim peccando, propria voluntale divinae justitiae ordinem praetermisit. Qui quidem hoc modo reparatur, per hoc quod (it de homine justitia, dum contra suam voluntatem punitur secundum Dei voluntatem. Respondet autem perpetua paena peccato mortali secundum ordinem divinae justitiae, et ex ipsa specie peccati, et ex inhaerentia illius ad subjectum. Ex specie quidem peccati : quia peccatum mortale est directe contra charitatem Dei et proximi, per quam peccati paena dimittitur. Qui autem contra aliquid peccat, ex hoc ipso meretur ejus beneficio privari : sicut, in rebus humanis, qui contra rempublicam peccat, hoc ipso in perpetuum societate reipublicae privatur, vel perpetuo exilio, vel molle; in qua, ut dicit Augustinus, 21.rfe Civitate Dei, non pensatur paena temporis qua quisque occiditur, sed potius quod per mortem in aeternum civitatis beneficio privatur, quamvis culpa commissa forte fuerit momentanea, aut brevi tempore perpetrata. Unde et ille qui mortaliter peccat, inquantum contra charitatem peccat, hoc meretur ut remissione privetur, quae est effectus charitatis; et si Deus aliquando remittit, non est ex merito hominis, sed ex misericordia sua. Ex parte vero inhaerentiae ad subjectum, peccatum mortale perpetuam paenam meretur. Quia privat hominem gratia, per quam fit remissio peccatorum. Peccato autem manente, non solvitur paena, quia in operibus Dei nihil potest esse inordinatum. Et ideo, sicut homo qui se in puteum projiceret, unde per se non posset exire, quantum est in ipso, faceret ut in perpetuum esset ibi; ita etiam qui mortaliter peccat, quantum in ipso est, se in paenam aeternam inducit. Veniale autem peccatum, cum nonsit contra charitatem, non meretur paenam perpetuam ex specie peccati; nec ex parte inhaerentiae ad subjectum, per se loquendo, quia non privat gratia; sed per accidens fitirremissibile, peccato mortali conjunctum, inquantum est in subjecto privato gratia; et sic per accidens punitur paena aeterna. "

Haec ille. Eamdem ponit, praesenti distinctione, q. l,art.2, in solutione tertiae quaestiunculae, ubi sic dicit : ite " Culpa non potest ordinari nisi per poenam : quia Deus nihil inordinatum relinquit; ideo nunquam culpam sine poena Deus dimittit. In illis autem qui damnantur, non potest aliqua culpa dimitti, nec aliquis reatus tolli; cum careant charitate, perquam M culpa purgatur, et reatus tollitur (a). Et ideo culpa venialis in eis semper manebit; vel reatus ejus, etiam si ante peccatum mortale veniale dimissum fuisset quoad culpam, manente reatu. Et, propter hoc, damnati de venialibus aeternaliter punientur, s

Haec ille. Similia dicit in multis locis. Ex quihus potest formari talis ratio : Omne peccatum irremissibile quoad culpam, per se, vel per accidens, aeternaliter punietur. Sed venialia damnatorum sunt irremissibilia. Ergo, etc. Et in hoc primus articulus terminatur.