ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod sacramenta veteris legis non conferebant gratiam ex aliqua virtute eis inliivrenle, sicui lac in ni sacramenta liovae legis. Hanc ponit beatus Thomas, 3 p., q. 62, art. 6, ubi sic dicit : a Non potest dici quod sacramenta veteris legis conferant gratiam justificantem per seipsa, id est, propria virtute; quia sic non fuisset necessaria passio Christi, secundum illud Galatar. 2 (v. 21) : Si ex lege est justitia, Christus gratis mortuus est. Sed nec potest dici quod ex passione Christi virtutem haberent conferendi gratiam justificantem. Sicut enim patet ex praedictistibid. art. 5), virtus passionis Christi copulatur nobis per fidem et sacramenta; differenter tamen : nam continuatio quae est per fidem, fit per actum animae interiorem; continuatio autem quae est per sacramenta, fit per usum exteriorum rerum. Nihil autem prohibet id quod est posterius tempore, antequam sit, movere, secundum quod praecedit in actu animae; sicut finis, qui est posterior tempore, movet agentem, secundum quod est apprehensus et desideratus ab eo. Sed illud quod nondum est in rerum natura, non movet secundum usum exteriorum rerum. Unde causa efficiens non potest esse posterior in esse, ordine durationis, sicut causa finalis. Sicergo manifestum est quod a passione Christi, quae est causa humanae justificationis, convenienter derivatur virtus justificativa ad sacramenta novae legis, non autem ad sacramenta veteris legis. Et tamen per fidem passionis Christi justificabantur antiqui patres, sicut et nos. Sacramenta autem veteris legis erant quaedam illius fidei protestationes, inquantum significabant passionem Christi et effectus ejus. Sic ergo patet quod sacramenta veteris legis non habebant in se aliquam virtutem, qua operarentur ad consequendum gratiam justificantem; sed solum significabant fidem, per quam justificabantur. "

Haec ille. Item, 4. Sentent., dist. 1, q. d, art. 5, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : cc In sacramento est duo considerare : scilicet ipsum sacramentum, et usum sacramenti. Ipsum sacramentum dicitur aliquod opus operatum; usus autem sacramenti est ipsa operatio, quae a quibusdam dicitur opus operans. Cum ergo dicitur sacramentum, per se loquendo, gratiam conferre vel non conferre, justificare vel non justificare, referendum est ad opus operatum. De opere autem operato in sacramentis veteris legis duplex est opinio. Quidam enim dicunt quod in illis sacramentis opus operatum, erat signum sacramentorum novae legis, et passionis Christi, a quo efficaciam babent; et ideo illud opus operatum, erat cum quadam protestatione fidei; et ideo indirecte, et ex consequenti, habebant justificare, quasi mediantibus nostris sacramentis per ea significatis, a Deo sanctificationem habentia, ut dicit Hugo de Sancto Victore (de Sacram., lib. 1, part.ll , cap. 1 et 2). Nostra autem sacramenta directe et immediate justificant, quia ad hoc directe sunt instituta. Sed haec opinio non videtur convenire dictis sanctorum : dicunt enim quod lex erat occasio mortis, inquantum ostendebat peccatum, et gratiam adjutricem non conferebat. Nec differt, quantum ad hoc, qualitercumque, directe vel indirecte, gratiam conferrent. Et praeterea (a), secundum hoc, nulla esset vel modica praeeminentia sacramentorum novae legis ad sacramenta veteris legis; quia etiam sacramenta novae legis a fide et significatione causandi efficaciam habent, ut dictum est. Et ideo aliqui dicunt, et melius, quod nullo modo ipsa sacramenta veteris legis, id est, opus operatum in eis, gratiam conferebat, excepta circumcisione, de qua postea dicetur. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Nullum sacramentum non agens in virtute Verbi incarnati, aut passionis Christi, est aut fuit efficienter gratiae causativum, per virtutem sibi inhaerentem. Sed omnia sacramenta veteris legis erant hujusmodi. Igitur nullum tale causabat gratiam efficienter, per aliquam virtutem sibi inhaerentem. Secunda conclusio est quod In circumcisione conferebatur oratia, licet non virtute circumcisionis. Hanc conclusionem ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 70, art. 4, ubi sic dicit : " Ab omnibus communiter dicitur quod in circumcisione peccatum originale remittebatur. Quidam tamen dicunt quod non conferebatur gratia, sed solum remittebatur peccatum; quod Magister ponit in prima distinctione 4. Sentent.; et ad Ronian;. 4, in Glossa. Sed hoc non potest esse; quia culpa non remittitur nisi per gratiam, secundum illud Roman. 3 (v. 24) r Justificati gratis per gratiam ipsius, etc. Ideo alii dixerunt quod per circumcisionem conferebatur gratia, quantum ad effectus privativos remotionis culpae, sed non quantum ad effectus positivos, ne dicere cogerentur quod gratia in circumcisione collata sufficiebat ad implendum mandata legis, et ita superfluus fuisset adventus Christi. Sed etiam haec positio stare non potest. Primo quidem, quia per circumcisionem dabatur pueris facultas suo tempore perveniendi ad gloriam, quae est ultimus effectus gratiae positivus. Secundo, quia priores sunt naturaliter, secundum ordinem causae formalis, effectus positivi, quam privativi, licet, secundum ordinem causae materialis, sit econtra : forma enim non excludit privationem, nisi informando subjectum. Et ideo alii dixerunt quod in circumcisione conferebatur gratia, etiam quantum ad aliquem effectum positivum, qui est facere dignum vita aeterna, sed non quantum ad omnes effectus, quia non sufficiebat reprimere concupiscentiam fomitis, nec etiam ad implendum mandata legis; quod etiam aliquando mihi visum est (4. Sentent., dist. 1, q. 2, art. 4, q 3). Sed diligenter consideranti apparet quod non est verum. Quia minima gratia potest resistere concupiscentiae,.et vitare omne peccatum mortale, quod committitur in transgressione mandatorum legis : minima enim charitas plus diligit Deum quam cupiditas millia auri et argenti. Et ideo dicendum est quod in circumcisione conferebatur gratia, quantum ad omnes gratiae effectus; aliter tamen quam in baptismo. Nam in baptismo confertur gratia ex virtute ipsius baptismi, quam habet inquantum est instrumentum passionis Christi jam perfectae; circumcisio autem conferebat gratiam, inquantum erat signum fidei passionis Christi DISTINCTIO I. II. ET III. - QUAESTIO II. S5 fiiturae, ita scilicet quod homo qui accipiebat circumcisionem, profitebatur se suscipere talem fidem, vel adultus pro se, vel alius pro parvulis. Unde et Apostolus dicit, ad Romanos, 4 (v. 11) : Ahraham accepit signum circumcisionis, signaculum justitiae fidei; quia scilicet justitia erat ex fide significata (a), et non ex circumcisione significante. Et quia baptismus operatur instrumentaliter in virtute passionis Christi, non autem circumcisio, ideo baptismus imprimit characterem incorporantem hominem Christo, et copiosiorem gratiam confert quam circumcisio; major enim est effectus rei jam praesentis quam spei. "

Haec ille. Item, ibidem , in solutione primi, dicit quod " ex circumcisione non erat justitia aliter quam per fidem passionis Christi ". Similia dicit, 4. Sentent., prima distinctione (q. 2, art. 4), quoad hoc quod circumcisio non erat ullo modo causa gratiae justificantis, licet in circumcisione Deus conferret gratiani accedenti non ficto. Ibidem tamen ponit aliqua, quae postea retractavit in Summa, ut praedictum est. Ait enim (q 3) : "Circa hoc multiplex est opinio. Quidam enim dixerunt quod circumcisio, quantum est de se, culpam tollebat, sed gratiam non conferebat, innitentes cuidam Glossae quae habetur Roman. 4, quae dicit : In circumcisione peccata remittebantur, sed non per eam gratia praestabatur. Dicebant enim quod cum originale nihil aliud sit quam concupiscentia intensa cum carentia debitae justitiae, circumcisio, sine hoc quod gratia conferretur, poterat auferre debitum, auferendo reatum, ut per hoc quod homo illam justitiam non habebat, non imputaretur ad posnam. Sed hoc non potest esse : quia, manente inordinatione culpae, nullo modo potest non imputari ad poenam a Deo, cum culpae inordinatio per paeiiam ordinetur. Et ideo oportet, si imputatio ad poenam tollitur, quod inordinatio tollatur; quod sine gratia fieri non potest.

Et ideo alii dicunt quod circumcisio ex sua virtute culpam tollebat, et gratiam circumciso conferebat, non ex vi circumcisionis, sed ex divina liberalitate, ablato gratiae impedimento. Sed hoc non potestesse. Quia, quamvis ex parte recipientis prius sit expulsio contrarii quam introductio formae, tamen ex parte agentis prius est introductio formae; quia non expellit contrarium, nisi introducendo formam. Et ideo, nisi circumcisio aliquo modo gratiam conferret, nullo modo culpam tolleret.

Et ideo alii dicunt quod circumcisio conferebat gratiam quantum ad effectus privativos, qui sunt privare culpam, sed non quantum ad effectus positivos. Sed hoc nihil est : quia effectus ultimus positivus gratiae est facere dignum vita aeterna; quod fiebat per circumcisionem; sicut nunc fit per baptismum.

Et ideo alii dicunt, et probata) significata.

signata Pr. bilius, utvidetur, quod dabat gratiam, quantum ad effectus privativos culpae et reatus, et quantum ad quosdam effectus positivos, sicut ordinare animam, et facere dignum vita aeterna; non tamen quantum ad omnes quos habet gratia baptismalis : quia illa sufficit ad reprimendum totaliter concupiscentiam, et ad meritorie agendum; ad quod gratia in circumcisione data sufficere non valebat. Et secundum, hoc intelligitur Glossa inducta. "

Haec ille. Item, in solutione primi, sic dicit : a Sicut in Sacramento Altaris est aliquid ex vi sacramenti, aliquid autem ex naturali concomitantia; ita circumcisio principaliter erat ordinata ad ablationem culpae, sed ex consequenti ad collationem gratiae. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione, quoad primam sui partem : Illud sacramentum in quo culpa remittitur, et dantur effectus gratiae, tam positivi quam privativi, confert gratiam, vel tanquam causa sine qua non, vel tanquam causa efficiens. Sed circumcisio erat hujusmodi. Ergo, etc.

Pro secunda parte conclusionis, arguitur sic : Sacramenta veteris legis non habebant virtutem causativam gratiae, nec tanquam agens principale, nec tanquam instrumentum passionis Christi. Sed circumcisio fuit hujusmodi. Igitur, etc. Et in hoc primus articulus terminatur.