ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES J5 I.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supra dictis. Et quidem Ad primuni Scoti contra primam conclusionem, dicitur quod, in illo casu quem tangit argumentum, elidem modo remansisset in Eucharistia res primo ibi contenta, eadem numero rei specie, sicut remansit eadem extra Eucharistiam, puta in sepulchro vel supra terram. Nec oportet dare majorem identitatem corpori vel sanguini Christi pro tunc in Eucharistia, quam habuerit pro tunc extra Eucharistiam. Corpus autem et sanguis Christi in triduo non fuerunt extra Eucharistiam eadem quae prius, identitate specifica, propter unitatem alicujus formae substantialis remanentis in corpore Christi vel sanguine mortuo, et prius exsistentis in vivo; sed fuerunt eadem numero propter tria, scilicet propter unitatem materiai, propter unitatem suppositi, et propter unitatem ejusdem esse actualis exsistentia;, secundum quod declarat Bernardus de Gannato in impugnationibus Quodlibeti 9 Henrici, q. 8, et 1. Quodlib., q. 4, et 2. Quodlib., q. 2 et 3. Item sanctus Thomas, 3 p., q. 50, art. 5, sic dicit: " Hoc quod dico simpliciter, potest dupliciter accipi. Uno modo, prout simpliciter idem est quod absolute; sicut simpliciter dicitur, quod nullo addito dicitur, ut Philosophus dicit (2. Topicorum, cap. ult.). Et hoc modo corpus Christi mortuum et vivum, fuit simpliciter idem numero. Dicitur enim simpliciter aliquid esse idem numero, quia est idem supposito. Corpus autem Christi vivum et mortuum, fuit supposito idem : quia non habuit aliam hypostasim, vivum et mortuum, praeter hypostasim Verbi Dei. Et hoc modo loquitur Athanasius, in Epistola ad Epietetum, dicens : Circumciso corpori, et potato, et manducanti, et laboranti (6), et in ligno affixo inerat impassibile et incorporeum Dei Verbum; hoc erat in sepulchro positum. Alio modo, simpliciter idem est quod omnino vel totaliter. Et sic corpus Christi vivum et mortuum, non fuit simpliciter idem numero : quia non fuit totaliter idem, cum vita sit aliquid de essentia corporis viventis; est enim praedicatum essentiale, (a) nec. - nisi Pr. non accidentale; unde consequens est quod corpus quod desinit esse vivum, non totaliter idem remaneat. Si autem diceretur quod corpus Christi mortuum, totaliter idem numero remaneret, sequitur quod non esset corruptum, corruptione dico mortis; quod est haeresis Gaianitarum, ut dicit Isidorus (8. Ethimolog., cap. 5), et habetur in Decretis, caus. 24, q. 3 (can. Quidam autem,). Et Damascenus dicit (de Fid. Ort.), in tertio libro (c. 28) quod nomen corruptionis duo significat : uno modo, separationem aniniae a corpore, et alia hujusmodi, alio modo, dissolutionem in elementa. Ergo incorruptibile dicere corpus Domini, secundum Julianum et Gaianum, secundum primum corruptionis modum, ante resurrectionem, impium est; quia corpus Christi non esset consubstantiale nobis, nec in veritate mortuum esset, nec secundum veritatem salvati essemus. Secundo modo autem, corpus Cliristi fuit incorruptum. "

Haec ille.

Item, tertio Quodlibeto, art. 4, quaerit : Utrum oculus Christi post mortem fuerit aequivoce oculus. Et respondet sic : " aequivocum et univocum dicuntur secundum rationem diffinitivam eamdem, vel non eamdem (x). Ratio autem diffinitiva cujuslibet speciei sumitur a forma speci-flca ipsius. Forma autem speeilica hominis est anima rationalis. Unde, remota anima rationali, non potest remanere homo univoce, sed tantum aequivoce. Oportet autem idem accipere in partibus quod est in toto : nam sicut anima se habet ad totum corpus, ita pars animae se habet ad partem corporis ut visus ad oculum, ut dicitur, 2. de Animant, c. 9). Unde, separata anima a corpore, sicut non dicitur homo nisi aequivoce, ita nec dicitur oculus nisi aequivoce; et hoc indifferenter, sive praesupponatur alia forma substantialis in corpore ante animani rationalem , ut quidam volunt, sive non, ut magis videtur consonum veritati. Quodcumque enim principiorum essentialium subtrahatur, jam non remanebit eadem ratio speciei; unde nec nomen univoce dicetur. Solo autem hoc modo recedente anima, remaneret corpus humanum et ejus partes secundum eamdem rationem speciei, si anima non uniretur corpori ut forma. Sed tunc sequeretur quod nec per unitionem animae esset substantialis generatio, nec per separationem corruptio; quod quidem ponere in corpore Christi est haereticum, etc. " Item, secundo Quodlibeto, art. 1, sic dicit : et De Christo in triduo mortis possumus loqui dupliciter. Uno modo, quantum ad personam vel hypostasim; et sic est idem numero simpliciter, qui prius fuit. Aut quantum ad naturam humanam. Et hoc dupliciter. Uno modo, quantum ad totam naturam, quae humanitas dicitur; et sic Christus non fuit homo in triduo mortis; unde nec idem homo, nec alius homo, sed eadem hypostasis. Aut quantum ad partes humanae naturae; et sic anima quidem omnino fuit eadem numero, eo quod non est transmutata; secundum corpus vero fuit idem numero secundum materiam, sed non secundum formam substantialem, quae est anima. Unde non potest dici quod simpliciter fuerit idem numero : quia quaelibet differentia substantialis excludit idem simpliciter; anima autem est differentia substantialis; et ideo mori est corrumpi, non alterari tantum. Nec iterum potest dici quod simpliciter (a) sit non idem, vel aliud; quia non est secundum totam substantiam non idem, vel aliud. Dicendum est ergo quod secundum quid est idem, et secundum quid non idem : secundum materiam enim est idem ; secundum formam vero non idem."

Haec ille.

Et similia dicit multis aliis locis (6). Ex quibus apparet quod corpus Christi in triduo non fuit omnino idem quod ante, dum viveret; nec, per consequens, res primo contenta in Eucharistia in nocte cosnae, et contenta in Eucharistia in triduo sepulturas, fuit omnino eadem, sed secundum quid, illo triplici modo quem ponit Bernardus de Gannato, ubi supra. Nam corpus Christi contentum in Eucharistia tempore mortis dicit quoddam compositum ex materia prima et ex aliqua forma substantiali dante esse corporeum, non autem esse vivum, vel animatum; corpus autem Christi viventis dicit compositum ex materia et anima rationali, prout dat esse corporeum de genere substantiae ipsi materiae; constat autem illa duo composita non omnino esse idem, ut saepe dictum fuit. Verumtamen ad istud argumentum potest dici aliter: scilicet quod, in casu argumenti, sub Eucharistia continebatur materia prius informata ab anima; et similiter anima Christi, prout continet virtualiter formam corporeitatis, non quidem ut informans materiam, sed assistens illi. Et hanc solutionem ponit Hervaeus, in tractatu de Pluritate formarum (j), respondendo ad centesimum quadragesimum tertium argumentum, quod est tale, in forma : " Ponatur quod aliquis consecrasset in die caenae, et reservasset hostiam usque ad sabbatum sequens. Tunc quaero : utrum corpus Christi sit sub illa hostia sacramentaliter, aut non? Non potest dici quod non : quia, manente hostia, videtur manere ibidem corpus Christi sub hostia. Si autem ponatur c6rpus Christi esse sub hostia, (S) Cfr. praesertim, 3. Senteni., disi. 22, q. t, art. 1. (l) Hic tractatus Hervaei non est ille qui typis fuit editus Venetiis, ann. 1513, et qui potius est de unitate formarum. Nec etiam est alius ejusdem auctoris, et fere ejusdem rationis, de quo exstat codex manuscriptus in Bibliotheca Vaticana, n" 862. Opus ex quo Capreolus hoc argumentum deprompsit, usque nunc reperire non potuimus. quaero : utrum corpus Christi vivum sit sub ea, aut I corpus Christi mortuum? Non corpus Christi vivum : quia tunc non erat vivum. Nec corpus Christi mortuum, nisi remanserit aliqua forma corporeitatis, quae fuerat in vivo, in quam facta fuerat illa conversio : quia, si nova forma est introducta in morte, in quam non fuit conversa forma panis, illa forma corporis mortui non esset sub sacramento virtute sacramenti, sed sola materia prima. Ergo oportet ponere in Christo aliquam formam corporeitatis, praeter animam, in quam flat illa conversio prae-dicta. " Ecce argumentum, quod est virtualiter idem cum argumento Scoti. Sequitur i-esponsio : " Dicendum, inquit, quod, secundum quosdam, corpus Christi mortuum, esset, stante hypothesi, sub sacramento solum quoad materiam. Aliter potest dici : quod corpus mortuum potest dici illud quod per mortem est generatum; et tale corpus mortuum, est cadaver (cadaver enim non corrumpitur per mortem, quia quod est corruptum jam non est; sed magis genitum); et tale corpus mortuum, non esset sub sacramento, stante hypothesi, virtute sacramenti, nisi solum quantum ad primam materiam. Alio modo dicitur corpus mortuum, corpus quod fuit vivum, quod per mortem est corruptum; et tale corpus mortuum, idem est realiter quod homo mortuus; et tale corpus mortuum, stante hypothesi, fuisset in sabbato in sacramento, quantum ad suas partes, quae sunt anima rationalis et materia prima, quae in morte cujuslibet hominis remanent, licet divisim. Et si dicatur contra hoc, quod non remanerent divisim, si conjungerentur in sacramento;

dico quod, licet secundum esse sacramentale quo sunt in sacramento unirentur, non tamen unum unitur alteri ut forma materiae. Prima quidem unio non repugnat morti, sed secunda. Unde, quantum ad divisionem oppositam secundae unioni, stante hypothesi, adhuc remanerent divisa in morte. "

Haec ille. Et haec sufficiant ad primum Scoti. Ad secundum, negatur minor, scilicet quod anima rationalis, ut dat esse corporeum, non sit ens reale, sed tantum rationis. Nec valet probatio per simile de communi abstracto a singularibus. Cum enim dicitur, anima rationalis, ut dat esse corporeum, praeter esse rationale, et hujusmodi, non intendo dicere aliquod commune sic abstractum a singularibus per intellectum, nec aliquod ens fabricatum per intellectum, puta actum intellectus, aut speciem praeviam actui, aut conceptum terminantem actum intelligendi, aut respectum rationis, vel aliquod tale; sed dico meram realitatem animae, prout continet in se virtualiter et realiter, licet non formaliter, formam substantialem de genere substantiae, quae nata est dare materiae vel composito esse corporeum, et non esse vivum, vel animatum, aut rationale, eo modo quo forma superior continet I inferiorem ejusdem generis subalterni, respectu subjecti capacis utrarumque. Nec etiam dicimus quod anima, ut dat esse corporeum distinctum ab esse rationali, sit in sacramento hoc modo, quod distinctio illa, quae est mere et praecise rationis, sit primus terminus, vel pars, aut accidens, aut conditio primi termini conversionis in actu, licet in potentia fundet talem distinctionem rationum, aut distinctionum, aut respectuum rationis. Et ideo arguens false recitat positionem sancti Thomae, in hoc quod talis distinctio sit aliquid termini conversionis. Et pro hoc multum bene loquitur Hervaeus, ubi supra, in solutione centesimi trigesimi noni argumenti, ubi sic dicit : ((Sciendum quod quando in aliqua essentia simplici inveniuntur plures perfectiones, quae, licet in aliis rebus plurificentur realiter, tamen in illa re simplici sunt unum realiter, et sola ratione differunt, tunc, inquantum inveniuntur in illa principium alicujus actus secundum unam illarum, et non secundum aliam, illa una et eadem realis essentia dicitur secundum alteram illarum perfectionum per se requiri ad illum actum, et secundum alteram non requiri per se, sed concomitative se habere : sicut eadem divina essentia est natura et voluntas, et realiter est natura, et realiter est voluntas, et voluntas et natura in ea non differunt realiter, sed sola ratione; et tamen, in generatione Filii, essentia divina ut natura est per se principium productivum, sed ut voluntas habet se concomitative; non quin essentia, quae realiter est voluntas, vere et realiter sit illud quod est principium productivum Filii; sed quia, ad hoc quod talis essentia sit principium productivum Filii, non requiritur quod ipsa, secundum quod est hujusmodi principium, sit voluntas ut voluntas. Et sicut, si eadem essentia esset calor, et calor diceretur calefacere secundum quod est calor, sed secundum quod est calor concomitative se haberet; ita etiam, licet illud in quod convertitur forma panis, sit realiter et essentialiter forma corporeitatis, et sit anima, tamen non est terminus in eo quod anima, sed in eo quod forma corporeitatis; quia, dato quod illa essentia non esset anima, et esset forma corporeitatis, adhuc converteretur in eam forma panis, quia verba sacramenti efficiunt quod significant, et significant conversionem fieri in corpus. Sic ergo essentia in quam convertitur forma panis, et est forma corporeitatis,et estanima; sed tamen estibi concomitative inquantum est anima, quia accidit illi essentiae quod sit anima, ad hoc quod fiat in eam conversio formae panis; sicut etiam, in generatione Filii, dicitur concomitative se habere voluntas. "

Haec ille.

Item, in responsione centesimi quadragesimi, melius facit ad propositum. Argumentum enim centesimum quadragesimum tale est : " Terminus conversionis est res vera . Intentiones autem secundum quas eadem res potest ratione differre a seipsa ut est corporea, et ut est animata, non sunt termini conversionis, nisi per accideps. Eorum autem quae sunt termini per accidens ipsius conversionis, qua ratione unum ponitur esse terminus, et aliud. Ergo non potest dici quod forma panis convertatur in animam ut dat esse corporeum, sicut non convertitur in ipsam ut dat esse animatum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : a Dicendum, inquit, quod minor supponit falsum, scilicet quod esse corporeum et esse animatum, sive forma corporeitatis et anima, dicant intentiones logicas, sive entia rationis. Hoc enim est falsum; immo forma corporeitatis et anima dicunt res veras. Et ideo, quando ponitur quod forma hominis, secundum quod dat esse corporeum, sit terminus conversionis, non ponitur terminus per accidens, sed ponitur terminus per se. Sed si quaeratur : quare etiam ipsa anima, cum sit eadem realiter cum forma corporeitatis, non sit terminus hujus conversionis per se, et secundum quod est anima ?

dico quod hujus causa est, quia, dato quod illa essentia non esset anima, dum tamen esset forma corporeitatis, adhuc tieret in eam conversio; sed, si esset anima , ita quod non esset forma corporeitatis, non fieret in eam conversio. "

Haec ille, et bene, et sufficienter ad secundum Scoti, cum praecedentibus. Ad tertium ejus , dicitur quod corpus in quod fit conversio, est corpus naturale, et physicum, per formam substantialem , qiue est anima ut dat esse corporeum. Et ideo neganda est minor, cum dicit quod illa forma non est anima intellectiva. Ad quartum dicendum quod, cum dicitur, Hic est calix sanguinis, etc, terminus conversionis nullo modo includit animam, sed aliquam aliam formam substantialem, dantem esse corporeum et sanguineum : quia, secundum multos, anima nullo modo est forma substantialis sanguinis, licet sit forma substantialis omnium partium corporis, puta carnis, ossis, nervi, et similium; secus est de sanguine, qui non est actu pars animalis, sed tantummodo in potentia. Et licet de hoc diffuse dictum sit, 2. Senteni, (dist. 15, q. 1), tamen hic recito dicta sancti Tliomae in quaestionibus de Anima, q. 9, ubi sic dicit : " Inter omnia esse est istud quod immediatius et intimius convenit rebus, ut dicitur in libro de Causis (prop. 4). Unde oportet quod, cum materia habeat esse actu per formam, quod forma dans esse materiae, ante omnia intelligatur advenire materia?, et immediatius sibi inesse. Est autem hoc proprium formae substantialis, quod det materiae esse simpliciter; ipsa enim est perquam res est hoc aliquid. Non autem per formas accidentales habet esse simpliciter, sed esse secundum quid : puta esse magnum, vel coloratum, vel aliquid tale. Si qua ergo forma est, quae non det materiae esse simpliciter, sed adveniat materiae exsistenti (a) in actu per aliam formam , non erit forma substantialis. Ex quo patet quod inter formam substantialem et materiam non potest cadere aliqua forma substantialis media, sicut quidam volunt, ponentes quod secundum ordinem generum, quorum unum sub altero ordinatur, est ordo diversarum formarum in materia : ut puta, si (6) dicamus quod materia secundum unam formam habet quod sit substantia in actu, et secundum aliam quod sit corpus, et sic deinceps. Sed, hac positione facta, sola prima forma quae faceret esse substantiam in actu, esset substantialis, aliae vero omnes accidentales; quia forma substantialis, est quae facit hoc aliquid, ut jam dictum est (quaestionib. de Anima, q.l). Oportet ergo dicere quod eadem forma numero sit, per quam res habet quod sit substantia, et quod sit in ultima specie specialissima, et in omnibus intermediis generibus. Relinquitur ergo dicendum quod, cum formae rerum naturalium sint sicut numeri, in quibus est diversitas speciei, addita vel subtracta unitate, ut dicitur, 8. Metaphysicae (t. c. 10), oportet intelligere diversitatem formarum naturalium, secundum quas constituitur materia in diversis speciebus, ex hoc quod una addit perfectionem super aliam : ut puta quod una forma constituit in esse corporali tantum (hunc enim oportet esse infimum gradum formarum naturalium, eo quod materia non est in potentia nisi ad formas corporales; quae enim incorporea sunt, immaterialia sunt); alia autem perfectior forma constituit materiam in esse corporali, et ulterius dat ei esse vitale; et ulterius, alia forma dat ei et esse corporale, et esse vitale, et super hoc addit esse sensitivum; et sic est in aliis. Oportet ergo intelligere quod forma perfectior, secundum quod constituit materiam in perfectione inferioris gradus, simul cum materia compositum intelligatur ut materiale respectu ulterioris perfectionis, et sic ulterius procedendo : utpote (y) materia prima, secundum quod jam constituta est in esse corporeo, est in potentia respectu ulterioris perfectionis, quae est vita. Et (8) exinde est quod corpus est genus corporis viventis, et animatum, sive vivens, est differentia; nam genus sumitur a materia, et differentia a forma. Et sic quodammodo una et eadem forma, scilicet quae constituit materiam in actu inferioris gradus, est media inter materiam et seipsam secundum quod constituit eam in actu superioris gradus. Materia autem, prout intelligitur constituta in esse substantiali secundum perfectionem inferioris gradus, per consequens intelligi potest ut accidentibus subjecta; nam substantia, secundum inferiorem illum gradum perfectionis, necesse est quod habeat aliqua accidentia propria, quae necesse est ei inesse; sicut ex materia constituta in esse corporeo per formas, statim consequitur ut sint in ea dimensiones, per quas intelligitur materia divisibilis per diversas partes, ut sic secundum diversas partes sui possit esse susceptiva diversarum formarum. Et ulterius, ex quo materia jam intelligitur constituta in esse quodam substantiali, intelligi potest susceptiva accidentium quibus disponitur ad ulteriorem perfectionem suscipiendam. Hujusmodi autem dispositiones praeintelliguntur formae ut inducte ab agente in materiam, licet sint accidentia ita propria formae, quod nonnisi ex ipsa forma causantur in materia; unde non praeintelliguntur in materia formae quasi dispositiones, sed magis forma praeintelligitur eis, sicut causa effectui. Sic ergo, cum anima sit forma substantialis, quia constituit hominem indeterminata specie substantiae, non est aliqua alia forma substantialis media inter animam et materiam primam; seu homo ab anima ipsa perficitur secundum diversos gradus perfectionum, ut sit scilicet corpus, et corpus animatum, et animal, et rationale. Sed oportet quod materia, secundum quod intelligitur ut recipiens ab anima rationali perfectiones inferioris gradus, puta quod sit corpus, et animatum corpus, et animal, intelligatur simul (a) cum dispositionibus convenientibus, quod sit materia propria ad animam rationalem, secundum quod dat ultimam perfectionem. Sic ergo anima, secundum quod est forma dans esse, non habet aliquid aliud medium inter se et materiam primam. Sed quia eadem forma dans esse materne, est etiam operationis principium, eo quod unumquodque agit secundum quod est in actu, necesse est quod anima, sicut et quaelibet alia forma, sit operationis principium. Sed considerandum est quod secundum gradum formarum in perfectione essendi est etiam gradus earum in virtute operandi, cum operatio sit exsistentis in actu. Et ideo quanto aliqua forma est majoris perfectionis in dando esse, tanto est majoris virtutis in operando. Unde formae perfectiores habent plures operationes, et magis diversas, quam formae minus perfecte. Et inde est quod ad diversitatem operationum in rebus minus perfectis sufficit diversitas accidentium. In rebus autem magis perfectis requiritur ulterius diversitas partium; et tanto major, quanto forma fuerit perfectior. Videmus enim quod igni conveniunt diversae operationes secundum diversa accidentia, ut ferri sursum secundum levitatem, calefacere autem secundum calorem , et sic de aliis; sed tamen qualibet harum operationum competit igni secundum quamlibet ejus partem. Corporibus vero animatis quae habent nobiliores formas, diversis operationibus deputantur diversae partes; sicut in plantis alia est operatio radicis, et stipitis, et ramorum. Et quanto corpora animata fuerint perfectiora, tanto propter majorem perfectionem necesse est inveniri majorem diversitatem in partibus. Unde, cum anima rationalis sit perfectissima formarum materialium, in homine invenitur maxima distinctio partium propter diversas operationes. Et anima singulis earum dat esse substantiale, secundum illum modum quo competit operationi illarum. Cujus signum est, quod, remota (ot) anima, non remanet neque caro, neque oculus, nisi aequivoce. Sed cum oporteat ordinem instrumentorum esse secundum ordinem operationum, diversarum autem operationum quae sunt ab anima, una naturaliter praecedit aliam, necesse est quod una pars corporis moveatur per aliam ad suam operationem. Sic ergo inter animam secundum quod est motor et principium operationum, et totum corpus, cadit medium aliquid; quia mediante aliqua prima parte movet alias partes ad suas operationes, sicut mediante corde movet alia membra ad vitales operationes. Sed secundum quod dat esse corpori, immediate dat esse substantiale et specificum omnibus partibus corporis. Et hoc est quod a multis dicitur, quod anima unitur corpori ut forma sine medio, ut autem motor unitur ei per medium. Et haec opinio procedit secundum sententiam Aristotelis, qui ponit animam esse formam substantialem corporis. Sed quidam ponentes, secundum intentionem Platonis, animam uniri corpori sicut unam substantiam alteri, necesse habuerunt ponere media quibus anima uniretur corpori; quia diversae substantiae et distantes non colligantur, nisi sit aliquid quod uniat eas; sicut posuerunt quidam spiritum et humorem esse medium inter animam et corpus, et quidam lucem, et quidam potentias animae, vel aliquid aliud hujusmodi. Sed nullum istorum est necessarium, si anima est forma corporis : quia unumquodque secundum quod est ens, est unum; unde, cum forma secundum seipsam det esse materiae, secundum seipsam unitur materiai, et non per aliquod ligamentum. "

Haec sanctus Thomas.

Ex quihus apparet : primo, quod per eamdem formam substantialem homo est substantia et corpus et animalum et animal et rationale, et non per diversas formas; secundo, quod per eamdem formam, non per diversas, caro hominis est caro, et os est os, et sic de celeris, quae sunt partes hominis in actu, et non solum in potentia proxima vel remota; quod addo propter qualuor humores complexionales, qui non sunt partes animalis in actu, sed in potentia proxima, puta per conversionem digestivam. Unde non est necesse dicere quod anima sit forma substantialis sanguinis, aut phlegmatis, aut cholera?, aut melancholiae, sicut dicitur quod (a) est forma corporis et cujuslibet partis animalis in actu, puta carnis, ossis, et nervi, capitis, pedis, et hujusmodi. Quod autem praedicti humores non sint partes animalis in actu, sed in potentia, ostendit sanctus Thomas, 1 p., q. 119, art. 2. Et specialiter, 3 p., q. 31, art. 5(6), in solutione primi, sic dicit: " Cum Beata Virgo fuerit ejusdem natum? cum aliis faeminis, consequens est quod habuit carnem et ossa ejusdem naturae. Carnes autem et ossa sunt actuales partes corporis, ex quihus constituitur integritas corporis; et ideo subtrahi non possunt sine corruptione corporis, vel diminutione. Christus autem, qui venerat corrupta reparare, nullam corruptionem aut diminutionem integritati Matris inferre delinit. Et ideo non debuit corpus Christi formari de carne vel ossibus Virginis, sed de sanguine, qui nondum est actu pars, sed est potentia totum, ut dicitur in libro de Generatione animalium (lib. 1, cap. 18 et 19). Et ideo dicitur carnem de Virgine sumpsisse, non quod materia corporis fuerit actu caro, sed sanguis, qui est potentia caro. "

Haec ille.

Et hoc modo intelligi debet illud quod ipse dicit, 3 p., q. 76, art. 2, arg. 2, quod sanguis est una partium corporis humani; et similiter illud quod dicit, 4. Sentent., dist. 44, q. 1, art. 2, in solutione tertia? quaestiuncula?. Ibi enim sic dicit (ad 3""") : " Sicut elementa sunt in via generationis respectu corporum mixtorum, quia sunt sicut eorum materia, non autem ita quod semper sint in transeundo in corpora mixta; ita etiam humores se liabent ad membra. Et, propter hoc, sicut elementa (y) in partibus universi liabent formas determinatas, ratione quarum sunt de perfectione universi, sicut et corpora mixta; ita etiam humores sunt de perfectione corporis humani, sicut et aliae partes, quamvis non perveniant ad tantam perfectionem sicut alias partes; nec elementa liabent ita perfectas formas sicut mixta. Sicut autem omnes partes universi a Deo perfectionem consequuntur non aequaliter, sed unumquodque secundum modum suum; ita etiam humores aliquo motio perficiuntur ab anima rationali, non tamen eodem modo sicut partes perfectiores. "

Haec ille.

Ex quibus videretur quod sanguis et alii humores perficiantur nb anima rationali, sicut caro et os, quae sunt partes animalis in actu; nec habeant aliam formam substantialem praeter animam. Sed dicendum quod hoc non habetur ex dictis sancti Tliomae, sed solum quod, sicut Deus perficit effective, licet non formaliter elementa, sic anima perficit effective quatuor humores, non autem formaliter. Immo ibidem expresse ponit humores habere proprias formas. Dicit enim sic (in principali responsione) : " Est autem in homine triplex humiditas. Quaedam enim humiditas est in recedendo a perfectione hujus individui : vel quia illud est in via corruptionis, et a natura abjicitur, sicut urina, sudor, sanies, et hujusmodi; vel quia a natura ordinatur ad conservationem speciei in alio individuo, sive peractum generativae, sicut semen, sive per actum nutritiva?, sicut lac. Et nulla talium humiditatum resurget, eo quod non est de perfectione individui resurgentis. Secunda humiditas est, quae nondum pervenit ad ultimam perfectionem quam natura operatur in individuo; sed est ad illam ordinata a natura. Et haec est dupliciter. Quia quaedam est, quae habet aliquam formam determinatam, secundum quam continetur inter partes corporis; sicut sanguis, et alii tres humores, quos natura ordinat ad membra quae ex eis generantur, sed tamen liabent (a) aliquas formas determinatas, sicut et aliae partes corporis; et ideo resurgent cum aliis partibus. Quaedam vero humiditas est in via transeundi de forma in formam , scilicet de forma humoris in formam membri. Et talis humiditas non resurget : quia, post resurrectionem corporis, singula partes corporis in suis formis stabilientur, ut alia in aliam non transeat; et ideo non resurget illa humiditas quae est in ipso actu transeundi de forma in formam. Haec autem humiditas potest in duplici statu accipi, etc."

Haec ille.

Ex quibus apparet quod, secundum eum, habent formas determinatas, ex quibus potest esse transitus ad formam membri per viam generationis. Cum autem forma membrorum sit anima rationalis in homine, secundum eum, manifeste patet quod intentio ejus est quod sanguis non est pars hominis in actu, sed in potentia, nec habet formam hominis in actu, sed in potentia proxima.

Ex quibus ulterius sequitur quod similitudo de corpore Christi et sanguine non valet : quia, dato quod, virtute consecrationis sanguinis, primus terminus consecrationis includeret aliquam formam substantialem, quae non est anima rationalis: secus est de consecratione corporis Christi, ut patet per praedicta. Si vero aliquis contendat quod immo forma substantialis sanguinis Christi est anima rationalis,

dicendum est, ut prius, de forma corporis ut est corpus. Sed tamen ex dictis Sancti Tliomae non cogimur dicere aut concedere dictam similitudinem, aut identitatem forniae corporis Christi et forniae sanguinis, nec, per consequens, eumdem terminum partialem dictarum conversionum, quod scilicet anima rationalis sit partialis terminus utriusque. Et haec sufficiunt ad quartum. Ad quintum patet per praedicta. Non enim dicimus quod primus terminus conversionis panis sit materia sola, aut materia sub esse accidentali, sed potius quoddam compositum ex materia et forma substantiali, puta anima rationali in conversione panis, et ex materia et forma sanguinis in conversione vini. Et sic argumentum non valet. Ad sextum dicitur quod ista via sufficienter salvat ea qua? sunt fidei, et ea quae possunt concludi ex dictis sanctorum bene intellectis, scilicet quomodo in triduo fuit idem corpus Christi sepulti et Christi (a) vivi, ut patuit in responsione ad primum. Et ideo antecedens argumenti est negandum. Opposita vero via non potest evadere multa contraria fidei : ut puta quod anima rationalis nunquam fuit forma substantialis corporis Christi, et quod corpus Christi per separationem animae non fuit veraciter mortuum aut corruptum, et multa alia quae patent ex praedictis. II. Ad argumenta Aureoli.

Ad primum Aureoli contra eamdem conclusionem, dicitur quod argumentum fundatur in falsa consequentia, puta hac : conversio terminatur ad esse corporeum et ad esse intellectivum; igitur, si per se ad primum, per se ad secundum, et si directe ad primum, directe ad secundum. Et nullitas hujus argumenti satis patere potest ex dictis Hervaei in solutione ad secundum Scoti. Cum enim aliqua sunt eadem per accidens, et non per se, non oportet quod actio quae per se terminatur ad primum, per se terminetur ad secundum, sicut ibidem diffuse dictum fuit. Ad secuudum patet responsio ex dictis ad primum Scoti (?). Quia, sicut habetur ex ibidem dictis, caro Christi mortua et caro Christi viva non sunt eadem caro specifice, nec univoce, propter causas ibidem dictas. Nec valet hujus improbatio sumpta ex uniformitate sacramenti nunc et tunc : quia, sicut res sacramenti difformiter se habebat nunc et tunc extra sacramentum, non est inconveniens si difformiter se habuit sub sacramento nunc et tunc. Quoad secundum inconveniens ibidem illatum, dicitur quod caro Christi quae hodie continetur in Eucharistia, est eadem illi a qua fluxit sanguis, et quae jacuit in sepulchro, triplici modo identitatis superius saepe dicto; non autem fuit simpliciter eadem, alias non fuisset vere mortua, nec veraciter fuissemus per eam redempti, secundum quod deducit Damascenus (de Fid. Orth., lib. 3, cap. 28). Quoad tertium inconveniens ibidem illatum de sanguine Christi, patet quid dicendum, per praedicta : quia, secundum unum modum, potest dici quod est omnino idem sanguis modo sub Eucharistia, qui tunc effundebatur de Christi latere; secundum vero alium modum, potest dici quod est idem non omnino, sed secundum quid, scilicet triplici identitate. Ad tertium dicitur quod penitus nihil valet, sicut nec praecedentia. Unde ad istud argumentum, et consimilia, quae deducunt ad aliqua inconvenientia secundum judicium vulgi, et non simpliciter inconvenientia, dicit Hervaeus, ubi supra (a), in solutione centesimi vigesimi secundi argumenti : " Christus habuit corpus a Matre sua sicut a praeparante materiam transeuntem, sicut si aliquis diceretur habere panem a dante farinam : non autem habuit corpus ab ea sicut a dante formam substantialem corporeitatis manentem in eo, etc. "

Haec ille. - Et sicut ille dicit de corpore, ila dicendum est de carne. Unde Bernardus de Gan-nato,ubisupra:(6) " Quod dicit Henricus, quod non heret conversio in corpus generatum de Virgine,

dicendum quod illo modo quo corpus Christi in coelo est de Virgine, quod in illud idem fit conversio. Licet enim non sit ibi aliqua forma substantialis quam Christus traxerit de Virgine, est tamen materia eadem, et corpus, quantum ad idem suppositum et idem esse quod habuit Chrislus in utero Virginis; et illud idem suppositum quod naturam humanam assumpsit in Virgine, illud idem est in coelo; et in illud corpus fit conversio. Unde, sicut nulla mater in brutis ministrat aliquam formam substantialem (quia forma faetus in brutis educitur per virtutem maris, non foeminae), sic Beata Virgo nullam formam dedit Christo, sed materiam tantum, cum dispositionibus convenientibus ad animam. ))

Haec ille.

Ad illud etiam patet solutio ex dictis sancti Thomte superius recitatis (y), de3p., q. 31, art 5, in solutione primi, in line, ubi expositum est quomodo debet intelligi Christum sumpsisse de Virgine carnem. III. Ad argumenta Henrici.

Ad primum Henrici respondet Bernardus, ubi supra, dicens : " Tota substantia panis convertitur in corpus Cbristi et animam secundum quod dat esse corporeum. Non enim anima Christi separata est a corpore; in illud ergo corpus secundum quod habet ab anima rationali ut corpus sit, fit conversio, et materiae in materiam, et formae in formam, id est, in animam secundum quod habet virtutem corporeitatis : ita quod conversio ex vi sacramenti non attingit ad rem qua est anima, sed ad corpus, quod est compositum ex materia et forma corporeitatis, quae virtute includitur in anima; ita quod usque ad animani secundum quod habet talem virtutem, attingit vis sacramenti. Sed ipsa anima secundum quod rationalis (a) Cfr. ad t""" et ad 2"m Scoti. (6) Cfr. ad H"i Scoti. (y) Cfr. ad 4" Scoti. est, non est ibi ex vi sacramenti, sed ex naturali concomitantia. Unde non fit conversio in solam materiam, sed in corpus Christi reale et verum, quale est illud quod habet Christus.

Quod autem dicit, quod non fieret conversio in corpus generatum de Virgine,

dicendum quod illo modo quo corpus Christi in coelo est de Virgine, etc. ",ut statim recitatum est ad ultimum Aureoli. Ad secundum respondet idem, quod, " secundum praedicta, verum fuit dicere quod corpus Christi jacuit in sepulchro : non propter aliquam formam substantialem quam habebat, et quae prius fuerit in Christo vivo; sed quia habebat illam triplicem identitatem, de qua dictum fuit prius. Unde, si in triduo fuisset consecratum, fuisset corpus mortuum consecratum ; quia tale erat secundum veritatem. Et si hostia consecrata fuisset servata, dicendum esset quod, vivente corpore Christi, erat in hostia corpus vivum, et, eo mortuo, erat mortuum in hostia; quia tale est in hostia secundum veritatem, quale est in seipso. Per praedicta patet ad multa alia quae dicit. Finaliter autem redit ad propositum nostrum : quia dicit quod, si in corpus bruti, virtute divina, fieret conversio, anima bruti esset ibi secundum illud quod est, de vi sacramenti, sed non inquantum vegetabilis aut sensibilis; quare ergo in Christo anima rationalis secundum illud quod dat esse corpori, non est ibi ex vi sacramenti, et inquantum rationalis solum per concomitantiam, non videtur ratio esse. Unde in tenendo positionem istam melius salvantur omnia quam in tenendo suam. "

Haec Bernardus contra Henricum, et bene.

Ex quibus patet ad tertium ejusdem Henrici. 5 2.

Ad argumenta contra secundam conclusionem I. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra secundam conclusionem, respondet Petrus de Palude (dist. 10, q. 2), dicens quod " non est simile de contiguis, quorum non ipsa, sed illorum ultima, sunt simul, nec unum locatur per aliud (unde ignis et aer non separantur secundum contactum; tamen ignis est in coelo sicut in loco immediato, aer autem non, sed in ipso igne) (1), et de illis quorum unum cum alio facit unam naturam, ita quod illud quod convenit uni per se, convenit alteri per accidens. Et est consequentia talis : Quantitas Christi non separatur ab essentia et natura corporis Christi, sicut nec albedo a quantitate; ergo, cum corpus Christi sit in sacramento per se, ibi est et quantitas per accidens; sicut ubi est quantitas per se, ibi erit ejus color per accidens. Nec est simile de locato et locante, quae differunt per essentiam et naturam et subjecto et supposito, et unum est extra aliud et separatum, ut dicitur, 4. Physicorum (t. c. 43). "

Haec Petrus, in forma, et bene. Clarum est enim quod similitudo non valet de inseparabili per inhaerentiam, quod est quasi propria passio substantiae corporeae, ut corpus est, modo piius exposito per dicta sancti Thomae. Ad secundum respondet idem Petrus (ibid.), quod " consequentia est nulla : quia, licet cessante causa cesset effectus inquantum hujusmodi, tamen, quia aliquid est causa unius per se, et alterius per accidens (immo etiam calidum, quod est causa calefaciendi per se, est causa oppositi, scilicet frigefaciendi, per accidens), ideo non sequitur, Cessat a causalitate per se, ergo cessat a causando. Constat enim quod substantia non est in loco causaliter ut substantia est, sed ut quanta est, ita quod quantitas est causa essendi in loco. Non tamen propter hoc sequitur quod sola quantitas substantiae sit in loco,-immo et substantia; ipsa quidem quantitas est in loco per se, substantia vero per accidens. Et similiter, quia substantia est in sacramento ut substantia est, non ut quanta est, propter hoc sequitur quod quantitas non est hic per se et directe, ex vi sacramenti, sed solum substantia. Non tamen sequitur quin quantitas sit hic cum substantia, ex naturali concomitantia; immo sequitur quod sic, ex quo est idem subjecto. "

Haec Petrus, et bene; hoc addito, quod quantitas est accidens absolutum, et propria passio corporis inquantum hujusmodi; quia, loquendo de accidentibus respectivis, non oportet quod omne accidens inhaerens corpori Christi in coelo, inhaereat ei ut est in sacramento, sicut patet de respectu qui est de genere ubi vel situs. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 76, art. 5, arguit sic, tertio loco : " In sacramento est corpus Christi cum sua quantitate dimensiva, et cum omnihus suis accidentibus. Sed esse in loco, est accidens corporis; unde et ubi numeratur inter novem genera accidentium. Ergo corpus Christi est in hoc sacramento localiter. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Accidentia, inquit, corporis Christi sunt in hoc sacramento, secundum realem concomitantiam. Et ideo illa accidentia corporis Christi sunt in hoc sacramento, quae sunt ei intrinseca. Esse autem in loco, est accidens per comparationem ad extrinsecum continens. Et ideo non oportet quod Christus sit in hoc sacramento sicut in loco. "

Haec ille. Ad tertium respondet Petrus (ibid.), quod a Deus non potest facere quin quantitas corporis Christi alteri comparata, non sit major, aut minor, aut aequalis. Unde quantitas corporis Christi est multo major quam quantitas hostiae. Sed quia quantitas corporis Christi non est in hostia per se, sed per hoc quod ipsa est in substantia corporis Christi, ideo, cum substantia corporis Christi sit in altari solum infra circumferentiam hostiae, sicut et substantia VI. - 13 conversa erat, ideo solum ibi, etnon extra, est quantitas corporis Christi sacramentaliter. Et sicut anima conjuncta, est in loco per accidens, ratione quantitatis sui corporis, nec tamen propter hoc ei commensuratur, quia ei repugnat; sic quantitas est in hostia per necessariam concomitantiam, non tamen commensuratur quantitati hostiae, quia repugnat quantitati secundum esse non quantitativum commensurari quantitati prout habet modum quantitatis. Vel sicut anima, cui repugnat per se circumscribi, est tamen circumscriptive in loco per quantitatem, non quod ipsa immediate circumscribatur, sed quia sua quantitas circumscribitur, et anima mediante quantitate est in loco circumscribente; sic e converso, quantitas, cui repugnat esse indivisibile, est tamen modo indivisibili in sacramento per substantiam indivisibilem, non quod ipsa in se habeat modum indivisibilem, sed quia substantia in qua est, ut sic habet modum indivisibilem : quia sicut punctus tangit lineam modo indivisibili, scilicet per suum modum, non illius; sic substantia, quae (a) sine quantitate convertitur, et per consequens ut indivisibilis, comparatur ad suum terminum indivisibiliter, licet ille sit divisibilis quantitati conjunctus. Et sicut anima erat in loco per divisibile, modo divisibili, quia mediante sua quantitate occupabat locum divisibilem, et divisibiliter; sic e converso, quantitas Christi, per ejus substantiam succedentem modo indivisibili substantiae conversae infra species, erit ibi modo indivisibili, quia per suam substantiam erit ibi praesens mediate indivisibiliter : non enim plus repugnat divisibili esse in loco indivisibiliter, quam e converso indivisibili esse in loco divisibiliter. Nec obstat si dicatur quod potentia visiva inhaeret animae, nec propter hoc est in pede, ubi tamen est anima : quia anima excedit potentiam visivam, nec per eam tota terminatur; sed corpus Christi, quod ratione corporeitatis est in sacramento, non excedit suam quantitatem, ut possit esse alicubi sine illa, quae est suus terminus et totalis. "

Haec Petrus, et bene. Licet non oporteat concedere omnia quae ponit, in hoc tamen verum dicit, si tamen intendat ita dicere quod, sicut approximato agente ad passum, divina virtute potest impediri mutua actio et passio quae includunt respectum, puta suspendendo actionem activi, vel nolendo ei coagere, vel subtrahendo agenti corporali modum quantitativum, sicut colori Christi in sacramento, et multis aliis modis Deo possibilibus; ita similiter possibile est quantitatem exsistentem in sacramento modo non quantitativo, similiter se habere ad totum et ad partes loci et dimensionis, quoad hoc quod sicut non commensuratur nec condividitur parti quantitatis extrinsecae, ita nec toti quantitati. Ad quartum dicit Petrus (ibid.), quod " verum est Deum non posse facere aliquid de aliquo illi ineompossibile, quia contradictio esset. Item, bene est ineompossibile, illud quod est divisibile, inquantum hujusmodi, esse indivisibile, et e converso. Sed illud quod intrinsece est divisibile, comparari (a) ad aliud extra modo indivisibili, videtur possibile, etiam per naturam, secundum quod dicunt perspectivi, speciem visibilem, quae divisibilis est ut ad oculum apparet, modo indivisibili comparari ad speculum : tum quia, ut dicunt, recipitur in puncto; tum quia ad divisionem speculi multiplicatur in tanta quantitate sicut prius, sicut punctus ad divisionem lineae. Multo magis hoc est possibile divina virtute. Item : sicut quando sphaericum tangit planum in puncto, vel unum sphaericum aliud sphaericum in convexo, utrumque est divisibile, et tamen ad invicem comparantur vel commensurantur modo indivisibili, quia illud secundum quod se tangunt, est indivisibile; ita quantitas hostiae et quantitas corporis Christi, licet sint duo in se divisibilia, quia tamen ad invicem comparantur mediantibus duobus indivisibilibus, scilicet substantia panis et vini quae conversa est, et substantia corporis Christi et sanguinis in quam (S) conversa est, quae primae successit, quorum comparatio ad invicem habuit modum indivisibilem, ideo et ista mediata modo indivisibili ad invicem comparantur ".

Haec Petrus, et bene. Nulla enim contradictio est, duo divisibilia comparari ad invicem per accidens, et mediate, et indirecte, modo indivisibili. Sic autem est in proposito. Ad quintum patet responsio per praedicta. Assumit enim falsum : scilicet quod sicut de ratione quantitatis dimensivae est habere partibilitatem et divisibilitatem et positionem vel situm partium in se, et oppositum repugnat ei; sic de ratione ejus sit habere partibilitatem et situm in ordine ad quantitatem extrinsecam , sive comparetur ei per se et immediate et directe, sive per accidens et indirecte et mediante alio. Ut enim dictum est, hoc non oportet, potissime ubi per divinum miraculum assumit modum essendi non quantitativum, scilicet habendo modum substantiae in ordine ad aliquid extrinsecum. Ad sextum dicitur primo, quod anima rationalis, quae de se eit indivisibilis, non potest comparari ad corpus proprium, nec ad locum corporis sui, elixi-sibiliter, sic quod ipsa secundum ejus essentiam condividatur alicui quanto, sed sic quod dat esse corporeum et quantum et circumscriptibile, et est forma corporeitatis, et pars essentialis naturae corporeae, constitutiva substantioe partibilis in partes homogeneas et heterogeneas; et ulterius, ratione se habendi, non in se, sed respectu extrinseci, puta exterioris loci aut dimensionis, et hoc indirecte, et mediate, et per accidens, et virtute supernaturali. Dicitur tertio, quod, cum naturaliter prius possit trahi ad participandum aliquid de modo posterioris, ut patet de anima conjuncta corpori, nil mirum si posterius, virtute divina, possit trahi ad participandum aliquid de modo prioris, puta quantitas de modo substantiae. Ad septimum dicitur primo, quod substantia non potest alicubi esse nisi substantialiter, si per ly substantialiter intelligatur aliquis modus conveniens substantiae in primo vel secundo modo dicendi vel essendi per se, potissime sola virtute creata. Posset tamen substantia esse alicubi, vel in aliquo, non substantialiter, virtute divina, si per ly non substantialiter intelligatur modus qui, licet non sit repugnans substantia? in primo vel secundo modo perseitatis, nec divina? virtuti, tamen non habet in substantia creata potentiam naturalem activam, nec passivam, licet babeat obedientialem potentiam : sicut patet de natura humana in supposito divina? persona, ubi habet aliquem modum accidentis, dum innititur alterius natura? supposito, et trabitur ad participationem exsistentia? actualis persona? Filii et divini esse; qui modus est aliquo modo non substantialis, non solum extrinsece, immo intrinsece. Dicitur secundo, quod quantitas dimensiva non potest esse alicubi modo non quantitativo, si per non quantitative intelligatur modus repugnans quantitati in primo vel secundo modo perseitatis, et contra omnem potentiam passivam quantitatis, naturalem et obedientialem. Potest autem divina virtute esse in aliquo, vel alicubi, non quantitative, hoc est, modo cui non correspondet aliqua potentia passiva quantitatis naturalis, sed tantum obedientialis, et per quem non derogatur natura? quantitatis in se, sed tantum in comparatione ad aliquod extrinsecum, quod quidem non necessario nec per se primo vel secundo modo consequitur quantitatem, sicut est respectus de genere ubi vel situs; ut patet in ultima sphaera, qua? nullum respectum habet ad continens extrinsecum. Sic autem est in proposito. Et ba?c sufficiunt argumentis Durandi. corporis quanti, habet multiplicem divisibilitatem potentiarum organicarum. Et ita aliquam partibilitatem sortitur ratione corporis quod informat; et aliquo modo divisibiliter comparatur ad locum sui corporis, quia in alia parte loci habet potentiam visivam, et in alia auditivam, et sic de ceteris sensibus tam exterioribus quam interioribus; et ita divisibiliter se habet ad totum locum et ad partes loci, quia omnes potentias sunt in toto loco, sed non omnes sunt in qualibet parte loci. Item, plures efle-ctus transeuntes et immanentes exercet in toto loco quam in aliqua parte loci. Et sic similitudo Petri de Palude superius posita (a), de anima rationali et de quantitate potest sustineri. De hoc sanctus Thomas, in Quaestionibus de Anima, q. 10, sic dicit : " In anima hominis, et cujuslibet animalis perfecti, non potest accipi totalitas nisi secundum perfectionem speciei, et secundum potentiam seu virtutem. Dicimus ergo quod cum perfectio speciei pertineat ad animam secundum suam essentiam, anima autem secundum suam essentiam est forma corporis, et prout est forma corporis est in qualibet parte corporis, ut ostensum est, relinquitur quod anima tota sit in qualibet parte corporis secundum totalitatem perfectionis speciei. Si autem accipiatur totalitas quantum ad virtutem et potestatem, sic non est lota in qualibet parte corporis, nec etiam tota in toto, si loquamur de anima hominis. Ostensum enim est ex superioribus quaestionibus(tfe Anima, q. 1,2 et 5), quod anima humana, quia excedit corporis capacitatem, remanet ei virtus ad operandum quasdam operationes sine communicatione corporis, sicut sunt intelligere et velle; unde intellectus et voluntas non sunt actus alicujus organi corporalis. Sed quantum ad alias operationes, quas exercet per organa corporalia, tota virtus et potestas ejus est in toto corpore; non autem in qualibet parte corporis; quia diversa? partes corporis sunt proportionata? ad diversas operationes anima?; unde (6) secundum illam potentiam tantum est in aliqua parte qua? respicit operationem qua? per illam partem corporis exercetur. "

Haec ille.

Similia dicit, 1 p., q. 76, art. 8. Dicitur secundo, quod, dato quod exemplum de anima rationali datum a Petro non sufficeret ad propositum, tamen in aliis animabus et formis substantialibus tenet, quoad hoc quod sicut forma lapidis, aut vegetabilis, aut bruti, licet sit secundum se indivisibilis, tamen mediante corpore quod informat sortitur divisibilitatem partium quantitativarum per accidens; sic e converso, quantitas, qua? de natura sua habet divisibilitatem et distinctionem partium, mediante substantia quam informat potest sortiri quemdam modum indivisibiliter (x) CIY. ad 3""". (S) liniae. - tamen IV. II. Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra eamdem conclusionem, dicitur primo, quod quantitas corporis Christi, per hoc quod concomitatur in sacramento primum terminum transsub-stantiationis, non caret ibi aliqua proprietate sibi naturaliter et necessario conveniente ut quantitas est. Licet enim non babeat modum essendi quantitative in ordine ad extrinsecum a se separatum, habet tamen modum essendi quantitative quoad se et proprium subjectum; et sic non perdit aliquid necessario et naturaliter consequens; quia condividi et commensurari loco vel exteriori dimensioni, non necessario nec naturaliter convenit quantitati dimensiva:; sicut patet de quantitate ultima? sphaerae, quae nulli loco vel continenti commensuratur. Nec valet si dicatur quod hoc ideo est, quia non continetur aliqua dimensione exteriori, cum nullam habeat extra se. Quia etiam non oportet quantitatem dimensivam exsistentem infra locum, vel aliam dimensionem exteriorem separatam, illi semper commensurari aut condividi, nisi habeat per se habitudinem aut ordinem ad exteriorem dimensionem. Non sic autem est hic. Et ideo non oportet quod quantitas corporis Christi sit modo quantitativo sub dimensionibus panis, nec infra locum illarum dimensionum. De praedictis beatus Thomas, prasenti distinctione, q. 1, art. 2, in solutione tertiae et quarte quaestiuncula?, plura dicit. Unde, in solutione tertiae quaestiunculae, sic dicit : " Substantia panis, quae convertitur in corpus Christi, non habet aliquam proportionem similitudinis ad quantitatem vel alia accidentia Christi, sed tantummodo ad substantiam corporis ejus. Et ideo, cum nihil convertatur in corpus Christi de pane nisi substantia panis, quia accidentia manent, constat quod conversio illa directe terminatur ad substantiam, non autem ad accidentia, quia accidentia panis remanent (a). Et ideo quantitas et alia accidentia corporis Christi non sunt ibi ex vi sacramenti. Sunt tamen ibi secundum rei veritatem, ex naturali concomitantia accidentis ad subjectum. "

Haec ille.

Item, q 4, arguit sic, tertio loco : " Quandocumque sub aliqua quantitate extrinseca continetur aliquod corpus habens partes distinctas secundum suam intrinsecam quantitatem totam, contingit assignare sub qua parte illius quantitatis singula? partes contineantur. Sed corpus Christi, cum sit organicum, habet partes distinctas. Si ergo secundum totam suam quantitatem continetur sub dimensionibus panis, erit assignare ubi sit caput ejus, et manus, et pes; quod estimpossibile. nEcceargumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod situs quantitatem praesupponit; et quia quantitas Christi nullam habet habitudinem ad dimensiones panis, ideo etiam nec situs partium corporis Christi. Et ideo, quamvis corpus Christi, prout est sub sacramento, habeat partes distinctas, et situatas situ naturali, non est tamen assignare in partibus dimensionis panis ubi singulae partes corporis Christi jaceant. Nec tamen sequitur quod dicatur corpus Christi confusum; quia ordinem habent partes in se; sed (6) secundum ordinem illum non comparantur ad dimensiones exteriores. "

Haec ille. - Item, 3 p., q. 76, art. 3, arguit sic (tertio loco) : " Corpus Christi semper retinet veram corporis naturam, nec unquam mutatur in spiritum. Sed de ratione corporis est ut sit quantitas positionem habens, ut patet in Praedi-camenlis (a) (cap. de Quanto). Sed ad rationem hujus quantitatis pertinet quod diversae partes in diversis partibus loci exsistant. Ergo, etc. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod ratio illa procedit de natura corporis, quam habet secundum quantitatem dimensivam. Dictum est autem (in corp. art.) quod corpus Christi non comparatur ad hoc sacramentum ratione quantitatis dimensivae, sed ratione substantiae. "

Haec ille.

Item, in solutione secundi, sic dicit : a Determinata distantia partium in corpore organico fundatur supra quantitatem dimensivam ipsius; ipsa autem natura substantiae praecedit quantitatem dimensivam. Et quia conversio substantiae panis directe terminatur ad substantiam corporis Christi, secundum cujus modum proprie et directe est in hoc sacramento corpus Christi, talis distantia partium est in corpore Christi vero; sed non secundum hanc distantiam comparatur ad hoc sacramentum, sed secundum modum substantias. "

Haec ille.

Ex quibus apparet : Primo, quod quantitas corporis Christi nullo modo est terminus transsubstantia-tionis sacramentalis, primus aut secundus, nec mediatus aut immediatus; cujus oppositum supponit argumentum. Secundo, quod quantitas illa nullo modo est in sacramento virtute conversionis substantialis aut accidentalis. Tertio, quod illa quantitas nullum de per se habet ordinem nec aliquam comparationem ad dimensiones panis, quae sit respectus de genere ubi, aut situs, aut contactus, aut sit positio aut alia consimilis habitudo quae sit de per se et proprie quantitatis ad quantitatem, plus quam substantia corporis Christi habeat ad dictas dimensiones, vel anima Christi ad illas. Quarto, quod quantitas corporis Christi dat illi corpori esse quantum et divisibile, et situm naturalem partium in loto; non tamen dat ei situm partium in loco, qui est de speciali genere situs. Quinto, quod illa quantitas est in dicto sacramento quantitative, hoc est, quoad modum consequentem quantitatem in ordine totius ad partes, et talis accidentis ad suum subjectum, scilicet situm de genere quantitatis; non tamen est ibi quantitative quantum ad modum consequentem quantitatem in ordine ad continens separatum, quod est situs de praedicamento situs. Sexto, quod primus situs, vel positio, est inseparabilis a quantitate, scilicet ordo partium in toto; non autem secundus, scilicet ordo partium in loco extrinseco; potissime ubi quantitas dimensiva est in aliquo loco per accidens, et mediante substantia, et per miraculum divinum, ut saepe dictum fuit. - QUAESTIO 11. Dicitur secundo, ad argumentum, quod neutra probatio antecedentis assumpti procedit contra conclusionem.

Non quidem prima. Quia, in utroque casu ibidem posito, quantitas est proprie terminus productionis, scilicet creationis, aut generationis, et non solum concomitatur terminum productionis; et ideo nil mirum si in utroque casu quantitas habet utrumque situm, et utrumque modum quantitativum, scilicet extendere subjectum, et occupare locum. Sed secus est in proposito nostro.

Similiter nec valet secunda probatio. Quia, ut dictum est, in Eucharistia quantitas non est tanquam secundus terminus conversionis, aut lrans-substantiationis, aut cuiuscumque productionis vel mutationis; nec proprie est ibi virtute alicujus talis actionis; sed mere per accidens, ex concomitantia subjecti. Et ulterius, in Eucharistia non variatur natura, nec aliquid naturale quantitati : quia non est sibi naturale habere comparationem ad dimensionem extrinsecam, vel locum, sub quo non est per se, nec ratione sui, sed solum ex concomitantia subjecti, ut saepe dictum fuit in probatione secundae conclusionis. Ad secundum, negatur consequentia principalis. Quia terminus a quo conversionis, scilicet substantia panis, erat in loco ratione propriarum dimensionum, et consequenter erat ibi quantitative utroque modo; sed terminus ad quem non est in dicto loco ratione propriarum dimensionum, sed ratione dimensionum panis; aliter autem est aliquid in loco ratione propriarum dimensionum, et aliter ratione dimensionum non sibi inhaerentium, sed separatarum. De hoc sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 2, in solutione secundi tertia; quaestiunculae, sic dicit : " Quia dimensiones corporis Christi non sunt ibi ex vi sacramenti, sed solum ex eo quod inseparabiliter concomitantur substantiam, constat quod contrario ordine sunt ibi dimensiones propriae corporis Cbristi, et dimensiones corporis locati in loco. Corporis enim locati substantia non habet ordinem ad locum nisi mediantibus dimensionibus; et ideo, quia dimensiones corporis locati non possunt esse simul cum aliis dimensionibus, sequitur quod ex consequenti substantia corporis locati non possit esse simul cum aliis dimensionibus separatis, nec in alio corpore exsistentibus. Sed hic e contrario substantia corporis Christi ordinatur per se immediate ad hoc quod sit sub sacramento, et dimensiones ejus propriae ex consequenti et per accidens. Substantia autem, ex hoc quod est substantia, non prohibetur esse cum dimensionibus quibuscumque, sive conjunctis sibi, sive separatis, aut exsistentibus in alio subjecto; sicut substantia angeli potest esse simul ubi est aliud corpus. Et ideo corpus Christi potest esse sub dimensionibus panis cum propria quantitate, ii

Ha?c ille.

Item, art. 3, in solutione ad tertium tertiae quaestiunculae, sic dicit : " Spiritum convenit esse totum in toto, et in qualibet parte; quia non habet quantitatem, nec substantia ejus a quantitate dependet. Corpus autem Christi, quamvis in se consideratum non absolvatur a propria quantitate, tamen non comparatur ad hostiam sub quaest, secundum propriam quantitatem; et ideo non est spiritus; sed participat, quantum ad aliquid, proprietatem spiritus, secundum comparationem ad species sub quibus continetur. "

Haec ille.

Item, art. 1, in solutione quinti, sic dicit : " Nullum corpus comparatur ad locum nisi mediantibus dimensionibus quantitativis; et ideo ibi est corpus aliquod ut in loco, ubi commensurantur dimensiones ejus dimensionibus loci. Et, secundum hoc, corpus Christi est in uno loco tantum, scilicet in coelo. Sed quia conversa est in corpus Christi substantia panis, quae prius erat in hoc loco determinato mediantibusdipiensionibussuis, quae manent transsubstantiatione facta, ideo manet locus, non quidem babens immediate ordinem ad corpus Christi secundum proprias dimensiones, sed secundum dimensiones panis remanentes, sub quibus succedit corpus Christi substantioe panis; et ideo non est hic ut in loco, per se loquendo, sed ut in sacramento, non solum significante, sed continente (a) ipsum ex vi conversionis factae in ipsum, etc. "

Haec ille, ut in proecedenti quaestione (concl. 2) allegatum fuit. Ad tertium patet responsio per praedicta. Conceditur enim quod corpus Christi sub sacramento habet situm de genere quantitatis. Unde sanctus Thomas, ubi supra (4. Senteni., dist. 10, q. 1), art. 3, in solutione secundi tertiae quaestiunculae, sic dicit : " Confusio opponitur ordini partium, qui (6) pertinet ad rationem situs. Et quia corpus Christi non est situaliter sub sacramento, ideo non sequitur ibi aliqua confusio partium ex hoc quod in quolibet signato hostiae est totum corpus, et quaelibet pars ejus. Quamvis enim non sit accipere ordinem partium corporis Christi secundum comparationem ad partes hostiae, tamen est accipere ordinem ipsarum partium ad invicem in corpore Christi secundum propriam quantitatem. "

Haec ille.

Ex quibus, et multis aliis superius allegatis in praesenti distinctione, patet quomodo quantitas corporis Christi est in Eucharistia quantitative, et quomodo non; et quem situm habet, et quem non; et quomodo modus essendi sub sacramento est super, vel praeter, vel contra naturam, et quomodo non; hoc addito, et semper praesupposito, quod semper divina virtus novos modos essendi potest dare tam substantioe corporis Christi quam suae dimensioni, qui tamen modus non repugnat naturae illarum, nec NTENTIAllUM convenit eis nisi tantum secundum potentiam obedientialem, et non secundum naturalem potentiam passivam. Et hoc sufficit ad argumenta Scoti. III. Ad argumenta Aureoli. - Ait primum Aureoli contra eamdem conclusionem, dicitur primo, quod in Eucharistia non totaliter absolvitur quantitas a legibus quantitatis, nec ab aliquo silii necessario convenienti intrinsece, sed a quodam respectu extrinsecus adveniente, vel a quodam effectu accidentali.

Dicitur secundo, quod, posito quod quantitas absolvatur ibi a quadam lege extrinseca, hoc non est totaliter, nec principaliter, nisi a virtute divina efficiente, et non ex concomitantia substantiis, nec ex aliquo creato; licet aliqua negatio vel respectus sit dispositio ad illam absolutionem, puta quod quantitas non est in Eucharistia tanquam terminus conversionis, nec virtute sacramenti, sed ex inseparabili inhaesione et concomitantia subjecti.

Dicitur terlio, quod instantia, vel similitudo adducta de quantitate interminata, non est ad propositum, secundum praedicta. Tum quia dimensiones interminatae, vel quantitas interminata concomitatur formam substantialem in materia, tanquam terminus productus vel comproductus per generationem terminatam ad formam substantialem, aut per aliam productionem vel mutationem praeviam aut subsequentem generationem, et non mere per accidens; non sic est de quantitate corporis Christi in Eucharistia. Tum quia illae dimensiones sunt in materia virtute mutationis; non sic in Eucharistia, in qua nulla quantitas vere et realiter producitur, nec vere aliquid in quantitatem convertitur, nec ad Eucharistiam realiter movetur aliqua quantitas. Et multae aliae dissimilitudines adduci possunt; potissime quia in qualibet generatione simplici prius dispositive est conversio quantitatis in quantitatem, quam unius formae substantialis in aliam. Quid autem sentiendum sit de dimensionibus interminatis, diffuse dictum fuit, 2. Sentent. (dist. 18, q. 1), et forte in sequentibus adhuc dicetur. Ad secundum dicitur primo, quod positio nostra non dicit quod substantia sit in Eucharistia omnino absoluta in se et intrinsece a legibus quantitatis, cum ponat substantiam corporis Christi habere esse quantum et divisibile, et ordinem partium in toto, et distinctionem partium organicarum; sed dicit quod absolvitur a quadam secundaria lege quantitatis, quae est, per quantitatem comparari ad locum, et habere situm localem, et ordinem partium in loco. Haec enim proprietas non necessario consequitur quantitatem nec ejus subjectum, nisi quando quantitas primo et per se habet ordinem ad locum vel ad dimensiones exteriores, ut saepe dictum fuit; cujus oppositum est in Eucharistia. - Dicitnr secundo, quod illo modo quo quantitas corporis Christi in Eucharistia absolvitur a lege vel proprietate extrinseca, illo modo absolvitur a divisibilitate extrinseca : quia scilicet non concluditur loco, et habet quemdam modum indivisibilitatis et spiritualitatis in ordine ad extrinsecum, ut dictum fuit de substantia, prius. Sed sicut non absolvitur a lege intrinseca quantitatis, ita nec ab intrinseca divisibilitate; nec habet intrinsecam indivisibilitatem in se, nec in ordine ad subjectum proprium. Ad lertium patet responsio per praedicta. Concludit enim unum concessum a nobis, scilicet quod quantitas corporis Christi dat ei omnem effectum formalem quem quantitas dat suo subjecto intrinsece. Non tamen concludit quod det ei respectum de genere ubi, aut situs, in ordine ad Eucharistiam aut ad locum Eucharistiae, ut saepissime replicatum fuit. Ad quartum patet per idem. Conceditur enim quod substantia corporis Christi, ut in sacramento, habet divisibilitatem, et partes, et situm partium in toto, de genere quantitatis; et sic est ibi quantitative aliquo modo. Non autem habet divisibilitatem aut situm in ordine ad species Eucharistiae, nec ad locum earum; et sic aliquo modo est ibi non quantitative, et indivisibiliter, et modo spirituali, in ordine ad extrinsecum, modo prius exposito. Ad argumentum contra quaestionem (a), respondet sanctus Thomas, 3 p., q. 76, ari. 1, in solutione primi, dicens : a Quia conversio panis et vini non terminatur ad divinitatem, vel ad animani Cbristi, consequens est quod divinitas, vel anima Christi, non sit in hoc sacramento ex vi sacramenti, sed ex reali concomitantia. Quia enim divinitas corpus assumptum nunquam deposuit, ubicumque est corpus Christi, necesse est et ejus divinitatem esse. Et ideo in hoc sacramento necesse est esse divinitatem Christi, concomitantem ejus corpus. Unde in symbolo, vel synodo Ephesina (6), legitur : Participes efficimur corporis et sanguinis Christi, non ut communem carnem percipientes, nec (7) utri sanctificati et Verbo conjuncti secundum (S) divinitatis unitatem, sed vere vivificatricem, ei ipsius Verbi propriam factam. Anima vero realiter fuit separata a corpore in triduo. Et ideo, si in illo triduo mortis fuisset hoc sacramentum celebratum, non fuisset ibi anima, nec ex vi sacramenti, nec ex reali concomitantia. Sed quia Christus resurgens ex mortuis jam non moritur, ut dicitur, Roman. 6(v. 9), anima ejus semper est realiter carni unita. Et ideo in hoc sacramento est (SJ Act. Concilii Ephesini, part. 1, cap. 26; Episl. Cyrilli ad Nestor., cap. 6.

Cfr. can. Necessarie, dist. 2, de Cons.

,Sj secundum.

sed Pr. corpus Christi ex vi sacramenti, anima autem ex reali concomitantia. " - Haec ille. Et haec de questione sufficiant. De qua benedictus sit Deus. Amen.