ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES 5 1.

Ad argumenta contra primam conclusionem I. Ad argumenta Aureoli.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem, Ad primum Aureoli contra primam conclusionem, dicitur quod illud non aliud concludit nisi quod nullus homo potest dispensare super pluralitate simultanea uxorum; non autem concludit quin Deus super hoc possit dispensare, nec quin ejus auctoritate pluralitas uxorum aliquando fuerit, aut in futurum possit esse licita. Et ad hunc intellectum arguit Petrus de Palude, dist. 33, q. 1 , art. 1, concl. 3, quod, "jn lege nova, de nullius licentia, talis pluralitas liceat, etiam uxore sterili consentiente, et Papa dispensante. " Quod dicit patere tripliciter. " Primo, per illud quod habetur, Matth. 19 (v. 9) : Quicumque dimiserit uxorem, et aliam duxerit, mcechatur. Si ergo, dimissa uxore, non licet aliam ducere, multo minus ipsa retenta : quia magis licet habere unam uxorem post aliam, quam duas simul. Sed ad hoc dicunt quidam, quod loquitur quando, uxore dimissa, ipsa invita, in ejus praejudicium alia superinducitur; non autem quando hoc fit ipsius voluntate. Sed haec solutio non valet. Quia plus licet facere viro contra bonum matrimonii, uxore fornicante et invita, quam non fornicante et voluntaria : quia, ipsa fornicante et invita, licet viro intrare religionem, vel suscipere sacramentum ordinis, si non est bigamus, etiam si illa sit suspecta de incontinentia, sicut patet per effectum; non tamen de licentia ipsius castae hoc licet. Si ergo, uxore fornicante, non licet aliam superinducere, etiam si ipsa est sterilis, multo minus nec ipsa licentiante.

Secundo. Quia Christus reduxit matrimonium ad primam ejus institutionem, quando dixit (Matth. 19, v. 8) : Ab initio non fuit sic. Sed tunc dicium est (Genes. 2, v. 24) : Erunt duo in carne una, non tres, vel quatuor; et adhaerebit uxori suae, non duabus, vel tribus. Ergo contra hoc non valet assensus privatorum, nec dispensatio hominis.

Sed ad istam rationem dicunt quidam, quod natura humana fuit primitus instituta non solum quantum ad ea quae sunt necessiiatis, sed quantum ad multa qua? sunt perfectionis : sicut matrimonium tunc fuit institutum secundum statum suum optimum ; a quo tamen, si deficeret, non propter hoc esset malum aut illicitum ; non enim omne quod deficit ab optimo, est malum ; est enim in bonis dare bonum et melius, sicut in malis est dare malum et pejus. Optimus ergo status matrimonii est unius cum una; sed non est malus unius cum pluribus, si subsit causa. Non esset ergo omnino contra rationem, si quis diceret quod, si Papa dispensat in solemni voto continentiae propter bonum commune, sic et in proposito.

Sed advertendum quod istud non semper licuit. Unde ante Ahraham non fuit dispensatum ; necab Ahraham usque ad Moysen sine inspiratione (") ad patres; unde Abrabam simul habuit Sarai et Agar, Deo dispensante. Sed non fuit dispensatum cum aliis a genere Ahraham : quia non solum propter multiplicationem sobolis (alias ante diluvium aut statim post fuisset concessum, cum nec filiis Noe nec Lamech licuerit); sed propter augmentum cultus divini, quod non erat in aliis gentibus, sicut et circumcisio. Item, a Moyse usque ad Christum non solum licuit (a) nec ab Ahraham usque ad Moysen sine inspiratione. - unde ad Ahraham usque ad Moysen non fuit inspiratio nisi Pr. regibus, immo etiam sacerdotibus, quia de utraque tribu Christus erat nasciturus; et Salomoni, de quo Christus erat nasciturus, Moyses legislator non prohibuit, sicut nec fecit Helcana, sub lege, qui non erat de tribu regali, nec etiam sacerdotali; et, Deuteronom. 21, de uxore odiosa et dilecta agendo, supponitur tunc licitum fuisse habere plures uxores, puta propter sterilitatem; sed (a) magis fit mentio de rege, qui plures potest tenere. In lege autem evangelica, nunquam licuit, nec licebit. Nec Judaeis nec aliis modo licet. Lege autem civili, eum qui binas uxores habuerit, concomitatur infamia. Unde nunquam (6) licuit, nisi propter multiplicationem divini cultus,qui tunc fiebat per carnis propagationem. Unde, cum modo fit multiplicatio cultus divini per generationem spiritualem, inde est quod matrimonia restringenda sunt, et non amplianda.

Tertia ratio specialis quare minus potest hoc fieri nunc quam tunc, est, quia, sicut sponsalia communi consensu facta, auctoritate Ecclesiae dissolvuntur, ut alias copulas requirunt, quia non est ibi aliquod vinculum sacramenti; sic(j), ante legem novam, non erat aliquod vinculum reale in matrimonio, sed pura relatio rationis. Sicut ex hoc quod aliquis dat se in servum, aquo potest manumitti et liber fieri; sic, in sacramentis illius legis, nec character, nec aliquid hujusmodi imprimebatur. Et ideo, nisi quia matrimonium erat a Deo institutum, propria voluntate potuisset dissolvi. Unde, secundum leges Gentilium (8), qui considerabant matrimonium solum ut quemdam contractum, indifferenter sibi poterant dare libellum repudii. Sed quod Deus conjunxit, homo non separet. Unde non licebat nisi Dei auctoritate, non propter vinculum reale, sed Dei ordinatione, qui nolebat matrimonium dissolvi, nec plures uxores simul haberi, nisi dispensative. Nunc autem, sicut in aliis sacramentis imprimitur character indelebilis, sic et in matrimonio vinculum usque ad mortem naturalem vel civilem. Unde, quia ligamen manens impedit cum alia contrahere, Papa (s), qui hoc ligamen amovere non potest, dispensare non potest, s

Haec Petrus, in forma; et bene, et conformiter sancto Thomae, dist. 33, q. 1, art. 2, in solutione quarti argumenti, ubi sic dicit: ((Veniente Christo, fuit tempus plenitudinis gratiae Christi, per quam cultus Dei in omnes gentes spirituali propagatione diffusus est. Et ideo non est eadem ratio dispensationis nunc, quae erat ante Christi adventum , quando cultus Dei propagatione carnali multi-plicabaturetconservabatur. b

Haec ille.

Item,ibidem, in solutione secundi, sic dicit: "In quadam decreta) sed. - vel si Pr. tali, De divortiis (cap. Gaudemus), dicitur quod nunquam licuit alicui habere plures uxores sine dispensatione per divinam inspirationem habita. Nec tamen talis dispensatio datur contra rationes quas Deus naturae inseruit, sed praeter eas : quia illae rationes non sunt ordinatae ad semper, sed in pluribus; sicut etiam non est contra naturam quando aliqua accidunt in rebus naturalibus miraculose, praeter ea quae frequenter solent evenire. "

Haec ille. Ad intellectum hujus solutionis facit probatio secundae partis hujus conclusionis; et similiter illud quod dicit sanctus Thomas, dist. 33, q. 2, art. 2, in solutione primae quaestiunculae, ubi sic dicit : " Dispensatio in praeceptis, praecipue quae sunt aliquo modo legis naturae, est sicut mutatio cursus rei naturalis. Qui quidem potest mutari dupliciter. Uno modo, ex aliqua causa naturali, per quam alia causa naturalis impeditur a cursu suo; sicut est in omnibus quae in minori parte casualiter accidunt in natura; sed per hunc modum non variatur cursus rerum naturalium quae sunt semper, sed quae frequenter. Alio modo, per causam penitus supernaturalem, sicut in miraculis; et hoc modo potest mutari cursus naturalis non solum qui est ordinatus ut sit frequenter, sed etiam qui est ordinatus ut sit semper; ut patet in statione solis tempore Josue, et reditu ejus tempore Ezechiae, et de eclipsi miraculosa tempore passionis Christi. Haec etiam ratio dispensationis in praeceptis legis naturae quandoque est in causis inferioribus; et sic dispensatio cadere potest supra secunda praecepta legis naturae, non autem supra prima; quia illa sunt quasi exsistentia semper. Aliquando autem est tantum in causis superioribus; et tunc potest esse dispensatio divinitus, etiam contra prima praecepta legis naturae, ratione alicujus divini mysterii significandi vel ostendendi; sicut patet de dispensatione praecepti Abrahae facti de occisione filii innocentis. Tales autem dispensationes non fiunt communiter ad omnes, sed ad aliquas singulares personas, sicut etiam de miraculis accidit. "

Haec ille.

Et applicat ad separabili-tatem matrimonii, et pluralitatem uxorum. Ex quibus patet ad primum argumentum. Ad secundum dicitur quod, si major intelligatur universaliter,tam de praesenti quam de praeterito(a), falsa est : quia nulla lege fuit permissa pluralitas maritorum, sicut fuit permissa pluralitas uxorum ; ideo non est omnimoda aequalitas hinc.et inde. De hoc beatus Thomas, dist. 33, q. 1, art. 1, arguit sic, octavo loco : " De lege naturae est,Quod tibi non vis fieri, alteri ne feceris. Sed vir nullo modo vellet quod uxor alium virum haberet. Ergo vir contra legem naturae faceret, si aliam uxorem superinduceret. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : DISTINCTIO XXXIII, ET NOVEM SEQUENTES. - QUAESTIO I. a Illud, inquit, praeceptum, Quod libi non vis fieri, alteri ne feceris, intelligi debet, eadem proportione servafa. Non eninv si praelatus non vult sibi resisti a subdito, ipse subdito resistere non debet. Et ideo non oportet quod ex vi illius praecepti, si vir non vult quod uxor sua habeat alium virum quod ipse non habeat aliam uxorem : quia unum virum habere plures uxores, non est contra prima praecepta legis naturae; sed unam uxorem habere plures viros, est contra prima praecepta legis naturae, eo quod per hoc, quantum ad aliquid, totaliter tollitur, et, quantum ad aliquid, impeditur bonum prolis, quod est principalis finis. In bono enim prolis intelligitur non solum procreatio, sed etiam educatio. Ipsa autem procreatio prolis, etsi non totaliter tollatur, quia contingit post primam impraegnationem iterum mulierem impraegnari, ut dicitur, 7. de Animalibus (cap. 4), tamen multum impeditur : quia vix potest accidere quin corruptio accidat quantum ad utrumque foetum, vel quantum ad alterum. Sed educatio totaliter tollitur : quia ex hoc quod una mulier haberet plures maritos, sequeretur incertiludo prolis respectu patris, cujus cura necessaria est in educando. Et ideo nulla lege aut consuetudine est permissum unam uxorem habere plures viros, sicut e converso. "

Haec ille. Ad tertium respondet sanctus Thomas ibidem (dist. 33, q. 1, art. 1). Arguit enim sic, septimo loco : i( Contra legem naturae est quod homo se ad impossibile obliget; et ut quod uni datum est, alteri detur. Sed homo contrahens cum una uxore, sui corporis ei potestatem tradit, ut sit necesse reddere debitum cum petierit. Ergo contra legem naturae est, si postea alteri potestatem sui corporis tradit : quia non potest simul utrique reddere debitum, si simul peterent. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod vir per matrimonium non dat sui corporis potestatem uxori quantum ad omnia, sed solum quantum ad illa qua? matrimonium requirit. Non autem requirit matrimonium ut quolibet tempore uxori petenti debitum vir reddat, nisi quantum ad illud ad (a) quod principaliter est institutum, scilicet bonum prolis, scilicet quantum sufficit ad impraegnationem. Requirit autem hoc matrimonium, inquantum est remedium institutum, quod est secundarius illius finis, ut quolibet tempore petenti debitum reddatur. Et sic patet quod accipiens plures uxores non se obligat ad impossibile, considerato principali fine matrimonii. Et ideo pluralitas uxorum non est contra prima praecepta legis naturae. "

Haec ille.

Ex quibus patet solutio ad argumentum Aureoli; quia ex hoc quod vir haberet plures uxores, non obligaretur ad nulli reddendum debitum. Ad quartum dicitur quod habere intensissimam amicitiam ad uxores, non est principalis finis matrimonii, sed secundarius. Et ideo, ex dispensatione Dei, potest contrahi matrimonium sine tali intensissima amicitia. Sufficeret enim quod habens plures uxores, quamlibet diligeret intensius aliis non suis uxoribus, licet nullam diligeret intensissime, vel non utramque intensissime diligeret. Ad hoc intelligendum facit dictum sancti Thomae, in simili proposito, dist. 33, q. i, art 2, ubi arguit sic, quinto loco : " In dispensatione non debet praetermitti majus bonum propter minus bonum. Sed fides et sacramentum, quae non videntur posse servari in matrimonio quo unus vir pluribus conjugibus conjungitur, sunt meliora quam prolis multiplicatio. Ergo intuitu hujus multiplicationis dispensatio predicta fieri non debuisset, j Ecce argumentum. Sequitur responsio: n Dicendum, inquit,quod proles, secundum quod est bonum matrimonii, includit iidem ad Deum servandam : quia, secundum quod proles exspectatur ad cultum Dei educanda, ponitur matrimonii bonum. Fides autem ad Deum servanda, est potior quam fides uxori servanda, quae ponitur bonum matrimonii, et quam significatio quae pertinet ad sacramentum, quia significatio ad fidei cognitionem ordinatur. Et ideo non est inconveniens, si, propter bonum prolis, aliquid detrahitur aliis duobus bonis. Nec tamen omnino tolluntur : quia etiam fides manet ad plures, et sacramentum aliquo modo; quia, quamvis non significetur conjunctio Christi ad Ecclesiam inquantum est una, significatur tamen distinctio graduum in Ecclesia per pluralitatem uxorum; qu;e quidem est non solum in Ecclesia militante, sed etiam in triumphante; et ideo illorum matrimonium significabat conjunctionem Christi ad Ecclesiam, non solum militantem, ut quidam dicunt, sed etiam triumphantem, ubi sunt diversae mansiones. "

Haec ille. Ad quintum dicitur quod ratio illa probat quod pluralitas uxorum est contra secundaria principia juris naturae, non autem contra primaria. Pro cujus intellectu, sciendum quod sanctus Thomas, ubi supra (dist. 33, q. 1), art. A, arguit sic, quarto locelli Jus naturale est quod natura omnia animalia edocuit,ut dicitur in principioDigestorum (leg.l,tf, de Just. et Jure). Sed natura non docuit hoc omnia animalia, quod sit una unius; cum unus mas, in multis animalibus, pluribus feminis conjungatur. Ergo non est contra legem naturae habere plures uxores, l Ecce argumentum. Sequitur responsio : o Dicendum, inquit, quod jus naturale multipliciter accipitur. Primo modo enim jus aliquod dicitur naturale ex principio, quia scilicet a natura est inditum; et sic diffinit Tullius, in 2. Rhetoricae, dicens : Jus naturx est quod non opinio genuit, sed quaedam innata vis inseruit. Et quia etiam in rebus naturalibus dicuntur aliqui motus naturales, non quia sint ex principio intrinseco, sed quia sunt ex principio superiori movente, sicut motus qui sunt in elementis ex impressione corporum coelestium, naturales dicuntur, ut dicit Commentator, 3. Coeli (com. 28); ideo ea quae sunt de jure divino, dicuntur esse de jure naturali, cum sint ex impressione et infusione superioris principii, scilicet Dei. Et sic accipitur ab Isidoro, qui dicit quod jus naturale est quod in lege et Evangelio continetur (a.). Tertio modo dicitur jus naturale non solum a principio, sed a materia, quia de naturalibus est. Et quia natura contra rationem dividitur, a qua homo est homo, ideo, strictissimo modo accipiendo jus naturale, illa quae ad homines tantum pertinent, etsi sint de dictamine rationis naturalis, non dicuntur esse de jure naturali, sed illa tantum quae naturalis ratio dictat de his quae sunt homini aliisque animalibus communia. Et sic datur dicta diffinitio, scilicet : Jus naturale est quod natura omnia animalia docuit. Pluralitas ergo uxorum, quamvis non sit contra jus naturale acceptum terlio modo, est tamen contra jus naturale secundo modo acceptum, quia jure divino prohibetur; et etiam contra jus naturale primo modo acceptum, quia natura dictat animali cuilibet secundum modum convenientem suae speciei; unde etiam quaedam animalia, in quibus ad educationem prolis requiritur sollicitudo utriusque, scilicet maris et feminae, naturali instinctu servant conjunctionem unius ad unum, sicut patet in turture et columba, et hujusmodi. " - Haec ille.

- Ex quibus patet ad argumentum. Item, ibidem, nono loco, arguit sic : " Quidquid est contra naturale desiderium, est contra legem naturae. Sed zelus viri ad uxorem, et uxoris ad virum, naturalis est; quia in omnibus invenitur. Cum ergo zelus sit amor non patiens consortium in amato, videtur quod contra legem naturae sit quod plures uxores habeant unum virum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod naturalis inclinatio in appetitiva sequitur naturalem conceptionem in cognitiva. Et quia non est. ita conti-a naturalem conceptionem quod vir habeat plures uxores, sicut uxorem habere plures viros, ideo affectus uxoris non ita refugit consortium in viro, sicut e converso. Et ideo, tam in hominibus quam in aliis animalibus, invenitur major zelus maris ad feminam quam econtra. "

Haec ille. Finaliter dicitur quod, dato quod rationes praecedentes probarent quod pluralitas uxorum esset contra prima principia juris naturalis, ex hoc non posset concludi quin Deus in tali pluralitate posset dispensare, sicut patet in solutione primi; sed (a) Cfr. Dict. Grat. init. D. 1. - Haec verba non sunt Isidoro attribuenda, bene vero Gratiano, qui ea praemisit canoni ex dictis Isidori (5. Ethymolog., cap. 2) confecto. solum quod nullus homo in hoc posset dispensare. Et ideo ista quinque argumenta in nullo vulnerant conclusionem. II. Ad argumenta Durandi et aliorum.

Ad argumenta secundo loco inducta contra eamdem conclusionem, per oppositum ad praecedentia, nunc dicendum est. Et Ad primum quidem, dicitur quod pluralitas uxorum, licet non de per se habeat impedire pacem domus, et in aliquo casu possit compati pacem, tamen, pro statu naturae corruptae, ut in pluribus, impedit pacem familiae, et raro eam patitur, cum pariat zelotipiam, et multa alia inconvenientia et defectus eam concomitentur, ut patet in probatione conclusionis. Ars autem et lex non solum considerant ea quae sunt per se, verum etiam ea quae accidunt ut in pluribus. Et ad hoc faciunt argumenta Aureoli, et ea quae dicta sunt in probatione primae partis conclusionis hujus; potissime quia compati-bilitas pacis et pluralitatis non contingit sine corporis et animae virtute, quae non inest homini a natura, immo pauci ad eam etiam cum exercitio attingunt; ideo naturalis inclinatio talem pluralitatem refugit, et aliqualiter detestatur. Ad secundum dicitur, negando antecedens, cum sit expresse contra Philosophum, 8. Ethicorum, cap. 12, ubi sic dicit : Viro autem et uxori amicitia secundum naturam videtur exsistere. Homo enim natura animal conjugale magis quam politicum, et quanto prius et necessarium magis domus civitate, et (iliorum procreatio communis animalibus. Aliis quidem ergo animalibus intantum communicatio est. Homines autem non solum procreationis (iliorum gratia cohabitant, sed etiam eorum quae in vitam. Confestim enim divisa sunt opera, et sunt altera viri et uxoris. Sufficiunt ergo ad invicem, ad commune ponentes propria.

Haec ille.

Ad dictum vero Augustini, dicitur quod intelligendum est pro statu innocentiae. Secus autem est pro statu naturae tali gratia destitutae, et sibi derelictae, in quo aliqua opera multo convenientius fiunt per feminam quam per marem. Ad tertium dicitur quod illud argumentum probat quod ex divina dispensatione licuit habere plures uxores, non autem quod auctoritate propria, alias cuilibet nunc liceret, si argumentum valeret, habere plures uxores. In praeceptis enim naturae non solum primariis, sed etiam secundariis, solus Deus potest dispensare, et praesertim in matrimonio, quod non solum est naturae officium, sed etiam legis Dei sacramentum, requirens ad sui complementum tria bona, scilicet prolem, fidem et sacramentum, quorum secundo aliqualiter repugnat pluralitas uxorum, ut supra dictum est (ad quartum Aureoli). Talis etiam pluralitas jure divino prohibetur, ut dictum est in solutione quinti Aureoli. DISTINCTIO XXXIIl, ET NOVEM SEQUENTES. - QUAESTIO I. Ad quartum dicitur primo, quod dispensatio de pluralitate uxorum primo facta fuit per internam inspirationem, et secundario per exemplum sanctorum patrum derivata est ad alios fideles duntaxat, ut dictum est in probatione secundae partis primae conclusionis. De hoc sanctus Thomas, dist. 33, q. i, art. 2, ubi arguit sic, tertio loco : cr Si aliquid est licitum ex dispensatione, hoc non licet nisi in illis in quibus dispensatio fit. Non autem legitur aliqua dispensatio communis in lege cum omnibus facia. Cum ergo omnes communiter qui volebant, plures uxores acciperent (a) in veteri testamento, nec ex hoc reprehendantur in lege aut prophetis, videtur quod non fuerit ex dispensatione licitum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod qualis est lex, talis debet esse dispensatio legis. Et quia lex naturae est in cordibus impressa, non oportuit dispensationem eorum quae ad legem naturae pertinent, lege scripta dari, sed per internam inspirationem fieri. "

Haec ille.

Cum autem dicit arguens, quod, si talis dispensatio innotuit posterioribus exemplo priorum, tunc aeque innotuit infidelibus sicut fidelibus; ergo, etc;

dicitur quod fidelibus innotuit exemplo priorum, et verbo atque doctrina patrum, quod talis pluralitas uxorum in populo Dei erat licita; infidelibus autem non sic innotuit. Ideo, si infideles imitati sunt exemplum sanctorum patrum, non excusantur a peccato; quia dispensatio illa ad eos non se extendebat, sed tantum ad populum Dei. Dicitur secundo, quod non est inconveniens quod omnes infideles plures uxores habentes in hoc peccaverint; nec quod ratio naturalis in eis circa hoc obscurata fuerit; quia circa multa alia, et deteriora, et graviora, errabant contra legem naturae. De hoc sanctus Thomas, ubi supra (dist. 33, q. 1), art. 3, q 1, in solutione primi, sic dicit : " In Gentilibus, quantum ad multa, lex naturae offuscata erat; unde accedere ad concubinam malum non reputabant, sed passim fornicatione quasi rs licita utebantur. " Item, ibidem, arguit sic, secundo loco : " Jus positivum a jure naturali profectum est, ut dicit Tullius (lib. 2, de Invent.). Sed, secundum jus positivum, simplex fornicatio non prohibebatur; immo potius in paenam, secundum antiquas leges, mulieres lupanaribus tradenda? condemnabantur. Engo habere concubinam non est contra legem naturae. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : i Dicendum quod ex praedicta obscuritate in quam ceciderunt Gentiles, Deo debitam gloriam non reddentes, ut dicitur, Romanor. 1 (v. 21), lex illa processit, et non ex instinctu legis naturae; unde, praevalente religione christiana, lex illa extirpata est. J - Haec ille. - Ibidem etiam dicit, in solutione tertiae quaestiunculae, quod habere concubinam proprie dictam est contra prima praecepta legis naturae, quae non recipiunt dispensationem; habere autem plures uxores est contra secundaria praecepta legis naturae quae sunt dispensabilia. Unde nil mirum si Gentiles errabant circa secundaria praecepta, cum errarent circa primaria. Ad quintum dicitur quod illa opinio ibidem recitata, falsa est, et multum improbabilis, ut ostendit Petrus de Palude (dist. 33, q. 1), dicens : a Communis opinio habet quod nec de consensu alterius, nec propter sterilitatem, unquam licuit habere plures uxores, nisi divina dispensatione. Quod probatur. Quia non plus juris habet vir in uxorem quam econtra, quoad essentialia matrimonii; nec plus indiget prole mulier quam vir. Sed nunquam de licentia viri sterilis licuit uxori ducere alium virum. Ergo nec e convei-so; licet unum sit gravius alio, et innaturales. Quia non solum naturale, sed nec jus publicum privatorum pactionibus tolli vel mutari potest (sicut alibi dicitur) et multo minus jus divinum. Unde, si uxorem plures viros habere non potest fieri licitum per quodcumque pactum, quia est contra finem matrimonii, ut est naturale a natura generis, ergo nec virum habere plures uxores : quia contra finem matrimonii, quod est bonum fidei; et contra societatem, secundum quod est naturale a natura speciei; et contra bonum sacramenti, quia Christus est sponsus unius sponsae; licet non aeque sicut primum. "

Haec Petrus, et bene, praesertim loquendo de contrahentibus matrimonium simpliciter, et transferentibus totam potestatem corporis in alterum, et non ad tempus determinatum. Quod addo, quia aliter contradiceret dictis sancti Thomae recitatis in solutione secundi et tertii argumentorum Aureoli. Ad sextum respondet Petrus (ibid.), dicens quod (( duo non possunt esse domini ejusdem rei in solidum, vel possessores. Unde, si alicui dedi usum in nemore meo, de ejus voluntate possum dare alteri; quia se compatiuntur quod quilibet accipiat suam necessitatem, quod est accipere partem, et non totum; non autem sine licentia ejus, si per hoc paratur sibi praejudicium. Si autem uni dedi (i) usumfructum, de licentia ejus, manente primo usu-fructu, fieri non potest quod alius habeat totum usumfructum, cum in una re non possint esse plures ususfructus, sicut plures usus; quia ususfru-ctus est jus plenum utendi fruendi rebus, salva rerum substantia. Potest ergo inter eos, si primus vult, partiri ususfructus; sed non potest ab utroque in solidum haberi. Sic est in proposito. Quia natura matrimonii est quod conjux habeat plenam potestatem et plenum dominium in corpore alterius. Quando ergo, ducta prima, ducit secundam : aut dat sibi partem potestatis; aut totam. Si totam; ergo VI. - 34 prima desinit esse uxor, quia non potest haberi a duobus in solidum. Si partem; ergo mutatur natura matrimonii, quod solus auctor naturae potest; sicut si acciperet uxorem usque ad Pascha. Propter hoc enim non potest meretrix dare potestatem corporis ad horam,quia illud potest dare in perpetuum: quia natura illius actus est ut congruat fini quem (a) natura intendit ex eo; hoc autem requirit quod totaliter detur, et non partialiter dimidietur. Quando autem unus vovet castitatem de licentia alterius, nullus accipit potestatem ad actus carnales super corpus alterius voventis, nec in parte, nec in solidum; unde non est simile. "

Hi.ec Petrus, et bene; dum tamen intelligatur sine praejudicio illorum quae dicta sunt ad tertium Aureoli, de viro habente plures uxores; aliter falsum diceret Petrus. Ad septimum respondet idem Petrus (ibid.), quod ii cum illis fuit dispensatum per inspirationem, licet non sit scriptum. Magis autem de repudio Agar scripta est dispensatio : quia magis scripta prohibitio separationis, quando dictum est (Genes. 2, v. 24) : Relinquet patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae; ergo non adhaerere casta? sic debuit revelari et scribi; sicut Abrahae fuit per prophetiam Adae revelatum, et postea a Moyse scriptum. Non sic autem non habere plures uxores erat in Scriptura prohibitum ; sed habere plurimas regi fuit postea (6) interdictum. Sicut ergo erat in talibus cordibus scripta prohibitio, sic sufficiebat cordis dispensatio. Et ista solutio est Innocentii, in decretali Gaudemus : quia nihil tam naturale est (y) quam unumquodque dissolvi eo genere quo ligatum est, ut dicitur alibi; unde praeceptum quod habet obligationem ex inspiratione, habet dispensationem ex sola inspiratione. "

Haec Petrus, et bene, et concorditer sancto Thomae, ut patet ex dictis ad quartum. Item, dist. 33, q. 1, art. 3, q 3, in solutione tertii, sic dicit : " Sicut in lege Moysi per dispensationem licebat dare libellum repudii, ad vitandum uxoricidium; ita ex eadem dispensatione licuit Abrahae ejicere Agar, ad significandum mysterium quod Apostolus explicat, Galatar., 4. Quod etiam ille filius haeres non fuit, ad mysterium pertinet, ut ibidem patet, sicut etiam ad mysterium pertinet quod Esau, filius liberae, haeres non fuit, ut patet Romanor. 9. Et similiter propter mysterium factum est ut filii Jacob ex ancillis et liberis nati, haeredes essent, ut dicit Augustinus (tract. 11 in Joanii.): quia Cbristo nascuntur in baptismo filii et haeredes, tam per bonos ministros, quos liberae (3) significant, quam per malos, qui per ancillas significantur. "

Haec ille. Ad octavam respondet idem Petrus (ibid.), quod " pluralitas uxorum prohibita erat lege naturae; et (r) est. - Om. pr. mos ille inolevit ex divina inspiratione vel dispensatione, et non ex naturae corruptione, sicut simplex fornicatio. Ideo, etc. " Et addit Petrus, quod " illa solutio quae datur in quinto argumento ad decretalem Gaudemus, quod nulli licuit nisi sibi fuit divina dispensatione concessum, id est, de dictamine rationis interioris, -non est ad mentem decretalis )).

Haec Petrus, et bene, et concorditer beato Thomae, ut patet ex allegatis in solutione primi argumenti Aureoli de illa decretali. Item, dist. 33, q. 2, art. 2, q 3, arguit sic, secundo loco. " Augu stinus (contra Faustum, lib. 22, c. 47) dicit de duabus uxoribus, quod quando mos erat, peccatum non erat. Sed tempore legis erat talis consuetudo, quod repudiata alium virum ducebat, Deuteron. 24 (v. 2). Igitur, etc. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod in illo verbo Augustini mos non ponitur pro consuetudine, sed pro actu honesto, secundum quod a more dicitur aliquis morigeratus, quia est bonorum morum, et sicut a more philosophia (x) moralis nominatur.))

Haec ille.

Verumtamen, q. 1, art. 1, in solutione secundi, videtur sanctus Thomas aliter sentire. Nam, ibidem, sic dicit : (c Sicut dicit Tullius (2. Rhetoric), res a natura profectas, et a consuetudine approbatas, legum virtus et religio sanxit. Unde patet quod illa quae lex naturalis dictat, quasi ex primis principiis legis naturae derivata, non habent vim coactivam per modum praecepti absolute, nisi postquam lege divina vel humana sancita sunt; et hoc est quod dicebat Augustinus (Contra Faustum, lib. 22, cap. 47 ), quod non faciebant contra praeceptum, quia nulla lege erat prohibitum. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione primi, exponens illud Augustini (ibid.), Quando mos erat, peccatum non erat, etc, sic dicit : " Consuetudo non praejudicat legi naturae quantum ad prima praecepta ipsius, quae sunt quasi communes animi conceptiones in speculativis; sed ea quae ex istis trahuntur ut conclusiones, consuetudo auget, ut Tullius dicit in 2. Rhetoricse, et similiter minuit; et hujusmodi est praeceptum legis naturae de unitate uxoris. "

Haec ille.

In quibus videtur velle quod sola consuetudo excusabat pluralitatem uxorum ab omni peccato, tam fideles quam infideles. Sed dicendum quod ipse loquitur de consuetudine divinitus inspirata tantum. Et quod isto modo intelligat, patet ex his quae dicit, art. 2, quae allegata sunt pro secunda parte conclusionis. Ideo non est contradictio in dictis ejus ad invicem , nec ad dicta Petri de Palude. Ad nonum respondet Petrus (ibid.) quod " sicut Papa, non ex eo quod Papa potest miracula facere, quod est super naturam; sic nec potest in pluralitatem uxorum, quod est contra legem naturalem, dispensare, propter quamcumque necessitatem (puta DISTINCTIO XXXIII, ET NOV ultra mare, ut ibi multiplicentur habitatores; vel, rege habente uxorem, sterilem, propter haere-dem; vel, si regina Sarracenorum vellet cum sua gente converti, si conjugatus quisque eam duceret; quae videntur justae causae); quia non potest vinculum tollere. Nec valet argumentum; quia non est simile. Si enim Papa potest dispensare in voto solemni, hoc est quia illud supra simplex votum non addit nisi aliquid positivum, et mortem civilem; potest autem Papa dispensare in voto simplici, et in omni (a) pure positivo, et in morte civili (puta de servo facere liberum, et monachum vel eremitam cogere ad episcopatum, per quod habet vacare mundo cui abrenuntiaverat). Sed si monachus cum quo dispensat, consummato matrimonio intravit, vivente illa, non potest Papa eum alteri copulare, obstante ligamine, non voto. Si autem solutus erat, vel carnali copula non secuta, profitendo solutus fuit; tunc potest. Sed in isto non mortuo civiliter, nec naturaliter, quamvis ea mortua sit vulva uxoris, non potest dispensare; quia non potest ligamen tollere. "

Haec Petrus; et bene quoad aliqua, puta quod contra legem naturalem est matrimonium carnale dissolvi per hominem. Sed male dicit quoad hoc quod matrimonium spirituale, quod contrahitur per solemnem professionem virginitatis aut continentiae cum Deo, possit per Papam dissolvi; cum secundum matrimonium videatur esse indissolubilius et inviolabilius, cum melius, perfectius et solemnius sit quam primum, ut testatur Apostolus, 1. Corinth., 7, et sanctus Thomas, dist. 38, q. 1, art. 3, q 3, arguendo ad oppositum quaestionis, dicens : " Ille qui facit votum solemne, contrahit matrimonium spirituale cum Deo; quod est multo dignius quam materiale matrimonium, etc. " Et de hoc dicetur in sequentibus, respondendo ad argumenta contra secundam conclusionem. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti. - Ad ea quae objicit Scotus contra secundam conclusionem, dicitur quod secunda solutio ibidem recitata, bona est, et secundum mentem sancti Thomae, ut patet in probatione conclusionis. Et ad improbationem illius solutionis, dicitur quod, posito quod in voto simplici actus voluntatis voventis esset conformis, similis aut aeqiialisactui voluntatis qui est in voto solemni, non tamen actus exteriores ipsius voventis sunt aequales aut consimiles in utroque voto, nec circumstantia? loci, temporis, modi et personarum coram quibus emittitur votum; nec actus interior habet aequalem virtutem obligandi quoad Deum et homines hic et ibi. De praedictis sanctus Thomas, dist. 38, q. 1, art. 2, in solutione (a) et in omni. - Om. Pr. I tertiae quaestiuncula;, sic dicit : " Votum dicitur solemne ex hoc quod habet completam vim obligandi. Ea enim ad rei solemnitatem pertinere dicuntur, quae ei completum esse tribuunt. Votum autem, cum essentialiter sit promissio, complementum suae virtutis accipit sicut et promissio; cujus quidem obligatio tunc completur quando aliquis hoc quod promittit, in praesenti dat, quodammodo ponens eum cui fit promissio, in corporali possessione alicujus rei, unde habere possit quod promittit; sicut si aliquis fructus agri promitteret, et, promittendo, agrum daret; et similiter, si servitium aliquod promitteret, et se in servum daret. Et ideo tunc votum solemnizari dicitur quando aliquis praesentialiter se dat Deo, divinis se servitiis mancipando; quod fit per ordinis sacri susceptionem, et per professionem certae regula? debito modo factam (x), scilicet in manu ejus qui debet recipere, et aliis circumstantiis servatis, quae secundum jura determinantur; alias enim non esset votum solemne, quantumcumque quis profiteretur, quia ex tali professione non fieret sub potestate eorum qui religioni praesunt. j^Haec ille.

Item, ibidem , in solutione secunda; quaestiunculae, sic dicit : " Divisio voti in privatum et solemne, est divisio totius potentialis in partes suas; cujus perfecta virtus est in una suarum partium, in aliis autem quaedam participatio; sicut anima dividitur in rationalem, sensibilem et vegetabilem. Virtus autem voti est obligatio : quae quidem virtus complete est in voto solemni, cujus obligatio nullo casu irritari (6) potest; sed incomplete in voto privato, cujus obligatio aliquo casu irritatur^,;. " Item, ibidem, arguit sic secundo loco : i Divisio debet esse per ea quae sunt essentialia rei. Sed privatum et solemne non dividunt votum per aliquid quod sit essentiale rei : quia votum essentialiter est quaedam obligatio Deo facia; quantum autem ad Deum, non differt obligatio, utrum fiat in secreto, vel coram pluribus. Ergo praedicta divisio est incompetens, j Ecce argumentum. Sequitur responsio : a Dicendum, inquit, quod dicta divisio datur per ea quae sunt essentialia voto. Illud enim ex quo votum habet vim obligandi, est sibi essentiale. Unde non est verum quod obliget aequaliter (o) omnibus modis, nec quoad Deum, nec quoad homines.))

Haec ille.

Item, art. 3, q 3, in solutione primi, sic dicit : ei Votum simplex non minus dicitur obligare quam solemne in Ilis quae ad Deum spectant, sicut est separatio a Deo per peccatum mortale : quia mortaliter peccat frangens votum simplex sicut solemne, quamvis gravius peccatum sit frangere solemne, ut sic comparatio (s) in genere accipiatur, non in detergi factam. - facta Pr. (6) irritari. - iterari Pr. ( ) irritatur. - iteratur Pr. (ty aequaliter. - paenaliter Pr. (i) comparatio. - operatio Pr. minata quantitate reatus. Sed quantum ad matrimonium, per quod homo homini obligatur, non oportet quod sit aequalis obligationis etiam in genere; quia ad quaedam obligat votum solemne, et non simplex. " - Haec ille.

Item, ibidem, tertio loco, arguit sic : " Votum solemne nihil habet quod non possit votum simplex habere, etc. " Et respondet : " Dicendum quod votum solemne habet exhibitionem proprii corporis, quam non habet votum simplex, etc. " Item, 2 2 , q. 88, art. 7, arguit sic, primo loco : " Votum est quaedam promissio facta Deo. Ea vero quae exterius aguntur, ad solemnitatem pertinentia, non videntur ordinari ad Deum, sed ad homines. Ergo per accidens se liabent ad votum. Non ergo solemnitas talis est propria conditio voti. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod hujusmodi solemnitas non solum pertinet ad homines, sed ad Deum, inquantum habet aliquam spiritualem consecrationem seu benedictionem, cujus Deus est auctor, etsi homo sit minister, secundum illud Numeror. 6(v. 27) : Invocabunt nomen meum super filios Israel, et ego benedicam eis. Nam votum solemne habet fortiorem obligationem apud Deum quam votum simplex, et gravius peccat qui illud transgreditur. Quod autem dicitur, quod votum simplex non minus obligat apud Deum quam solemne, intelligendum est quantum ad hoc quod utriusque transgressor peccat mortaliter. "

Haec ille.

Ex quihus patet, primo, quod fortius obligat votum solemne quam simplex aut privatum, non solum quoad actus exteriores, immo quantum ad ipsum interiorem voluntatis. Secundo, quod in voto solemni est perfecta datio et exhibitio proprii corporis, non autem in voto simplici. Tertio, quod in voto solemni est quaedam consecratio et dedicatio personae ad Dei obsequium, quae non est in voto simplici. Quarto, quod solemne votum fortius obligat quam simplex, non solum quoad homines, immo quoad Deum. Ex quibus patet ad argumentum. II. Ad argumenta Aureoli.

Ad ea quae secundo loco contra secundani conclusionem inducuntur, dicitur primo, in generali, quod beatus Thomas fuit alterius opinionis in 4. Sententiarum, et alterius in Summa. Ipse nempe, 4. Senteni., dist. 38, q. 1, art 4, q 1, in solutione tertii, sic dicit : " De volo continentiae est duplex opinio. Quidam enim dicunt quod nullus potest in eo dispensare. Sed hujus ratio diversa redditur a diversis. Quidam enim dicunt quod hoc accidit quia votum continentiae non potest praetermitti sine hoc quod ad contrarium voti aliquis delabatur, quod nunquam licet; sed votum paupertatis potest praetermitti aliquo modo, quod non erit directe contra votum, sicut cum aliquis habet pecuniam non suo, sed Ecclesiae nomine. Sed hoc nihil est : quia sic votum de abstinendo aliqua die determinata a carnibus non reciperet dispensationem, aut votum de peregrinatione; quod est absurdum. Et ideo alii assignant aliam rationem, dicentes quod hoc contingit quia votum continentiae non recipit recompensationem melioris boni, eo quod non est digna ponderatio animae continentis : vel ideo quia per continentiam homo de domestico inimico triumphat, ut quidam dicunt; vel ideo quia per religionem homo perfecte conformatur Christo; unde in voto continentiae, quod in voto religionis includitur, et in aliis votis essentialibus religioni, non potest dispensari, ut quidam dicunt. Sed hoc etiam non videtur sufficienter dictum: quia bonum commune est multo melius quam bonum privatum; propter quod homo etiam interdum ab otio sanctae contemplationis removetur, quae est optima pars, judicio Domini, Lucae 10 (v. 42), ut utilitati proximorum vacet. Et ideo, ut alii dicunt probabilius, videtur quod, si communis utilitas totius Ecclesiae, vel unius regni, vel provinciae, exposceret, posset convenienter in voto continentiae et in voto religionis dispensari, quantumcumque esset solemnizatum. Non enim per votum potest aliquis se deobligare (a) ab eo in quo alteri tenetur; unde talis posset imminere necessitas, quod posset alicui juste prohiberi ne continentiam aut religionem voveret; et (6), eadem necessitate manente, potest etiam dispensari in voto jam facto. "

Haec ille. Sed in 2 2 , q. 88, art. 11, tenet oppositum. Dicit enim sic : " In voto solemni continentiae tria possunt considerari : primo quidem materia voti, scilicet ipsa continentia; secundo perpetuitas voti, cum scilicet aliquis voto se adstringit ad perpetuam observantiam continentiae; tertio ipsa solemnitas voti. Dicunt ergo quidam, quod votum solemne continentiae est indispensabile ratione ipsius continentiae, quae non recipit dignam recompensationem, ut patet ex auctoritate Ecclesiastici 26 (v. 20), Omnis ponderatio non est digna animae continentis. Cujus rationem quidam assignant : quia per continentiam homo triumphat de domestico hoste; vel quia per continentiam homo conformatur Christo secundum puritatem animae et corporis. Sed hoc non videtur efficaciter dici : quia bona animae, utpote contemplatio et oratio, sunt multo meliora bonis corporis, et magis nos Deo conformant; et tamen potest dispensari in voto orationis vel contemplationis. Unde non videtur esse ratio quare non possit dispensari in voto continentiae, si respiciatur absolute ad ipsam continentiae dignitatem; praesertim cum Apostolus, 1. Corinth., cap. 7 (v. 34), ad continentiam inducat propter contemplationem, dicens quod mulier innupta cogitat quae Dei sunt; finis autem potior est his quae sunt ad finem. Et DISTINCTIO XXXIII, ET NOVEl ideo alii rationem hujus assignant ex perpetuitate et universalitate hujus voti, dicentes quod votum continentiae non potest praetermitti nisi per id quod est omnino contrarium; quod nunquam licet in aliquo voto. Sed hoc est manifeste falsum : quia sicut uti carnali copula est continentiae contrarium, ita comedere carnes, vel bibere vinum, est contrarium abstinentiae a talibus; et tamen in hujusmodi votis potest dispensari. Et ideo aliis videtur quod etiam in voto solemni continentiae possit dispensari propter aliquam communem utilitatem, seu necessitatem, utputa in exemplo de pacificatione terrarum ex aliquo matrimonio contrahendo. Sed quia Decretalis, Extra, De statu monachorum, in fine illius cap. Cum ad monasterium, dicit quod nec Summus Pontifex potest contra custodiam castitatis monacho licentiam dare, ideo aliter videtur dicendum, quod, sicut habetur, Levitici cap. ult. (v.9et 10), illud quod semel sanctificatum est Domino, non potest in alios usus commutari. Non autem potest facere aliquis Ecclesias praelatus ut illud quod est sanctificatum, sanctificationem amittat, in rebus inanimatis : puta quod calix consecratus desinat esse consecratus, si maneat integer. Unde multo minus hoc potest facere aliquis praelatus, ut homo Deo consecratus, quamdiu vivit, consecratus esse desistat. Solemnitas autem voti consistit in quadam consecratione, seu benedictione voventis. Et ideo non potest fieri per praelatum Ecclesiae quod ille qui votum solemne emisit, desistat ab eo ad quod est consecratus, puta quod ille qui est sacerdos, non sit sacerdos; licet possit praelatus, ob aliquam causam, executionem ordinis inhibere. Et simili ratione Papa non potest facere quod ille qui est professus religionem, non sit religiosus; licet quidam juristae ignoranter contrarium dicant. Est ergo considerandum utrum continentia sit essentialiter annexa ei ad quod votum solemnizatis : quia, si non est ei essentialiter annexa, potest manere solemnitas consecrationis sine debito continentiae; quod non potest contingere, si sit essentialiter annexum ei ad quod votum solemnizatur. Non est autem essentialiter annexum debitum continentiae ordini sacro, sed ex statuto Ecclesiae. Unde videtur quod per Ecclesiam possit dispensari in voto continentiae solemnizato per susceptionem ordinis sacri. Est autem debitum continentiae essentiale statui religionis, per quem homo abrenuntiat saeculo, totaliter Dei servitio mancipatus; quod non potest simul stare cum matrimonio, in quo incumbit necessitas procurandas uxoris, et prolis, et familiae, et rerum quae ad hoc requiruntur. Unde Apostolus dicit, 1. Corinth. 7 (v. 33), quod qui cum uxore est, sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori, et divisus est; unde nomen monachi ab unitate sumitur, per oppositum ad divisionem predictam. Et ideo in voto solemnizato per professionem religionis non potest per Ecclesiam dispensari. Et rationem assignat Decretalis : quia castitas est annexa regulae monachali, i

Haec ille. - Ex quibus patet quod in Summa correxit quod dixerat in Scripto. Et ideo dictum Summae tenendum est. Ad primum ergo argumentum Aureoli in oppositum, dicitur quod consequentia ibidem facta non valet : scilicet interpretatio voti non potest vergere in praejudicium communitatis vel salutis voventis; ergo votum solemnizatum per professionem religionis potest cassari vel commutari auctoritate Papae. Quia indispensabilitas illa in nullo praejudicat bono communi, vel saluti voventis; immo multum confert utrique; et dispensatio opposita obesset, cum non sit congruum medium ad talem finem plus quam separatio conjugii, aut pluralitas uxorum vel maritorum. Et de hoc sanctus Thomas, 2" 2", ubi supra (q. 88, art. 11), arguit sic, primo loco : " Una ratio dispensandi in voto est si sit impeditivum melioris boni. Sed votum continentiae, etiamsi sit solemnizatum, potest esse impeditivum melioris boni : nam bonum commune est divinius quam bonum unius; potest autem per continentiam alicujus impediri bonum commune totius multitudinis, puta quando per contractum matrimonii aliquarum personarum quae continentiam voverunt, posset pax patriae procurari. Ergo videtur quod in solemni voto continentiae possit dispensari, i Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod periculo rerum humanarum est obviandum per res humanas, non autem per hoc quod res divinae convertantur in usum humanum. Professi autem religionem mortui sunt mundo, et vivunt Deo. Unde non sunt revocandi ad vitam humanam occasione cuiuscumque eventus. "

Haec ille.

Et pro hac solutione facit dictum Alberti, quod recitatur in Summa confessorum, libr. 8, q. 62 : a Votum, inquit, continentiae non recipit dispensationem, quia per nihil melius potest recompensari. Nec valet illud quod dicitur de utilitate regni, vel provinciae : quia non sunt facienda mala ut eveniant bona. Unde, temporibus beati Matthaei apostoli, Iphigenia virgo Deo dedicata noluit nubere regi, cum se christianum fieri cum omni populo suo promitteret; nec Matthaeus ad hoc consentire voluit, ita quod etiam mortem potius sustinuit. i

Haec Albertus, 4. Sentent., dist. 38 (art. 16). Art secundum dicitur quod, cum Decretalis Cum ad monasterium, Extra, De statu monachorum, expresse dicat quod in hoc Papa non potest licentiam dare, non est verisimile quod Papa aliquando dispensavit cum monacho solemniter professo religionem. Potuit tamen contingere quod dispensaverit cum novitio, vel cum professo professione non solemnizata. Vel, si dispensaverit cum monacho solemniter professo, hoc non fecit auctoritate propria et ordinaria, sed speciali consilio Spiritus Sancti, sicut in multis aliis fieri contingit, utputa quando mutavit formam baptismi, baptizando in nomine Domini Jesu, sine expressa invocatione Trinitatis.Cumautem dicitur quod majusbonum,etc.;

responsum est in solutione primi. Et ulterius sanctus Thomas illud solvit. Arguit enim, ubi supra (2" 2", q. 88, art. 11), secundo loco: " Latria est nobilior virtus quam castitas. Sed si quis voverit aliquem actum Iatriae, puta offerre Deo sacrificium, potest in illo voto dispensari. Ergo multo magis potest dispensari in voto consentiae, quod est de actu castitatis. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod in voto temporalis continentiae potest dispensari, sicut et in voto temporalis orationis, vel temporalisabstineiuiae. Sed quod in voto conlinentia: per professionem solemnizato non possit dispensari, hoc non est inquantum est actus castitatis, sed inquantum incipit ad latriam pertinere per professionem religionis. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod argumentum peccat secundum non causam ut causam : quia nec ideo votum continentiae per professionem religionis solemnizatum est dispensabile quia castitas sit summum bonum virtutis, nec ideo quia majus non reperiatur; sed ideo quia est quid consecratum et Deo dedicatum, quod nullo modo licet violari, nec propter majus aut minus aut aequale bonum; et praesertim quia talis dispensatio vel transmutatio est lege Dei prohibita, ut patet, Levitici, ult. III. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi, dicitur quod prima pars minoris vera est. Sed in probatione ejus assumitur quoddam falsum, si ilicet quod continentia, vel virginitas, non sit nonum secundum se, sed solum quasi medicina, " "1 medium ad aliud. Hoc enim falsum est : quia omnes concedunt quod virginitas est virtus specialis; sed omnis virtus est de per se bonis honestis, etiam illa quae praesupponit malum, ut poenitentia; ergo et virginitas. Nec valent motiva Durandi et aliorum ad oppositum. Arguunt enim tripliciter (a). Primo sic : " Abstinere ab eo quod est secundum se conveniens et bonum, non potest esse bonum per se. Sed per virginitatem abstinet homo a matrimonio, quod est secundum se bonum. Ergo virginitas non est de se bona. Est tamen bona ut medicina : matrimonium enim, propter distractionem mentis et curas adjunctas leddit hominem quasi infirmum ad vacandum contemplationi divinorum; virginitas autem haec impedimenta tolli I quasi medicina; ergo, etc. "

Secundo sic : a Illud non est secundum se bonum, sed solum per modum medicinae, quod non fuisset bonum in statu innocentiae, sive natum sanae, sed (a) Haer argumenta reperies apud Durandum, dist. 33, q. 4; et apud Petrum de Palude, dist. 33, q. 2. infirmae. Sed virginitas non fuisset bona in statu innocentiae, quo natura fuit sana; est autem bona in statu naturae infirmae. Ergo, etc. "

Tertio : (c Quia sicut se habet jejunare ad comedere, sic virginitas ad matrimonium. Sed comedere, adhibitis debitis circumstantiis, est bonum de se; jejunare autem non est bonum nisi per modum medicinae, inquantum per jejunium consumuntur in corpore superfluitates humorum, vel redditur corpus dispositum ad actus virtutum moralium per repressionem concupiscentiarum, et per consequens ad actus virtutum intellectualium. Ergo similiter virginitas non est bona secundum se, sed solum per modum medicinae, inquantum per eam tolluntur impedimenta quae distrahunt hominem a contemplatione divinorum. Unde, 1. Corinth. 7 (v. 34) : Mulier innupta, et virgo, cogitat quae Dei sunt, ut sit sancta corpore et spiritu. " Sed ista motiva non valent. " Non quidem primum. Quia major argumenti est vera quando illud bonum quod tollitur, non est privativum majoris boni, quod per privationem redditur : sicut transmutatio qua ex aere fit ignis, est generatio simpliciter, et corruptio secundum quid; et, per consequens, est bona simpliciter et per se, sed mala per accidens et secundum quid; quia licet, inquantum est corruptio, sit quoddam malum, privans aliquid per se bonum, puta formam aeris, tamen, quia loco ejus reddit melius, scilicet formam ignis, quae non compatiebatur secum formam aeris corruptam, ideo est secundum se bonum. Et similiter, quia virginitas privat matrimonium, quod est bonum minus, puta corporis, et reddit bonum animae et rationis, quod est melius, quod actus matrimonii non compatiebatur, inde est quod virginitas est secundum se bona, utpote generativa majoris boni per corruptionem niinorisboiii.

Nec secundum motivum valet. Quia major est falsa : quia matrimonium est secundum se bonum, et tamen non erit in statu naturae sanissimae, id est, in statu gloriae, ubi non nubent neque nubentur (Matth. 22, v. 30); similiter nec cibus nec potus. Vel dicendum quod major est vera, inquantum hujusmodi; cum autem in virginitate sint duo, scilicet unum malum, quod est privatio delectationis, aliud bonum , scilicet liber usus rationis et contemplationis, ipsa fuisset in statu innocentiae quoad secundum, et non quoad primum, quia tunc fuisset major delectatio quam nunc, et etiam major contemplatio quam nunc, sine ea. Et sic bene sequitur quod virginitas non est secundum se totam bona, sed secundum unam partem mala, quae naturae sanae non convenit, et secundum aliam bona, quae natura; sanae convenit. Ex hac autem quae esl finis ejus, denominatur simpliciter bona.

Nec valet tertium motivum. Quia simile est quantum ad hoc, quod, sicut cibus est ad conservationem individui, sic matrimonium ad conservationem spe- DISTINCTIO XXXIII, ET NOVE dei; sed dissimile est quantum ad hoc, quod comestio non absorbet rationem, sicut ille actus, sed potest homo contemplari manducando; unde Augustinus (in Regula) : Ne solae vobis fauces sumant cibum, sed aures esuriant verbum Dei (propter hoc enim legitur in mensa religiosis); et sic in isto bono non est privatio majoris boni, sicut in matrimonio. Item, secundo, quia comestio est necessaria cuilibet ad salutem proprii boni, non autem matrimonium; unde non est simile. "

Haec Petrus (dist. 33, q. 2), et bene. - Ex quibus patet quod virginitas est quid bonum secundum se : hoc addito, quod actus ei oppositus (a), quantumcumque cir-cumstantionatus, semper habet malum annexum, pro statu natu rae corruptae, ut superius d ictum est (S); et delectatio sibi adjuncta, est potius bestialis quam humana, nec est secundum se vel per se bona, sed est appetibilis quasi medicina contra tristitiam, ut habetur, 7. Ethicorum, cap. 14 et ultimo. Ille etiam actus resolvit corpus; nec est per se bonus, sed in ordine ad finem. Et plura inconvenientia habet quam virginitas. Dicitur secundo, quod secunda pars minoris hujus argumenti primi principalis Durandi falsa est. Nec valet ejus probatio prima, qua scilicet respondet ad rationem sancti Thomae ibi recitatam : quia false exponit illam auctoritatem Levitici ult., scilicet quod illud quod est semel Domino consecratum, non potest in alios usus commutari passim et indifferenter, sed bene in casu necessitatis. Hoc enim falsum est, et contra intentum litterae. Quod autem adducitur de David, non valet, propter tria. Primum est, quia probabiliter potest et debet credi quod tantus propheta, et tantae sanctitatis, divinitus inspiratus attentavit comedere panes propositionis Domino consecratos, alias non comesturus : sicut nec liceret alicui laico, in quantacumque necessitate famis esset constitutus, propria auctoritate satiare ventrem suum de hostiis consecratis; liceret tamen ei, si divinitus ei inspiraretur. Secundum est, quod illi panes non erant Domino totaliter consecrati per modum holocausti, quin possent cedere in usum hominum. Secus est de eo quod totaliter Domino consecrabatur per modum holocausti : quia de illo nulli hominum edere licebat, nec in alios usus convertere. Ille autem qui religionem profitetur, Domino consecratur per modum holocausti. De hoc sanctus Thomas, in tractatu de Perfectione spiritualis vitae, cap. 11, sic dicit : " Triplex votum, scilicet paupertatis, continentium et obedientia;, congrue religioni adaptatur. Nam, sicut dicit Augustinus, 10. de Civitate Dei (cap. 1), religio non quemlibet, sed Dei cultum significare videtur. Unde et Tullius dicit, in Rhetorica (de Invent.), quod religio est (6) Cfr. praesertim dist. 30, q. 1, nrt. 3, g 1. quae cuidam superiori natiirae, quam divinam vocant, cultum caeremoniamque offert. Cultus autem soli Deo exhibitus in sacrificii oblatione ostenditur. Offertur autem Deo sacrificium de exterioribus rebus, quando aliquis eas propter Deum largitur, secundum illud Hcbraeor. ultimo (v. 16) : Bencficentiae et communionis nolite oblivisci; talibus enim hostiis promeretur Deus. Offertur etiam Deo sacrificium de corpore proprio, dum qui Christi sunt, carnem suam crucifigunt cum vitiis et concupiscentiis, ut Apostolus dicit, Galatar. 5 (v. 24). Unde et ipse dicit, Romanor. 12 (v. 1) : Exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem. Est etiam tertium sacrificium Deo acceptum, quando aliquis spiritum suum offert Deo, secundum illud Psalm. (50, v. 19) : Sacrificium Deo spiritus contribulatus. Sed sciendum est quod, sicut dicit Gregorius super Ezechielem (lib. 2, homil. 8), hoc inter sacrificium et holocaustum distat, quod omne holocaustum sacrificium est, sed non omne sacrificium est holocaustum. "In sacrificio enim pars pecudis, in holocausto vero totum pecus offerri consueverat. Cum ergo aliquis suum aliquid vovet Deo, et aliquid non vovet, sacrificium est; cum vero omne quodhabet, omne quod vivit, omne quod sapit, omnipotenti Deo voverit, holocaustum est. Quod quidem impletur per tria vota praedicta. Unde manifestum est eos qui hujusmodi vota Deo emittunt, quasi propter holocausti excellentiam antonomatice religiosos vocari. " - Haec ille. - Simile dicit, 2" 2", q. 186, art. 7, ubi sic dicit : a Religionis status tripliciter potest considerari : uno modo, secundum quod est quoddam perfectionis exercitium tendendi in perfectionem charitatis; alio modo, secundum quod qnietat humanum animum ab exterioribus sollicitudinibus; tertio modo, secundum quod est quoddam holocaustum, per quod aliquis se et sua totaliter offert. Et secundum hoc, ex his tribus votis integratur religionis status. "

Haec ille. - Et, declaratis primis duobus, de tertio sic dicit : " Holocaustum est cum aliquis totum quod habet offert Deo, ut dicit Gregorius, super Ezechielem (lib. 2, boni. 8). Habet autem homo triplex bonum, secundum Philosophum, 1. Ethicorum (cap. 8). Primo quidem, exteriorum rerum; quas quis totaliter Deo offert per votum voluntaria; paupertatis. Secundo autem , bonum proprii corporis; quod aliquis precipue offert Deo per votum continentiae, quo abrenuntiat maximis delectationibus corporis. Tertium autem bonum est animae; quod aliquis totaliter offert Deo per obedientiam, qua aliquis offert Deo propriam voluntatem, per quam homo utitur omnibus habitibus et potentiis animae. " -Haec ille. - Tertium autem propter quod non valet ad propositum exemplum David, est quia secus est decibo sacro, et secus est de virginitate Deo dedicata. De hoc sanctus Thomas, 2 2 , q. 88, art. 11, in solutione tertii argumenti, sic dicit : tt Cibus directe ordinatur ad conservationem personae; et et ideo abstinentia cibi directe potest vergere in periculum personae. Unde ex hac parte recipit votum abstinentiae dispensationem. Sed coitus non ordinatur directe ad conservationem personae, sed ad conservationem communitatis; unde nec directe abstinentia coitus per continentiam vergit in periculum personae. Sed si per accidens ex ea aliquod periculum personale accidat, potest aliter subveniri, scilicet per abstinentiam, vel alia corporalia remedia. "

Haec ille. - De periculo autem quod potest ex hoc accidere communitati, respondet ibidem, in solutione primi, ut supra fuit recitatum (ad primum Aureoli). Ex quibus in nullo casu praelatus Ecclesias quicumque potest auctoritate propria virginem, per professionem religionis Deo dedicatam, ad soeculum et ad contrahendum matrimonium revocare. Secus esset si ei divinitus hoc inspiraretur, sicut de pluralitate uxorum dictum est. Dicitur tertio principaliter, quod consecratio quos fit in professione religionis, non se habet per accidens ad votum continentiae; sed essentialiter et per se debitum continentiae est annexum religioni consecratae. Nec valet probatio in oppositum. Tum quia supponit falsum, scilicet quod votum continentia: solemnizetur indifferenter per quamcumque professionem religionis : hujus enim oppositum dictum est supra (ad arg. Scoti). Tum etiam quia supponit quod solemnis professio, et consecratio facta in illa, principaliter respiciat actus exteriores, specialiter obedientiae : hujus enim oppositum verum est; quia talis consecratio respicit totum hominem, et omnia bona quae habet, licet votum obedientiae sit principalius. Tum quia susceptio sacri ordinis est simplex sacrificium, professio vero solemnis est holocaustum; ideo non valet adaequatio hujus ad illam, quoad propositum. Tum quia supponit quod consecratio religiosi principaliter consistat in benedictione verbali praelati, et non in obligatione totius hominis et eorum quae ad eum pertinent. Et multa alia falsa implicat et supponit. Dicitur quarto, quod secunda probatio secundae partis minoris, quae procedit de additione solemnitatis ad votum, non valet. Fundatur enim in quodam falso, scilicet quod solemnitas voti non addat ad votum simplex nisi quemdam decorem accidentalem, sicut solemnitates addunt ad sacramenta decorem, sed non aliquid essentiale sacramentis. Hoc enim falsum est, ut dictum fuit supra, respondendo ad objecta Scoti contra secundam conclusionem. Item, quod aliud sit de solemnitate voti et de solemnitate sacramenti, ostendit sanctus Thomas, dist. 38, q. 1, art. 2, q 2, ubi arguit sic, quarto loco : " Sicut votum habet quaedam quae pertinent ad solemnitatem, ita matrimonium, et alia sacramenta. Sed in matrimonio non distinguitur matrimonium simplex a solemni. Ergo nec in voto talis distinctio esse debet. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod matrimonium et alia sacramenta habent plenum effectum suum praetermissis his quae ad solemnitatem sacramenti pertinent, propter hoc quod habent efficaciam ex divina virtute, et non ex institutione humana. Sed votum quod obligat per id quod ab homine est, non habet perfectam vim obligandi nisi debita solemnitate adhibita. Et ideo votum distinguitur per solemne et non solemne; non autem matrimonium, aut aliud sacramentum. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod similitudo quam arguens proponit, non valet, nec per consequens probatio super illa fundata. Ad secundum principale, negatur minor; quia talis indispensabilitas non militat contra charitatem, cum procedat ex perfecta dilectione Dei et proximi. Unde argumentum parum habet apparentiae : quia simili modo probaretur quod Papa posset dispensare in pluralitate uxorum, vel maritorum. Et multa alia falsa sequerentur, si modus ille arguendi valeret. IV. Ad argumenta Petri de Palude.

Ad primum Petri, dicitur primo, quod assumit dubium, et forte falsum, in illa similitudine quam ponit, scilicet quod obligatio ad actus religionis non sit essentialis ipsi religioni, sicut nec obligatio ad actus matrimonii est essentialis matrimonio. Hujus enim oppositum videtur sentire beatus Thomas, 2 2 , q. 183, art. 1, ubi dicit quod " illud solum videtur ad statum hominis pertinere, quod respicit obligationem personae hominis : prout scilicet homo est sui juris, vel alieni; et hoc non ex aliqua levi causa, vel de facili mutabili, sed ex aliquo permanente. Et hoc est quod pertinet ad rationem servitutis vel libertatis. Unde status proprie pertinet ad libertatem vel servitutem, sive in spiritualibus, sive in civilibus. "

Haec ille..

Item, q. 184, art. 5, sic dicit : a Ad statum perfectionis requiritur obligatio perpetua ad ea quae sunt perfectionis, cum aliqua solemnitate. Utrumque autem horum competit religiosis et Episcopis. Religiosi enim voto se adstringunt ad hoc quod a rebus saecularibus se abstineant, quibus licite uti poterant, ad hoc quod liberius Deo vacent; in quo consistit perfectio praesentis vitae. Horum etiam obligatio fit cum quadam solemnitate professionis et benedictionis,etc. " Item, q. 186, art. 1, per totum, dicit quod religio nominat statum perfectionis. Ex quibus apparet quod religio essentialiter et intrinsece importat statum, et quod status spiritualis est obligatio ad opera perfectionis; et consequenter, quod religio sit essentialiter et intrinsece quaedam obligatio. Dicitur secundo, quod, sive obligatio illa sit de essentia religipnis, sive passio per se consequens ad DISTINCTIO XXXIII, ET NOVEM SEQUENTES. - QUESTIO I. essentiam religionis, ipsa aliter obligat ad continentiam quam vinculum matrimonii ad actum conjugalem : quia obligatio religionis ad continentiam aequipollet praecepto negativo, quod obligat ad semper et pro semper; vinculum autem matrimonii habet vim praecepti affirmativi, quod non obligat ad semper, sed pro loco et tempore determinatis, et cum certis conditionibus. Ideo similitudo parum valet. Dicitur tertio, quod falsum est quod Papa possit dispensare quod monachus manens monachus uxoratur. Nec valet probatio : quia in solemni professione religionis additur supra votum simplex aliquid divinum, non mere positivum aut humanum, scilicet consecratio, et quoddam holocaustum voventis et profitentis, quod non licet violari, nec in usus humanos converti. Unde, licet professio materialiter sit quid humanum, tamen formaliter est quid divinum. Hujus simile, in alio proposito, dicit sanctus Thomas, de Malo, q. 2, art. 4, in solutione decimiter-tii, ubi sic dicit : " Justa et bona possunt dupliciter considerari. Uno modo, formaliter; et sic semper et ubique sunt eadem, quia principia juris, quae sunt in naturali ratione, non mutantur. Alio modo, materialiter; et sic non sunt eadem justa et bona ubique et apud omnes, sed oportet ea lege determinari. Hoc contingit propter mutabilitatem naturae humanae, et diversas conditiones hominum et rerum, secundum diversitatem locorum et temporum : sicut semper justum est quod in emptione et venditione fiat commutatio secundum aequivalens;sed pro mensura frumenti justum est ut in tali loco vel tempore tantum detur, et in alio loco vel tempore non tantum detur, sed plus vel minus. "

Haec ille.

Sic in proposito, dico quod humanum et positivum est quod in professione servetur haec aut illa forma verborum, aut assumatur talis habitus vel talis; sed quod profitens abrenuntiet mundo, et abneget semetipsum, et sequatur Christum perviam continentiae, paupertatis et obedientiae, de jure divino est. Et similiter, quod manum mittens ad perfectionis aratrum non respiciat retro (in quo praecipitur perseverantia religionis usque ad finem) , divinum praeceptum est, non humanum; sicut et illud (Psalm. 75, v. 12), Vovete et reddite Domino, etc. Nec Papa accepit potestatem contra veritatem vitae, vel doctrinae, vel justitiae; nec ad destructionem perfectionis, sed ad aedificationem : sicut de seipso testatur Paulus, 2. Corinth. 13 (v. 8), Non enim possumus aliquid adversus veritatem, sed pro veritate; et post (v. 10), Potestatem dedit mihi Dominus in aedificationem, et non in destructionem vestram .

Dicitur quarto, quod omnem obligationem quae mere est ex statuto Ecclesias, nec habet annexam consecrationem per modum holocausti praeceptam ex jure divino vel consultam, et ejus sublatio vel dispensatio vergit in aedificationem et non in destructionem, Papa potest tollere. Sed hoc non habet locum in proposito : quia relinquenti perfecte saeculum praecipitur non reverti ad relicta, nec aspicere retro; alias dicitur ineptus ad regnum Dei, sicut patet, Lucae 9 (v. 62). Item, Matthaei 24 (v. 17 et 18) : Qui in tecto est, non descendat tollere aliquid de domo sua, et qui in agro est, etc. Ad secundum dicitur primo, quod inhabilitas I monachi solemniter professi ad matrimonium contrahendum non est inducta ex solo sacramento Eccle-i siae, sed ex jure divino, tam in veteri quam in nova lege, ut dictum est (ad primum). - Dicitur secundo, quod exemplum adductum deDina et Moyse non est ad propositum : quia neuter eorum erat dedicatus Deo per modum holocausti, sicut est religiosus solemniter professus.

Dicitur tertio, quod Papa non potest tollere obligationem religiosi solemniter professi ad vota principalia religionis, quibus abrenuntiatur mundo, et dedicatur Deo. Et licet in obligatione, antequam fiat, intelligatur excepta auctoritas Papae; tamen, ex quo aliqua obligatio facta est auctoritate in his quae concernunt holocausta Dei, Papa talem obligationem irritare non potest, praesertim cum talis dispensatio vel irritatio esset contra praeceptum Dei, vel ejus consilia, et cederet in profanationem sanctorum ; cujusmodi esset in proposito.

Dicitur quarto, quod illud quod dicitur de calice sancti Dionysii, videtur falsum. Et istud, cum praecedentibus, videtur esse adulatio Papa?, et potestatis ejus temeraria ampliatio, contra praecepta et consilia Dei.

Dicitur quinto, quod exemplum adductum de rege Aragonum non concludit : quia potest dici quod ille non erat solemniter professus; vel quod Papa hoc fecit ex speciali consilio Spiritus Sancti, et non ex ordinaria potestate. Non audeo addere tertium, scilicet quod erraverit in tali facto I non tangente fidem. Tamen, secundum nonnullos, illud non esset multum inconveniens, secundum quod dicit in suo simili sanctus Thomas, nono Quodlibeto, art. ult., quo quaerit : Utrum omnes sancti j qui sunt per Ecclesiam canonizati, sint in gloria, vel I aliqui eorum sint in inferno. Dicit enim sic : " Ali- quid potest judicari possibile secundum se consideratum, quod, relatum ad aliquid extrinsecum, impossibile invenitur. Dico ergo quod judicium eorum qui praesunt Ecclesia?, errare in quibuscumque, si personae eorum tantum inspiciantur, possibile est. Si vero consideretur divina providentia, quae Ecclesiam suam Spiritu Sancto dirigit, ut non erret (sicut ipse promisit, Joan. 14, quod Spiritus Sanctus adveniens doceret omnem veritatem, de necessariis scilicet ad salutem), certum est quod judicium universalis Ecclesia? in his errare quae ad fidem pertinent, impossibile est. Unde magis est sententiae Papae credendum, ad quem pertinet de fide determinare, quam in judicio profert, quam quorumlibet hominum sapientium in Scripturis (x) opinioni; cum Caiphas, quamvis nequam, tamen, quia Pontifex, legatur etiam inscius prophetasse, Joan. 11 (v. 51). In aliis vero sententiis, quae ad particularia facta pertinent, ut cum agitur de possessionibus vel de criminibus, vel de hujusmodi, possibile est judicium Ecclesiae errare, propter falsos testes, etc. "

Haec ille. Ad tertium dicitur primo, quod, sicut Papa non potest facere quin monachus professus fuerit obligatus ad tria vota religionis, ita nec potest facere quod desinat, quamdiu vivit, esse ad illa tria obligatus: quia hoc prohibet jus divinum, Lucae 9 (v. 62), et Levitici ultimo (v. 28). Nec valet quod dicitur de voto : quia in professione religionis non solum est votum, immo holocaustum, quod non licet alicui in humanos usus convertere. Dicitur secundo, quod obligatio ad silentium, vel abstinentia a carnibus (6), non est ita essentialis religioni sicut obligatio ad tria vota; et hoc, sive loquamur de ipsa religione simpliciter et in genere, sive de religione contracta ad aliquam speciem. Nec sequitur quod una religio non differat essentialiter ab alia. De hoc sanctus Thomas, 2 2 , q. 188, art. 1, ubi arguit sic (secundo loco) : " Ea quae in essentialibus conveniunt, non diversificantur nisi (y) per accidens. Sed sine tribus votis essentialibus religionis non est aliqua religio. Ergo videtur quod species religionum non diversificentur nisi solum per accidens. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : a Dicendum quod tria essentialia vota religionis pertinent ad excercitum religionis sicut quaedam principalia, ad quae omnia alia reducuntur. Ad observandum autem unumquodque eorum diversimode se potest aliquis disponere : puta ad servandum votum continentia; se disponit aliquis per loci solitudinem, per abstinentiam, et per mutuam sociela-tatem, et per multa alia hujusmodi. Et, secundum hoc, patet quod communitas essentialium votorum compatitur diversitatem religionum : tum propter diversas dispositiones; tum propter diversos fines. "

Haec ille.

Item, quomodo tria vola aliter cadunt sub professione quam exteriores observantiae, ostendit, q. 186, art. 9, ubi sic dicit : " In regula continetur aliquid dupliciter. Uno modo, sicut finis regulae, puta ea quae pertinent ad actus virtutum. Et horum transgressio, quantum ad ea quae cadunt communiter sub praecepto, obligat ad mortale. Quantum vero ad ea quae excedunt communiter necessitatem praecepti, non obligat ad mortale, nisi propter contemptum : quia religiosus non tenetur esse perfectus, sed ad perfectionem tendere, cui contrariatur perfectionis contemptus. Alio modo conlita Scripturis. - scriptis Pr. (S) carnibus. - carnalibus Pr. (y) secundum se, vel. - Ad. Pr. netur aliquid in regula pertinens ad exterius exercitium ; sicut sunt exteriores observantiae. Inter quas sunt quaedam ad quas obligatur religiosus ex voto professionis. Votum autem professionis respicit principaliter tria praedicta, scilicet paupertatem, continentiam et obedientiam; alia vero omnia ad haec ordinantur. Et ideo transgressio horum obligat ad mortale. Aliorum autem transgressio non obligat ad mortale, nisi propter contemptum regulae, quia hoc directe contrariaretur professioni, per quam aliquis vovet regularem vitam ; vel propter praeceptum, sive oretenus a praelato factum, sive in regula expressum, quia hoc esset facere contra obedientiae votum."

Haec ille.

Ex quibus patet quod abstinentia carnium, vel silentium, quantumcumque contineantur in regula vel statutis religionis, non sunt ita essentialia aut substantialia religioni in genere vel in specie, sicut continentia, obedientia et paupertas; et consequenter non ita potest Papa dispensare in ultimis tribus votis sicut in primis. Ad quartum dicitur quod rationes inductae pro parte nostra, male solvuntur.

Et quidem responsio ad primuni non valet : quia invalidum habet fundamentum, scilicet quod Papa possit facere de monacho non monachum. Nec glossa Decretalis valet, cum destruat textum. Ad quod facit Glossa ordinaria super dicto capite, quae sic dicit : " Vincentius et Joannes dixerunt quod Papa non potest dispensare ut monachus habeat proprium, exsistens monachus; sed de monacho potest facere non monachum. Alii dicunt quod potest dispensare, propter plenitudinem potestatis, quod monachus habeat proprium : quoniam potest auferre substantiam, et de nihilo potest aliquid facere. Et exponunt quod hic dicitur, non potest licentiam indulgere, id est, non congruit potestati illius. Sed puto verum quod Papa in his duobus non potest indulgere, ut littera ista dicit, etiamsi vellet : nam contra votum castitatis dispensare non potest, etc. "

Haec Glossa, cum multis ibidem ad hoc propositum allegatis.

-Similiter nec responsio ad secundani rationem valet : quia supponit quod inhabilitas solemniter professi ad matrimonium contrahendum, et ad respiciendum retro, sit mere de statu Ecclesiae, et non de jure divino; cujus oppositum est verum.

Ulterius, solutio ad tertiam rationem non valet : quia supponit quod ideo solum professio solemnis solvit matrimonium non consummatum, quia est quaedam mors civilis, communis religioso et eremitae. Hoc autem non est verum. Immo est specialis causa in profitente coenobita, quae non est in puro eremita : quia scilicet solemniter professus religionem in manu praelati effectus est sponsa Christi, et contraxit matrimonium spirituale cum Christo, quod non licet ullatenus corporaliter maculari; est etiam effectus holocaustum Dei, quod non licet in profanos et saeculares usus converti; secus de puro eremita. Nec DISTINCTIO XXXIII, ET NOVEM SEQUENTES. - QUESTIO I. tamen videtur sufficienter probari quod Papa dispensare possit in morte civili simpliciter, per hoc quod eremita vel religiosus compellitur ad assumendum praelaturam : quia per hoc non redit ad vitam saecularem, nec ac profanos usus aut saeculares, sed potius ad perfectionis statum, et gradum altiorem quam prius; sicut ostendit sanctus Thomas, 2" 2 , q. 184, art. 7, ubi sic arguit (arg. Sed contra) : " Nulli licet a majori statu ad minorem transire : hoc enim esset retro aspicere. Sed potest aliquis a statu religionis transire ad statum episcopalem : dicitur enim, XVIII, q. 1 (ean. Statutum), quod sacra ordinatio de monacho Episcopum facit. Ergo status Episcoporum est perfectior quam status religiosorum, j

Haec ille. -Item, q. 88, art. 11, in solutione quarti, sic dicit : " Religiosus qui fit Episcopus, sicut non absolvitur a voto continentiae, ita nec a voto paupertatis; quia nihil debet habere proprium, sed sicut dispensator bonorum communium Ecclesiae. Similiter non absolvitur a voto obedientiae, sed per accidens obedire non tenetur, si superiorem non habeat; sicut et Abbas monasterii, qui non esta votoobedientiaeabsolutus."

Haecille.

Quarta ratio parum valet, et solutio vim ejus sufficienter evacuat. Ideo de illa pertranseo. V. Ad argumenta Godofridi.

Ad argumenta Godofridi sufficienter respondet Bernardus de Gannato, ad singula dicta ejus, sic dicens : a Aliqua dicit quae non sunt vera. Primo, quod continentia monachalis non est de essentia virtutis continenti:?. Hoc enim est absolute verum. Sed, ut est monachalis, falsum est : quia est de essentia continentia; Deo per votum dedicatae. Ubi sciendum est quod , sicut quaedam virtutes sunt generales, sic latria; quia utitur actu aliarum virtutum ad cultum divinum. Et ideo actu conlinentia: utitur, cum quis propter Deum continentiam vovet. Et ideo continentia monachalis verum est quod non est de essentia continentiae simpliciter, sicut nec homo de essentia animalis; sed tamen est de essentia continentia: Deo dedicatae, ut sic. Et ideo talis continentia est specialis virtus, quae habet aliquid de continentia simpliciter dicta, et aliquid de latria. Unde non est gradus continentia:, sed species. Et idem posset dici de abstinentia carnium ; licet non sit simile de abstinentia a carnibus, et de abstinentia ab actu carnali vel matrimonio : quia abstinere a matrimonio propter Deum, principalius est quam abstinere a carnibus; quia actus carnalis magis retrahit ab actuali dilectione divina, quam non abstinere a carnibus. Et ideo continentia est principale votum in omni religione; non autem abstinere a carnibus. Non est autem sufficiens argumentum, quod continentia monachalis non praeferatur continentiae simpliciter, quia caelibatus Joannis non praefertur matrimonio Abrahae : quia certum est quod continentia monachalis praeferri debet continentia? simpliciter; quia est actus Iatriae, ut monachalis, et quia Deo dicata est, non ad tempus, sed semper. aequatur tamen ei matrimonium Abrahae, propter duo. Primo, quia ex tanta charitate Ahraham utebatur actu conjugali sicut Joannes caelibatu, unde et uterque utrumque ad Deum ordinabat. Secundo, quia matrimonium Abrahae erat non solum ad multiplicandum homines corporaliter, sed etiam spiritualiter; quia nati de Ahraham instructi erant in cultu divino, quod necessarium erat pro illo tempore. Hoc tamen nunc non habet locum. Unde continentia monachalis Deo j dicata ad semper, est melior quam continentia simpliciter, vel etiam quam matrimonium. Talis ergo continentia virtus quaedam est specialis, licet non semper fuerit; sicut nec omnes species Iatriae semper fuerunt.

Quod autem dicit, quod melius est habere pacem Ecclesia: quam continere, quia communius et divinius,

solvunt alii, et dicunt quod non, immo melius est continere sicut monachus continet, quam quodcumque creatum : quia continentia monachalis, ex hoc quod Deo dicatur in perpetuum, bonum quoddam divinum est, et infinitum valorem aliquo modo contrahit; unde, inquantum bonum divinum est, praeponderat omni bono creato, nec est aequa ponderatio anima? continentis. Si autem accipiatur continentia secundum se, vel inquantum est bonum singularis personae, pax Ecclesiae est (i) melior; non tamen (6) inquantum est Deo dicata, et bonum divinum.

Nec valet solutio quam dat ad auctoritatem Ecclesiastici (26, v. 20) : quia non est consuetudo Scripturae per continentiam accipere omnem virtutem ; tum etiam quia matrimonium tollit continentiam Deo dicatam ; continentia enim Deo dicata directe opponitur matrimonio. Et sic prima ratio non valet. " Secunda potest solvi: quia non perit totus mundus, si religiosus iste non contrahit; quia multae alia: viae sunt, quibus periculo occurri potest. Item, dato quod periret, iste magis tenetur vitare periculum damnationis propria;, quam ipsius mundi. Nec valet, ut dicunt, quod Papa habet discernere in quo casu debeat observari votum : quia in illo casu debet servari votum, in quo Papa dat licentiam specialem servandi et vovendi; sed haec est in omni religione approbata a Papa; et ideo omne tale votum tenendum est. Unde, licet in voluntate Papae esset, ante ingressum religionis, quod iste posset vovere vel non, tamen, postquam vovit voto de quo licentiam dedit, votum tenet, nec potest revocare, cum sit j factum superiori, scilicet Deo; sicut nec vir potest j revocare votum uxoris, postquam ei licentiam I vovendi dedit, licet uxor non possit vovere sine licentia viri. (6) tamen. - tantum Pr.

S40 " Ad tertiam rationem, dicendum est, secundum alios, quod major primi (a) est falsa. Quia aliquid potest habere vigorem ex statuto Ecclesioe, quod non potest mutari ex Ecclesiae statuto; sicut calix consecratus, et aqua benedicta, non potest non esse benedicta. Ita, antequam iste voveret continentiam, poterat Ecclesia facere quod non voveret; sed, postquam vovit, dicatus est Deo, et non potest amplius non esse consecratus Deo per continentiam perpetuam. Ritus tamen omnes exteriores qui sunt in religionibus vel sacramentis, et non sunt de necessitate formae vel materiae, potest Ecclesia mutare. De eo autem qui est ordinatus ad subdiaconatum, dicimus idem quod de religioso; licet fortius sit in religioso quam in subdiacono; quia religiosus, frangendo votum continentiae, frangit omnia alia vota : scilicet obedientiae, quia tenetur reddere debitum j uxori, si esset verus vir; et paupertatis, quia oportet habere bona unde provideat uxori et proli; quae duo in subdiacono non sunt. Et ideo minus videtur quod debeat dispensari cum religioso quam cum subdiacono.

Ad aliud quod postea dicit, de sanctificatione religionis ab homine confictae, dicendum quod falsum dicit : quia nulla fictio vel confictio est in hoc quod religiones sunt; sed confirmatio et approbatio Ecclesiae, quae regitur Spiritu Sancto. Et religiones approbatae a Curia Romana, non sunt fictae ab homine, ut iste fingit; sed inspiratae a Spiritu, et a sancta Ecclesia confirmatae. Sic enim posset dici de ecclesia consecrata, et aqua benedicta, et aliis, quae a sanctis Patribus inventa sunt, et confirmata et approbata per Ecclesiam. Unde melius et verius loqui potuisset.

Ad aliud, dicendum quod actus matrimoniales, licet sint honesti, tamen contrarii sunt non continentiae simpliciter, sed continentiae Deo in perpetuum dicatae. Per praedicta patet ad omnia quae dicit. "

Haec Bernardus, et bene, et concorditer sancto Thomae.

Decretalis vero per arguentem inepte glossatur, sicut patet inspicienti Glossam ordinariam, quae superius induximus (ad quartum Petri). VI. Ad argumentum Henrici.

Ad ultimum, quod est Henrici, patet responsio per praedicta: nam actus matrimonii est contrarius virginitati et continentias Deo dicatae; cujus oppositum dicit arguens. Similiter aliud falsum assumit, quod in aliquo casu liceat lapides altaris consecratos profanare, manente consecratione. - Cum autem dicit quod in omni obligatione intelligitur auctoritas superioris excepta, etc,

solutum est prius (ad 2" Petri) : quia hoc verum est, nisi votum vel obligatio fiat de licentia Papae, cujusmodi (6) est solemnis professio in religione per Ecclesiam appropi primi.

Om. Pr. bata et confirmata.

Cum autem dicit quod vivere in matrimonio vel extra, est quid institutum per hominem, etc;

dicitur quod religiones, quoad suum formale, sunt institutae a Christo, qui in Evangelio consulit continentiam, obedientiam, paupertatem, et praecepit ponentem manum ad aratrum non respicere retro. Sed, quoad suum materiale, scilicet quoad modum et dispositionem servandi illa tria, et quoad exteriores ritus et observantias, sunt institutae ab Ecclesia, et Apostolis inspiratae a (x) Spiritu Sancto : sicut patet de Paulo et Matthaeo, qui sacras virgines velabant; et de Dionysio, Apostolorum contemporaneo, qui laudat statum monachalem ut perfectum (sexto capite Ecclesiasticx Hierarchiae; et recitat sanctus Thomas, 2 2 , q. 184, art. 5). Ideo non oportet quod Papa possit in talibus, ex quo facta sunt, dispensare, vel facere de monacho non monachum, vel de aqua benedicta non benedictam, vel de re consecrata non consecratam ; quia hoc est contra praeceptum divinum, ut dictum est(adl " et 2" Petri). g 3.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM Ad argumenta Scoti.

Ad argumenta Scoti contra tertiam conclusionem, respondet virtualiter Durandus, dist. 37, q. 1, ubi arguit sic : " Si sacer ordo impedit matrimonium : aut hoc esset ratione ordinis; aut ratione voti annexi; aut ratione statuti Ecclesiae. Non ratione ordinis : quia sic omnis ordo impediret; quod non est verum de minoribus ordinibus. Nec ratione voti annexi : quia tunc ordo et votum non essent duo impedimenta, sed unum. Nec ratione statuti : quia matrimonium contractum confra interdictum Ecclesiae non dirimitur; et sic ordo sacer, licet impediret matrimonium contrahendum, saltem non dirimeret contractum, i Ecce argumentum. Sequitur responsio : o Dicendum, inquit, quod ordo sacer impedit matrimonium contrahendum, et dirimit contractum, non ratione ordinis absolute, sed ratione qua sacer ordo; et hoc (6) dispositive. Nec ratione voti adjuncti : quia ex nullo statuto votum potest annecti alicui facto, nisi vovens voluntarie consentiat, etiamsi verbo diceret (y), et niente non consentiret; quia votum est mere voluntatis (8). Sed impedit completive ex statuto Ecclesiae, facientis personas illegitimas ad contrahendum, postquam sacrum ordinem receperunt. Et quod dicitur, quod matrimonium contra interdictum Ecclesiae non dirimitur;

dicendum est quod Ecclesia aliqua interdicit simplici prohibitione, ne [x) a. - Om. Pr. DISTINCTIO XXXIII. ET NOVEM SEQUENTES. - QU

fiant; sed, si facta fuerint, non mutat. Alia vero interdicit, non solum prohibendo ne fiant, sed statuendo ut irritum sit et inane, si contra statutum fiant; et tunc non solum prohibetur faciendum, sed irritatur factum. Primo modo interdicitur matrimonium contrahi tempore feriato, et in pluribus casibus; sed secundo modo prohibetur in susceptione ordinis. "

Haec ille.

Et eamdem solutionem dat Petrus de verbo ad verbum, in forma (dist. 37, q. 1).

Ex quibus patet ad dicta Scoti : quia statutum Ecclesiae prohibens constitutum in sacris ordinibus contrahere, continet virtualiter sententiam de qua loquitur arguens; et ideo illegitimat tales personas ad contrahendum matrimonium ; sicut patet ex consuetudine et usu Romanae Ecclesiae circa hoc, et ex Decretali (De clericis conjugatis, cap. 1) quam allegat sanctus Thomas, dist. 37, q. l,art. 1 (arg. Sed contra), quae praecipit tales dimittere uxores post ordinationem acceptas. Sciendum tamen quod, cum Scotus, Durandus et Petrus dicunt quod votum continentiae non potest annecti alicui facto, vel sacramento, nisi faciens tale factum, aut suscipiens tale sacramentum, interius j consentiat, - hoc potest dupliciter intelligi. Primo modo, quod actus interior voluntatis possit per j purum hominem annecti exterioribus actionibus vel passionibus agentis aut patientis; et sic verum dicunt. Alio modo, quod debitum et obligatio ad ea quae sunt voti, possit annecti exterioribus actionibus vel passionibus; et sic falsum dicunt praedicti doctores, et sanctus Thomas verum dicit, in hoc quod I Ecclesia occidentalis potest annectere et de facto annexit votum continentis sacris ordinibus. Ad argumentum contra quaestionem (l) respondet sanctus Thomas, dist. 37, q. i, ait. i , in solutione primi, ubi sic dicit : " Quamvis ordo sacer non habeat contrarietatem ad matrimonium inquantum est sacramentum, habet tamen repugnantiam quamdam ad ipsum ratione actus sui, qui spirituales actus impedit, j

Haec ille. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. EXPLICIT VOLUMEN SEXTUM

JOHANNIS CAPREOLI THOLOSANI DEFENSIONES THEOLOGIAE DIVI THOMAE AQUINATIS JUS PROPRIETATIS VINDICABITUR JOHANNIS CAPREOLI THOLOSANI ORDINIS PRAEDICATORUM, THOMISTARUM PRINCIPIS DEFENSIONES THEOLOGIAE DIVI THOMAE AQUINATIS DE NOVO EDITAE CURA ET STUDIO RR. PP. CESLAI PABAN ET THOMAE PEGUES EJUSDEM ORDINIS OLIM IN CONVENTU TIIOLOSANO PROFESSORUM