ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Ad argumentum Petri de Palude.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est objectionibus supradictis. Et ideo ad objecta contra primam conclusionem, dicitur quod sanctus Thomas non intendit per illa verba quod istud sacramentum, nec aliud, attingat principaliter ad effectum principaliter intentum in administratione vel susceptione sacramentorum, effective, tanquam perficiens, sed solum tanquam disponens dispositione immediata ad perfectionem ultimate intentam, quam dispositionem eflicit instrumentaliter, et non tanquam agens principale.

Dicitur secundo, quod gratia quae est in virtutibus et donis, dicitur communi nomine gratia gratum faciens. Et, cum sit subiective in essentia animae, et non in aliqua ejus potentia, sanat defectus potentiarum per peccatum relictos, effective, et non formaliter; quia ab illa effluunt potentialiter aliquae perfectiones in potentias animae, quae tollunt formaliter a potentiis animae illos defectus, ut in prima distinctione (a) hujus dictum fuit.

Dicitur tertio, quod gratiae sacramentales distinctae a gratia gratum faciente, sunt uno modo dispositiones ad gratiam gratum facientem, et alio modo sunt ejus effectus. Dispositiones quidem, inquantum, eis positis, sublato gratiae obice, ponitur gratia; sicut ultima dispositio materiae infert formam principaliter intentam. Effectus vero gratiae sunt, non quidem quoad substantiam dispositionis, vel gratiae, prout est accidens talis speciei, sed quantum ad esse formatum et gratuitum, aut quantum ad aliquam perfectionem secundam.

Dicitur quarto, quod ipsemet Petrus respondet ad illud argumentum, post verba argumenti praemissa, subdens in hunc modum : a Dicendum est, inquit, quod major Thomae debet glossari vel intelligi sic, quod illa actio quae principaliter attingit, id est, quae principaliter ordinatur ad attingendum inter actiones sacramentales quae sunt sensibiles, ita quod non mediante alia actione sacramentali ad quam ordinatur, illa est sacramentum : quia licet unum sacramentum ordinetur ad aliud, sicut etiam unius effectus ordinatur ad aliud, tamen quodlibet sacramentum immediate ordinatur ad unum effectum spiritualem distinctum ; ad quem effectum illud quod immediate ordinatur, est essentialiter sacramentum; quod vero non immediate, sed mediante (6) illo, vel antecedenter, vel consequenter, est sacramentale illius, non sacramentum; et istud est ab Ecclesia institutum, sed sacramentum a Deo : sicut clare patet in baptismo, in quo ablutio sub illa forma, Ego te baptizo, est solum essentialiter sacramentum, quaecumque autem praecedunt vel sequuntur, sunt sacramentalia; et similiter in Missa, quacumque praeter formam et materiam adhibentur. Unde septem psalmi, orationes, crucis osculum, et omnia hujusmodi, in hoc sacramento, sunt caeremonialia et sacramentalia, ex usu Ecclesiae instituta; sed unctio cum illa forma, Per istam unctionem, etc, illud solum est essentia sacramenti, et sacramentum per se distinctum, s

Haec Petrus, et bene; licet non sit necessaria tam prolixa glossa, sed brevius posset responderi, modo praedicto. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi.

Ad primum contra secundam conclusionem, dicitur primo, quod sanctus Thomas non ponit quod exhilaratio mentis sit proprius effectus hujus sacramenti, sed robur mentis contra praedictam debilitatem, et habilitatio ad actus gratiae et gloriae, contra inhabilitatem et ineptitudinem ad tales actus, relictam ex peccato, ut declaratum est in probatione conclusionis.

Dicitur secundo, quod licet praedicta ineptitudo et inhabilitas, seu debilitas, aequaliter insit sanis et infirmis, non sequitur quod hoc sacramentum aequaliter sit utrisque exhibendum. Tum quia Sacra Scriptura praecipit hoc sacramentum solum dari infirmis, et non sanis, ut patet ex verbis beati Jacobi, 5 cap. (v.l4), Infirmatur quis in vobis, etc. Tum quia in hoc sacramento infirmitas spiritualis debet significari per infirmitatem corporalem, et spiritualis curatio per corporalem. Unde sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 2, art. 2, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : "Hoc sacramentum est quaedam spiritualis curatio; quae quidem per corporalis curationis modum significatur; et ideo illis quibus corporalis curatio non competit, scilicet sanis, non debet hoc sacramentum conferri. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione primi, sic dicit : " Quamvis spiritualis sanitas sit principalis effectus hujus sacramenti, oportet tamen quod per curationem corporalem significetur spiritualis curatio, etiam si corporalis sanatio non sequatur. Et ideo solis illis hoc sacramento spiritualis sanitas dari potest, quibus corporalis curatio competit, scilicet infirmis; sicut ille solus potest baptismum suscipere, qui potest corporalis ablutionis particeps esse, non autem puer in ventre matris exsistens."

Haec ille.

Et multa alia similia ibidem dicit. Tum quia sanis non imminet de propinquo status exercendi actus gloriae, sicut infirmis exeuntibus. De hoc sanctus Thomas, ibidem, insolutione secundae quaestiunculae, sic dicit : a Hoc sacramentum est ultimum remedium quod Ecclesia potest conferre, quasi immediate disponens ad gloriam. Et ideo illis tantum infirmantibus debet adhiberi, qui suntin statu exeuntium, propter hoc quod aegritudo nata est mortem inducere, et de periculo timetur. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione secundi, sic dicit : " Hoc sacramentum habet pro principali effectu illam sospitatem, quae exeuntibus et iter ad gloriam agentibus est necessaria, s

Haec ille.

Ex quibus, et multis aliis, patet quod consequentia illius argumenti non valet.

Dicitur tertio, quod illud argumentum militat contra Durandum : quia ipse dicit quod principalis effectus hujus sacramenti est remissio peccati venialis quoad culpam, vel paenam; sed constat quod peccata venialia plus vel aeque insunt sanis quam infirmis; ergo, si consequentia sua valeat, hoc sacramentum deberet conferri sanis sicut infirmis; quod ipse negat. Ad secundum patet per praedicta : quia non est contra nos. Non enim ponimus exhilarationem mentis esse proprium effectum hujus sacramenti, si talis exhilaratio dicat actum secundum. Sed ponimus sublationem inhabilitatis et ineptitudinis ad actus gratiae et gloriae, per aliquid tamen positivum impressum, se habens per modum actus primi; quod potest dici ornatus, vel sospitas, vel habilitatio ad actus gratiae et gloriae. Et ideo potest habere effectum in carentibus usu rationis, qui tali habitatione indigent.

Item, hoc argumentum, sicut praecedens, militat contra factorem suum : quia ipse ponit primum effectum hujus sacramenti esse exhilarationem mentis, ad quam sequitur conversio mentis in Deum ; constat autem quod infirmi qui prae infirmitate privati sunt usu rationis, non sunt capaces talis conversionis in Deum, nec talis hilaritatis, quam ipse ponit. Ad tertium dicitur primo, quod illa ineptitudo, vel inhabilitas, contra quam datur hoc sacramentum , non est naturalis; sed est effectus peccati per se. Licet enim natura sit inhabilis negative ad actus gloriae, quasi insufficiens, nisi aliud superaddatur; non tamen est inhabilis contrarie, quasi habens aliquid contrarium exercitio illorum actuum. Sed illa secunda inhabilitas causatur ex peccato; quam oportet tolli ante introitum gloriae, per hoc sacramentum, vel per aliquid aequivalens. Et de tali inhabilitate, in suo simili, loquitur sanctus Thomas, dist. 47 hujus Quarti, q. 2, art. 1, in solutione primae quaestiunculae, ubi sic dicit : " Quia mundus aliquo modo propter hominem factus est, oportet quod quando homo secundum corpus glorificabitur, etiam alia corpora mundi ad statum meliorem mutentur, ut sit et locus convenientior, et aspectus delectabilior. Ad hoc autem quod gloriam corporis homo consequatur, oportet prius removeri ea quae gloriae opponuntur; quae sunt duo, scilicet corruptio, et infectio culpae; quia, ut dicitur, 1. Corin-thior. 15 (v. 50), corruptio incorruptelam non possidebit, et a civitate gloriae omnes immundi foris erunt, Apocahjps. ult. (v. 15). Et similiter oportet elementa mundi purgari a contrariis dispositionibus, antequam in novitatem gloriae adducantur, proportionabiliter ei quod de homine dictum est. Quamvis autem res corporalis subjectum infectionis culpae proprie esse non possit, tamen ex culpa quae- I. - QUAESTIO I. dam incongruitas in rebus relinquitur, ad hoc quod spiritualibus dedicentur; et inde videmus quod loca in quibus aliqua crimina sunt commissa, non reputantur idonea ad aliqua sacra in eis exercenda, nisi quadam purgatione praemissa. Et, secundum hoc, ex peccatis quamdam inidoneitatem ad gloriae susceptionem pars mundi recipit, quae in usum nostrum cedit; unde quantum ad hoc mundatione indiget, etc. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quomodo peccatum inhabilitat ad gloriae susceptionem non solum naturam rationalem, quae potest esse subjectum peccati, verum etiam creaturas inanimatas; et quomodo ibi relinquit inhabilitatem. Dicitur secundo, quod peccatum non solum inhabilitat ad actus gloriae, immo ad actus gratiae et virtutum; sicut ostendit sanctus Thomas, l 2 , q. 85. Nam, primo articulo, ostendit quomodo per peccatum actuale diminuitur bonum naturae, quae est inclinatio ad virtutem. Et, art. 3, ostendit quomodo tam per peccatum originale, quam per actuale, inhabilitatur anima et suae potentiae ad bonum. Ait enim sic : " Per justitiam originalem ratio perfecte continebat inferiores animae vires; et ipsa ratio a Deo perficiebatur, ei subjecta. Haec autem originalis justitia subtracta est per peccatum primi parentis. Et ideo omnes vires animae remanent quodammodo destitute proprio ordine, quo naturaliter inclinantur ad virtutem; et ipsa destitutio, vulneratio naturae dicitur. Sunt autem quatuor potentiae animae, quae possunt esse subjecta virtutum : scilicet ratio, in qua est prudentia; voluntas, in qua est justitia; irascibilis, in qua est fortitudo; concupiscibilis, in qua est temperantia. Inquantum ergo ratio destituitur suo ordine ad verum, est vulnus ignorantiae; inquantum vero voluntas destituitur ordine ad bonum, est vulnus malitiae; inquantum vero irascibilis destituitur suo ordine ad arduum, est vulnus infirmitatis; inquantum vero concupiscibilis destituitur ordine ad delectabile ratione moderatum, est vulnus concupiscentiae. Sic ergo ista quatuor sunt vulnera inflicta toti naturae humanae ex peccato primi parentis. Sed quia inclinatio ad bonum virtutis in unoquoque diminuitur per peccatum actuale, ideo etiam ista quatuor sunt vulnera ex aliis peccatis consequentia : inquantum scilicet per peccatum ratio hebetatur praecipue in agendis, voluntas induratur ad bonum, et major difficultas bene agendi accrescit, et concupiscentia magis exardescit, j

Haec ille. - Item, ibidem, arguit sic, quinto loco : " Augustinus, in libro de Natura et Gratia (cap. 67), ponit duo poenalia animae peccanti, scilicet ignorantiam et difficultatem; ex quibus oritur error et cruciatus. Qua quidem quatuor non concordant istis quatuor supradictis. Ergo, etc. j Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod difficultas quae ponitur in libro Augustini, includit ista tria quae pertinent ad potentias appetitivas, scilicet malitiam, infirmitatem et concupiscentiam : ex his enim tribus contingit quod aliquis non facile tendit in bonum. Error autem et dolor sunt vulnera consequentia : ex hoc enim aliquis dolet, quod infirmatur circa ea quae concupiscit, j - Haec ille.

Item, de Malo, q. 2, art. 11, sic dicit : " Sicut lumen a sole diffunditur in aerem, ita gratia a Deo infunditur animae. Quae quidem est supra naturam animae; et tamen in natura animae, vel cuiuscumque creatura rationalis, est aptitudo quaedam ad gratiae susceptionem, et per gratiam susceptam fortificatur in debitis actibus. Peccatum autem est quoddam obstaculum interpositum inter animam et Deum, secundum illud Isaiae 59 (v. 2) : Peccata nostra diviserunt inter nos et Deum nostrum. Cujus ratio est : quia, sicut interior aer domus non illuminatur a sole, nisi directe aspiciat solem, et dicitur illuminationis obstaculum, quod hujusmodi respectus (a) rectitudinem impedit; ita anima non potest illuminari a Deo per gratiae susceptionem, nisi directe convertatur in ipsum. Hanc autem conversionem impedit peccatum, quod convertit animam in oppositum, quod scilicet est contra legem Dei. Unde manifestum est quod peccatum est obstaculum quoddam impediens gratiae susceptionem. Omne autem obstaculum alicujus perfectionis aut formae, simul cum hoc quod excludit formam vel perfectionem quamcumque, facit susceptivum minus aptum vel habile ad formae receptionem; et ulterius, per consequens, impedit effectus formae vel perfectionis in subjecto; et maxime si obstaculum illud fuerit aliquid inhaerens actu vel habitu in subjecto. Manifestum est enim quod illud quod movetur uno motu, non movetur simul contrario, et est etiam minus aptum vel habile ut motu contrario moveatur. Similiter etiam quod est calidum, est minus aptum ut sit frigidum; difficilius enim frigidi impressionem recipit. Sic ergo peccatum, quod est obstaculum gratiae, non solum excludit gratiam, sed etiam facit animam minus aptam vel habilem ad gratiae susceptionem; et sic diminuit aptitudinem vel habilitatem animae ad gratiam. Unde cum dicta habilitas sit quoddam bonum naturae, peccatum diminuit bonum naturae. Et quia gratia naturam perficit, et quantum ad intellectum, et quantum ad voluntatem, et quantum ad inferiores animae partes obedibiles rationi, scilicet concupiscibilem et irascibilem, peccatum, excludendo gratiam et hujusmodi auxilia naturae,. dicitur vulnerare naturam. Unde ignorantia, malitia et hujusmodi dicuntur vulnera consequentia ex peccato, i

Haec ille.

Ex quibus patet primo, quod falsum est illud quod dicit arguens, scilicet quod debilitas, aut difficultas, aut inhabilitas ad actus gratiae et gloriae, non sit sequela peccati actuata) respectus. - ejui Pr.

lis, sed defectus per se consequens naturam. Secundo, quod non false nec improprie dicitur : Indulgeat tibi Dominus, etc; quia per illam orationem petitur indulgeri peccatum quoad reliquias ab ipso relictas. Tertio, quod falsum est aliud dictum arguentis : quia tales reliquiae, vel talis defectus non praevenit omnem actum liberi arbitrii, sed consequitur actum peccati; nec quilibet talis defectus perseverat nobiscum per totam vitam, saltem non aeque intensus uno tempore sicut alio. Ex quibus patet ad argumentum. Ad quartum dicitur primo, quod non legi quod sanctus Thomas dicat quod proprius effectus hujus sacramenti sit exhilaratio de qua loquitur arguens, sed bene dicit, prima quaestione hujus distinctionis, art. 2, q 3, in solutione tertii, quod cc in hoc sacramento res et sacramentum non est character, sed quaedam interior devotio, quae est spiritualis unctior).

Haec ille.

Et ideo, si arguens talem devotionem vocet exhilarationem, non contendo. Puto tamen quod illa devotio, vel spiritualis unctio, non sit actualis, sed magis habitualis, et potius actus primus per modum formae, quam actus secundus per modum operationis. Et forte potest vocari ornatus, et dispositio ad gratiam, vel delibutio quaedam ad futuram gloriam, sicut dicit sanctus Thomas, distinctione secunda hujus, q. 1, art. 2, in solutione principali.

Dicitur secundo, quod de tali exhilaratione, vel spirituali unctione, satis fit mentio in forma sacramenti, cum dicitur : Per istam sanctam unctionem, etc; quia per unctionem significatur laetitia, juxta illud (Psalm. 44, v. 8), Unxit te Deus oleo laetilise, etc.

Dicitur tertio, quod remissio peccatorum, de qua fit mentio in forma sacramenti, intelligitur primario quoad reliquias peccati, sed secundario quoad culpam vel poenam, si peccata quoad hoc non sint prius remissa, ut dictum est : ita ut dicamus quod prima res hujus sacramenti, quae est res et sacramentum et gratia sacramentalis, est illa spiritualis unctio, de qua dictum est; sed ultimus effectus est remissio peccatorum per gratiam gratum facientem, quoad tria, vel duo, vel unum tantum, scilicet culpam, poenam, reliquias peccati; directe tamen ordinatur ad tollendum tertium praedictorum, indirecte autem et per accidens ad alia duo. Et sic patet quod argumentum parum valet. Ad quintum et omnia praecedentia, sententialiter respondet Petrus de Palude (dist. 23, q. 4), dicens: " Iste modus per quem ponunt dimitti venialia per hilaritatem quam infundit, ad quam sequitur conversio mentis in Deum, et generalis displicentia, non videtur verus. Quia, sicut baptismus debet dari illiqui in sanitate illum petiit, etiam si fiat furiosus, nec speretur lucidum intervallum, quia non requirit actum suscipientis per se, quia ordinatur ad peccatum contractum sine actu proprio; sic infirmo, qui cum sanae mentis esset petiit hoc sacramentum, et postea incidit in phrenesim, datur hoc sacramentum, cum etiam detur ei Eucharistia; qui tamen non est capax rationis, nec per consequens hujus hilaritatis, nec conversionis ad Deum, nec per consequens displicentiae. Unde, si principaliter datur propter venialia, nec potest ea delere nisi propter talem conversionem, frustra datur illis qui sic converti non possunt. Quando enim sacramentum per se requirit aliquid, in nulla necessitate debet dari nisi habenti illa per se exigita; sicut patet in absolutione poenitentiali, et benedictione nuptiali (quamvis non sit sacramentum); quia non datur nisi consentientibus, quia matrimonium per se requirit consensum. Si ergo requireret per se consensum in actum inungendi (requireretur autem si principaliter daretur contra culpam actualem) (a), non daretur nisi habenti signa contritionis etiam tunc; nec iterum (?) haberet materiam (y) exterius, sicut nec poenitentia, nec matrimonium, nisi actum inungendi; habet autem, sicut baptismus et confirmatio; ergo, etc.

Secundo. Quia, cum extrema unctio sit sacramentum exeuntium, debet esse ultimum sacramentum, post quod non restat aliud; sicut baptismus primum, ante quod nullum. Unde etiam viaticum primo datur infirmo quam extrema unctio. Cum autem communio requirat maximam puritatem a peccatis, si, pro tempore infirmitatis, quando infirmus est communicandus, ad deletionem venialium esset convenientius remedium extrema unctio quam poenitentia, post confessionem de mortalibus, ad deletionem venialium deberet praecedere extrema unctio; quia quidquid est convenientius remedium contraculpam quamcumque,illud maxime debet esse preambulum ad Eucharistiam.

Tertio. Quia non est verum quod debilitas contra quam datur hoc sacramentum, sit infirmitas naturae gratia destituta; (quam tamen (8) supponit hoc sacramentum). Quia ista debilitas debet esse propria illi tempori et statui cui appropriatur hoc sacramentum. Quia ergo morte instante eminet gravissima tentatio inimici, qui jam insidiatur calcaneo; et quia anima, quae naturaliter diligit corpus, magis intenta corpori, non potest intendere sibi, sicut Augustinus dicit; depressio etiam ex memoria praecedentium delictorum, exquibus in desperationem labi posset, et visiones terribiles quas patitur, et hujusmodi, concurrunt ; ideo tunc ex his omnibus anima debilior efficitur, specialiter ex peccatis precedentibus, ex quibus fit timida et infirma ad actus gratiae, non solum habitibus in contrarium inclinantibus (quia tunc prona non est inclinatio ad peccatum, et forte I. - QUAESTIO I. gravi infirmitate tales habitus corrumpuntur), sed fit infirma meritorie, quia quanto pluries et (a) gravioribus consenserit peccatis, tanto magis meruit in tentationibus deseri; et tamen tunc gravissima imminet tentatio; unde et quasi pugil inungitur contra daemonem, sicut confirmandus contra mundum. Haec ergo est infirmitas ad actus gratiae, differens ab habitu peccatorum. Unde per hoc sacramentum imprimitur ornatus disponens ad augmentum gratiae et fervorem charitatis, ut sit homo fortis contra tentationem in morte, et accipiat Spiritum Sanctum ad robur in pugna hac, sicut in confirmatione in pugna corporali persecutionis temporalis. Aliquando autem infirmus jam perdidit usum rationis, lapsus in phrenesim, ita quod peccare non potest; sed stat in eo infirmitas, retardans ab actu gloriae, et pcena debita peccalo actuali; et contia hanc etiam datur. Unde ut pugnans in fine vincat, et vincens sine alio purgatorio coelum intret, propter haec duo inungitur. Et haec est duplex infirmitas.

Quarto. Quia in exhibitione essentiali sacramenti hujus, ipse infirmus se habet pure passive, nec requiritur aliquis ejus actus interior, nec exterior, plusquam in parvulo; licet ritus Ecclesias habeat quod faciat generalem contritionem, vel confessionem, quam si ore non potest facere, saltem tundat pectus suum, in signum doloris; sed ista fiunt ante essentiam sacramenti, quasi praeambula. Ex quo apparet quod non datur principaliter propter culpam actualem : quia tunc per se requireret actum voluntatis; quia qui creavit te sine te, non justificabit te sine te (August., de Verbis Apostoli, serm. 15). Unde absjlutio non debet dari nisi confitenti et interrogato aii proponat abstinere; et nihilominus delet culpam ex opere operato, si non est obex, j

Haec Petrus.

Praeterea subdit quod " effectus hujus sacramenti non solum est corporalis alleviatio, sed etiam spiritualis, quae dicitur hilaritas mentis, non actualis, sed habitualis, quia imprimit ornatum disponentem ad gratiam gratum facientem, et cum hoc gratiam sacramentalem, quae est quidam habitus habens specialem effectum ad fortificandum contra pugnam tunc imminentem, et ad remittendum poenam quae post omnia alia sacramenta impediret ingressum regni; propter quae duo datur hoc sacramentum principaliter; quia non datur in supplementum contritionis, quae tunc haberi non potest; inde est quod, sicut contritio (6) non totam sed partem poenae deleret, sic et istud sacramentum. Propter quod, sicut sine isto sacramento vinceretur homo a diabolo, qui cum isto vincit; sic cum isto sacramento citius intrat coelum, quam sine isto. "

Haec Petrus, et bene quoad hoc quod dicit quod (a) et. - etiam Pr. hoc sacramentum non principaliter datur ad remissionem culpae venialis. Sed in dictis ejus sunt aliqua dubia. Primum est, quia sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 2, art. 2, in solutione tertiae quaestiunculae, expresse ponit quod hoc sacramentum non debet furiosis nec amentibus dari pro tempore quo sacramentum non cognoscunt, nec actualem devotionem habent ad id; cujus oppositum dicit Petrus. Sed forte posset dici quod sanctus Thomas loquitur de illis qui nec tunc nec ante habuerunt actualem devotionem et desiderium percipiendi hoc sacramentum.

Secundum dubium est, quia non apparet ex dictis Petri quis sit effectus principaliter intentus in hoc sacramento. Quia, sicut dicit quod principalis effectus est fortificatio contra pugnam et tentationem diabolicam sibi imminentem, tunc, secundum eum, non deberet dari carentibus usu rationis, sine quo nulla tentatio vinci potest. Si vero dicat quod principalis effectus ejus est remissio peccati venialis quoad poenam,

non videtur : quia ad hoc sufficit sacramentum poenitentiae, quod hunc effectum efficacius et directius confert; tum etiam quia non apparet quod pcena debita peccato actuali in hoc soeculo remittatur alicui sine actu liberi arbitrii, quo caret furiosus.

Tertium dubium est, quod suscipiens hoc sacramentum in statu gratiae, propter praecedentia peccata sibi remissa, deseratur in ultima tentatione periculosissima auxilio divino vel angelico; cum Deus in illo casu potius adjuvet electos suos quam unquam alias.

Quartum dubium est, quia videtur ponere pluralitatem rerum sine necessitate. Dicit enim quod hoc sacramentum imprimit ornatum, et, praeter hoc, gratiam sacramentalem, quasi quemdam habitum permanentem. Hoc autem non videtur; sed potius dicendum videtur quod gratia sacramentalis in hoc sacramento non sit aliud quam illa spiritualis unctio, de qua loquitur sanctus Thomas, quae potest vocari ornatus et dispositio ad gratiam gratum facientem , licet alio modo sit ejus effectus, ut supra dictum fuit (a). Dicitur ergo quod effectus principalis hujus sacramenti est deletio reliquiarum peccati, et dispositio, et delibutio, et praeparatio ad gloriae susceptionem, modo prius exposito (ad secundum et ad quartum). Unde sanctus Thomas, secunda distinctione hujus, q. 1, art. 2, sic dicit : i Duplex est perfectio. Una, formae ad actum; et hanc quidem perfectionem facit ordo, quantum ^ad executionem bonorum, quia reddit (6) hominem idoneum ad dispensationem sacramentorum ; sed quantum ad perpessionem difficilium , facit dictam perfectionem confirmatio, quae (y) hominem fortem reddit, ut nomen Christi propter pressuras mundi confiteri non refugiat. Alia perfectio est in ordine ad finem, ad quem per actus pervenitur; et hanc quidem perfectionem quantum ad finem intra facit extrema unctio, quae est quaedam delibutio praeparans in gloriam remissionis; quantum vero ad finem extra facit Eucharistia, quae membra capiti conjungit. "

Haec ille.

Item, ibidem, sic dicit : " Quidam accipiunt numerum sacramentorum secundum adaptationem ad virtutes : ut fidei respondeat baptismus, quod sacramentum fidei dicitur; spei extrema unctio, per quam homo praeparatur quodammodo ad futuram gloriam, etc. " Item, ibidem, in solutione quinti, sic dicit : a Extremae unctionis non debuit praecedere figura in veteri lege : quia extrema unctio est directivum et praeparatorium in gloriam, quam tunc statim post mortem consequi non poterant, sicut modo possunt. " Item, art. 1, in solutione quarte quaestiunculae, sic dicit : " Quidam dicunt quod aliqua sacramenta sunt instituta in remedium venialis peccati, sicut Eucharistia et extrema unctio. Sed hoc non videtur convenienter dictum : quia poenitentia est purgativa universaliter omnis peccati actualis, mortalis et venialis; unde ad hoc non oportebit aliud sacramentum institui. Et praeterea, quia, etiam non exsistentibus (a) venialibus, adhuc necessitas illorum sacramentorum esset ad consummandum in bonum, secundum doctrinam Dionysii (de Eccl. Hier., cap. 5), etc. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod effectus principaliter intentus in hoc sacramento non est fortificatio contra ultimam tentationem, nec remissio venialium quoad culpam aut poenam, sed praeparatio ad gloriam animae et corporis, per sublationem reliquiarum peccati inhabitantium ad gloriae susceptionem, et dedicationem animae et corporis ad gloriam. Ex quo sequitur quod ista unctio potius assimilatur unctioni dedicativae quam piigilativae, quoad finem ad quem ordinatur; non dico coaequali causae durationis. Nullus etiam doctorum antiquorum hoc sacramentum appropriavit virtuti fortitudinis, sed solum sacramentum confirmationis, ut ostendit sanctus Thomas, secunda distinctione hujus (q. i, art. 2); quod tamen oporteret, si dicta opinio Petri vera esset. Ulterius dicitur quod dicta Durandi implicant contradictionem : quia ex una parte dicit quod hoc sacramentum non est principaliter institutum contra peccatum veniale, et ex alia dicit quod principalis effectus hujus sacramenti est remissio peccati venialis; constat autem quod omne sacramentum est institutum propter suum principalem effectum; ex quo sequitur oppositum primi, scilicet quod hoc sacramentum est institutum principaliter contra peccatum veniale. Et haec sufficiant ad objecta contra secundam conclusionem. g 3.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra tertiam conclusionem, dicitur quod consequentia non valet. Quia, sicut dicit Petrus (dist. 7, q. 1), " tunc tantummodo fit injuria consecrationi quando idem genus consecrationis repetitur, non autem quando aliud et aliud, maxime quando unum ad aliud ordinatur : quia, sicut in naturalibus in eodem subjecto sunt plura accidentia diversarum rationum, non autem unius; sic nihil prohibet in supernaturalibus aliquid unum pluries sanctificari sanctificationibus diversi generis; sed unius generis, sic; sicut unus et idem homo plura sacramenta suscipit, sed non pluries unum de non iterabilibus. Et similiter consecratio sacramentalis praecedit consecrationem quae est sacramentum in eadem materia : sicut, post multas benedictiones super panem et vinum, proferuntur verba consecrationis; et sic de aliis. Unde materia confirmationis et extremae unctionis non his consecratur illa consecratione quae est sacramentum; licet post illam quae est sacramentalis, recipiat illam quae est sacramentum. Unde, cum sanctificatio quam Christus contulit suo tactu aliquibus materiis sacramentorum, sit alterius rationis a sanctificationibus sacramentalibus et verbalibus, nihil prohibet eas illi supervenire. "

Haec Petrus, et bene; et concordat sancto Thomas, prima quaestione hujus distinctionis, art. 3, q 2, ubi arguit sic, primo loco : " Hoc sacramentum habet unam sanctificationem in usu per formam verborum. Ergo superfluit alia sanctificatio, si ad materiam ipsius fiat. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod prima sanctificatio materiae est secundum se. Sed secunda, magis pertinet ad usum ipsius, secundum quod est actu conferens effectum suum. Et ideo neutra superfluit : quia etiam instrumenta efficaciam accipiunt ab artifice, et dum fiunt, et dum ad actum applicantur. "

Haec ille.

Item, dist. 7, q. 1, art. 2, q 3, arguit sic, tertio loco : " Sanctificatio non est iteranda circa idem. Sed per formam sacramenti sanctificatur materia, ut patet in baptismo, cujus materia est aqua verbo vitae sanctificata; quod verbum dicit Magister (dist. 3) esse formam baptismi. Ergo non debet, ante prolationem forma; sacramentalis, aliqua sanctificatio circa materiam confirmationis adhiberi. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod, sicut instrumentum virtutem instrumentalem acquirit dupliciter, scilicet quando accipit formam instrumenti, et quando movetur a principali agente ad effectum, ita etiam materia sacramenti duplici sanctificatione indiget : una, qua instituitur materia propria sacramenti , et ad hoc est sanctificatio materiae; alia est I. - QUAESTIO I. quando applicatur ad effectum, quae(a) fitperformam sacramenti. Et ideo non fit injuria sanctificationi, si duplex sanctificatio talibus adhibeatur. "

Haec ille. Ad secundum respondet Petrus (dist. 7, q. 1), quod a Christus vivus, et mortuus, fuit usus unctionibus visibilibus; sed non per modum sacramenti, sicut usus est pane et vino consecratis et conversis; nec per modum sacramentalis, sicut usus (6) est baptismo Johannis. Unde si pueris manum imposuit, non tamen unxit; et si Apostolos cum oleo misit, non tamen illo oleo unctus est, nec per se unxit infirmos ".

Haec ille.

Sed contra hoc replicat Durandus, ut patet in arguendo.

Sed dicendum quod fundatur in falsa consequentia, scilicet hac : Christi contactus dedit virtutem aliquibus materiis sacramentalibus; ergo dedit virtutem omnibus quae tetigit, venientibus in usum sacramentorum. Haec enim consequentia nullius est exsistentiae, nec apparentiae : quia non quilibet Christi contactus contulit virtulem aquae vel pani, sed solum ille contactus quo materiam a se tactam instituebat materiam sacramenti; sic autem tetigit aquam in baptismo, et panem et vinum in caena; oleum autem aut aliam unctionem nunquam tetigit illo modo; et ideo nullam sanctificationem eis contulit suo tactu praecise, sed solum materiai baptismi et Eucharistiae. Et ideo argumentum non valet. g 4.

Ad argumenta contra quartam CONCLUSIONEM Ad argumenta Petri de Palude.

Ad primum contra quartam conclusionem, dicitur quod non fuit mens sancti Thomae quod hoc sacramentum in aliquo casu nullum causet ellectum, concurrentibus omnibus quae sunt de essentia sacramenti, et nullo obice exsistente in recipiente. Quia, ut bene arguit Petrus, secundum sanctum Thomam, in aliis locis, omne sacramentum novae legis causat dispositionem ad gratiam , si non sit defectus ex parte requisitorum ad sacramentum, nec impedimentum ex parte suscipientis, per aliquam fictionem. Sed credo quod intendebat quod integratio effectus hujus sacramenti, quae includit sanationem mentis et corporis, non semper ponitur, posito perfecto sacramento, et remota omni fictione ex parte suscipientis. Et quod ista fuerit ejus mens, videtur: nam, prasenti distinctione, q. 1, art. 2, insolutione secundae quaestiunculae, sic dicit : " Sicut baptismus, per ablutionem corporalem, facit spiritualem emundationem a maculis spiritualibus; ita hoc sacramentum, per medicationem sacramentalem exteriorem, facit sanationem interiorem. Et (a) quae. - qui Pr. (6) usus.

Om. Pr. sicut ablutio baptismi habet effectum corporalis ablutionis, quia etiam corporalem emundationem facit; ita extrema unctio habet effectum corporalis medicationis, scilicet corporalem sanationem. Sed in hoc est differentia : quia corporalis ablutio ex ipsa naturali proprietate elementi facit corporalem mundationem, et ideo semper eam facit; sed extrema unctio non facit corporalem sanationem ex proprietate naturali materiae, sed ex virtute divina, quae (a) rationabiliter operatur. Et quia rationabiliter operans nunquam inducit effectum secundarium nisi secundum quod expedit ad principalem, ideo ex hoc sacramento non sequitur corporalis sanatio semper, sed quando expedit ad spiritualem sanationem; et tunc semper eam inducit, dummodo non sit impedimentum ex parte recipientis. "

Haec ille.

Item, ait. 4, q 3, arguit sic, tertio loco : " Duplex effectus hujus sacramenti ponitur in littera. Sed in verbis praedictis non fit mentio nisi de uno, scilicet de remissione peccatorum; non autem de corporali sanatione, ad quam Jacobus ordinat orationem fidei, dicens (cap. 5, v. 15) : Oratio fidei sanabit infirmum. Ergo forma praedicta est incompetens. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod in forma debet exprimi principalis eflectus, et qui semper inducitur in sacramento, nisi sit defectus ex parte recipientis. Non autem talis effectus e.st corporalis sanitas, ut ex dictis patet; quamvis quandoque sequatur; ratione cujus Jacobus hunc effectum attribuit orationi, quae est forma hujus sacramenti. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod hoc sacramentum semper inducit suum effectum principalem, nisi sit defectus ex parte recipientis; sed effectus secundarius non semper inducitur, sed tunc tantum quando expedit ad principalem effectum, et tunc semper. Si autem Petrus intendat probare quod hoc sacramentum, et quodlibet aliud sacramentum novae legis, semper habet aliquem effectum in suscipiente, dummodo concurrant omnia quae sunt de essentia sacramenti, sive suscipiens ponat obicem, sive non; et quod nulla fictio possit impedire effectum hujus sacramenti primum, aut ultimum;

neganda sunt dicta ejus. Nec valet ejus probatio : quia causa naturaliter agens, quantumcumque perfecta, et per se, aut essentialis, nunquam producit effectum in passo indisposito ad recipiendum ejus impressionem; sicut patet de igne respectu ligni excellenter frigidi et humidi. Nec valet quod dicit de obstaculo respectu illuminantis : quia illuminatio medii non solum impeditur propter obstaculum vel absentiam illuminantis, immo propter densitatem medii, aut defectum diaphaneitatis. Nec valet quod dicit, quod Thomas tenendus est in contrariis dictis : quia ipse non dicit contrarium alibi eorum quae dicit in proposito. Immo Petrus dicit alibi contrarium eorum quae hic dicit, scilicet quod tanta et talis posset esse fictio in recipiente sacramentum etiam baptismi, quod nullum ellectum sortiretur; et similiter in sacramento paenitentiae, ut alias visum est (dist. 17, q. 2); licet non omnis fictio impediat effectum baptismi, nec paenitentiae, nec hujus sacramenti, sed aliqua sic, et aliqua non. Si enim recipiens hoc sacramentum nunquam consensit, immo semper dissensit receptioni hujus sacramenti, nec habuit devotionem ad sacramentum, sed contemptum ejus, puto quod in eo casu nullum effectum recipit ex sacramento. De hoc sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 2, art. 2, q 3, in solutione secundi, sic dicit: " Baptismus non requirit motum liberi arbitrii, quia datur contra originale principaliter, quod non curatur in nobis ex nostro libero arbitrio; sed in hoc sacramento requiritur motus liberi arbitrii. " Item, in solutione quartae quaestiunculae, dicit sic : n Hoc sacramentum exigit actualem devotionem in suscipiente, sicut Eucharistia. Unde, sicut Eucharistia non debet dari pueris, ita nec hoc sacramentum. " Item, q. 1, art. 4, q 2, in solutione primi, sic dicit : " Hoc sacramentum, sicut et praedicta, quantum est de se, habet certitudinem; sed potest impediri ex fictione recipientis (etiam si sacramento subjiciat se per intentionem) quod nullum effectum consequitur. "

Haec ille.

- Ex quibus apparet quod multiplex indispositio recipientis impedit effectum hujus sacramenti : puta, si sit puer; aut sanus, fingens se infirmum; aut carens omni devotione actuali, praesenti et praeterita. Et multiplex alia fictio potest impedire omnem effectum hujus sacramenti. Ad secundum contra eamdem conclusionem, dicitur quod, cum beatus Thomas fuerit italicus, praesumendum est quod ipse bene scivit formas (a) sacramentorum, quibus Ecclesiae italicae utuntur, et sic formam (6) Ecclesiae ambrosianae. Et sic videtur quod Ecclesia ambrosiana, conferendo sacramentum extremae unctionis, utitur non solum verbis indicativis, immo deprecativis; potissime quia Ambrosius non ignorabat verba beati Jacobi dicentis (cap. 5, v. 14 et 15) : Infirmatur quis in vobis? inducat presbyteros Ecclesiae, et orent super eum, ungentes eum oleo in nomine Domini, et oratio fidei salvabit infirmum; et, si in peccatis sit, dimittentur ei, etc; ubi traditur satis expresse quod unctio extrema, de qua ibidem loquitur, debet omnino fieri cum verbis deprecativis, non solum indicativis; cujus oppositum, si fiat, nil agitur. Et sic intelligo sanctum Thqrnam, prima quaestione hujus distinctionis, art. 4, q 2, ubi arguit sic (tertio loco) : " In quibusdam Ecclesiis dicuntur hujusmodi verba in collatione hujus sacramenti : Ungo hos oculos oleo sanctificato, in nomine Patris, etc.; et hoc est conforme aliis formis sacramentorum. Ergo videtur quod in hoc consistat forma hujussacramenti. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod verba illa indicativi modi, quae secundum morem quorumdam praemittuntur orationi, non sunt forma hujus sacramenti; sed sunt quaedam dispositio ad formam, inquantum intentio ministri determinatur ad actum illum per illa verba. "

Haec ille.

Ex quibus videtur quod, licet aliquae Ecclesiae praemittant orationi verba indicativa, et aliquae non, quaelibet tamen utitur verbis deprecativis, et nulla solis indicativis. Ad argumentum principale contra quaestionem (a), respondet sanctus Thomas, art. 1, q. 1, hujusdistin-ctionis,q l, in solutione primi, dicens quod " oleum quo catechumenus inungitur, sua unctione non perducit ad peccati remissionem, quia hoc ad baptismum pertinet; sed aliquo modo ad baptismum disponit. Et ideo non est sacramentum illa unctio, sicut unctio extrema. "

Haec ille.

Qualis autem sit illa dispositio quam confert unctio illa praecedens baptismum, docet, dist. 6, q. 2, art. 3, q 2, in solutione primi, dicens sic : " Sacramenta novae legis habent effectum in conferendo gratiam, qua perfecte morbo subvenitur, contra quem sacramentum ordinatur. Sed sacramentalia habent effectum in removendo contrarias dispositiones, vel impedimenta gratiae. Et ideo multiplicantur, nec in eis gratia confertur. "

Haec ille.

Item, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : " Olei inunctio significat expeditionem hominis in pugna quam adversus diabolum suscipit (6), a cujus potestate exemptus est. "

Haec ille. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen.