ARTICULUS II.

PONUNTUR OBIECTIONES g 1.

Contra primam coNcxusiON^r I. Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et (a) Augustini. - Hieronymi Pr. - Antiqui codices D. Tliomae, post Gratianum (can. 4, dist. 27, et can. 2, caus. XVII, q. I), haec tribuunt Hieronymo, apud quem non inveniuntur. quidem contra primam arguit Scotus (dist. 31, q. 1), probando quod non ideo conjugium debet habere aliqua bona excusantia actum propter damnum rationis quod homo in illo actu incurrit. Primo. Quia in statu innocentiae fuisset matrimonium habens illa bona; nec tamen fuissent tunc excusantia actum carnalem, cum tunc non fuisset ibi aliquod damnum. Engo nec nunc ponenda sunt tanquam excusantia illum actum. Secundo. Quia in matrimonio Joseph et Mariae non oportuit ponere aliqua excusantia; nec universaliter in matrimonio spirituali, videlicet (x) cum pari voto castitatis conjugum. Tertio. Quia multo magis privatur homo usu rationis per somnum quam per istum actum : et magis secundum intensionem (unde, i. Ethicorum, cap. 13 (6), dicitur quod felix non differt a misero nisi secundum medietatem vite, scilicet in vigilia); et secundum extensionem, quia somnus diu privat, iste autem actus est quasi momentanee. Ergo nullus secundum rectam rationem deberet se exponere somno, nisi essent aliqua bona excusantia, et meliora istis; quod tamen non conceditur. Dicetur forte quod ibi sunt bona excusantia, scilicet (y) necessitas natura? et confortatio organorum : quia sine somno esset nimia debilitatio et hebetatio virium sensitivarum ; et, per consequens, impediretur intellectus, quia intellectus impeditur impedito phantasmate. Aliter dicitur quod non patitur proprie quis damnum in somno sicut in isto actu, quia post somnum vigoratur intellectus, sed post istum actum hebetatur : ita quod per istum actum non tantum privatur quis illo bono, sed redditur minus aptus et habilis ad aliquod bonum post illum actum; oppositum est de somno. -

Sed contra ista arguitur (dist. 32, q. 1). Quia perpetuus usus rationis est majus bonum quam actus virtutis. Et ideo qui per aliquem actum privaret se perpetuo usu rationis, peccaret mortaliter. Sed carentia usus rationis pro momento, non est tantum malum sicut actus oppositus actui virtutis. Xec quodcumque privans usum rationis ad tempus est peccatum : nam nimia tormenta ita impediunt usum rationis sicut voluptates; et tamen martyres, scienter (o) se exponentes ad talia tormenta, non peccabant, sed merebantur. II. Argumentum Aureoli.

Contra eamdem (e) arguit Aureolus (dist. 31, q. I, art. 1). Quia nullus actus virtutis indiget aliquo excusante. Sed actus matrimonii est actus virtutis. Ergo, etc. (6) cap. 13. - Om. Pr

g 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Durandi et aliorum.

Contra secundam conclusionem arguit Durandus, et alii quidam (a), probantes quod cognoscens uxorem ad vitandum fornicationem non in uxore, sed in se, non peccet. Primo. Quia plus tenetur quis sibi quam alteri. Sed indistincte, propter vitandam fornicationem in conjuge, petens debitum non peccat. Ergo multo minus propter vitandam in se. Secundo. Quia non potest dici quod vitare fornicationem in alio pertineat ad redditionem debiti, plus quam vitare in seipso. Quia reddere debitum, est cum petitur expresse, vel interpretative, quando scit illam tentari de seipso. Sed quando non petit ab isto, nec tentatur de isto, sed specialiter de alio, tunc, si cognoscatur, non est redditio, sed pure petitio, sicut et si pro se petat. Tertio. Quia passio non est peccatum nisi deor-dinet hominem. Sed quando ratio eam ordinat, et eam praevenit et reprimit, tunc ipsa non deordinat. Unde, cum homo hunc actum eligat ne passio ad peccatum impellat eum, non est peccatum. Quarto. Quia, si passio praecedens fuit vitiosa, quia forte tentatio (6) de aliena praevenit judicium rationis, tamen non sequitur quod actus sequens sit vitiosus, qui non sequitur ex passione, sed imperatur a ratione volente corrigere quod omisit vel amisit. Quinto. Quia actus qui non (j) est de se malus, et ordinatur in bonum finem, non fit male. Sed actus matrimonii, de quo quaeritur (8), est hujusmodi. Ergo, etc. Sexto. Quia quando principalis finis non est possibilis, licitum est intendere secundarium finem. Sed principalis finis matrimonii est liberorum procreatio, secundarius autem est vitatio fornicationis, magis in seipso quam in alio; unde Apostolus (1. Corinth. 7, v. 2), propter fornicationem vitandam, vult quod habeat unusquisque suam, et unaquaeque virum suum. Unde, si senes et steriles, qui prolem habere non possunt, propter fornicationem vitandam contrahant, non peccant. Licet autem ad illum (s) finem convenire, ad quem licet contrahere. Ergo, si tibi licet contrahere, et per consequens petere debitum (i;), propter prolem, ubi est possibilis; sic, ubi illa non est possibilis, sicut licet contrahere propter vitandam fornicationem in seipso, (a) Haec argumenta, quae inveniuntur apud Durandum, disi. 31, q. 4, Auctor refert juxta formam quam ipsis dedit Petrus de Palude, dist. 31, q. 2. sic propter hoc licet convenire et debitum petere. Non sic autem licet convenire propter sanitatem : quia illa non est finis matrimonii, nec principalis, nec secundarius. Unde, et si homo aliter non possit sanari nisi cognoscendo uxorem, non propter hoc deberet eam cognoscere : quia, quamvis finis esset bonus, tamen non esset bonus hujusmodi actus; quia, sicut dicitur vulgo, Ista cauda non est in isto vitulo; sicut nec propter hoc liceret baptizari. Ergo, etc. J5 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Scoti.

Contra tertiam conclusionem arguit Scotus (dist. 30, q. 2), probando quod beata Virgo non voverit castitatem solum sub conditione, scilicet nisi Deus aliter disponeret.

Primo. Quia in omni voto, quantumcumque absoluto, intelligitur haec conditio, si Deo placet : quia nullus debet Deo offerre aliquid, velit ipse aut nolit, nec ordinate intendit offerre sic; ergo cum ista conditione sic intellecta stat votum simpliciter et absolute. Seeundo. Quia sancti conjiciunt (oc) hoc ex illo verbo interrogationis ejus ad Gabrielem (Luc. 1, v. 34) : Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco ? Si enim tantummodo non cognovisset, et sine firmo proposito nunquam cognoscendi, nulla esset quaestio : quia in posterum cognita, cum non esset sterilis, concepisset. Et ideo fuit quaestio de modo (6) supernaturali, quia firmissime voverat vel disposuerat se nunquam cognoscendam a viro. Et ad hunc intellectum exponit Augustinus (y) : Spiritus Sanctus superveniet in te.

Tertio. Quia dicentes ipsam non simpliciter vovisse, hoc ponunt, quia, si simpliciter vovisset, non potuisset contrahere matrimonium.

Sed non valet : quia illa duo sunt compossibilia. Quia -in contractu matrimonii est mutua datio corporum ad carnalem copulam , non nisi sub conditione implicite, si petatur. Unde contrahentes cum proposito statim vovendi castitatem vere contrahunt. Haec autem conditio non praejudicat voto castitatis, posito etiam contractu matrimonii, nisi illa conditio ponatur in effectu. Ergo ubi est certitudo simpliciter quod nunquam ponatur in effectu, ibi in nullo praejudicat voto castitatis contractus matrimonii. Sed hic fuit talis certificatio. Ex quo enim, Matth. 1, habemus quod angelus instruxit Joseph, dicens (v. 20), Noli timere accipere Mariam in conjugem tuam, multo magis indubitanter concluditur quod ipsa per angelum, vel immediate a Deo, antequam desponsaretur ipsi Joseph, fuit certitudinaliter (y) Cfr. inter alia Serm. 225, 290, 291. DISTINCTIONES XXX, XXXI, XXXII. - QUAESTIO I. edocta: Noli timere accipere Joseph virum justum i in conjugem; ecce enim Spiritus Sanctus dabit tibi eum in custodem et testem virginitatis, qui tecum pari voto contineat, et in multis tibi ad custodiam virginitatis congruentibus obsequatur. Nec mirum de ista probabilitate, cum quidquid factum est in Joseph per visionem angeli, totum factum est ratione Mariae, quae fuit immediata in illa ineffabili et mirabili conceptione, scilicet unigeniti Filii Dei.

Item, adultera habet potestatem corporis viri sui, quia per matrimonium fuit sibi data, et indefectibiliter data; et tamen non habet nec babere potest usum illius, propter peccatum prohibens perpetuo usum, stante potestate data in matrimonio. Multo magis ergo, propter aliquam causam honestam, posset ordinare quod aliqua daret alteri potestatem corporis sui, sine intentione unquam dandi usum. Et multo magis liceret contrahere, si sciret dictum conjugem nunquam petiturum (a). Quinto. Arguit per exemplum, dicens quod hujusmodi exemplum baberi potest, Extra, de Verborum significatione, cap. Exiit qui seminat, lib. 6, ubi dicitur sententialiter quod, retento dominio, concedere aliis usum non est inutile, quia usus est necessarius utentibus. Et a simili, in proposito, concedere potestatem corporis sui ad talem actum, si petatur, retento tamen usu sibi, quia ab illo non petetur, non est inutile. Tamen istud exemplum patitur calumniam : quoniam non ita videtur quod usus possit reservari, dominio tradito, sicut econtra; quia posterius magis traditur sine priori, quam econtra. Sed quoad hoc valet, quod alicui potest competere unum sine alio. In proposito tamen Maria nec usum sibi retinuit auctoritate sua; sed certificata fuit a Spiritu Sancto quod nunquam alius, cui usus debebatur, illum exigeret. Sexto. Arguit per aliud exemplum. Quia, si quis contraxisset sponsalia cum juramento, et post vovisset virginitatem, videtur illi consulendum quod consummaret sponsalia, contrahendo de facto, ut servaret fidem in juramento; et tamen, ut servaret votum, statim ante consummationem deberet homo volare ad ordinem. Ergo licet isti dare potestatem corporis sui conjugi, contrahendo vere matrimonium ratum, et tamen cum intentione nunquam dandi usum, quantum est ex parte sui, etiam sine hoc quod sciat illum nunquam talem (?) usum petiturum. Ergo multo magis liceret contrahere, si sciret praedictum conjugem nunquam petiturum.

Haec Scotus. Et in hoc secundus articulus terminatur. (6) quantum est ex parte sui, etiam sine hoc quod sciat illum nunquam talem.

videtur etiam ex parte sui hoc quod scit nunquam illum Pr.