ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES [j 1.

Contra primam conclusionem I. Argumenta Scoti. - Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem, contra primam arguit Scotus (dist. 15, q. 1), probando quod possibile sit, de potentia Dei absoluta, Deum accipere aliquem actum poenitentis tanquam satisfactionem justam pro peccato, non conjuncto merito passionis Christi. Primo. Quia non est impossibile Filium Dei non fuisse incarnatum, et, per consequens, nec passum; et tamen possibile est Deum produxisse praedestinatum ad beatitudinem, et juste, non tamen excludendo misericordiam. Ergo possibile fuisset modo poenitentem sibi satisfecisse; quia non potest juste sine satisfactione peccatorem beatificare. Confirmatur istud per Augustinum, 13. de Trinitate, cap. 10 : Fuit quidem et alius modus nostrae redemptionis possibilis, quam scilicet per incarnationem et passionem; sed nullus nostrae miseriae sanandae convenientior. Ergo lapsus noster potuit sanari alia via quam per incarnationem et passionem Christi. Secundo. Quia passio Christi non delet culpam nostram nisi ut causa meritoria, et, per consequens, ut causa secunda, quae non est de essentia rei. Ergo illa reducitur ad genus causae efficientis. Sed quidquid potest Deus per causam secundam efficientem, potest immediate. Ergo sine illa posset juste et ordinate remittere culpam. Si dicatur ad istud, quod Deus posset sine Christo mediatore delevisse juste culpam viatoris, et ita eum produxisse ad beatitudinem, secundum primum argumentum, et immediate justificasse, juxta secundum argumentum, sed tamen non per viam satisfactionis, quia non fuisset aliquid aequivalens redditum tunc; nunc autem est redditum aequivalens per Christi passionem, cum ista tamen tali quali satisfactione istius;

Contra. Satisfactio est redditio aequivalentis pro aequivalenti. Sed quantum malum fuit peccatum avertens a Deo, tantum bonum est conversio ad Deum ex charitate; quantum etiam bonum natum fuit inesse actui nostro, tantum bonum, et non plus, abstulit peccatum nostrum, et tantum bonum potest inesse actui nostro secundo. Ergo per ipsum omnino aequivalens redditur. Tertio (l). Si dicatur quod actus malus non sit aequivalens in bono illi malo in displicentia, nisi actus ille eliciatur a gratia; sed prima gratia non datur alicui peccatori, nisi ex passione Christi;

Contra. De potentia Dei absoluta, bene posset dari prima gratia sine merito passionis Christi. Quod probatur : quia summa gratia data creaturae, data est animae Christi, et sine merito quocumque; nulla enim passio ejus, nec praevisa, nec exhibita, erat meritum respectu, gratiae conferendae sibi; immo providebatur vel prius videbatur gratiam habiturus quam passio acceptanda. Item. Passio Christi fuit bonum finitum, etiam accepta secundum totam rationem meriti in ea; quia non erat bonum increatum (6); nec per consequens acceptatur a Deo infinite ex parte objecti, quia non fuit Deus beatus acceptando illam passionem, sicut amando suam essentiam. Si ergo infinitas in peccato prohiberet satisfactionem esse possibilem, etiam prohiberet eam, posita passione Christi. Quinto sic. Deus, de potentia absoluta, posset dedisse peccatori post attritionem, tanquam post dispositionem congruam et meritum de congruo, gratiam per quam motus ejus fieret contritio; et sic per satisfactionem delevisse peccatum, quia per actum illum reddentem Deo aequivalens illi bono quod abstulit peccalum. Posset etiam actus ille esse alias indebitus : Quia, licet quidquid sumus et possumus, teneamur Deo, tamen ex maxima sua misericordia, considerans nostram fragilitatem et difficultatem ad bonum, noluit nos regulariter obligare nisi ad decalogum; et ita potuisset ordinasse et obligasse hominem tantum ad decalogum, Christo non incarnato. Posset ergo tunc homo aliqua supererogationis opera exercere, quae alias essent sibi indebita; et tunc salvaretur lota ratio satisfactionis. De potentia ordinata tamen Deus non disposuit sibi reconciliare injustum, nisi per obsequium sibi magis gratum quam erat offensa ejus sibi displicens; et illud est meritum passionis Christi.

Hrec Scotus, in forma. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem conclusionem arguit Aureolus (dist. 15, q. 1, ait. 2). Primo. Quia rigor justitiae exigit quod actus satisfactorius sit aequivalens in bonitate malitiae actus peccati. Sed possibile est habere actum gratia informatum, aequivalentem in bonitate malitiae peccati. Ergo, etc. Minor probatur. Quia, si actus gratia informatus non posset aequivalere vel praeponderare malitiae peccati, hoc esset vel quia culpa est infinita ratione objecti, vel ratione sui, vel ratione operantis. Si primo modo, non magis est inlinitus actus peccati in malitia, quam actus bonus gratia informatus in bonitate : quia uterque est in Deum objective; ergo, si, propter objectum infinitum, actus peccati habet infinitam malitiam, eadem ratione, actus gratia informatus habet infinitam bonitatem. Si secundo modo, non : quia actus peccati non est infinitus formaliter, nec actus gratia informatus. Sed tertio modo posset intelligi infinitas malitiae actus ex parte operantis, hoc. modo scilicet, quia, quantumcumque augeretur actus bonus in bonitate, nunquam aequaret gradum malitiae satisfaciendo. Cujus ratio est : quia in commissione peccati est magna injustitia ex parte hominis; quando vero homo elicit actum bonum, non videtur quod possit satisfaciendo illam injustitiam adsequare; quia nullus satisfacit exhibendo illud ad quod alias, etiamsi non esset fienda satisfactio, teneretur; sed homo, I dato quod non peccaret, teneretur (a) Deo omnem I bonum actum exhibere quem exhibet, et plus quam exhibeat; ergo, etc. Sed ista ratio non debet movere: quia, licet de congruo et decenti homo obligetur ad impendendum omnem bonum actum, hoc tamen non est de rigore justitiae; alias quilibet obligaretur ad intrandum religionem, et actus consimiles, qui sunt supererogationis; ergo, si ad tales actus non tenetur homo de rigore justitiae, si post peccatum eliciat talem actum, poterit sic intensum elicere in bonitate, quod peccati malitiam (6) adaequabit, et per consequens erit satisfactorius.

Haec ille, in forma. III. Argumenta Durandi.

Contra eamdem arguit Durandus (dist. 15, q. 1), dicens : Quidam dicunt quod, licet homo ex se non possit satisfacere reddendo aequivalens, potest tamen hoc per hoc quod sibi communicatur meritum passionis Christi, quod fuit aliquo modo infinitum. Sed hoc non videtur verum : quia nec ipse Christus, secundum quod homo, potuit Deo reddere pro seipso aequivalens beneficiis acceptis; cum ergo quidquid erat in Christo secundum humanam naturam, totum esset obligatum Deo et ei debitum, non potuit esse satisfactio de condigno pro quocumque peccato, considerando naturam operis vel rei, sed solum secundum acceptationem gratuitam Dei. Sed contra praedicta arguunt quidam, dicentes quod praedicta determinatio tollit omne meritum, et omnem possibilitatem satisfaciendi. Quod probant : quia qui nihil potest solvere, in nullo potest satisfacere; sed, secundum praedicta, quidquid homo habet, est debitum Deo, ratione beneficii jam (j) accepti; ergo nullus potest aliquo modo satisfacere pro delicio commisso. Eodem modo etiam tollit omne meritum : quia nullus meretur, qui non habet aliquid quod possit impendere pro praemio; sed, secundum praedicta, nullus homo habet aliquid quod possit impendere pro praemio; ergo nullus homo potest aliquid mereri.

Sed ista sunt satis frivola : quia bene concludunt quod nullus potest Deo satisfacere de condigno, secundum aequalitatem emendae ad offensam, nec mereri de condigno, stricte et proprie loquendo de merito condigni, vitam " aeternam; et hoc est concedendum. Sed de congruo, et secundum Dei acceptationem gratuitam, potest homo mereri apud Deum, et satisfacere Deo de peccalo commisso. Nec praedictae rationes probant oppositum : acceptat enim Deus nostra bona opera ut meritoria et satisfactoria, quamvis sint in nobis ab ipso, et quamvis non reddamus ei nisi quod suum j est, sicut scriptum est, 1. Paralipom. 29 (v. 14) : Tua sunt omnia, et quae de manu tua accepimus, dedimus tibi. Et haec opinio magis consonat pietati fidei, qua minus attribuimus nobis, et plus Deo; ut dicat quilibet bonus, cum Psalmista (Psalm. 17, v. 20) : Salvum me fecit (a) quoniam voluit me; et illud Rom. 9 (v. 16) : Noti est volentis neque currentis, sed Dei miserentis.

Haec ille. I 2.

Contra secundam et tertiam CONCLUSIONES I. Argumenta Scoti.

Contra secundam et tertiam conclusiones arguit Scotus (dist. 15, q. 1), probando quod aliquis manens in uno peccato, possit satisfacere pro alio; et quod non oportet satisfactiones pro peccatis habitualiter esse conjunctas. Primo. Quia opposita sententia videtur nimis dura contra peccatores, et occasio majoris obstinationis. Si enim iste homo vere poenitens, et humiliter recipiens satisfactionem, esto (6) jejunium trium dierum, cras recidivat in peccatum mortale, et (y) de illo non poenitens, secundo die jejunet, quia (5) sibi fuit impositum, si dicas quod illud jejunium secundae diei non est aliqua satisfactio exterior, magis est occasio inducendi istum lapsum, ut tertio die non jejunet, et per consequens ad novum peccatum mortale, cum sit transgressio praecepti Ecclesiae et vicarii Dei in hoc casu. Secundo sic. Si post lapsum, ante completam paenitentiam, non exsequatur quis satisfactionem pristinam et sibi impositam, peccat mortaliter novo peccato. Si ergo exsequatur, bene facit, quia actum obedientiae facit. Sed non facit actum obedientia , nisi inquantum illud est sibi impositum tanquam pars satisfactionis. Ergo satisfacit. Tertio. Quia, si alicui offensas in regem correspondeat praecise secundum legem abscisio manus, si isti etiam invito abscinditur manus, satis patitur; et intantum sufficit regi, quia, secundum legem et justitiam, non debet ab eo poenam ulteriorem exigere; et tamen non recipit eum in gratiam vel amicitiam. Multo magis posset sufficere pro punitione culpae, si aliquis poenam debitam sibi infligeret, licet non esset in gratia vel amicitia ipsius judicis offensi.

Haec Scotus, in forma. II. Argumenta quorumdam.

Contra eamdem conclusionemarguuntquidamalii (apud Petrum de Palude, dist. 15, q. 1). Primo sic. Quia ille qui, acceptata poenitentia, postea incidit in mortale, solum est debitor poena? certae et finitae. Sed illam exsolvit Ergo non potest ab eo plus exigi; et sic satisfacit. Secundo. Quia, secundum justitiam humanam, si quis poenam taxatam et acceptatam pro precedente offensa sibi dimissa exsolverit, etiam postquam denuo offendit, liberatus est totaliter. Ergo similiter est secundum justitiam divinam. Tertio. Quia, si non esset liberatus ab hac poena , et exsolveret eam in inferno : aut ergo finitam, aut infinitam. Si finitam, eadem ratione, finita poena facta in peccato mortali debuit satisfacere, vel sufficere. Si infinitam, hoc videtur inconveniens, quia non erat debitor nisi poenae finitae. Quarto. Quia videtur inconveniens quod homo tantum puniatur pro peccato quod fuit sibi veraciter dimissum, sicut pro peccato quod nunquam fuit sibi dimissum; alioquin non prodesset contritio, nec confessio. Sed istud sequeretur, si pro peccato dimisso puniretur poena aeterna in inferno. Ergo, etc. Et si dicatur quod nihil prohibet quod aliquis puniatur aequali poena pro peccalo dimisso, ac si non fuisset dimissum, non quidem per se, quia in dimissione culpae dimittitur reatus poenae aeternae, sed per accidens, scilicet ratione status, quia in inferno nulla est redemptio,

non valet : quia quod in inferno non sit status expiandi poenam, hoc est quia non est ibi status expiandi culpam, et ad culpam sequitur poena; sed istud non habet locum quoad poenam culpae dimissa? debitam, quia illa jam est expiata. Et hoc expresse videtur tenere sanctus Thomas, infra, dist. 22, art. 1, in solutione quinti argumenti. 13.

Contra quartam conclusionem Argumenta quorumdam.

Contra quartam conclusionem arguunt quidam (apud Petrum de Palude, dist. 15, q. 1). Et primo contra probationem conclusionis, dicentes quod non concludit : quia arguit de amore Dei ad nos, per quem nobis dat, et non de amore nostri ad Deum, quo carent mali, qui tamen non carent primo, quia Deus diligit bonos et malos. Secundo arguunt. Quia sicut exsistens in charitate meretur bona gratiae, quia habet amorem gratuitum, sic exsistens in statu naturae meretur bona quae sunt ad conservationem naturae; quia sicut se habet amor gratuitus ad bona gratiae, sic amor naturalis ad ea quae sunt naturae. Tertio probant quod nullus homo potest aliquid mereri de condigno : quia totum est ex liberalitate dantis, secundum gratiam, et non secundum debitum. Quarto. Quia Deo non possumus reddere aequivalens. Ergo multo minus possumus eum constituere debitorem nobis. Si dicatur quod peccans mortaliter meretur ex condigno poenam, et tamen Deus non est debitor infligendi talem poenam, ita ut sit injustus si eam NTENTIARU M non infligat; et similiter in bonis, potest esse meritum de condigno proprie et stricte sumpto, et tamen Deus non erit debitor reddendi praemium pro tali merito, nec erit injustas si non reddat (a);

boc non valet. Quia non est simile in bonis et in malis : quia, in bonis, merenti ex condigno si non reddatur praemium, subtrahitur ei bonum quod est ei debitum, et ila fit ei injustitia, nisi hoc procederet de voluntate sua, quia nullus patitur injustum volens; sed si peccanti non infligitur poena quam meruit, non fit sibi injustitia, sed gratia, quia poena, ut poena est, rationem mali habet, quo quilibet libenter caret. Et ideo, in bonis, merenti ex condigno reddendum est praemium ex debito, et ille ad quem pertinet reddere, injustus est si non reddat; in malis vero, si non redditur paena pro culpa, non fit peccanti injustitia, sed misericordia. Et in hoc secundus articulus terminatur.