ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES g 1. ---- AD ARGUMENTA CONTRA PRIMAM CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem, quantum ad objecta Durandi contra primam conclusionem, sciendum estquod ipse, in suo primo opere, tenebat quod matrimonium non erat proprie sacramentum; sed, visis obiectionibus quae contra scripta sua in hac materia per alios inducebantur, coactus fuit in ultimo opere cautius loqui, ut scilicet confiteretur matrimonium esse vere et proprie sacramentum, sed non univoce cum aliis sacramentis novae legis. Sed adhuc ista coloratio non valet, sicut ostendit Petrus de Palude (dist. 26, q. 4), dicens: " Illi de praedicta opinione, ad probandum quod matrimonium non sit proprie sacramentum, arguunt ex diversitate hujus sacramenti ad alia. De quo, ut appareat quod male arguunt, sciendum in generali, quod per consimiles rationes posset probari nullum sacramentum esse sacramentum univoce cum aliis : quia non est aliquod sacramentum, quod non habeat aliquid sibi proprium, in quo differt ab omni alio; unde, si de illo sumatur major secundum quod convenit aliis, affirmative vel negative, et minor proportionaliter, concludetur non esse sacramentum; verbi gratia, ex parte ministri, susceptivi, materiae, vel formae. Nam, de baptismo, dicam quod omne sacramentum est aliud quam purum elementum corporale (ut patet inducendo in aliis 6 baptismo; et patet ratione, quia, cum sacramentum sit protestativum fidei, quae non est naturale quid, debet habere pro materia aliquid non naturale); sed baptismus habet pro materia elementum; ergo non est sacramentum. Praeterea, omne sacramentum ministratur a ministro Ecclesiae, etiam in necessitate, sicut patet de aliis; sed baptismus in extrema necessitate ministratur etiam a non sacerdote; ergo non est sacramentum. Similiter de confirmatione : quia sacramentum non habet nisi unam materiam correspondentem uni formae; sed istud habet duplicem materiam; ergo, etc. Similiter, quia Papa mutat ejus ministrum, quod non facit in aliis. Tertio, de Eucharistia : quia omne aliud sacramentum consistit in usu materiae, et non ejus consecratione. Quarto, de poenitentia : quia non habet materiam exteriorem, sicut habent alia. Quinto, de ordine : quia Papa in aliquibus mutat ministrum ; et quia habet formam imperativam, quod non habet aliud sacramentum, et videtur contra rationem quod homo imperet illa quae non sunt a se sed a Deo. Sexto, de extrema unctione : quia habet formam solum deprecativam, quod non habet aliquod aliud. Dicendum est ergo ad omnia ista, quod, sicut Christus est vere et proprie homo, licet aliquid habeat quod nullus alius homo habet, et aliquo caret quo nullus alius caruit, quia habet illa quae sunt de esseutia hominis vere et proprie, scilicet animam rationalem et corpus organicum, posita autem essentia rei, ponitur ipsa, omni alio remoto; ita septem sunt sacramenta novae legis vere et proprie dicta, licet quodlibet habeat aliquid singulare vel careat singulari, quia, hoc non obstante, quodlibet est signum et causa gratiae, quod sufficit ad essentiam sacramenti. "

Haec Petrus. Item, ibidem : " Si, inquit, isti intelligant quod matrimonium non est ita perfectum sacramentum sicut alia, verum dicunt : quia, cum sacramenta novae legis abundent a sacramentis veteris legis in causando potius quam in significando, illud est perfectius, quod magis causat gratiam; sed matrimonium inter alia minus causat gratiam, licet plus (a) significet; ergo simpliciter est imperfectius sacramentum inter omnia sacramenta novae legis. Sed aeque proprie est sacramentum novae legis sicut aliquod aliorum : sicut asinus est proprie animal sicut homo, licet non sit aeque perfectum animal; quia illa quae sunt de ratione animalis, puta substantia animata sensibilis, aeque proprie competunt asino sicut homini, licet non aeque perfecte; quia esse substantiam, et habere animam et sensum, non convenit asino metaphorice sicut nec homini, sed proprie utrique, sed non est substantia aeque perfecte anima et sensus in bruto sicut in homine; ita et in proposito; quia de ratione sacramenti novae legis non sunt nisi duo, scilicet quod sit causa et signum (a) plui. - prius Pr. DISTINCTIONES XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX. - QUAESTIO 1. gratiae; utrumque autem non aequivoce, nec metaphorice, sed proprie convenit matrimonio, licet non aeque perfecte sicut aliis; ergo est vere et proprie sacramentum sicut alia, licet non aeque perfectum. Juristae autem, et qui negant matrimonium conferre gratiam, non possunt salvare matrimonium esse sacramentum novae legis. "

Haec Petrus, et bene, et conformiter dictis sancti Thomas, 1 p., q. 29, art. 4, ubi arguit sic, quarto loco : (c Persona in hominibus et angelis non significat relationem, sed absolutum aliquid. Si ergo in Deo significaret relationem, diceretur aequivoce de Deo, et hominibus, et angelis. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : a. Dicendum, inquit, quod diversa ratio minus communis non facit aequivocationem in magis communi. Licet enim equi et asini sit alia propria diffinitio, tamen univocantur in nomine animalis; quia communis diffinitio animalis convenit utrique. Unde non sequitur quod, licet in significatione personae divinae contineatur relatio, non autem in significatione personas angelicae, vel humanae, quod nomen personae aequivoce dicatur, s

Haec ille.

Item, q. 13, art. 10, in solutione primi, sic dicit : " Nominum multiplicitas non attenditur secundum nominis praedicationem, sed secundum significationem. Hoc enim nomen Immo, de quocumque praedicetur, sive vere, sive false, uno modo dicitur. Sed tunc multipliciter diceretur, si per hoc nomen liomo intenderemus significare diversa : puta, si unus homo intenderet significare per hoc nomen homo illud quod vere est homo, alius intenderet significare eodem nomine lapidem, vel aliquid aliud, etc. " Item, de Potentia Dei, q. 9, art. 4, arguit sic, sexto loco : cc Nullum nomen significat res diversorum generum, nisi aequivoce; acutum enim aequivoce dicitur in saporibus et magnitudinibus. Manifestum est autem quod persona in angelis et hominihus non significat relationem, sed aliquid absolutum. Si ergo in Deo significet relationem, erit aequivoce dictum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : (c Dicendum, inquit, quod hoc quod persona aliud significat in Deo et homine, pertinet ad diversitatem suppositionis magis quam ad diversam significationem hujus communis quod est persona. Diversa autem suppositio non facit aequivocationem, sed diversa significatio. "

Haec ille.

Et ad pleniorem intellectum ejus, in principali responsione articuli, sciendum quod beatus Thomas sic dicit : " Sciendum quod propria ratio nominis est quam significat nomen, secundum Philosophum, 4. Metaphysica (t. c. 28). Illud autem cui attribuitur nomen, si sit recte sumptum sub re significata per nomen, sicut determinatum sub indeterminato, dicitur supponi per nomen ; si autem non sit recte sumptum sub re nominis, dicitur copulari (a) per nomen. Sicut hoc nomen animal significat substantiam animatam sensibilem, et album significat colorem disgregativum visus; liomo vero recte sumitur sub ratione animalis, sicut determinatum sub indeterminato (est enim homo substantia animata sensibilis tali anima, scilicet rationali); sub albo vero, quod est extra essentiam ejus, non directe sumitur; unde homo supponitur nomine animalis, copulatur vero nomine albi. Et quia inferius quod supponitur per nomen commune, se habet ad commune sicut determinatum ad indeterminatum, id quod erat suppositum, fit significatum, determinatione apposita ad commune: animal enim rationale significat hominem. Sed sciendum quod aliquid significatur dupliciter : uno modo formaliter, alio modo materialiter. Formaliter quidem significatur per nomen id ad quod significandum nomen est principaliter impositum, quod est ratio nominis; sicut hoc nomen homo significat aliquid compositum ex corpore et anima rationali. Materialiter vero significatur per nomen id in quo talis ratio salvatur; sicut hoc nomen homo significat aliquid habens cor et cerebrum et hujusmodi partes, sine quibus non potest esse corpus animatum anima rationali. Secundum hoc ergo dicendum est quod hoc nomen persona communiter sumptum nihil aliud significat quam substantiam individuam rationalis natura. Et quia sub substantia individua rationalis naturae continetur substantia individua, id est, incommunicabilis et ab aliis distincta, tam Dei quam hominis quam angeli, oportet quod persona divina significet subsistens distinctum in natura divina, sicut persona humana significat distinctum subsistens in natura humana. Et haec est formalis significatio tam personae divinae quam personas humanae. Sed quia distinctum subsistens in natura humana non est aliquid nisi per individualem materiam individuatum et ab aliis distinctum, ideo oportet quod hoc sit materiale significatum, cum dicitur persona humana. Distinctum vero incommunicabile in natura divina non potest esse nisi relatio; quia omne absolutum est commune et indistinctum in divinis. Relatio autem in Deo idem est secundum rem quod ejus essentia. Et sicut essentia in Deo idem est et habens essentiam, ut Divinitas et Deus; ita idem est relatio et quod per relationem refertur. Unde sequitur quod idem sit relatio et distinctum in natura divina subsistens. Patet ergo quod persona (i) communiter sumpta significat substantiam individuam rationalis natura; persona vero divina formali significatione significat distinctum subsistens in natura divina. Et quia hoc non potest esse nisi relatio vel relativum, ideo materiali significatione significat relationem vel relativum, s - Haec ille.

Ex quibus patet quod quandocumque aliquod nomen dicitur de multis secundum eamdem formalem et communem significationem, quorum tamen est alia et alia significatio, vel ratio propria, vel materialis, non ideo tale commune nomen dicitur de illis multipliciter aut aequivoce; nec propter diversitatem talium propriarum vel materialium significationum impeditur, nisi aliud interveniat, uni vocatio talis communis nominis; sicut est in proposito, eum hoc nomen sacramentum nonae legis dicatur de matrimonio et aliis sacramentis secundam unam et eamdem communem formalem rationem et significationem, licet matrimonium habeat aliqua propria, quae non conveniunt aliis sacramentis. Et similiter, licet, cum hoc commune sacramentum dicitur de matrimonio, interveniat alia suppositio et alia significatio materialis quam cum dicitur de baptismo, confirmatione aut aliis, non tamen propter hoc sequitur quod hoc nomen sacramentum novve legis aequivoce vel minus univoce dicatur de matrimonio quam de aliis sex Ecclesiae sacramentis. Unde logica arguentis in hac materia non transcendit in altitudine parvum pontem Parisiensem. Nunc dicendum restat ad singulas ejus rationes in particulari. Et quidem ad primam respondet Petrus (dist. 26, q. 4), dicens quod te illa quae exterius aguntur in sacramentis, inquantum ad sacramentum pertinent, sunt signa non naturalia, sed instituta; secundum se autem nihil prohibet ea esse res naturales: sicut aqua, et ablutio aquae, est res naturalis ; sed quod ipsa sit signum ablutionis a peccato, actu non habet a natura, sed tantum aptitudine, a Deo autem actu; quod autem sit causa illius ablutionis, totaliter habet a Deo. Et similiter, consensus et verba secundum se sunt a natura et jure naturali; sed secundum quod sunt sacramenta, a Deo. Nam conjunctio maris et feminae non habet a natura quod actu significet conjunctionem Christi et Ecclesiae; alias quicumque sciret istam, sciret illam, sicut videns fumum cognoscit ignem; cujus contr??"um apparet in Judaeis et Saracenis vel Paganis, in quibus sunt matrimonia, et non fides. Immo Adam in hoc non cognovit mysterium Christi et Ecclesiae, nisi spiritu prophetiae. Et multo minus ex natura sua habent quod sint causa gratiae. Unde nec ante novam legem habuerunt, quamvis haberent rationem signi. A divina igitur institutione habent, ea quae in matrimonio geruntur, quod sint sacramentum, et id unde formaliter sunt sacramentum ; sed id quod sunt materialiter, habent a natura, sicut aqua, oleum et chrisma; quia assumere aliquid in materiam sacramenti non tollit ejus naturam, sed dat ei novam efficaciam. "

Haec Petrus.

Et concordat dictis sancti Thomae, prima distinctione hujus, q. 1, art. 1, q 5, in solutione quarti, ubi sic dicit : " Res sensibilis secundum predictam similitudinem ex naturali proprietate pluribus est conformis. Et ideo, quantum est de se, aequaliter potest quodlibet illorum significare. Ad hoc ergo quod ad unum determinetur, et sit certa sua significatio, oportet quod accedat institutio, quae determinet ad unum. Et sic repraesentatio quae est ex similitudine naturalis proprietatis, importat aptitudinem quamdam ad significandum ; sed determinatio et complementum significationis est ex institutione. "

Haec ille. Verumtamen apparet mihi quod per praedicta non plene satisfit rationi Durandi. Quia praedicta non ostendunt quomodo matrimonium ex divina institutione sit signum sacrae rei contente in hoc sacramento, sed solum quomodo est signum rei sacrae non contentae, scilicet conjunctionis Christi et Ecclesiae. Et ideo scienda sunt duo : primo, quae sit res significata et contenta; secundo, quomodo matrimonium ex institutione significet talem rem sacram contentam. Pro primo sciendum quod sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 2, art. 1, in solutione quarti, sic dicit : a Unio Christi ad Ecclesiam non est res contenta in hoc sacramento, sed res significata et non contenta; et talem rem nullum sacramentum efficit; sed habet aliam rem contentam et significatam, quam efficit, ut dicetur. Magister autem posuit rem non contentam : quia erat hujus opinionis, quod non haberet aliquam rem contentam. "

Haec ille.

Et, in solutione quinti argumenti, subdit : cc In hoc sacramento sunt illa tria : quia sacramenta tantum sunt actus exterius apparentes; sed res et sacramentum est obligatio quae innascitur viri ad mulierem ex talibus; sed res ultima contenta est effectus hujus sacramenti; non contenta autem est res quam Magister determinat."

Haec ille.

Verum quia dici potest quod illa obligatio, quae est res et sacramentum, naturaliter significatur per verba consensum exprimentia, et non ex divina institutione, ideo nondum est plene satisfactum. Ideo, secundo loco, sciendum est quod talis obligatio, quae est res et sacramentum, significatur per exteriora naturaliter, ut est obligatio, sicut bene probat arguens; sed non significatur naturaliter, sed solum ex divina institutione, inquantum est sacra, et actu sacrans hominem. De hoc, in simili, sanctus Thomas, 3 p., q. 60, art. 2, sic dicit : a Signa dantur hominibus, quorum est per nota ad ignota pervenire. Et ideo proprie dicitur sacramentum, quod est signum alicujus rei sacrae ad homines pertinentis : ut scilicet proprie dicatur sacramentum, secundum quod nunc de sacramentis loquimur, quod est signum rei sacrae, inquantum est sanctificans hominem. "

Haec ille.

Item, in solutione primi argumenti, sic dicit : " Creaturae sensibiles significant quid sacrum, scilicet sapientiam et bonitatem divinam, inquantum sunt in seipsis sacra; non autem inquantum nos per ea sanctificamur. Et ideo non possunt dici sacramenta, secundum quod nunc loquimur de sacramentis. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod, in quolibet DISTINCTIONES XXVI, XXVIl, sacramento novae legis, ea quae exterius aguntur, significant ex institutione divina aliquod sacrum ut sacrans et contentum in" ipso sacramento; qualem significationem non habet ex naturali proprietate. Consimile dicit, prima distinctione (a) hujus, q. 1, art. 1, q 1, in solutione secundi, ubi sic dicit : a Res sensibiles non sunt signa divinorum ut sunt sacrantia, sed ut sunt in seipsis sacra. Sacramentum autem debet intelligi signum rei sacrae ut est actu sacrans. Et ideo non oportet quod omnes res sensibiles sint sacramenta. "

Haec ille.

Item, in solutione tertii, sic dicit : " Quamvis serpens aeneus esset signum rei sacrae sacrantis, non tamen inquantum sacrans est actu : quia non ad hoc adhibebatur ut aliquis sanctificationis effectus perciperetur, sed solum effectus exterioris curationis. Et similis est ratio de imagine crucis, quae ponitur tantum ad repraesentandum. " - Haec ille.

Ex quibus patet quod dictum fuit. Secundo, sequitur quod, si matrimonium non aliter sit sacramentum nisi quia est rei signum, modo quo dicit arguens, tunc non plus habet rationem sacramenti quam sacramenta veteris legis, aut quam serpens aeneus, vel imago crucifixi; quod falsum est, quia tunc non deberet plus connumerari sacramentis novae legis quam praedicta. Ad secundum respondet Petrus (ibid.), dicens quod " matrimonium habet formam distinctam a materia : quia verba sunt forma, et contrahentes sunt materia. Nec distinguitur hic materia in qua, id est, suscipiens, et materia ex qua, sicut in Eucharistia et aliis. Quia matrimonium est contractus personarum, et non rerum, ut dicunt juristae. Unde, sicut in contractibus rerum, res quae transferuntur per conventionem (6) ipsam, sunt materia, sic corpus quod transfertur quoad potestatem, est materia in matrimonio : quia cum dico, Accipio te in meam, quasi transfero corpus meum in potestatem. Et sicut cum aliquis vendit se ad pretium participandum, est vera venditio, et tamen venditio requirit materiam distinctam a forma, quae est expressio consensus, quia ipsemet qui transfert seipsum, est illa materia ; ita et hic.

Vel potest dici quod, sicut in Eucharistia est duplex forma, et duplex materia, unum tamen sacramentum ; sic et hic, cum dicitur, Accipio te in meam et do tibi meipsum in virum, est una forma, scilicet verba, et una materia ex qua, scilicet ipse qui loquitur, vel corpus ejus, et alia materia in qua, id est, objectum in quod transit, sicut cum dico, Hoc est corpus meum; et ulterius, quando illa ait, Accipio te in meum et do tibi me in uxorem, est forma verbum, et materia ex qua ipsa loquens, et materia in qua recipiens. Et sic diversis respectibus unum est formale respectu alte- (6) conventionem.

conjunctionem Pr. rius. 1)

Haec Petrus, et satis probabiliter. - Sed in aliquibus non videtur sequi viam sancti Thomae, sicut in hoc quod dicit materiam in sacramento esse ipsas personas, vel corpora contrahentium. Nam sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 2, art. 1, arguit sic, secundo loco : " Sacramentum, secundum Hugonem (de Sacramentis, lib. 1, part. 9, cap. 2), est materiale elementum. Sed matrimonium non habet pro materia aliquod materiale elementum. Ergo non est sacramentum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod sacramentum matrimonii perficitur per actum ejus qui sacramento illo utitur, sicut poenitentia. Et ideo, sicut poenitentia non habet aliam materiam nisi ipsos actus sensui subjectos, qui sunt loco materialis elementi, ita est de matrimonio. "

Haec ille. Dicitur ergo ad argumentum, quod bene probat quod materia, et elementum extrinsecus appositum, in sacramento matrimonii et in aliis aequivoce dicitur, et non univoce, si loquamur de propria ratione hujus vel illius materiae, et de significato materiali elementi et materia; sacramenti. Sed, loquendo de communi et formali significato elementi et materiae sacramentalis, non est ibi aequivocatio, sed sufficiens univocatio. Quod patet : quia communis et formalis significatio elementi sacramentalis, est quod sit visibilis forma invisibilis gratia?; hoc autem commune est materiae omnium sacramentorum. De hoc beatus Thomas, prima distinctione hujus, q. 1, art. 4, in solutione quintae quaestiunculae, quae est : Utrum diffinitio Hugonis de sancto Victore, quae est talis : Sacramentum est corporale vel materiale elementum, extrinsecus oculis suppositum, ex institutione significans, ex similitudine representans, ex sanctificatione invisibilem gratiam continens, sit competens. In solutione enim illius quaestiuncula;, sic dicit : " Dicendum quod diffinitio Hugonis de sancto Victore eadem est cum diffinitione quam Magister ponit in littera; hoc excepto, quod addit causam significationis, quae est institutio, et causam efficientiae, quae est sanctificatio. Idem est enim dictu, materiale elementum exterius oculis suppositum, ex institutione significans, quod invisibilis gratiae visibilis forma; et ex similitudine repraesentans, idem est ei (1) quod dicitur, ut imaginem gerat; et ex sanctificatione invisibilem gratiam continens, idem est ei quod dicitur, ut causa existat. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione secundi, sic dicit : " Elementum accipitur communiter pro quolibet corporali visibili, sive sit elementum simplex, sive elementatum. Et utitur tali modo loquendi, propter verbum Augustini, qui dicit (in Joan., tract. 80) : Accedit verbum ad elementum, et fit sacramentum. In baptismo enim, qui est sacramentorum janua, mate- VI. - 32 ria est elementum simplex. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod, licet materiale elementum quod applicatur matrimonio, vel opus operatum extrinsecus appositum suscipientibus matrimonium, sit alterius rationis proprie et distincte quam materiale elementum quod applicatur exterius in aliis sacramentis, et applicatio fiat per alios applicantes, et tam in prasentia quam in absentia, et alio modo, secundum locum vel tempus et liujusmodi circumstantias, ex lioc non impeditur univocatio sacramenti hujus ad alia : quia omnia conveniunt in una communi ratione sacramenti, et in uno formali significato; licet differant quantum ad proprias rationes et significata materialia, et quantum ad id quod supponitur per nomen. Cujus ratio patet ex praedictis. Dicitur ulterius, quod, posito quod illa diffinitio sacramenti quam ponit Uligo, non competeret univoce matrimonio et aliis sacramentis, sufficit quod diffinitio quam ponit Magister (4. Sentent., dist. 1), univoce dicatur de illis, scilicet quod sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma, ita ut ejus imaginem gerat, et causa exsistat. Et ideo non oportet multum curare de diffinitione Hugonis in proposito : quia est fallacia consequentis arguere negative ab illa diffinitione ad diffinitionem sacramenti in communi. Et sic patet ad omnes replicas inductas contra solutionem in argumento recitatam. Utrum autem in hoc sacramento idem sit forma et materia diversis respectibus, vel ipsa verba contrahentium sint tantum forma, et alii actus exteriores sint materia, non multum variat propositum : quia utrumque videtur satis probabile. Tamen de hoc aliquid dicetur in sequentibus, potissime in solutione septimi. Ad tertium, negatur minor. Dicitur enim quod matrimonium confert gratiam non habenti, nisi ponat obicem. Nec valet probatio in oppositum. Quia non sola illa sacramenta quae ordinantur ad remissionem culpae, conferunt gratiam non habenti; immo alia, ut patet de Eucharistia, ordine, confirmatione. Et generaliter de ratione sacramenti novae legis est quod sit invisibilis gratiae visibilis forma, ita ut ejus imaginem gerat, et causa exsistat. Et de hoc videbitur in solutione argumentorum contra secundam conclusionem. Unde illa probatio nihil valet. Dicitur secundo, quod matrimonium auget gratiam prius habenti. Nec valet hujus improbatio, expresse falsum assumens, scilicet quod continentibus exsistentibus in gratia, et postea nubentibus, gratia non augeatur. Et cum dicitur quod melius est continere quam nubere, etc,

parum valet ad propositum : quia Apostolus ibi facit comparationem inter duos status, vel duo genera actuum, vel duas partes castitatis et temperantiae; non autem inter unum statum et sacramentum, potissime quoad causalitatem gratiae. Sacramentum enim matrimonii confert aliquam gratiam ex opere operato, quam non confert status continentiae illo modo, licet mereatur gratiam ex opere operante majorem quam status nuptialis. Quod qualiter fiat, ostendit sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 2, art. 3. Arguit enim sic, tertio loco : " Gratia ordinata contra vulnus peccati necessaria est omnibus habentibus illud. Sed in omnibus invenitur concupiscentiae vulnus. Si ergo in matrimonio detur gratia contra vulnus concupiscentiae, deberent omnes homines matrimonium contrahere; et sic esset valde stultum a matrimonio abstinere. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod illa ratio procederet, nisi contra concupiscentia? morbum posset aliquod efficacius remedium adhiberi. Adhibetur autem majus remedium per opera spiritualia, et carnis mortificationem, ab illis qui matrimonio non utuntur. "

Haec ille.

Item, quarto loco, arguit sic : " Infirmitas non accipit medicamentum ab eodem a quo accipit intensionem. Sed concupiscentia intenditur per actum matrimonii : quia, sicut dicit Philosophus (3. Ethicorum, cap. ult.), insatiabilis est concupiscentiae appetitus, et per operationem congruam augetur (a). Ergo in matrimonio non confertur remedium gratiae contra concupiscentiam.)) Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod contra concupiscentiam potest praestari remedium dupliciter. Uno modo, ex parte ipsius concupiscentiae, ut reprimatur in sua radice; et sic remedium praestat matrimonium per gratiam quae confertur in eo. Alio modo, ex parte actus. Et hoc modo dupliciter. Uno modo, ut actus ad quem concupiscentia inclinat, turpitudine careat; et hoc praestatur per bona matrimonii, quae honestant carnalem concupiscentiam. Alio modo, ut actus turpitudinem habens impediatur; quod fit ex ipsa natura actus : quia, dum concupiscentia? satisfit in actu conjugali, ad alias concupiscentias non ita incitat; propter quod dicit Apostolus (1. Corinth. 7, v. 9) : Melius est nubere quam uri. Quamvis enim opera concupiscentiae considerata secundum se nata sint concupiscentiam augere, tamen, secundum quod ratione ordinantur, ipsam reprimunt : quia ex similibus actibus similes relinquuntur habitus et dispositiones, s

Haec ille.

Ex quibus patet quod, licet actus continentis sint efficaciores ad concupiscentiam reprimendam quam actus matrimonialis, nihilominus sacramentum matrimonii confert gratiam ex opere operato reprimentem concupiscentiam; quam non haberet continens antequam nuberet, et quam continentiae status non conferebat. Item, sicut dicit sanctus Thomas, 2 2 , q. 152, art. 4, in solutione DISTINCTIONES XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX. - QUAESTIO I. secundi : a Licet virginitas sit melior quam continentia conjugalis, potest tamen conjugatus esse melior quam virgo, duplici ratione. Primo quidem, ex parte ipsius castitatis : si scilicet ille qui est conjugatus, habeat animum magis paratum ad virginitatem servandam, si oporteret, quam ille qui est actu virgo. Unde Augustinus instruit virginem , in libro de Bono conjugali (cap. 22), ut dicat : Ego non sum melior quam Ahraham; sed ut dicat: Meliorest castitas caelibum quam castitas nuptarum. Et rationem postea subdit, dicens : Quod enim ego nunc tigo, melius illi egissent, si tunc agendum esset; quod autem illi egerunt, ego non sic agerem, etiam si nunc agendum esset. Secundo, quia forte ille qui non est virgo, habet aliam excellentiorem virtutem. Unde Augustinus, in libro de Virginitate (cap. 44) : Unde scit virgo, quamvis sollicita quia Dei sunt cogitet, ne forte, propter aliam incognitam sibi infirmitatem, non sit matura martyrio; illa vero mulier cui se prae-ferre gestiebat, jam possit bibere calicem Dominicas passionis? "

Haec ille.

Jtem, in solutione primi, sic dicit : " Meritum non solum pensatur ex genere actus, sed magis ex animo operantis. Habuit autem Ahraham animum sic dispositum, ut paratus esset virginitatem servare, si esset tempori congruum. Ex quo meritum continentia? conjugalis in ipso aequatiir merito continentia: virginalis in Joanne, respectu praemii substantialis, non autem respectu praemii accidentalis."

Haec ille. Petrus vero de Palude (dist. 20, q. 4) ad hoc argumentum in virtute sic respondet, dicens quod " per matrimonium homo non excidit a statu perfectionis, sed per actum matrimonii; ut patet in beata Virgine, cujus perfectio non est imminuta per matrimonium. Vel dicendum quod sacramenta subveniunt homini secundum omnem statum. Poenitentia enim non facit hominem decidere a gratia vel perfectione; sed, supposito quod exciderit, poenitentia ipsum excipit, ne damnetur. Et sic, sicut poenitentia, licet non sit nisi peccantium et de peccatis, non tamen propter hoc facit peccare, sed, quantum est possibile, supposito peccato, facit ad innocentiam redire; sic matrimonium, licet quoad actum suum non sit nisi imperfectorum, et cum imperfectione, tamen, hoc supposito, quantum possibile est, facit ad perfectionem tendere, et minus ab ea declinare. "

Haec ille, et bene, prater hoc quod dicit, quod actus matrimonii non est nisi imperfectorum. Hoc enim falsum est, ut patet ex dictis. Sed bene verum est quod talis actus pro tempore isto repugnat statui perfectionis. Quia, ut dicit sanctus Thomas, 2" 2 , q. 184, art. 4, in statu perfectionis proprie dicitur esse aliquis, " non ex hoc quod habet actum dilectionis perfectio, sed ex hoc quod obligat se perpetuo, cum aliqua solemnitate, ad ea quae sunt perfectionis (a). Contingit etiam quod aliqui se obligant, qui non servant, et aliqui implent ad quod non se obligaverunt : ut patet, Matth. 21 (v. 28 et seq.), de duobus filiis, quorum unus patri dicenti, Operare in vinea, respondit, Nolo, postea abiit, alter respondens ait, Eo, et tamen non ivit. Et ideo nihil prohibet aliquos esse perfectos, qui non sunt in statu perfectionis; et aliquos esse in statu perfectionis, qui non sunt perfecti. "

Haec ille.

Patet ergo quod nec matrimonii sacramentum, nec actus ejus, derogat nec repugnat de per se perfectioni, quae consistit in perfecta dilectione Dei et proximi; sed statui perfectionis derogat, secundum communem cursum, non sacramentum matrimonii, sed actus ejus; et quod argumentum solum concludit ex dicto Apostoli, quod potior est castitas continentis quam conjugis, non autem quod sit perfectior charitas vel gratia, quia perfectio non consistit essentialiter in castitate, sed in charitate, ut patet ex dictis sancti Thomae, ubi supra (2 2", q. 184, art. 1 et 3); nec virginitas est potissima virtutum, sed potissima pare temperantiae vel castitatis dici potest, ut dicit sanctus Thomas, ubi supra (2" 2", q. 152, art. 5). Ad quartum respondet Petrus (dist. 26, q. 4), dicens quod " in illis sacramentis quae habent pro materia vel forma aliquid non subjectum humano statuto, humanum statutum nihil potest mutare, sicut est in baptismo et Eucharistia : non enim non aqua fit aqua, nec non panis, aut econtra, humano verbo. Sed in illis sacramentis in quibus materia et forma fundantur super illud quod jure naturali subjacet statuto humano, sicut fundamentum potest mutari per hominem, ita et fundatum. Et sic est hic. Quia matrimonium prout est sacramentum novae legis, praesupponit matrimonium prout est quidam contractus personarum de jure naturali, et postea superaddit illud quod est proprium sacramento nova legis, scilicet significationem et causalitatem. Si autem matrimonium non esset sacramentum, subesset statuto humano, sicut et contractus rerum. Homo enim, quod est, communitatis est; etiam debet se exponere morti pro republica, si oportet. Unde, sicut statutum humanum potest facere quod non valeat alienatio per se facta de rebus ejus, utputa facta a furioso, prodigo vel minore; ita et potest facere quod non valeat alienatio de seipso. Sicut enim servus non potot dare id quod habet, ita nec seipsum dare vel vendere sine domini voluntate; sic et homo, qui est membrum (K) communitatis, contra justam ordinationem rectoris non potest se dare in servum vel rasalluni, iKC per consequens in maritum. Sicut erj:o pistor potest mutare materiam sacramenti Eucharistia , quia illa materia est panis, et ipse potest facere de pane non panem, et e converso; sic, quia in matrimonio est homo potens dare potestatem corporis sui, Ecclesia, quas potest hanc potestatem habenti auferre, et cui abstulit rursus dare, potest sic per accidens mutare materiam sacramenti. Sicut etiam, quia materia confirmationis et extremae unctionis est oleum consecratum, et chrisma consecratum consecratione per Ecclesiam celebrata, sine determinatione ritus a Christo, potest, ex parte consecrationis sibi subjecta;, Ecclesia materiam mutare; quia potest de oleo consecrato facere non consecratum, per solam admixtionem, et similiter de chrismate; et similiter potest statuere quod oleum desineret esse consecratum. Sed in consecratione Episcopi, quae sacramentum est, creduntur aliqua verba esse substantialia, et a Christo tradita, quae mutari non possunt quoad substantiam. "

Haec ille, et bene, concorditer sancto Thomae, trigesimaquarta distinctione hujus, q. 1, art. 1, in solutione quarti, ubi sic dicit : " Personae illegitimae ad matrimonium contrahendum dicuntur ex eo quod sunt contra legem qua matrimonium statuitur. Matrimonium autem, inquantum est in (a) officium naturae, statuitur lege naturae; inquantum est sacramentum, statuitur jure divino; inquantum est in officium communitatis (S), statuitur lege civili et Ecclesiae. Et ideo ex qualibet dictarum legum potest aliqua persona ad matrimonium effici illegitima. Nec est simile de aliis sacramentis, quae sunt sacramenta tantum. Sed quia lex naturalis secundum diversos status recipit diversas determinationes, et jus positivum etiam variatur secundum diversas hominum conditiones, in diversis temporibus diversas personas illegitimavit. "

Haec ille.

Item, dist. 40, q. 1, art. 4, in solutione secundi, sic dicit: " Matrimonium non tantum est sacramentum, sed etiam in officium. Et ideo magis subjacet ordinationi ministrorum Ecclesiae quam baptismus, qui est sacramentum tantum : quia, sicut contractus et officia humana determinantur legibus humanis, ita contractus et officia spiritualia lege Ecclesiae. "

- Haec ille. Ad quintum respondet Petrus (dist. 26, q. 4), quod " matrimonium , prout est sacramentum novae legis, imprimit ornatum, qui vocatur vinculum, vel nexus, et non solum est relatio rationis, sed res absoluta, disponens ad gratiam, prout habet spiritualiter perficere, ut sciat vas suum possidere, etc. (1. Tliessal. 4, v. 4). Unde, sicut, si confirmetur quis vel ordinetur ante baptismum, non imprimitur character, et ideo non est sacramentum, et (j) nihil est actum, sed, si velit recipere characterem, totum est iterandum; ita per matrimonium contractum ante baptismum, nihil reale est impressum; et sic non est formaliter et proprie sacramentum, quod semper realem effectum habet. Sed si post baptismum de novo consentiant, vel in primo consensu persistant, tunc imprimitur ornatus ille, et gralia, nisi ponant obicem. Et sic matrimonium non est sacramentum ante baptismum, sicut nec aliud, licet concurrant essentialia sacramenti : sicut etiam, quamvis omnia concurrant ad confirmationem et ordinem ante baptismum, quae post, non est ordo nec confirmatio, quia subjectum omnis sacramenti novae legis alterius a baptismo est homo baptizatus; unde, sicut si fleret bruto quidquid fit homini in confirmatione et ordinatione, nihil esset actum, sic de non baptizato. Sed quia matrimonium, praeter hoc quod est sacramentum, est aliquid aliud, sicut ante baptismum esset vera unctio olei vel chrismatis, sed non confirmatio vel ordo, et si confirmatio esset aequivocum ad utrumque, tunc esset confirmatio uno modo, alio modo non; sic, quia matrimonium est nomen contractus et nomen sacramenti, ideo est verum matrimonium ante baptismum, prout dicit contractum personarum, sed non prout dicit sacramentum. Quod autem dicit Augustinus (de Bono conjugali, cap. 18), quod baptismus non solvit bigamiam, quia de sacramento agitur, non de peccato (a), accipit sacramentum materialiter et aptitudinaliter, non formaliter et actualiter. Hoc autem patet sic : quia, si conjugum infidelium unus convertatur ad fidem sine alio, conversus potest contrahere; ergo non erat inter eos reale vinculum, quod fuisset, si post baptismum contractum fuisset. Unde matrimonium esse ratum post baptismum, ponit aliquid absolutum, et non purum ens rationis, quale solum erat per matrimonium ut est aliquid humanum. "

Haec Petrus, et bene.

Cum autem replicat arguens contra hoc, et contra responsionem ibi datam, quod tale matrimonium non est magis sacramentum post baptismum quam prius, quia in omni sacramento opus est novo facto, etc;

dicitur quod verum est, accipiendo factum communiter pro quacumque actione, immanente vel transeunte. Et ideo, in casu argumenti, oportet quod tales habeant novum consensum, vel novam electionem et approbationem antiqui consensus, et novam expressionem consensus per verba vel aliud aequipollens verbis; aliter enim solus baptismus non faceret matrimonium antiquum esse denuo sacramentum novae legis.

Cum autem dicit ulterius, quod matrimonium fuit ante omnem legem, etc,

solutum est prius (ad quartum); quia verum est prout matrimonium dicit officium vel contractum, non autem prout est sacramentum.

Quod autem dicit, quod est praecise de dictamine (a) Cfr. can.3, Dist. XXVI. DISTINCTIONES XXVI, XXVII rationis naturalis, etc,

solutum est supra (ad primum) : quia hoc penitus falsum est; non enim naturali ratione, sed fide tenetur quod matrimonium ordinetur ad reprimendum concupiscentiam, et conferat gratiam, et multa alia, de quibus supra (ad primum et ad tertium) dictum fuit.

Utrum autem sit verum quod dicit Petrus, de illo ornatu (a) absoluto disponente ad gratiam, dubium est. Sed de hoc videbitur in sequentibus. Ad sextum respondet Petrus (dist. 26, q. 4), dicens quod major illius est neganda : quia necessitas non facit sacramentum ministrari a non sacerdote. Quia baptizatus in mortali moriens attritus plus indiget poenitentia quam catechumenus sanus baptismo : quia nec est in periculo mortis, et, si moreretur, salvaretur baptismo flaminis; iste autem, nisi vi clavium attritio fiat sibi contritio, damnabitur. Et si dicatur quod hoc accidit, quia potest conteri, si vult,

non valet. Quia ponatur quod postquam est confessus attritus, non contritus, laico, perdit usum rationis; tunc non potest conteri. Nec potest ei subveniri nisi per absolutionem : quia nec potest communicare, quia nec vult os aperire, vel non habetur Eucharistia; vel non potest inungi, quia deest sacerdos; tunc ergo ita est ei necessaria absolutio, sicut parvulo baptismus. Et tamen non potest absolvi a non sacerdote, cum tamen parvulus possit baptizari a non sacerdote. Hoc ergo non est solum propter necessitatem.

Praeterea, plus debet faveri necessitati communitatis, quam necessitati unius personae. Sed ordo, qui est necessarius communitati, in nulla necessitate potest conferri nisi ab ordinato : puta, si non esset in mundo aliquis Episcopus, nec aliquis sacerdos, non posset fieri Episcopus nec sacerdos a non Episcopo. Ergo causa illius non est necessitas.

- Dicendum est ergo, quod illud sacramentum, cujus tota efficacia est ex materia et forma, non ex potestate ministri, illud potest conferri ab alio quam a ministro Ecclesiae, in necessitate, et extra necessitatem, licet non debeat nisi in necessitate : sicut est de effectu Eucharistiae in digne (6) suscipiente; quia tota virtus causandi gratiam est in eo quod suscipitur, et, licet non debeat ministrari nisi a sacerdote, excepta necessitate, nisi tamen sit peccatum impediens a parte suscipientis, tantum sibi valet susceptum a laico quem credit suum curatum, quantum a vero (7) curato. Ita est de baptismo, cujus tota virtus est materia et forma, et non in ministro; unde etiam extra necessitatem potest, sed non debet ministrari nisi a presbytero. Matrimonium autem est hujusmodi : quia ejus virtus non est in ministro Ecclesiae. Et ideo non propter hoc quod non est necessarium (8) (cum sit necessarium communitati, sicut baptismus personae singulari), sed quia virtus ejus non est in ministro Ecclesiae, potest ejus essentia haberi sine ministro. Sed forte non debet nisi in facie Ecclesiae et per sacerdotem celebrari, si possit haberi. Sin autem, potest sine peccato sine sacerdote contrahi, et non alia sacramenta, loquendo de potestate juris, hoc est, quia fundatur in jure naturali. Caetera vero quinque sacramenta quoad essentialem perfectionem requirunt virtutem ministri. Unde in nullo casu possunt sine illo celebrari, etiam extrema unctio, quae non debet dari nisi exsistenti in articulo necessitatis. "

Haec ille, et bene. Potest tamen brevius dici, quod major argumenti solum habet verum quando sacramentum habet aliud pro materia vel forma ab actu suscipientis sacramentum. Sed ubi materia et forma sacramenti non sunt aliud ab actibus suscipientium, tunc non opertet sacramentum ministrari per ministrum Ecclesiae; sed ipsemet suscipiens potest conferre sacramentum. Sic autem est in matrimonio, ut dicetur. Ad septimum patet responsio per praedicta in solutione secundi argumenti. Dicitur enim quod, in sacramento matrimonii, personae contrahentes sunt loco materiae, verba vero sunt loco formae, secundum opinionem Petri. Vel, secundum opinionem sancti Thomae, actus ipsorum contrahentium sunt loco materiae et formae. Quod potest quadrupliciter intelligi. Primo modo, ut dicatur quod verba unius sunt materia, et verba alterius consensum exprimentia sint loco formae : non tamen sic quod utrumque sit materia et forma; sed, sicut dicimus quod ultima unitas numeri est formalis ad omnes praecedentes, et aliae sunt materiales respectu ultimae, sic, in matrimonio, verba conjugis primo proferentis sunt materia, et verba ultimo proferentis sunt forma. Nec mirum si ultima prolata dicantur formalia, cum sint completiva sacramenti; sicut ultima differentia complet rationem speciei, et ultima syllaba significationem dictionis, vel totius praecedentis orationis; et sic de multis similibus. Alio modo, potest sic intelligi, ut dicatur quod, in sacramento matrimonii, consensus interior expressus aliquo modo, et sensibilis factus, se habet loco materiae, et verba per quae exprimitur, sunt loco formae Tertio modo, posset dici quod ipse actus loquendi se habet loco materiae, et verba per illum actum formata et expressa se habent loco formae : actus enim dicendi differt a verbo dicto realiter, cum primum sit actio, secundum sit qualitas; et subjectum unius quandoque differt a subjecto alterius; nam actus dicendi non est subjective extra dicentem; et tamen verba dicta per totum aerem diffunduntur. Quarto, posset dici quod actus ipse loquendi simul cum verbis sunt forma, reliqui vero actus concurrentes, praeter verte, tenent vicem materiae. Sed primi duo modi sunt magis ad mentem beati Thomae : nam, utsupra recitatum fuit, in solutione secundi, matrimonium non habet aliam materiam nisi ipsos actus contrahentium. Et similiter, dist. 26, q. 2, art. 1, in solutione primi, sic dicit : " Verba quibus consensus matrimonialis exprimitur, sunt forma hujus sacramenti; non autem benedictio sacerdotis, quae est quoddam sacramentale. "

Haec ille.

Post praedicta omnia, apparet mihi quod multum probabiliter posset sustineri dictum Petri, quoad hoc quod, " in sacramento matrimonii, verba consensum exprimentia sunt loco formae, corpora autem contrahentium , quae mutuo in potestatem traduntur, sunt (a) loco materiae. Et hoc valet ad explanationem eorum quae in prima distinctione (q. 4) dicta sunt de rebus et verbis sacramentorum. "

Haec ille. Ad octavum responsum est in solutione primi; quia fere idem sunt primum et octavum. Ad nonum patet ex solutione quarti; quia fere idem sunt nonum et quartum, ut patet. Ad decimum patet ex solutione tertii. Ad undecimum respondet Petrus (dist. 26, q. 4), dicens quod " solutiones ibidem recitatu; non sufficiunt.

Non quidem prima. Quia illud quod confert remedium contra peccatum, gratiam adjutricem conferendo ex opere operato, est sacramentum ; cum hoc sit diffinitio ejus. Et hoc competit matrimonio : quia non ex natura actus confert gratiam, licet alias praebeat remedium ; sed ex divina institutione habet conferre gratiam adjutricem, ad hoc quod sciat unusquisque suum vas possidere in Itonore et sanctificatione (1. Thessal. 4, v. 4). Nec potest reddi ratio naturalis quare Deus dedit istis verbis quod ex opere operato conferant gratiam magis quam orationi dominice, quae sanctior est, nec confert eam nisi ex opere operante. Nec ipsa benedictio et consecratio virginum, quae plus sanctitatis videtur habere, confert gratiam ex opere operato, sicut istud. Unde, cum omne sensibile signum a Deo institutum in remedium contra peccatum, conferens gratiam adjutricem ex opere operato, et significans eam, sit sacramentum novae legis, et matrimonium haec omnia habeat, secundum theologiam, sequitur quod est proprie sacramentum.

Ad secundam solutionem quam dant, dicendum quod, licet ratio non sit multum efficax (quia multae causae sunt ecclesiastiae, quae non sunt de sacramentis, sed vel de sacramentalibus, vel de aliis), solutio tamen quam dant, quod error circa matrimonium non laedit rempublicam temporaliter in rebus vel personis, non videtur valere : quia laedit rempublicam partus incertus; et bonum matrimonii cedit in bonum civilitatis, et, secundum hoc, est a jure civili (6), prout est in officium civilitatis; et reipublicae interest dotatas esse mulieres, et conjugatas, ad replendam liberis civitatem, ff. Solato matrimonio, 1. 1; unde leges puniunt spurios et bastardos, nec admittunt ad dignitates. "

Haec Petrus, et bene, praeter hoc quod dicit de consecratione virginum, quod non conferat gratiam ex opere operato. Hujus enim oppositum visum fuit in praecedenti quaestione (a).

Et in veritate, solutio quam Durandus dat ad primam rationem, quae est sancti Thomae, derisibilis est : quia, si matrimonium non dat aliter remedium contra concupiscentiam quam ratione actus sui, sine quacumque collatione gratiae, tunc, sicut recitatum est in probatione secundae conclusionis, matrimonium novae legis non plus esset sacramentum quam matrimonium veteris legis, vel quam matrimonium infidelium , quod est erroneum.

De solutione ad secundam rationem non euro, quia non est sancti Thomae. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi.

Ad omnia argumenta contra secundam conclusionem , praeter ultimum, dicitur quod juristae frequenter false opinantur in theologica facultate, nisi sint instructi in eadem; sicut econtra puri theologi frequenter false opinantur in materia legum civilium et decretalium, nisi instructi fuerint in eisdem. Et de talibus juristis dici potest illud 1. de Anima (t. c. 53), non convenit tectonicam (6) ingredi in fistulas (y). Motivum autem eorum peccat per fallaciam consequentis, vel secundum non causam ut causam. Non enim ideo licet dare pecuniam pro matrimonio contrahendo, quia matrimonium non confert gratiam, ut ipsi putant, sed propter aliud, ut docet sanctus Thomas, vigesimaquinta distinctione hujus, q. 3, art. 2, q 1, ubi arguit sic, secundo loco : " Matrimonium est quoddam sacramentum. Sed matrimonium aliquando contrahitur interveniente pactione de aliqua pecunia solvenda sine peccato. Ergo sacramenta licite possunt vendi. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod matrimonium non solum est sacramentum, sed etiam naturae officium. Et ideo ex illa parte qua est sacramentum, in dispensatione ministrorum Ecclesiae consistens, non cadit sub emptione. Unde, secundum canones, committit simoniam qui pro benedictione nubentium pecuniam exigit. Sed ex illa parte qua est in officium naturae, nihil prohibet pro matrimonio pretium accipere, vel conditionem de re temporali accipienda interponere, sicut nec in aliis officiis civilibus et corporalibus. "

Haec ille. Ad dictum Magistri Sententiarum, dist. 2, respondi Cfr. dist. 25, q. 1, art. 3, g 1, II, ad 2""". DISTINCTIONES XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX. - QUAESTIO I. det sanctus Thomas, in expositione litterae, ubi sic dicit : " Quorum alia in remedium, etc. Sed contra. Quia omnia sacramenta novae legis sunt in remedium, et conferunt gratiam. Ergo distinctio illa nulla est.

Et dicendum quod ista distinctio sacramentorum sumitur secundum illud ad quod principaliter ordinantur. Quamvis ergo omnia sacramenta (a) aliquo modo gratiam conferant, et in remedium sint, quaedam tamen principaliter ordinata sunt in remedium contra aliquem specialem morbum, ut matrimonium contra concupiscentiam; quaedam vero de sui prima intentione sunt ordinata ad remedium morbi, et ad gratiam, sicut baptismus, qui est spiritualis regeneratio, per quam vetus homo corrumpitur, et novus generatur; quaedam autem, quia gratiam praesupponunt, ordinantur ad gratiae (6) perfectionem, sicut Eucharistia. Et sic intelligenda sunt verba Magistri. "

Haec ille. Cum autem dicit arguens, quod Papa habet penes se scripta juristarum opinantium in matrimonio non conferri gratiam, etc;

dicitur quod argumentum bene probat quod illa opinio non est contra determinationem Romanae Ecclesiae; sed non probat quin sit contra dicta sanctorum doctorum ab Ecclesia approbatorum. Multas autem tales opiniones contrarias dictis sanctorum Ecclesia Romana dissimulat, sicut patet de conceptione Beatae Mariae, et multis aliis; cujus causam ignoro. Quod autem opinio juristarum sit contra dicta sanctorum, arguit sanctus Thomas, dist. 26, q. 2, ari. 3, dicens : " Augustinus (super Genes. ad litteram, lib. 9, cap. 7) dicit quod matrimonium est aegrotis in remedium. Sed non est aegrotis in remedium, nisi inquantum aliquam efficaciam habet. Ergo habet aliquam efficaciam ad reprimendum concupiscentiam. Sed concupiscentiam non reprimitur nisi per gratiam. Ergo in matrimonio confertur gratia. "

Haec ille. De capitulis autem per dictos juristas allegatis, manifeste patet inspicienti ea quod non concludunt propositum eorum, sed omnino impertinenleradducuntur : sicut patet de cap. Connubia, et de cap. Honorantur, 32, q. 2; ex quibus nullo modo potest haberi quod sacramentum matrimonii non conferat gratiam. Similiter, nec ex cap. Multi, nec ex cap. Sicut, nec ex cap. Quidquid invisibilis gratix, etc, quae allegat Apparatus Decreti super cap. Honorantur, 32, q. 2, et ponuntur, 1, q. 1, potest haberi propositum : quia auctoritates sanctorum ibidem adductae asserunt in aliquibus sacramentis ibidem nominatis gratiam conferri; sed non negant gratiam conferri in aliis; nec in aliquo illorum fit expressa mentio de matrimonio. 8 3- - Ad argumenta contra tertiam conclusionem I. Ad argumentum Aureoli.

Ad argumentum Aureoli U) contra tertiam conclusionem, et ad sequentia, dicitur primo, quod satis probabile est quod ex solo consensu conjugum, qui est subjective in voluntate, nulla relatio realis causetur in corpore illorum. Sed nihil prohibet ex tali consensu et contractu inito in fide Christi secundum formam Ecclesias, concurrente virtute divina, causari aliquam relationem realem in anima, vel in aliqua ejus potentia, quae sit ex institutione divina proxima dispositio ad gratiam gratum facientem. Et hoc videtur esse de mente sancii Tlioinae, distinctione vige-simaseptima hujus, q. 1, art. 2, in solutione primae quaestiunculae, ubi sic dicit : " In omnibus sacramentis est aliqua spiritualis operatio, mediante materiali operatione, quae eam significat; sicut per ablutionem corporalem in baptismo fit ablutio interior spiritualis. Unde, cum in matrimonio sit quaedam spiritualis conjunctio, inquantum matrimonium est sacramentum, et aliqua materialis, secundum quod est in officium naturae et civilis vite, oportet quod mediante materiali fiat spiritualis virtute divina. Unde, cum conjunctiones materialium contractuum fiant per mutuum consensum, oportet quod hoc modo fiat matrimonialis conjunctio, i -

Haec ille.

Item, ibidem, arguit sic, primo loco : a Sacramenta non sunt a voluntate humana, sed ab institutione divina. Sed consensus ad voluntatem pertinet. Ergo non est causa matrimonii, sicut nec aliorum sacramentorum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod sacramentorum prima causa est divina virtus, quae in eis operatur salutem; sed causae secundae instrumentales, sunt materiales operationes, ex divina institutione efficaciam habentes; et sic consensus in matrimonio est causa. "

Hice ille.

Item, ibidem, in solutione secundi, sic dicit : a Matrimonium non est ipse consensus, sed unio quaedam ordinatorum ad unum, quam consensus facit. "

Haec ille. - Item, dist. 26, q. 2, art. 3, in solutione secundi, sic dicit : " Sicut aqua baptismi simul cum forma verborum non operatur immediate ad gratiam,sed ad characterem ; ita actus exteriores et verba exprimentia consensum, directe faciunt nexum quemdam, qui est sacramentum matrimonii. Et hujusmodi nexus, ex virtute divinae institutionis, dispositive operatur ad gratiam. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod, secundum mentem ejus, consensus conjugum in fide Christi contrahentium matrimoniisacramentum, causat quemdam spiritualem nexum, et quamdam spiritualem conjunctionem et unionem inter illos, quae principale est in sacramento matrimonii. Cum autem, secundum eum, forma spiritualis habens esse permanens sine fluxu non possit esse subiective in re corporali, oportet, secundum eum, dicere quod talis relatio nexus et conjunctionis sit in anima rationali. Iterum, cum sacramentum sit quid veraciter reale, oportet quod illa relatio sit realis, babens esse cessante omni actu intellectus creati, potissime cum sit effectus causae realis, et causa dispositiva ad effectum realem. II. Ad argumenta Petri de Palude et aliorum.

Ad secundum, quod est Petri, et omnia sequentia, dicitur primo, quod nulla necessitas apparet ponendi talem ornatum absolutum, distinctum a nexu, vinculo et conjunctione relationis, quos ponit sanctus Thomas esse proximam dispositionem ad gratiam. Nec cogit probatio Petri : quia non omnis dispositio est de prima specie qualitatis, secundum doctrinam sancti Thomae. Quod patet : tum quia aliqua pura privatio potest esse dispositio ad formam, ut patet de remotione obstaculi inter solem et aerem; tum quia ratio propinquitatis potest esse dispositio ad lucem et calorem; tum quia aliqua dispositio quae est qualitas, est de secunda specie qualitatis, puta character, qui est quaedam potentia spiritualis; tum quia figura, quae est de quarta specie qualitatis, potest esse dispositio ad agendum et patiendum. Potissime, in proposito, illud quod est dispositio, non ex natura rei, sed ex divina institutione, potest esse indifferenter absolutum vel respectivum. Verumtamen verisimile est quod, praeter tatem ornatum relativum, imprimatur aliqua qualitas divinitus fundans illum realem respectum. Et ad hoc videtur declinare sanctus Thomas, dist. 31, q. 1, art. 3, in solutione quinti argumenti, ubi sic dicit: " In sacramentis in quibus imprimitur character, traditur potestas ad actus spirituales; sed in matrimonio, ad actus corporales. Unde matrimonium, ratione potestatis quam in se invicem conjuges accipiunt, convenit cum sacramentis in quibus imprimitur character; et ex hoc habet inseparabilitatem, ut in littera dicitur. Sed differt ab eis, inquantum potestas illa est ad actus corporales; et, propter hoc, non imprimit characterem spiritualem. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod per sacramentum matrimonii traditur aliqua potestas, vel potentia. Potentia autem vel potestas nominant aliquid absolutum, potissime potentia quae est principium actus. Et isto modo posset stare dictum Petri. Dicitur secundo, quod tale vinculum, sive sit quid absolutum, sive quid relativum, convenientius dicitur esse in anima quam in corpore subjective : quia, licet ordinetur ad reprimendum morbum concupiscentia?, qui subjective est in corpore, non sequitur quod sit subjective in corpore, sed quod disponat ad gratiam, a qua fluit aliquis effectus in corpore, vel in potentiis appetitivis corpori affixis, cujusmodi est vis concupiscibilis, et irascibilis, in quas fluit a gratia, exsistente in essentia animae subjective, virtus temperantia; et fortitudinis. Et forte sunt duo nexus : quorum unus, quem dicit materialem, est in corpore vel toto composito subjective; alius vero, quem vocat spiritualem, est in anima subjective. Hoc enim videtur sanctus Thomas sentire, dist. 27, q. 1 (art. 2, q 1), ut recitatum est in solutione argumenti Aureoli (a) statim praecedentis. Dicitur tertio, quod non est multum ad praesens propositum, utrum tale vinculum corrumpatur vel desinat esse per mortem, an non. Et, quoad hoc, bene dicit Petrus, quod verisimilius est quod sic. Ad argumentum contra quaestionem (S) patet solutio per praedicta (y). Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen.