ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES Sj 1.

Ali ARGUMENTA CONTRA PRIMAM CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi.

Quantum ad tertium articulum respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem, ad objecta contra primam conclusionem primo modo intellectam, scilicet an plures possint eamdem hostiam simul partialiter consecrare, ita quod neuter totam, sed unus unam medietatem, et alius consecret aliam;

dicitur primo, quod illum modum ponendi non legitur sanctus Thomas posuisse, nec in Scriptis, nec in Summa, sed solum secundum modum ibidem recitatum. Et ideo non est necesse respondere argumentis secundum (a) primum dicendi modum accipiendis (6). Dicitur secundo, quod nec argumenta adducta contra illum modum concludunt sufficienter, potissime contra secundum membrum divisionis ibidem factae. Conceditur enim quod concluditur ibidem contra primum membrum, scilicet quod intendens in confuso, et sine aliqua speciali determinatione, consecrare medietatem alicujus hosliae, nihil consecrat. Sed, si intendat consecrare medietatem determinatam alicujus hostiae, quam signat sensu, aut imaginatione, aut intellectu, potest illam solani consecrare; et alius aliam medietatem consimiliter signatam, dato quod hostia sit integra, potest consecrare. Et sic duo possunt eamdem hostiam partialiter consecrare, sic quod neuter totam, sed uterque dimidiam consecret. Nec argumenta in oppositum valent. Non quidem primuni; quia minor est falsa, scilicet quod una pars hostiae integrae non possit converti in corpus Christi, alia parte non convorsa, sed remanente. Nec valet probatio illius minoris; quia fundatur in uno mani feste falso, scilicet quod substantia panis et vini non habeat alias partes distinctas a partibus quantitatis sibi inherentis et eam extendentis. Licet enim quantitas sit partibilitas substantiale, et id quo formaliter substantia habet partes unius rationis; tamen partes substantie non sunt partes quantitatis, nec econtra, sed sub diversis partibus quantitatis sunt diversae partes substantiae unius rationis. Et licet sit eadem extensio formalis substantiae et quantitatis, non tamen idem extensum utriusque : quia substantia est quid extensum, licet denominative et per aliud; quantitas vero est aliquid extensum formaliter et per se. Si enim substantia quantitati subjecta nullas haberet partes praeter parles quantitatis, sequitur quod ipsa se haberet ad qiiaiifa) secundum..

Om. pr. litatem sibi inhaerentem, sicut anima rationalis se habet ad corpus quod informat, scilicet quod esset lota in toto, et tota in qualibet parte. Sequitur etiam quod diversae partes quantitatis haberent idem subjectum adaequatum; immo quod idem esset subjectum adaequatum totius quantitatis et cujuslibet partis ejus; et quod duo accidentia, immo infinita ejusdem speciei, essent in eodem subjecto adaequato, scilicet infinita puncta, infinitas lineae, infinitae superficies, infinitae partes proportionales ejusdem quantitatis. Sequitur etiam quod aliquid esset subjectum quantitatis conlinuae, et nullo modo esset extensum, nec divisibile actu nec potentia in parles intrinsecas. Et infinita alia inconvenientia sequuntur ex illa positione. Item, si probatio valeret, non solum concluderet quod non essent aliae partes substante a partibus quantitatis, verum etiam quod nullum accidens haberet partes alias a partibus quantitatis, nec per se, nec per accidens, n-ec actu, nec potentia. Item, quod eaedem essent partes substantiae, et quantitatis, et qualitatis, et omnium concomitantium vel praecedentium aut sequentium quantitatem. Quae omnia sunt absurda, et manifeste falsa. Sequeretur etiam quod eadem substantia materialis, esset circumscriptive in diversis locis, quia sub diversis partibus quantitatis, quae sunt in diversis sitibus. Conceditur ergo quod aliae sunt partes integrales substantiae subjectae quantitati, et aliae sunt partes quantitatis, et aliae sunt partes qualitatis, licet ratio partibilitatis omnium sit quantitas; alias posset concedi et deberet quod in sacramento Eucharistiae remanent partes substantiae prius sub quantitate exsistentis, cum ibi remaneant partes suae quantitatis, ex quo illae partes et istae erant eaedem; et si remanent omnes partes, ergo et idem totum; et sic tota substantia remanet; quod est falsum. De hoc sanctus Thomas, 1 p., q. 76, art. G, in solutione secundi, sic dicit : " Dimensiones quantitativae sunt accidentia consequentia corporeitatem, quae materiae toti convenit. Unde materia jam intellecta sub corporeitate et dimensionibus, potest intelligi ut distincta secundum diversas partes, ut sic accipiat diversas formas. "

Haec ille. - Item, in tractatu de Natum materiae (cap. 5), sic dicit : a Nihil penitus est commune formae et privationi, nisi materia nuda : quia terminus actionis physica?, scilicet generatio, attingit nudam essentiam materiae; quia generatio non est motus. Alteratio autem non attingit ipsam essentiam materiae, cum nullum accidens transeat suum subjectum. Subjectum autem alterationis est ens actu, habens diversas partes; quia alteratio est motus. Loquimur enim de alteratione quae est semper abjiciendo aliquid a re alterata; talis namque alterationis terminus est generatio. Materiam autem babere diversas partes per se, non est possibile; quia diversitas partium est proprie ipsius compositi I constituti ex diversis partibus. Unde materia, sicui est in potentia ad formam, in cujus acquisitione est generatio compositi constituti ex diversis partibus; ita est in potentia ad diversitatem partium ejusdem compositi ex ea generati. Ex materia enim non generatur forma, secundum Philosophum, per se : quia illud ex quo generatur aliquid per se, est pars ejus; materia autem non est pars formae, sed ipsius compositi. Ideo compositum generatur per se, ut dicitur, 7. Metapliijsicae (t. c. 27). Compositum autem dicitur, quod diversas partes habet. Unde diversitas partium non est materiae per se, nec formae per se, sed compositi. Compositum vero esse, nihil aliud est quam materiam transmutari ad formam, ad quam erat in potentia. Ex quo manifestum est quod non aliunde materia est in potentia ad partes terminatas et distinctas, quam per id quod est in potentia ad formam, cujus inductio est generatio compositi ex diversis partibus. Et ex hoc manifestum est quod nulla potentia ponenda est ex parte materiae, nisi illa quae perficitur per formam substantialem; cum ad idem genus spectent materia et sua forma. Potentia autem in qua dimensiones praedictio ponuntur, non informatur forma substantiali, cum ad idem genus substantiae non (2) pertineat. Impossibile est ergo aliam potentiam ponere a parte materiae respectu formae substantialis, et respectu diversitatis partium ipsius compositi generati per inductionem forma in materia. Quando ergo aliqua forma substantialis perficit materiam, sicut potentia materiae ad formam est reducta ad actum, ita per vim sive virtutem ejusdem est materia transmutata ad distinctionem et terminationem totius et partium. In forma enim substantiali non solum est vis perfectiva materiae, sed distinctiva lotius per partes. Et huic est necesse respondere potentiam a parte materiae, quae respiciat et ipsam perfectionem suam per formam, et etiam partium sequentem diversitatem. "

Haec ille.

Conceditur tamen quod forma substantialis, potissime forma totius, sicut est lapideitas, vel ligneitas, est tota, aliqua totalitate, sub qualibet parte quantitatis. De hoc sanctus Thomas, i. Sentent., dist. 10, q. i, art. 3, in solutione tertiae quaestiunculae, sic dicit: 0 Forma quiescens absolute in subjecto, aut est consequens quantitatem, sicut albedo, quae fundatur in superficie; aut est praecedens quantitatem, sicut forma substantialis. Si primo modo, de necessitate est tota in toto, et pare in parte, ante fractionem et post. Si autem est praecedens quantitatem, est tota in toto, et lota in partibus, ante fractionem et post : sicut lota forma substantialis ligni est in qualibet parte ejus; quia totalitas formae substantialis non respicit totalitatem quantitatis, sicut est de totalitate formarum accidentalium, quae fundantur in quantitate, et praesupponunt ipsam, j

Haec ille.

Simile ponit, 3 p., q. 76, art. 3 : " Manifestum est, inquit, quod natura substantiae tota est sub qualibet parte dimensionum sub quibus continetur, sicut sub qualibet parte aeris est tota natura aeris; et hoc indifferenter, sive dimensiones fuerint actu divisae (sicut cum aer dividitur, vel panis), vel etiam sint actu indivisae, divisibiles vero potentia. "

Haec ille.

Simile ponit, 1 p., q. 76, art. 8.

Sciendum etiam quod partes maleriae individuales, vel parles integrales signatae, non sunt partes speciei, sed compositi et individui sub natura speciei. Et de hoc sanctus Thomas, super Boetium, de Trinitate, in illa quaestione qua quaerit, Utrummatlie-matica consideratio sit sine materia (q. 5, art. 3), de his quae habent esse in materia sic dicit : " Totum non a quibuslibet partibus potest abstrahi. Sunt enim quaedam partes, a quibus dependet ratio totius : quando scilicet hoc est esse tali toti quod est ex talibus partibus componi; sicut se habet syllaba ad litteram, et mixtum ad elementa. Et tales partes dicuntur partes speciei, et formae, sine quibus totum non potest intelligi, cum ponantur in ejus diffinitione. Quasdam vero partes sunt, quae accidunt toti, inquantum hujusmodi : sicut semicirculus se habet ad circulum; accidit enim circulo quod sumantur per divisionem duas ejus partes aequales, vel inaequales, vel plures; non autem accidit triangulo quod in eo designentur tres lineae, quia ex hoc triangulus est triangulus. Similiter etiam per se competit homini quod in eo inveniantur anima rationalis et corpus compositum ex quatuor elementis. Unde sine his partibus homo intelligi non potest. Et has oportet poni in diffinitione hominis. Unde sunt partes speciei et formae. Sed digitus, pes, et manus, et hujusmodi partes, sunt praeter intellectum hominis. Unde ex illis ratio essentialis hominis non dependet. Unde sine his intelligi potest : sive enim habeat pedes, sive non, dummodo ponatur conjunctus (a) ex anima rationali et corpore composito ex quatuor elementis, propria commixtione quam requirit talis forma, est homo. Et hae partes dicuntur (S) partes materiae, quae non ponuntur in diffinitione totius, sed magis e converso. Et hoc modo se habent ad hominem omnes partes signatae, sicut haecanima, hoc corpus, et hoc os, et hujusmodi. Hae enim partes sunt partes quidem Socratis et Platonis, non tamen hominis inquantum est homo. "

Haec ille. - Simile dicit, 7. Metaphysica (lect. 9), in illo capit., Quoniam vero diffinitio ratio est, etc; et (lect. 10), capit, sequenti, quod incipit, Dictum est ergo, etc.

Ex quibus omnibus apparet : primo, quod manifeste falsum est substantiam quantitati subjectam non habere alias partes praeter partes quantitatis; secundo, quod forma substantialis est tota in toto, et tota in qualibet parte; tertio, quod essentia, vel natura specifica, non habet partes integrales, nec partes materiae signatas, sic quod ad ipsam per se primo pertineant, licet sine illis esse non possit; quarto, quod individuum materiale per se ex talibus partibus constituitur. Verumtamen sanum intellectum hujus, quomodo scilicet forma substantialis, quae dicitur forma totius, vel forma partis, est tota in toto, et tota in qualibet parte, et qua totalitate, require 1 p., q. 76, art. 8; item, 2. Contra Gentiles, cap. 72; item, de Anima, q. 10; et de Spiritualibus creaturis, q. 4; et multis aliis locis. Ulterius dicitur quod, posito, sed non concesso, quod substantia panis sub quantitate hostiae non haberet partes alias a partibus quantitatis, adhuc probatio minoris non valet. Nam, sicut dicit Petrus de Palude (dist. 13, q. 4), " licet divisio requirat quantitatem quoad principium, non tamen quoad terminum; sicut corruptio requirit ens pro termino aquo, non pro termino ad quem. Non enim potest Deus dividere non quantum; sed bene potest dividere quantum in non quantum, immo in non entia, quia dividendo potest annullare (a) utramque partem, vel alteram. Et quando natura resolvit compositum in quatuor elementa, licet distinctio generatorum sit propter divisionem quantitatis manentis, tamen divisio corrupti, puta quod haec pars convertatur in istud elementum, et alia in illud, non est propter quantitatem quae maneat, sed propter illam quae corrumpitur. Quia enim invenit quantum illud quod corrumpit, ideo potest divisim corrumpere. Quod autem corrumpit cum substantia quantitatem, hoc est quia aliter non potest attingere substantiam. Deus ergo, qui potest immediate attingere substantiam, non quidem per divisionem partium, quae non sunt, sed per multiplicationem, potest convertere substantiam prout stat sub hac parte, non prout sub illa. Et similiter, quando sine corruptione quantitatis, albedo, vel alia qualitas, in una parte corrumpitur, non potest dici quod pars sit corrupta et pars incorrupta, cum non sit ibi pars nisi in quantitate. Unde contradictio est dicere quod substantia, vel qualitas, non habeat partibilitatem nisi illam quae est quantitatis, et, illa non tacta, dicatur substantia vel qualitas partita, sive in partes manentes, sive non manentes.

Nec valet prima ratio quae adducebatur. Quia, licet substantia non babeat partibilitatem formalem nisi quantitatem, tamen, inquantum substantia panis stat formaliter sub ista parte quantitatis, ipsa est distincta situ a substantia quae stat sub alia parte. Unde, cum prius attingatur a convertente et separante quam desinat esse formaliter quanta, videtur quod hoc sufficiat ad hoc quod partialiter possit converti. Posset enim I Deus, retenta integra quantitate, annihilare sub-stantiam prout stat sub ista parte, et retinere prout stat sub alia; et, pari ratione, potest convertere, j

Haec Petrus; et bene quoad hoc quod ostendit conclusionem non valere; male autem quoad hoc quod videtur concedere antecedens superius improbatum, scilicet quod eadem omnino substantia individua, sit sub diversis partibus quantitatis tota. Ex hoc enim sequitur quod sit circumscriptive in diversis locis et sitibus, et quod eadem numero substantia potest esse conversa et non conversa, annihilata et actu exsistens, simul et semel, non quidem secundum diversas partes ejusdem substantiae, sed secundum se totam, et secundum quodlibet sibi intrinsecum substantiale; et multa alia falsa. Ad secundam rationem, respondet Petrus (ibid.), quod (( unum potest fieri multa sine divisione unius quantitatis in duas, cum illa multa habent quantitates distinctas : sicut Deus de una substantia ignis, manente quantitate, vel annihilata, et non divisa, posset facere duas aquas; et de uno mixto corrupto, non diviso, possunt generari qualuor elementa; quia, si natura potest facere, quantitate corrupta, non divisa, Deus posset hoc facere, quantitate servata integra.

Solutio autem Durandi, qua dicit quod divisio in partes manentes non est sine divisione quantitatis, sed in partes non manentes, sic non valet. Quia nihil dividitur realiter, nec in manentia, nec non manentia, nisi quantum. Et non potest de illo fieri conversio, de quo non potest fieri generatio. Unde, si de substantia panis, quantitate non divisa, non potest fieri generatio, sic quod aliquid de substantia maneat sub prima quantitate, et aliud sub nova; pari ratione, nec conversio. Unde dicendum est quod non est proprie divisio. Nam unum lignum, quamdiu est quantum, potest dividi in duo ligna; et illud idem, separata quantitate, posset fieri duo ligna per generationem, non per divisionem. Et sic est hic : quia, licet quantitas corporis conversi maneat integra, est tamen divisa, quantitate corporis Christi, in quod est conversa; unde substantia panis, prout stat sub una parte suae quantitatis, convertetur in aliud quantum, quod est corpus Christi; et ipsa eadem, prout stabat sub alia parte quantitatis, sub eadem remanebit.

Praeterea, secundum quod dicit Durandus, eadem est ratio de substantia et qualitate quoad extensionem. Unde, cum ad sensum appareat quod, adhibito igne ad aquam ex una parte, ex una parte corrumpitur frigiditas per calorem, et manet adhuc in parte opposita aquae, non divisa nec corrupta quantitate aquae in parte, nec in toto; sic Deus potest substantiam pro parte convertere, et pro parte non, quantitate non divisa, nec corrupta, nec conversa. Si dicatur, Ergo est alia jmrs substantias a parte quantitatis, non sequitur : quia non proprie dici- I tur quod pars substantiae convertatur, et pars maneat; sed una et eadem substantia, secundum quod substat uni parti, convertitur, et secundum quod substat alii, manet. Sed in his quae sunt actu distincta, sicut sunt duo ligna divisa, bene verum est quod habent alietatem et diversitatem aliam a diversitate quantitatis; quia illa partialitas non est essentialiter quantitas, sed est per quantitatem, sicut per causam in fieri, et sine qua non. Unde quando quantum lignum dividitur, duae sunt multiplicationes, sed est una divisio : ita quod quantitas quidem dividitur et multiplicatur, sed substantia per se formaliter et essentialiter multiplicatur, sed non dividitur, nisi quia est subjectum ejus quod dividitur. "

Haec Petrus: et bene quoad aliqua; male autem quoad illud falsum fundamentum quod supponit concorditer cum Durando, scilicet quod substantia non habeat alias paries a partibus quantitatis. Hoc enim est dicere quod parles substantiae non sunt subslanliae, sed accidentia, et quod substantiae componatur ex non substantiis; item, quod eadem substantia corporea, secundum se totam, naturaliter est in diversis locis et sitibus, ut prius dictum est. Similiter, falsum est quod sola quantitas dividatur, et non substantia, nec qualitas. Rursus, falsum est quod eadem substantia multiplicatur in diversas partes, nullo sibi addito, vel ab ea remoto, quod esset sibi intrinsecum per modum pariis, sed solum per divisionem quantitatis sibi inhaerentis. Concedendo namque talem multiplicationem, posset dici quod per divinam potentiam ex substantia pugilli aeris posset fieri tantus aer quantum est lotum elementum aeris, sine additione materiae, et sine aliqua rarefactione; immo quod materia fabae occuparet tantum spatium quantum est spatium totius mundi, et quod illa materia posset fieri tota sphaera generabilium et corruptibilium.

Et ideo aliter potest dici breviter : scilicet quod antecedens, vel major hujus argumenti est falsa, scilicet quod unum non possit fieri multa sine divisione quantitatis. Potest namque unum fieri multa sine divisione quantitatis, quando illud unum habet multas parles in potentia, sub diversis partibus quantitatis; potissime per divinam potentiam, quae potest attingere immediate substantiam quantitati subjectam, convertendo vel corrumpendo vel dividendo, non dividendo nec convertendo nec corrumpendo quantitatem. Sic autem est in proposito. Nec hoc est contra diffinitionem quantitatis : quia substantia, si dividitur, est quanta; et per quantitatem habet plures partes, non quidem actu divisas, sed potentia, sicut et quantitas sibi inhaerens. Praeterea, sicut arguens dicit, in tali casu non est proprie divisio, sed alius modus actionis vel passionis. Et multis aliis modis instari potest contra argumentum. Ad illud vero quod in fine dicitur, de signatione Lllilll IV. SE NTENTIARUSI medietatis hostiae, etc; - dicitur inimo, quod hostia in qua sunt lineae et circulus, potest signari faciliter : puta quod sacerdos vult consecrare illud quod est infra circulum, et nihil aliud, et e converso. Et sic erit facile. Et tunc pars consecratur.

Dicitur secundo, quod, " si sensu non signetur, dum tamen intellectu signetur, idem sequitur : puta si de hostia plana intendat consecrare solam medietatem qiue est ex parte sua, et non aliam, vel aliquid hujusmodi. Cum enim caecus possit consecrare, et similiter videns hostias superpositas aliis (a) quas non videt, nihil facit signatio, nec demonstratio ad sensum, dum tamen sit in prasentia : quia ibi concurrit materia (cum quaelibet pars panis et vini sit panis et vinum), et forma, et intentio determinata secundum intellectum, etsi non secundum sensum, cum intentio sit actus partis intellectiva;, non sensitiva. . Et quamvis alias determinatio intellectus sit secundum determinationem sensus, hic tamen non oportet quod sit signatio certae partis secundum sensum : quia nec per visum, cum caecus possit consecrare; nec per tactum, cum sine tactu etiam mancus possit coniicere; nec per imaginationem, aut alium sensum : quia indivisibile, secundum quod hujusmodi, non est sensu perceptibile; illud autem quo una pars continui ab alia distinguitur, secundum quod hujusmodi est, est indivisibile, sicut linea, quae secundum latitudinem est indivisibilis (6), unam partem superficiei dividit ab alia. Quod autem dicitur magnitudo esse unum de sensibilibus communibus, verum est inquantum magnitudo est divisibilis, non inquantum indivisibilis. Unde sufficit signatio (j) secundum intellectum : quia intellectus hujusmodi indivisibile apprehendere potest; quod non potest sensus. "

Haec Petrus; et bene : quia etiam dum consecrans panem dicit, Hoc est corjms meum, ly hoc non demonstrat ipsa accidentia sensibilia, sed substantiam sub accidentibuscontentam; et consequenter demonstrat aliquid intelligibile, et non sensibile sensu exteriori, ut dicit sanctus Thomas, 3 p., q. 78, art. 5, in solutione secundi. Et hoc sufficit ad argumenta contra primam conclusionem in primo sensu intellectam. Ad argumenta contra eamdem conclusionem intellectam secundo modo,

dicitur primo, quod, licet Apostoli non concelebraverint Christo in caena, tamen omnes communicaverunt de manu ejus, et potestatem celebrandi et consecrandi Eucharistiam acceperunt. Et quia presbyteri in sua ordinatione in eodem gradu et potestate instituuntur, ideo, ad hoc perfecte repraesentandum, non solum communicant, Episcopo communicante, immo concelebrant et consecrant, Episcopo consecrante, secundum morem aliquarum Ecclesiarum. Causa autem quare Apostoli tunc non consecraverunt, Christo consecrante, potuit esse multiplex : utputa ut ostenderetur institutio hujus sacramenti ad solum Christum pertinere; et quia adhuc erant inexperti circa celebrationem , nec erant sufficientes et idonei ad consecrandum, usque post ascensionem Christi et adventum Spiritus Sancti. Causa autem quare presbyteri in sua ordinatione Episcopo concelebrant, ostendit Innocentius, de Officio Missas, IiJj. 4, cap. 25 : Consueverunt, inquit, Presbyteri Cardinales Romanum circumstare Pontificem, et cum eo pariter celebrare, cumque consummatum est sacrificium, de manu ejus communionem accipere, significantes Aposlolos, qui, cum Domino pariter discumbentes, sacram de manu ejus Eucharistiam acceperunt. Et in eo quod ipsi concelebrant, ostendunt Apostolos tunc a Domino hujusmodi ritum sacrificii didicisse.

Haec ille. - De hoc Petrus de Palude (dist. 13, q. 4) : (c Quando, inquit, dicit arguens, quod non consecraverunt Apostoli, verum dicit; tamen communicaverunt carni et sanguini, et dictum est eis : Hoc facite in meam commemorationem. In cujus representationem, presbyteri, in sua ordinatione, communicant et concelebrant. Sed bene verum est quod istud nullam habet necessitatem : quia magis repraesentaretur quod factum fuit in ccena, si ordinarentur et communicarent tantum et non celebrarent, sicut tunc de Apostolis factum est, quam si plus. Nec Thomas inducit hoc pro causa necessaria : quia tunc Ecclesiae hoc non facientes, peccarent; quia deberent se conformare Christo in dispensatione sacramentorum, nisi quoad ea in quibus est contraria ratio in Christo et in nobis, sicut celebrando post coenam. "

Haec Petrus; et bene; nisi quoad hoc quod dicit : Si presbyteri in sua ordinatione non concelebrarent, magis repraesentarent quod tunc factum fuit. Hoc enim falsum est, ut patet per Innocentium : quia, licet hoc factum similius esset alteri quoad exteriora, tamen non perfecte repraesentaret interiora facta tunc, puta collationem spiritualis potestatis celebrandi, quae nunc repraesentatur dum concelebrant. Dicitur secundo, quod illud quod arguens dicit de consuetudine Ecclesiarum, etc, non valet. Quia, sicut dicit Petrus de Palude (ibid.), a magis est credendum Innocentio quam arguenti. Sed in hoc verum dicit, quod, si residuum canonis diceretur, et sola verba formae omitterentur, nihil consecrarent; sicut est de catechismo et exorcismo respectu formae baptismi. Et quod dicit, quod illa consuetudo est corruptela, quia non debet exequi ea quae sunt ordinis, quousque sua ordinatio sit completa;

dicendum quod regulariter exequi non debet, I sed in casu, et dispensative, de consuetudine Ecclesiae, quam Romana Ecclesia scit et dissimulat, immo Innocentius Papa approbat. Ex quo enim characterem sacerdotalem recipit, etiam si nihil adderetur, conficere potest, et debet, in casu ab Ecclesia concesso. Et sicut celebratur missa in consummatione consecrationis ecelesiae, et consummatur dedicatio (a) in celebratione et terminatione missae, sic et hic consuetudo Ecclesiae excusat. Et quando mos erat, crimen non erat. Unde, si nunc dicat verba consecrationis, excusatur, si talis est mos illius Ecelesiae, et Romana Ecclesia scit et non reprobat. "

Haec Petrus, et bene. Dicitur tertio, quod, licet in tali celebratione et ordinatione quidam proferant simul cum Episcopo, quidam prius vel post, hoc non obstat. Unde Innocentius, ubi supra, sic dicit : Cum (tutem interdum uni Pontifici multi sacerdotes concelebrant, si forte non omnes simul verba consecrationis pronuntient, an (6) solus ille conjiciat, qui primus pronuntiat? Quid ergo exteri faciunt? An iterant sacramenta ? Poterit ergo contingere quod ille non conficit, qui principaliter celebrat, et ille conficiet, qui secundario celebrabit; et sic pia celebrantis intentio defraudabitur? Sane dici potest, et probabiliter responderi, quod, sive prius, sive posterius proferant sacerdotes, referri debet eorum intentio ad instans prolationis Episcopi, cui principaliter celebranti assistunt; et tunc omnes simul consecrant et conficiunt.

Haec Innocentius, in forma.

Et cum arguens arguit contra hoc, respondet Petrus de Palude (ibid.) : a Quod, inquit, dicit arguens, quod impossibile est consecrare simul plures, si in diversis temporibus verba proferant, sine dubio difficile est; quia, ut dicit, intentio consecrantis non potest anticipare aut retardare ellectum verborum, quin in ultimo instanti habeant effectum, vel nunquam. Sed dicendum est quod omnia quae sunt de essentia alicujus effectus, oportet simul concurrere. Sed, cum principale agens in sacramentis sit virtus divina, quae ex voluntate agit, sic sufficit ad verum sacramentum, ea quae aliquid agunt, ad illud concurrere sicut Deus vult. Quia ergo Ecclesia regitur a Spiritu Sancto, supponimus consuetudines ab Ecclesia approbatas, esse conformes divina? voluntati. Quia ergo omnes simul consecrantes intentionem suam ordinant ad horam prolationis principalis, licet aliqui prius, aliqui posterius proferant, tunc tamen est effectus ex divina ordinatione; quamvis alias, secundum communem cursum, intentio non posset anticipare vel retardare. Hoc tamen est verum, quod primus qui verba profert, non consecrat ante alios, si hoc non intendat. Unde, si homo proferret verba consecrationis, intentione non consecrandi, (a) dedicatio.

Om. Pr. (6) an.

quia an Pr. nihil consecraret. Ergo, si proferat cum intentione non tunc consecrandi, tunc non consecrat. Sed ubi est virtus qua postea consecratur? Potest dici quod illa virtus manet subjectivo in aere subjecto vocis quae transit, Dei virtute eam conservante quousque omnia sint completa. Item, sicut Spiritus Sanctus in primitiva Ecclesia diversas formas baptismi ordinavit, propter diversas causas, sic ordinare potuit diversas formas, in talibus Ecclesiis ubi sunt tales ritus; sicut aliter consecrant graeci, et aliter latini. In illo igitur ritu quo plures celebrant, cum ultimus compleverit, omnes habent suum effectum : ita quod tamdiu manet in aere virius praecedens, quousque veniat virtus sequens, non ex intentione dicentis solum, sed ex virtute divina, virtutem illam producente et conservante. Certum est enim quod hic oportet aliquid de communi cursu mutari, scilicet quod verba habeant ellectum vel postquam prolata sunt, quantum ad illos qui prius complent, vel antequam sint prolata, quantum ad illos qui postea proferunt, nisi omnium intentio feratur ad instans quo ultimus profert. Si autem non omnes consecrant, sed tantum unus, non ideo esset dicendum quod solus ille consecret, qui primus verba profert, cum hoc non intendat; sed vel Episcopus, vel ultimus; nisi diceretur quod quilibet intendit consecrare, verba sua dicendo vel complendo, sed non intendit complere nisi simul cum Episcopo vel cum (i) ultimo; tunc verisimile est quod dicit, quod solus qui primo protulit, confecit. "

Haec Petrus, et bene. Dicitur quarto, quod haec solutio Petri non sufficienter impugnatur a Durando. Non enim est fictitium, nec derisorium, dicere quod Spiritus Sanctus regens Ecclesiam, et dirigens in suis ritibus sacramentalibus, singulariter miraculose operetur in singularibus ritibus et consecrationibus sacramentorum, sicut est illud in quo plures sacerdotes concelebrant, et eamdem materiam panis et vini ex ejus instinctu consecrant. Nemini enim dubium esse debet. Ecclesiam Romanam talem consuetudinem nec invenisse, nec observasse, nec tolerasse aut approbasse, sine speciali consilio Spiritus Sancti. Modo nil mirum ergo si Spiritus Sancius in hac singulari consecratione aliquid singulare operetur : puta quod virtus instrumentalis consecrativa verborum sacramentalium transeat de subjecto in subjectum ; vel remaneat sine subjecto, deficiente proprio subjecto, puta voce; vel habeat effectum postquam desiit esse, vel antequam sit. Hoc enim non est novum, nec inconveniens de causa efjficiente instrumentali. Quod patet in simili : nam passio Christi, per virtulem instrumentalem in se exsistentem, hahuit effectum in praedestinatis praecedentibus Christi passionem, et in sequentibus, sicut ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 48, ait. ti, ubi arguit sic (arg. 2) : " Nullum agens corporale agit nisi per contactum; unde et Christus tangendo mundavit leprosum, ut ostenderet carnem suam salutiferam habere virtutem, sicut dicit Chrysostomus (Hora. 26 in Matth.). Sed passio Christi non potuit contingere omnes homines. Ergo non potuit efficienter operari omnium hominum salutem. J Ecce argumentum. Sequitur responsio: ((Dicendum quod passio Christi, licet sit corporalis, habet tamen virtutem spiritualem ex divinitate unita; et ideo per spiritualem contactum efficaciam sortitur, scilicet per fidem et fidei sacramenta, etc. "

Haec ille.

Similiter, q. 62, art. 5, ostendit quod " sacramenta Ecclesiae specialiter hahent virtutem ex passione Christi, cujus virtus quodammodo copulatur per susceptionem sacramentorum; in cujus signum de latere Christi pendentis in cruce fluxerunt aqua et sanguis, quorum unum pertinet ad baptismum, aliud ad Eucharistiam, quae sunt potissima sacramenta. )) Item, ibidem, in solutione secundi, sic dicit : " Per fidem Christus habitat in nobis. Et ideo virius Christi copulatur nobis per fidem. Et quia virtus remissiva peccatorum, speciali quodam modo pertinet ad passionem ipsius, ideo per fidem passionis ejus specialiter homines liberantur a peccatis; et virius sacramentorum, quae ordinatur ad tollendum peccata, praecipue est ex fide passionis Christi. "

Haec ille.

Item, q. 78, art. 5, sic dicit: a Sicut ex contactu carnis mundissimae Christi vis regenerativa pervenit non solum ad illas aquas quae Christum tetigerunt, sed ad omnes ubicumque terrarum per omnia futura saecula; ita etiam, ex prolatione ipsius Christi, haec verba consecrationis Eucharistiae virtutem consecrativam sunt consecuta, a quocumque sacerdote dicantur, ac si Christus ea praesentialiter proferret. "

Haec ille. -

Ex quibus habentur duo. Primum est, quod virtus instrumentalis potest habere effectum antequam illa virtus sit, et postquam desiit esse, dum tamen copuletur passo, et contingat illud modo spirituali, puta per fidem. Secundum est, quod, sicut si Deus potest anticipare effectum virtutis, vel retardare effectum virtutis passionis Christi in hominibus, vel in sacramentis, non apparet inconveniens quod intentio consecrantis et concelebretis Episcopo, ex fide Ecclesiae procedens, et a Spiritu Sancto regulata, possit anticipare vel retardare effectum consecrationis, potissime ubi Deus est principale agens, quod potest uti virtute instrumentali verborum sicut vult, sicut utitur virtute passionis in praedestinatos praecedentes, et sequentes, et concomitantes passionem Christi. De hoc sanctus Thomas, prima distinctione Quarti, q. i, art. 4, in solutione tertiae quaestiunculae, sic dicit : " Instrumentum virtutem non recipit nisi secundum quod agenti principali continuatur, ut virtus ejus quodammodo in instrumentum transfundatur. Principale autem et per se agens ad justificationem est Deus, sicut causa efficiens, et passio Christi, sicut meritoria. Huic autem causae continuatur sacramentum per fidem Ecclesiae, quae instrumentum refert ad principalem causam, et signum ad signatum. Et ideo efficacia vel virtus sacramentorum est ex tribus : scilicet ex institutione divina, sicut ex principali causa agente; ex passione Christi, sicut ex prima causa meritoria; ex fide Ecclesiae, sicut ex continuante instrumentum principali agenti. " Dicitur quinto, quod, ut praedictum fuit, cum Innocentius fuerit Papa, melius scivit consuetudines Romanae Ecclesiae quam arguens. Nec est credendum quod Ecclesia Romana unquam observaverit consuetudines aut ritus in celebratione Eucharistiae, vel aliorum sacramentorum, irrationabiles, aut periculosos, qui deberent dici corruptelae. Utrum autem illa consuetudo nunc observetur in Ecclesia Romana, nescio. Constat tamen quod tempore Innocentii, et multorum Summorum Pontificum , tam praecedentium quam sequentium, servata fuit; et in mullis Ecclesiis, tempore sancti Thomae, servabatur, ut ipse testatur.

Ad ea vero quae dicunt contra Innocentium et Ecclesiam Romanam, non oportet respondere, quia temere et detractorie dicta sunt. Dicitur sexto, quod secundus modus quem arguens ponit, insufficiens est. " Cum enim dicit quod, si virtus divina sit assistens, et non ponatur aliqua virtus instrumentalis, tunc ipsa potest per unum et per plures, sicut sibi placet;

hoc enim bene verum est; sed tunc non debet distingui utrum simul an successive proferant : quia sicut Deus potest agere indifferenter cum uno et cum pluribus, ita cum pluribus simul et non simul; quia semper sunt causa sine qua non. Posset enim Deus ordinare quod non fieret conversio, nisi duo vel tres proferrent verba, unus post alium.))

Haec Petrus, et bene. Dicitur septimo, quod, cum arguens dicit, in alio proposito, quod si virtus consecrandi sit inhaerens subjective verbis, impossibile est quod plures simul consecrent, etiam si verba simul compleant, quia ab agentibus naturalibus simul concurrentibus non procedit effectus nisi intensior;

" dicendum est quod, licet intentio sit voluntaria, et actio sacramentorum necessaria, sicut si duo voluntarie (a) applicarent ignem qui necessario combureret, tamen si passum non esset natum suscipere plus ab uno quam a duobus, vel effectus esset non intensibilis, nihilominus a duobus sequeretur idem effectus qui ab uno (non enim plus ab uno quam ab alio, cum sit aequalis ratio; nec a neutro, cum quodlibet sit sufficienter approximatum et dispositum, nec unum impedit, sed juvat aliud); et ita est in proposito. Unde ab utroque erit consecratio; non tamen major la) voluntaria.

Om. Pr. nec minor quam ab uno. Et probatur per rationem suam : quia, concurrentibus omnibus necessariis ad sacramentum, sequitur sacramentum ; sed hic sunt omnia necessaria respectu utriusque agentis, scilicet materia et forma et intentio; ergo, etc. "

Haec Petrus, et bene. Et haec sufficiant ad argumenta contra primam conclusionem inducta. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi. - Ad argumenta contra secundam conclusionem inducta, nunc dicendum est. Et primo, ad ea quae primo loco inducuntur, scilicet de mixtione liquoris alterius speciei. Et quidem, ad probationem primae conclusionis ibidem introductos, scilicet quando liquor additus alterius speciei est majoris virtutis, etc;

dicitur primo, quod, quidquid sit de conclusione, tamen probatio ejus non valet, quia assumit falsum, scilicet quod, desinentibus qualitatibus, manente quantitate, desinit ibi esse corpus Christi, vel sanguis. Nec probationes ad hoc inductae concludunt. Non quidem prima. Unde, respondendo ad illud argumentum, sic dicit Petrus (dist. 12, q. 5) : " Si qualitates, manente quantitate, sic corrumperentur quod non remaneret similitudo nec rei contenta; nec rei conversae, tunc desineret ibi esse corpus Christi et sanguis; sicut quando de speciebus fit aqua, vel acetum. Sed, si maneat similitudo rei contentae, id est, corporis vel sanguinis Cbristi, quamvis non rei conversae (ut quando fit sub specie (a) carnis, aut sanguinis, aut pueri), manet ibi corpus Cbristi. Immo, supposita communi opinione, quod corpus Christi sit in loco conversae substantioe in se, cum absentia illius substantioe sit causa praesentiae corporis Christi, quamdiu remanet ibi vel tota quantitas, vel pars, sine subjecto, quantumcumque omnes qualitates sint corrupta;, manet ibi corpus et sanguis Christi. E converso autem, quam cito incipit sub speciebus fieri nova substantia, quantumcumque alia omnia manerent, incipit ibi, ubi est substantia, desinere esse corpus Christi et sanguis. Et ideo illa propositio de repraesentatione specierum, quae dicit quod species vini pertinet ad sacramentum quatenus repraesentat substantiam vini, etc, falsa est : quia species non pertinet ad sacramentum per hoc quod repraesentat rem conversam, sed magis per hoc quod repraesentat rem contentam; unde, hac similitudine manente, manet sacramentum. "

Haec Petrus, et bene, praeter hoc quod supponere vel concedere videtur quod quando ex vino fit aqua, vel acetum, corrumpantur omnes qualitates vini et remaneat eadem quantitas in generato et corrupto. Hoc enim falsum est: quia, corrupta substantia, corrumpitur ejus quantitas, et quodlibet ejus accidens, ut ipse postea dicit.

Ad secundam probationem, dicit quod ", ubi similitudo rei contentos deficeret, sacramentum non esset, quia tunc etiam separatio a subjecto deficeret. Corruptis enim qualitatibus corporalibus, et quantitas corrumpitur, et alia substantia et alia accidentia generantur. Sed,si,corrupta similitudine,remaneret quantitas sine subjecto, ut prius, adhuc remaneret ibi sacramentum. Si ergo similitudo rei contentas remaneat, sufficit. Et de ista concludunt rationes. Dato etiam quod non remaneret similitudo rei contentae, nec alicujus alterius, et nulla etiam qualitas remaneret, si tamen quantitas ibi remaneret, Christi (a) sanguis ibi remaneret : quia tamdiu remanet ibi sanguis Christi sacramentaliter, quamdiu ibi mansisset substantia vini localiter, si conversa non fuisset; sed illa mansisset semper cum quantitate sua, omnibus aliis corruptis; alias, substantia corrupta, posset quantitas non corrumpi; igitur, etc. Cum autem probatur quod sacramentum corrumpitur per solam corruptionem signi sensibilis et similitudinis,

dicendum quod aliquando plus requiritur ad rei factionem, quam ad rei factae conservationem; sicut mollities requiritur in caera ad figurae impressionem, non autem ad conservationem. Et similiter, verum est quod ratio signi et similitudinis magis attenditur secundum qualitates quam secundum quantitatem, immo quantitas sola nihil horum est. Sed hae rationes, licet requirantur a principio ad hoc quod de non sacramento fiat sacramentum, tamen, ex quo semel factum est sacramentum, non desinit esse sacramentum, licet desinat esse signum. Vel, si desinat habere nomen sacramenti, non tamen desinit babere essentiam rei : sicut oleum congelatum, de quo non potest fieri unctio corporalis, nec per consequens signatio spiritualis, non propter hoc desinit esse consecratum; ita et hic ".

Haec Petrus, et bene, concorditer sancto Thomas. Unde, 3 p., q. 76, art. 8, ubi quaerit : Utrum corpus Christi desinat esse sub sacramento, quando ibi miraculose apparet caro, vel puer, sic dicit : " Dupliciter contingit talis apparitio, qua quandoque in hoc sacramento miraculose videtur caro, aut sanguis, aut etiam aliquis puer. Quandoque enim hoc contingit ex parte videntium, quorum oculi immutantur tali immutatione, ac si expresse viderent exterius carnem, aut sanguinem, vel puerum, nulla transmeatione facta ex parte sacramenti, etc. Quandoque etiam contingit talis apparitio non per solam immutationem videntium, sed specie, quae videtur exterius, realiter exsistente. Et dicendum quod, tunc manentibus dimensionibus quae prius fuerunt, fit miraculose VI. - 19 quaedam immutatio circa alia accidentia, puta ficuram, et colorem, et alia hujusmodi, ut videatur caro, aut sanguis, aut puer. Et hoc non est deceptio: quia in figura ejusdem veritatis (7.) contingit, scilicet ad ostendendum per hanc apparitionem, quod in hoc sacramento est vere corpus et sanguis Christi. Et sic patet quod, remanentibus dimensionibus, quae sunt fundamenta aliorum accidentium, remanet verum corpus Christi in hoc sacramento. "

Haec ille. - Item, ibidem, arguit sic (arg. 1) : " Corpus Christi desinit esse in sacramento, quando desinunt species sacramentales. Sed quando apparet caro, vel puer, desinunt esse species sacramentales. Ergo, etc. " Ecce argumentum. Sequitur responsio, cc Dicendum quod, facta tali apparitione, species sacramentales quandoque quidem manent totaliter in seipsis, quandoque autem secundum illud quod est potissimum in eis, scilicet quantum ad dimensiones. "

Haec ille.

Simile ponit, 4. Senteni., dist. 10, q. 1, art. 4, q 2, in solutione primi : ((In tali casu, inquit, adhuc species panis manent, quantum ad dimensiones quae prius subsistebant et principales erant in sacramento; quamvis color etalia hujusmodi non maneant, divina virtute hoc faciente. Et ideo sub illis dimensionibus adhuc manet corpus Christi. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod, cum divina virtute qualitates sensibiles Eucharistiae destruuntur, dum tamen maneant dimensiones panis aut vini, non ideo desinit ibi esse corpus Christi, nec ratio sacramenti. Dicitur secundo principaliter ad conclusionem primam Durandi et secundam simul, quod in aliquibus casibus habent veritatem, et in aliquibus non. Unde Petrus (ibid.) loquens de opinione sancti Thomae et Durandi simul : " Possunt, inquit, hae duae opiniones sic concordari. Quia talis liquor potest addi speciebus differens specie, qui non est penetrabilis ab eis, nec penetrativus; sicut si oleum addatur, quod natum est aliis liquoribus non misceri, sed supernatare. Aliquando autem liquor additus et praecedens sunt ad invicem penetrabiles, sed, propter spissitudinem et compactionem alterius, per talem mixtionem nullus liquor potest sic dividi, quin quaslibet pars remaneat ita magna quod in ea nata est salvari forma totius; sicut esset de cervisia, et quibusdam vinis (6) grossissimis ad instar sanguinis canis. Aliquando autem, etsi sint liquores invicem commixtibiles et divisibiles usque ad talia minima in quibus species salvari non possunt, ista tamen tanta (y) divisio fit tarde, et non statim. In istis vero omnibus est vera opinio Durandi. Quia in talibus non fit corruptio per divisionem; ergo aut non fit ibi aliqua corruptio, aut fit per actionem (a) veritatis. - virtutis Pr. (6) vinis. - urinis IV. (t) tanta. - causata IV. virtutis contrarius. Et quia virius dominans corrumpit et non corrumpitur, inde est quod quando species vini sunt majoris virtutis quam liquor appositus, tunc corrumpunt illum. Vel, si nondum corrumpunt, tunc, antequam sit facta commixtio, non possunt corrumpi : quia nec ratione virtutis, quae minor est; nec ratione divisionis, quae aut non fit, si non subintrat, ut oleum, aut supponitur non-dumfacta.Etsicadhuc,expartespecierum nulla facta corruptione, manet sanguis sub omnibus partibus, sicut prius. Si autem sint aequalis virtutis, quamvis non aequalis quantitatis, adhuc finaliter (a) generatur inde tertia species, et, sic tunc totaliter desinit ibi esse sanguis Christi. Si autem liquor superadditus est majoris virtutis, tunc corrumpit et convertit in se species; et sic, pari ratione, desinit ibi esse sanguis Christi.

Si autem liquores sint ad invicem penetrabiles, et fiat divisio praeexsistentis usque ad minima, tunc locum habet opinio Thomae distinguens de quantitate molis. Quia, si liquor additus est aequalis, vel major, facta perfecta commixtione, in minimas partes dividitur praeexsistens; et sic non manet aliqua particula non corrupta; quia vel convertitur in liquorem superadditum, si est majoris virtutis, vel in tertium uterque (6). Si autem est minoris quantitatis, sicut se habet totum ad totum, sic pars ad partem; unde tunc, facta permixtione ad partes proportionatas, et illae corrumpuntur (y) per viam divisionis; et, per consequens, desinit ibi esse sanguis Christi; sive ex ipsis fiat vinum (8), quando species praevalent in virtute; sive liquor additus, quando e converso; sive tertia species, quando sunt aequalis virtutis, licet inaequalis quantitatis. "

Haec Petrus, et bene. Ad secundum ibidem adductum contra eamdem partem conclusionis, dicitur, a concedendo majorem, et negando minorem. Ita enim corrumpitur particula vini per appositionem guttae aquae, sicut aliqua particula specierum. Sed sicut species convertunt guttam in vinum, novum generando, quod continuatur partibus praeexsistentibus, et posset converti in sanguinem, si dicerentur verba; ita gutta aquae apposita vino ante consecrationem, corrumpit aliquam particulam vini, de qua cum gutta aquae generatur vinum, et totum fit vinum unum continuum, quod totum per verba consecratur. Cum enim omne agens naturale compatiatur, quando minus de aqua apponitur vino, vel speciebus vini, propter aliqualem resistentiam aquae, modicum quid de vino corrumpitur, vel de speciebus; et sic ex utroque fit generatio vini. Vel ista corruptio fit per divisionem (e), ut postea dicetur. " - Haec Petrus, (a) finaliter. - faciliter IV. et bene; dum tamen semper intelligatur de liquoribus differentibus specie, natis ad invicem agere et mutuo se corrumpere et convertere; alias non haberet verum. Ad argumenta secundo loco inducta contra eamdem conclusionem, scilicet quoad illud quod dicit de liquoribus ejusdem speciei quoad substantiam et accidentia, ut est vinum de eodem dolio,

dicitur primo, quod conclusio Durandi, si generaliter et in omni casu intelligatur, videtur falsa et irrationabilis : " Quia tunc, si gutta sanguinis projiciatur in dolium pleuum vino ejusdem speciei, non desineret ibi esse sanguis Cbristi; quod videtur ridiculum. Unde videtur distinguendum, ut prius. Quia aut illud vinum est ita spissum quod non commiscetur speciebus per divisionem usque ad minima quae per se non possunt salvari, vel tarde boc fit; et antequam boc factum sit, cum plures particula; non sint corruptio, nec per viam divisionis, quae non in lotum processit adhuc, nec per alterationem contraria; virtutis, quia sunt ejusdem rationis (-x), sic verum dicit Durandus; quia tunc integre remanet in omnibus partibus sanguis Christi. Aut facta est commixtio usque ad talia minima; et tunc desinit ibi esse sanguis Christi, vel totaliter, si aequalis aut majoris quantitatis sit vinum additum, vel particulariter, si minoris, ut dictum est. " - Haec Petrus (dist. 12, q. 5), et bene. Dicitur secundo, quod ratio Durandi non valet. " Licet enim nihil corrumpatur a suo simili per se, sed a suo contrario, sed tamen per accidens sic : quia quando fit divisio alicujus elementi vel mixti usque ad minimum quod est dare, divisione amplius facta, fit corruptio, undecumque fiat haec divisio, sive per virtutem contrarii, sive per subintrationem similis. In illo vero quod permiscetur, sive corrumpatur, sive corrumpat (6), nunquam fit sanguis Christi : quia nunquam perdit materiam suam, vel formam, nisi corrumpatur; quando autem corrumpitur, retinet materiam, perdit autem primam formam substantialem, sed accipit novam; unde cum illa substantia, quae nunquam fuit conversa in sanguinem, non stat sanguis. Sciendum autem quod in commixtione liquoris, sive aequalis, sive inaequalis virtutis, quando sunt divisibilia facilis subintrationis ad invicem, saepius fit corruptio via divisionis quam via alterationis, quia virtus divisa debilior est quam unita. Unde quando non est notabilis excessus virtutis, vel est aequalitas, statim incipit divisio, et remittitur actio quae erat per contactum vel per contrarietatem, ita quod citius parles corrumpuntur per divisionem sui, quam per actionem contrarii, ubi est contrarietas. Jtem, quando illud additum est minoris quantitatis, differens specie vel non, tunc in parte aeqiiali, post factam divisionem, desinit esse sanguis Christi : non sic intelligendo quod sit una pars sola continua e regione sita isti conjuncta, in qua desinat esse sanguis; sed, sicut duo pugilli aquae, vel unus aquae et (a) alius vini, perfecte miscerentur, et totum illud corrumperetur, et generaretur aliquod tertium, sic gutta aqua? vel vini subintrat partem aequalem, et ad invicem fit mixtio et divisio in diversis partibus vel in uno, et totum corrumpitur, et una forma in particulis conjunctis inducitur, et per creationem vel reparationem vel conversionem essentiae materiae proportionaliter superadditur, et ibi desinit esse sanguis. Et si dicatur quod immo in omnibus desinit: quia tantum extenditur substantia quantum sua quantitas; et, cum sit una quantitas numero specierum manenti umet substant i^generataeexparteaddita et parte (6) praeexsistentis corrupta, ergo sub utraque substantia illa extenditur, et per consequens desinit ibi esse sanguis;

dicendum quod substantia tantum extenditur quantum sua quantitas quae est per se sua, non autem quantum illa quae est per accidens sua, scilicet quae per accidens est facta una continua cum illa quae erat sua. Sicut si Deus duas aquas sic conjungeret, quod una non subintraret aliam, per juxtapositionem, fieret unum continuum, nec tamen esset una aqua allecta quantitate alterius; sicut nec pes afficitur quantitate manus, quamvis continuentur. Ita et hic : pars praeexsistens manet sine subjecto; addita tamen substantia habet quantitatis partem; quamvis sit difficile imaginari, cum substantia se extendat quousque terminetur quantitate, et quantitas ubi non est terminata non possit terminare, cum quantitas continua non habeat terminum in medio, qui terminet ibi substantiam. "

Haec Petrus, et bene, et conformiter sancto Thomae in omnibus, prater hoc quod videtur negare substantiam babere alias partes a partibus quantitatis, et ponere substantiam materialem secundum se totam esse sub qualibet parte quantitatis suae. Falsum etiam est quod quantitas continua non habeat terminum in sui medio, actu vel potentia; cum de ratione quantitatis continuae sit babere terminum communem, ad quem partes ejus copulentur. Falsum etiam est quod quaelibet pars substantia; tantum extendatur quantum extenditur totius substantia: quantitas cujus est pars. Et multa alia, descendentia ex illo falso principio in primae conclusionis obiectionibus recitato et reprobato. Ex praedictis patet responsio ad omnia dicta Durandi secundo loco inducta contra secundam conclusionem. Nam primum argumentum fundatur in falso, scilicet quod simile nunquam corrumpat simile, ut dictum est. Et consequenter, falsum est quod ibi concluditur, scilicet, quod per appositionem vini omnino consimilis, species non corrumpuntur. Similiter secundum argumentum non valet : quia fundatur in falso, scilicet quod, in tali appositione liquoris ad species, utrumque maneat incorruptum. Et consequenter falsa est conclusio ibidem illata, scilicet quod sanguis Christi maneat sub qualibet parte specierum ut prius, nec desinat esse sub aliqua. Similiter confirmatio non valet : quia minor falsa est, sicut patuit in solutione argumentorum primo loco inductarum contra conclusionem, potissime in solutione secundi. Sicut enim per appositionem vini omnino consimilis corrumpitur aliqua specierum pars post consecrationem, ita per ejus appositionem fuisset corrupta aliqua pars vini ante consecrationem. De hoc sanctus Thomas, decimo Quodlibeto, art. 3, sic dicit : " Aliqua admixtio alterius liquoris facit ut totaliter desinat esse sanguis Christi sub speciebus, et aliqua non, sed solum sub parte specierum. Dum enim esset ibi substantia vini, si alius liquor in magna quantitate admisceretur, totaliter illud vinum corrumperet, et desineret esse vinum, si liquor admixtus esset alterius speciei; vel desineret esse hoc vinum, si esset ejusdem speciei. Si autem alius liquor in parva quantitate admisceretur, non posset illius liquoris permixtio ad totum vinum pervenire, sed ad aliquam partem ejus; quam variaret vel secundum species, si esset alterius speciei, quam per mixtionem non totaliter amitteret; vel secundum numerum, si esset ejusdem speciei; vel speciem suam per mixtionem totaliter amitteret, sicut gutta aquae projecta in amphora vini, n

Haec ille.

Et ista intelligenda sunt de liquoribus faciliter penetrativis et penetrabilibus ad invicem , modo prius exposito. Ad argumenta tertio loco contra conclusionem inducta, dicitur primo, quod conclusio illorum argumentorum in casu est concedenda, et in casu neganda. Unde Petrus (ibid.) : a Videtur, inquit, in hoc esse distinguendum sicut prius. Quia potest esse ejusdem speciei, habens qualitates contrarias, sicut si differret specie. Si ergo vinum dissimile superadditum penetret, vel penetretur, sic quod praeexsistens dividatur in minima non subsistentia, desinit ibi esse sanguis Christi, vel totaliter, si ad omnes partes haec divisio et corruptio pertingat, vel partialiter, si ad quasdam tantum. Si autem non fiat corruptio per divisionem, et sit virtus contraria in vinis, et per consequens sint in se mutuo activa, si est aequalitas (a) virtutis, tandem fit tertium vinum, differens numero, et per consequens desinit ibi esse sanguis Christi. Si autem sit major in praeexsistente, quia forte erat graecum vel venaticum, et aliud debile gallicum, vel, si in magna quantitate erant species, et istud in una gutta, tunc species corrumpunt illud, et sic manet ibi integraliter sanguis; si autem econtra, non manet, quia totum corrumpitur (a). "

Haec Petrus, et bene. Dicitur secundo, quod rationes pro conclusione adductae non concludunt. Non quidem prima, propter duo : primo, quia falsum assumit, in hoc quod dicit priorem colorem nunquam corrumpi; secundo, quia falsum dicit, in hoc quod asserit priorem saporem nunquam corrumpi, nec alia accidentia sensibilia vini, vel quod corruptio talium nunquam infert corruptionem sacramenti, vel desinitionem sanguinis sub speciebus.

Similiter confirmatio non valet : tum quia est contra arguentem; tum quia falsum assumit. De istis duobus late prosequitur Petrus (ibid.), dicens : " Tsta opinio deficit, quae dicit quod manet idem color numero qui prius : quia tunc essent multi colores secundum speciem, et per consequens non continui; quia sicut motus differentes specie non possunt continuari, sic nec qualitates. Hoc autem videtur falsum: cum permixtionem liquidorum fiat unum continuum secundum quantitatem, et per consequens secundum qualitatem, quia qualitas coextenditur quanto, et sic copulantur ad unum communem terminum; ergo, cum totus color sit continuus, videtur esse unus; et sic duo primi sunt corrupti, et tertius est generatus.

Sed ista ratio non videtur necessaria : quia unius continui una pars potest esse alba, et alia nigra; nec erit aliqua pars superficiei abscolor media, sed distinguentur se ipsis; nec erunt continui colores, sed nec discon-tinui, licet sint in continuo. Nec oportet quod, si ex substantiis et quantitatibus quae sunt unius rationis, fiat et tertia, quod propter hoc ex qualitatibus quae differunt specie, fiat tertia. Magis tamen probabile est quod, sicut ex diversis substantiis et qualitatibus elementorum fit in mixto qualitas media et substantia media, sic et hic; maxime si verum est quod ex mixtione liquidorum, propter subintrationem partium, sequatur utriusque subjecti corruptio, quia, per consequens, quantitates et omnia alia accidentia corrumpuntur. Et quod dicitarguens, quod secus est de colore, qui accidit, et de sapore, qui videtur esse propria qualitas vini,

videtur esse contra illud quod supra dixit indistincte, quod corruptio solius qualitatis facit desinere esse sacramentum. Hoc autem dicit non de illa qualitate quae accidit, sicut color, sed de illa quae est propria vini, sicut sapor.

Praeterea, per admixtionem vini alterius in magna quantitate, quod est fortissimum, ut vernalicum et hujusmodi, non solum mutatur color, sed totaliter mutatur sapor, odor, vigor, calor (a), et fere omnes qualitates sensibiles; et sic, secundum eum, non maneret sacramentum. Tamen, sicut supra dictum est, quaecumque accidentia mutentur, si quantitas manet eadem numero sine subjecto, sicut prius, semper manet sacramentum. Sed per tantam mutationem qualitatum naturaliumex natura individui, videtur quantitas corrumpi, ut dictum est; et etiam per subintrationem omnium partium videtur nulla (6) manere sine subjecto; et sic ubique (y) est alia substantia; et, per consequens, desinit esse sacramentum.

Item, per talem mixtionem fit corruptio substantialis, et, per consequens, omnium accidentium, ut ex supra dictis patet.

Item, si est alia qualitas nova, corrupta qualitate connaturali, totum destruitur, ut supra dictum est.

Et ideo non valet illud quod arguens adducit. Quia, quamvis qualitates diversorum vinorum accidant sacramento, tamen, qualitatibus naturalibus corruptis, caetera corrumpuntur, et substantia, si ibi est, et quantitas, nisi miraculose retineatur (sicut quando apparent species carnis et sanguinis, vel pueri, per novas species superinductas; sed non posset fieri boc, nisi cum corruptione primarum, et per consequens quantitatis, nisi Deus eam retineret). Et ideo, cum eadem quantitas possit esse partim sine subjecto, et partim in subjecto, dum tamen qiiiclibet pars per se sumpta sit tanta quod posset esse per se separata ab omni alia, et in tali natura quale est subjectum quod habet vel habuit; unde, quando minor liquor admiscetur, qui tamen per se prius stabat, fit unum continuum, quod est cum subjecto, quantum occupat pare adjuncta, vel forte dupla, et alia sine subjecto, quanta est residua pars; quae tamen non sunt ad sensum distinctae. Sed quando liquor admixtus est major, vel aequalis, fit unum continuum; et quia omnes partes subintran-tur et penetrantur, non est dare parlem sine subjecto, quae posset per se stare, nec aliam cum subjecto; unde totum corrumpitur, et tertium generatur, addita materia, vel multiplicata, et generata nova forma; licet hic (5) non sit illa mixtio cujus quaelibet pars mixti est mixta. "

Hice Petrus, et bene quoad illud quod dicit de dimensione partim exsistente in subjecto, et partim sine subjecto. De hoc sanctus Thomas,3 p., q.77, art. 8, ubi arguit sic (arg. 2):" Si aliquis liquor permiscetur illis speciebus, oportet quod ex illis fiat aliquod unum. Sed non potest fieri aliquod unum neque ex liquore, qui e^t substantia, et speciebus, quaesunt accidentia; neque ex liquore et sanguine Cbristi, qui ratione sui est incorruptibilis, neque additionem recipit, neque diminutionem. Ergo nullus liquor potest admisceri (a) ralni: - color IV. (^) nulla.

initura lY. (y) uhiqiie.

uhicuinijuc IV. (o) hic.

liaei IV. vino consecrato. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : a. Dicendum, inquit, quod liquor appositus vino consecrato, nullo modo miscetur substantia? sanguinis Christi. Miscetur tamen speciebus sacramentalibus, ita tamen quod, permixtione facta, corrumpuntur praedicta; species, vel in toto, vel in parte. Et si quidem corrumpuntur in toto, nulla jam remanet quaestio, quia jam totum erit uniforme. Si autem corrumpantur in parte, erit quidem una dimensio secundum continuitatem quantitatis, non tamen una secundum modum essendi, quia una pare ejus erit sine subjecto, et alia erit in subjecto; sicut si aliquod corpus constituitur ex duobus metallis, erit unum corpus secundum rationem quantitatis, non tamen secundum speciem natura. "

Haec ille.

Idem dicit, 4. Senteni., dist. 12, q. 1, art. 2, q 6, in solutione tertii, dicens : " Non est inconveniens unam dimensionem, secundum unam partem sui, esse in hoc sacramento non in subjecto, et aliam esse in subjecto; quia plures partes dimensionis, quamvis sint una dimensio in actu, sunt tamen plures in potentia, j

Haec ille. Illud autem quod dicit Petrus, de multiplicatione materia , non valet, ut visum est, 2. Senteni., dist. 19. Hoc enim est ita rationi dissonum sicut illud quod dicit Magister de formatione corporis Evae ex costa Adae per multiplicationem materiae, nulla additione facta. Unde sanctus Thomas, 1 p., q. 92, art. 3 (ad l" ), sic dicit : a Quidam dicunt quod per multiplicationem materiae, absque alterius materiae additione, formatum fuit corpus mulieris, ad modum quo Dominus multiplicavit quinque panes. Sed hoc est omnino impossibile. Multiplicatio enim praedicta, aut accidit secundum transmutationem substantia ipsius materiae, aulaccidit secundum transmutationem dimensionum illius. Non autem secundum transmutationem substantiae ipsius materiae : tum quia materia in se considerata, est omnino intransmutabilis, utpote exsistens in potentia, et habens solum rationem subjecti; tum etiam quia multitudo et magnitudo sunt praeter essentiam ipsius materiae. Et ideo nullo modo potest intelligi multiplicatio materia. , eadem materia manente, absque additione, nisi perhoc quod materia majores dimensiones accipiat. Hoc autem est eam (s) rarefieri, scilicet majores accipere dimensiones, ut dicit Philosophus, 4. Physirormii (t. c. 84). Dicere autem materiam multiplicari absque rarefactione, est ponere contradictoria simul, scilicet diffinitionem absque diffinito. "

Haec sanctus Thomas.

Ex quibus patet quod illa multiplicatio quam ponit Petrus, est irrationabilis, sicut et positio Magistri: et quoad aliquid deterior, in hoc quod ponit eamdem materiam, secundum se totam, es^e sub divertium. - causo IV. sis dimensionibus partialibus, ita quod tota sub qualibet parte dimensionum, et tota sub distinctis sitibus. Ultima (a) vero ratio Durandi non concludit; nam duo falsa assumit. Primum est, quod mixtio non potest esse similium secundum speciem et accidentia; secundum est, quod similia secundum speciem, licet dissimilia quoad accidentia, possunt se alterare, sed non corrumpere. De his Petrus sic dicit (ibid.) : " Quod autem dicit arguens, quod similia nullo modo se aberant,

hoc est verum per se; sed per accidens utique possunt : quia divisionem in partes minimas, quae non possunt per se stare, sequitur alteratio et corruptio saltem a continuitate; et hoc fit per mixtionem partium subintrantium se mutuo; et ideo sequitur miscibilium alteratio.

Quod autem dicunt postea, quod dissimilia secundum qualitates possunt se alterare, non autem corrumpere,

non valet : quia alteratio ma^is facta abjicit a substantia (sicut major ignis corrumpit minorem ignem), vel saltem per divisionem et subintrationem.

Et quod dicitur (6), quod mixtio est per secuspositionem partium,

non videtur. Quia, sicut in nutritione, per hoc quod materia cibi fit sub forma nutriti, non est dicere quod distinguatur situ materia adveniens a praeexsistente; sed utraque est indivisibiliter commixta sic, quia fit una quantitas et una forma substantialis, et per consequens commixtorum. Ideo non videtur quod materia una sub alia distinguatur situ (y); alias eodem modo miscerentur arida homogenea et liquida; quod tamen ipse negat. "

Ilaec Petrus, et bene. Et haec sufficiunt ad argumenta Durandi. Ad argumentum contra quaestionem, negatur antecedens, pro qualibet parte.

Et ad probationem primae partis, respondet sanctus Thomas, deci-matertiadistinctione Quarti, q. 1, art. 2, q 2, in solutione primi, dicens : " Quia intentio requiritur ad perfectionem sacramentorum, ideo, cum omnes habeant intentionem unam consecrationem faciendi, non est nisi una tantum consecratio. "

Haec ille.

Ad probationem vero secunda; partis antecedentis, respondet, duodecima distinctione, q. 1, art. 2, q 6, in solutione primi, dicens quod " Philosophus intelligit de accidente cujus subjectum est substantia, quod ei non permiscetur. Sic autem non est in proposito ". Et haec de quaestione dicta sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. (y) ii verbis materia itdrenieiis usque mi situ, uni. Pr.