ARTICULUS II.

PONUNTUR (DEJECTIONES Si 4.

Contra primam conclusionem Argumenta Durandi.

Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem, contra primam arguitDurandus (dist. 13, q. 3) in hunc modum : Conclusio ista, inquit, potest intelligi dupliciter : uno modo, quod plures sacerdotes sic consecrent unam hostiam, quod unus consecret unam partem hostiae, puta medietatem, et alius consecret aliam medietatem, hostia tamen integra remanente; alio modo, quod quilibet consecret eam totam. Primum adhuc potest intelligi dupliciter: uno modo, quod quilibet intendat consecrare solum medietatem, non signando quam medietatem hostiae; alio modo, eam signando, sensu, vel imaginatione, vel quocumque alio modo. Si orimo modo, sic dicendum est quod plures sacerdotes non possunt consecrare unam hostiam, si nullus signet quam medietatem intendit consecrare, sed solum in generali intendit de medietate, quoecumque sit illa, et non de tota. Quod sic patet. Quia, qua ratione talis sacerdos consecraret hanc medietatem, puta quae est a dextris, eadem ratione et illam quae est a sinistris; quia intentio sua non est magis de hac quam de illa, sed est absolute de medietate, quae indifferenter se habet ad hanc et ad illam. Ergo aut utramque aequaliter consecrat, aut neutram. Non utramque : quia tunc consecraret lotam; quod non potest esse, cum non intendat consecrare totam, sed solum medietatem. Ergo neutram consecrat; quod est propter defectum intentionis, quae debet esse determinate de materia consecranda. Si autem intelligas secundo modo, scilicet quod sacerdos signet medietatem quam vult consecrare, sic posset videri alicui quod si consecratio fiat (a) per transubstantiationem panis in corpus Christi, nullo modo est possibile, hostia manente integra, unam partem consecrari sine alia parte. Primo : quia talis consecratio non est possibilis, nisi una pars substantioe panis possit converti sine alia parte; sed hoc non est possibile, ut probabitur; ergo, etc. Probatio minoris : quia substantia panis sub quantitate hostiae non habet partem et partem nisi per quantitatem, (6) immo quantitas sua est essentialiter sua partibilitas, (non enim praeter partes quantitatis sunt aliae partes materiae, ut aliqui imaginantur, nisi diceremus quod alia est extensio materiae, et alia quantitatis; quod non est verum); ergo non potest converti pars substantiae panis, nisi simul convertatur sua quantitas, quae est essentialiter et intrinsece sua partibilitas; quo facto, hostia non remanet integra; quare, etc.

Secundo : quia unum numero non potest fieri multa nisi divisione quantitatis, cum diffinitio quanti sit quod quantum est divisibile in ea quas insunt, 5. Metaphysicis (t. c. 18); sed, si pars substantiae panis converteretur, quantitate manente integra, unum numero, scilicet substantia panis, divideretur in plures partes, scilicet in partem conversam et in partem non conversam, absque divisione quantitatis; ergo hoc non est possibile.

Sed ad hoc potest dici quod, si pars quae convertitur maneret actualiter, et non corrumperetur, istae rationes procederent, naturaliter loquendo. Sed quia pars quae convertitur, sua conversione desinit esse (nec mirum, quia desinit actu esse), ideo non oportet quod conversione talis partis quantitas convertatur. Nec ad divisionem totius in tales partes, quarum una corrumpitur et alia remanet, requiritur divisio quantitatis : quia tam forma substantialis quam accidentalis per quantitatem extensa, corrumpitur secundum partem quantitativam, quantitate manente incoiTiijita. Actio enim corrumpentis naturaliter, licet non sit nisi in aliquid quantum, tamen respicii qualitatem ut terminum qui abjicitur et corrumpitur, quantitatem vero ut subjectum quod manet, nec corrumpitur nisi per accidens, quatenus corruptis qualitatibus corrumpitur substantiale, et per consequens quantitas quae inest substantia; ut subjecto. Et sicut lit naturaliter corruptio partis quantitativa; albedinis, absque corruptione aut divisione quantitatis; sic, virtute divina, potest Heri corruptio partis substantioe panis, et per consequens conversio ejusin corpus Christi, absque corruptione et divisione quantitatis. Posset etiam virtute divina fieri quod pars substantia; panis maneret, et fieret sub alia quantitate, prima (a) non corrupta nec divisa : quia, licet diffinitio quanti sit quod quantum est divisibile in ea quae insunt, tamen hic non esset divisio, sed aliud genus actionis, videlicet corruptio et conversio, ut nunc fit in sacramento, vel translatio ejusdem subjecti de uno accidente ad aliud : sicut enim Deus posset facere quod substantia, quae est nunc sub una quantitate, fieret sub alia, prima (S) non corrupta nec divisa; sic, ut videtur, posset facere quod pars substantia; exsistentis sub parte unius quantitatis, fieret sub parto alterius quantitatis.

Propter (Illoti dicendum est aliter : quod si media pars hostile integro; potest sensu, imaginatione, vel inlel-leclii signari, absque reali divisione, tunc media pare potest consecrari sine alia; quia concurrunt omnia quae pertinent ad sacramentum, scilicet forma, materia, minisleret intentio; si non, non(j). Est autem valde difficile videre quomodo sensus, imaginatio, vel intellectus inter partes continuas possint (o) distincte signare unam partem, nihil accipiendo de altera. Si autem conclusio intelligatur secundo modo, scilicet an plures sacerdotes possintconsecrareunam hostiam, ila quod quilibet consecret eam totam, sic est duplex modus dicendi. Quidam enim dicunt quod sic, etiam si non simul proferant verba consecrationis, sed unus post alium. Quorum ratio est : quia sacerdos, cum ordinatur, constituitur in gradu eorum qui in caena acceperunt potestatem a Domino consecrandi; sed Apostoli, qui tunc hanc potestatem acceperunt, Christo caenanti concenaverunt; et ideo novi ordinali, secundum quarumdam Ecclesiarum consuetudinem, Episcopo celebranti concelebrant, et, per consequens, consecrant camdem materiam cum Episcopo. Nec per hoc iteratur consecratio super eamdem materiam ; quia, licet diversis temporibus proferant verba unus et alius, tamen, sicut dicit Innocentius III (de Myster. Missos, lib. 4, cap. 25), intentio debet ferri ad idem instans consecrationis, forte ad illud in quo consecrat Episcopus. Sed hic oriuntur aliqua nova dubia. Primum est, quia, etsi Apostoli Christo caenanti concenaverunt, non tamen concelebra verunt; quare similiter ordinati Episcopo communicanti communicare debent (quod etiam fit secundum consuetudinem omnium Ecclesiarum); non tamen debent concelebrare.

Et quod dicitur secundo, quod haec est consuetudo aliquarum Ecclesiarum,

dicendum quod bene est consuetudo in aliquibus Ecclesiis, quod illi qui ordinantur in sacerdotes, Episcopo incipiente canonem missio, ipsi incipiunt et perficiunt totum, exceptis verbis consecrationis, quro non dicunt (et super hoc specialiter instruuntur); et, cum in illis verbis consistat consecratio, constat quod non consecrant cum Episcopo. Et si in aliquibus locis sit consuetudo quod dicant verba consecrationis, non est dubium quod periculosa est, et magis est abolenda quam servanda : quia vix aut nunquam.potest fieri quod omnes simul proferant verba consecrationis, cum illi qui ordinantur sint parum scientes et parum discreti, nec unus exspectat alium in dicendo verba canonis et consecrationis, nec illa verba dicuntur in allo, ut unus possit alium audire et se ei conformare; et sic contingit quod unus profert verba consecrationis ante alium, ei primus consecrat totum, si tunc consecrare intendit, et sequentes nihil faciunt, sed iterant verba consecrationis super materiam jam consecratam.

Item, talis consuetudo potius debet dici corruptela vel abusus (luam consuetudo. Cujus ratio est : quia quando aliquid est omissum de pertinentibus ad ordinationem alicujus, illud debet suppleri, antequam ille exequatur officium sui ordinis; sed ordinatio sacerdotum non est completa quando fit consecratio in missa, immo restant quicdam facienda, scilicet manuum impositio cum proscripta forma verborum, Accipite, inquit, SjiiritiDii Sanctum; ergo irrationabile estquod sacerdotes simul cum Episcopo sint concelebrantes, cum nondum completa sit ordinatio eorum.

Nec valet quod dicitur, quod intentio (1) omnium fertur ad idem instans consecrationis, scilicet ad illud in (pio Episcopus profert verba. Quia intentio non facit quod verba habeant suam efficaciam antequam proferantur, vel postquam prolala sunf; alioquin effectus consecrationis posset anticipari vel differri secundum voluntatem sacerdotis, ita quod proferens verba consecrationis mane, et intendens quod non haberent ellectum suum tunc, sed circa horam (6) tertiam, consecraret circa tertiam virtute verborum praecedentium; quod non videtur conveniens, sed periculosum et erroneum (a). Ergo verba consecrationis habent effectum suum in primo instanti quo prolata sunt, vel nunquam. Si ergo non omnes simul verba consecrationis proferant, qui primus profert, totum consecrat, si pro tunc consecrare intendit, sequentes autem nihil faciunt, sed solum verba consecrationis iterant super materiam jam consecratam. Et ad hoc dicunt quidam, quod illi qui proferunt verba prius quam Episcopus, non intendunt tunc consecrare; et ideo tunc non consecrant, cum desit intentio tunc consecrandi; sed virtus verborum transeuntium manet virtute divina in aere, usque ad instans in quo Episcopus profert verba consecrationis; et tunc concurrunt omnes virtutes verborum praecedentium; et sic omnes consecrant eamdem materiam. Cum enim Ecclesia regatur a Spiritu Sancto, credibile est quod consuetudines ab Ecclesia approbatae, sint conformes divinae voluntati; et ideo ubi est talis consuetudo quam Romana Ecclesia scit (et Innocentius, qui fuit Papa, scivit, nec reprobavit, immo potius approbavit), temerarium videtur tales consuetudines reprobare. Quamvis enim intentio sacerdotis non possit anticipare vel retardare effectum verborum, divina tamen virtus, cui concordes sunt tales ordinationes, potest effectum verborum suspendere et retardare.

Quod autem Innocentius talem consuetudideni approbet, confirmatur per illua quod ipse dicit, de Officio Missm, cap. 25, lib. 4, ubi dicit sic : Consueverunt Presbyteri Cardinales Romanum. Pontificem circumstare, cumque consummatum est sacrificium, de manu ejus communionem accipere, significantes Apostolos, qui, cum Domino pariter discumbentes, de manu ejus Eucharistiam acceperunt.

Primum autem istorum, scilicet quod virtus praecedentium verborum remaneat in aere usque ad instans verborum in quo Episcopus consecrat, est adeo derisorium, quod non est reprobatione dignum. Quod enim Deus, propter particularem consuetudinem aliquarum Ecclesiarum, transferat accidens de subjecto in subjectum, scilicet virtutem quam ponunt in verbis quae transeunt, et conservet eam in aere, et mutet ritum sacramentorum quem ipse instituit, est pure fictitium; sed illud quod universalis Ecclesia tenet de sacramentis et articulis, est a Spiritu Sancto.

Quod autem dicitur de Innocentio qui videtur approbasse illam consuetudinem, potest dici quod approbavit ut doctor, et non ut Papa. Nec sua doctrina tenetur in omnibus. Nec Ecclesia Romana tenet illud quod ipse dicit de Presbyteris Cardinalibus concelebrantibus cum Papa. Et, si fiebat tempore suo, nunc tamm non fit; quia visum est periculum posse de facili contingere in tali celebratione, immo vix fieret quin periculum (a) erroneum. - enorme Vv.

contingeret. Et ideo illa consuetudo abolita est, sicut nobis constat, qui in Curia Romana longo tempore stetimus, et adhuc ibidem sumus, et missis Summorum Pontificum interfuimus, in quibus illa consuetudo nunquam fuit observata (a). Et, si observaretur, non esset necessarium credere quod bene fieret : quia, secundum Hieronymum, non quod fit Romae, sed quod fieri debet, attendendum est. Alius modus est, quod plures sacerdotes eamdem bostiam possunt consecrare, dum tamen verba consecrationis simul proferant; alias non, sed primo proferens totum consecrat, et sequens nihil facit. Quod probatur sic : Concurrentibus omnibus quae sunt de necessitate sacramenti, vere perficitur sacramentum; sed quando sacerdos profert verba consecrationis super debitam materiam cum intentione consecrandi, tunc concurrunt omnia quae sunt de necessitate sacramenti; ergo vere consecrat; sed qua ratione iste consecrat, eadem ratione et alius qui eadem verba simul profert simili intentione; quare, etc.

Haec Durandus. g 2. - Contra secundam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra secundam conclusionem arguit Durandus (dist. 12, q. 3), tripliciter. Primo, contra hoc quod dicit conclusio de liquore addito alterius speciei. Vult enim probare primo, quod, si talis liquor est aequalis vel majoris virtutis, desinit ibi totaliter esse sanguis Christi. Secundo, quod si sit minoris virtutis, remanet ibi sanguis sub omni parte specierum sub qua prius erat; sed non incipit esse sub liquore admixto et corrupto; quia quod inde generatur, est vinum, et non species vini. Primum probat. Quia quando desinit esse consecratio, desinit esse sanguis. Sed sic est in proposito. Ergo, etc. Minor probatur. Quia quod desinat ibi esse quantum ad qualitates saporis et coloris, non est difficile videre : quia, ut dicitur, 1. Physicorum (t. c. 64), ad agendum sufficiunt duo contraria, ad patiendum vero unum subjectum; sed hic est dare contrarietatem inter qualitates ejus quod apponitur, puta aquae, et ejus cui apponitur, puta vini; subjectum autem passibile sub utraque qualitate est quantitas, quae de se nata est subjici contrariis; ergo ista sufficiunt ad hoc ut qualitates specierum vini per admixtionem contrarii, puta qualitatum aquae, corrumpantur. De quantitate autem, quomodo corrumpatur per admixtionem liquorum, non clare patet : quia non per actionem contrarii, nec per corruptionem subjecti, nec per divisionem, sed divina virtute corrumpitur. Sed, dato quod non corrumpatur quantitas, corruptio qualitatum sufficeret S81 ad hoc ut sanguis Christi ibi desineret esse, propter duo. Primo, quia species vini pertinent ad sacramentum, quatenus repraesentant substantiam vini, quae conversa est.; sed substantiam magis repraesentant qualitates quam quantitates, quia quantitas est omnibus communis, qualitates autem aliquae sunt propria;, secundum naturam formae specificae; ergo qualitates magis pertinent ad hoc sacramentum quam quantitas; ipsis ergo corruptis, desinit sacramentum. Secundo, quia sacramentum est sensibile signum, ut patet ex sua diffinitione; sed species magis sunt sensibiles ratione qualitatum quam quantitatis, ut sic eorum corruptio sufficiat ad corruptionem sacramenti; unde Innocentius III dicit quod ubi similitudo deficeret, sacramentum non esset; similitudo autem attenditur penes qualitates. Secundum patet : quia tamdiu manet sanguis Christi, quamdiu manent primae species; sed illac manent incorruptae, sive divisae, sive non, quamdiu sunt majoris virtutis, quia corrumpunt et non corrumpuntur (a); igitur, etc.

Haec Durandus, in forma.

Ex quibus videtur quod sanctus Thomas diminute distinguit de admixtione liquorum alterius speciei. Secundo (6) potest argui contra eamdem partem conclusionis, quae dicit quod per additionem modici liquoris alterius speciei, aliqua pars specierum corrumpitur. Quia non magis sequitur corruptio specierum per additionem aquae post consecrationem, quam ante. Sed per appositionem aquae ante consecrationem, non dicimus aliquam partem vini, quantumcumque modicam, corrumpi, sic quod illa non fiat sanguis Christi, sicut in aliis; immo vinum convertit in se aquam, et totum est vinum, quod totum convertitur in sanguine, sicut ipsemet Thomas dicit, dist. 11, q. 2, art. 4, de aqua. Ergo, a simili, gutta aquae apposita speciebus vini, nulla specierum pars corrumpitur, sed sola gutta aquae convertitur. Unde in nulla parte specierum desinit esse sanguis Christi, in qua prius esset. Secundo loco contra eamdem conclusionem arguit idem Durandus, probando quod, si liquor appositus speciebus vini sit ejusdem speciei quoad naturam substantia; et qualitatum, utpote si de eodem dolio primo consecratur vinum, et postea consecrato apponeretur simile non consecratum, quod non propter hoc desinit ibi esse sanguis Christi, sive illud quod apponitur speciebus vini consecrati sit majus, sive aequale, sive minus. Primo. Quia simile non corrumpit sibi simile. Sed contingit quod liquor appositus speciebus vini, sit per omnia similis eis; et sic ponitur in proposito, cum de eodem dolio utrumque vinum accipito:) corrumpuntur.

corrumpunt Pr. (6) Hoc secundum argumentum non reperitur apud Durandum, sed apud Petrum de Palude, dist. 12, q. 5. tur. Ergo, per appositionem talis liquoris, species praeexsistentes non corrumpuntur. Ulterius ex hoc arguitur sic : Quotiescumque quantum addilurquanlo, manente quantitate utriusque, quantumcumque fiant unum continuum, semper tamen distinguuntur secundum positionem et situm, quia duit quantitates, etiam si sint partas unius quantitatis continua?, necessario distinguuntur situ et positione. Sed sic est in proposito, ut ostensum est : quia vinum appositum, et species quibus apponitur, manent quoad quantitatem suam, et quoad qualitates. Ergo, quantumcumque faciant unum secundum continuitatem, eo quod sunt similia secundum speciem, et utrumque liquidum, propter quod de facili continuantur, semper tamen distinguuntur secundum situm. Hanc autem continuitatem quantitatum, et nihilominus distinctionem secundum silum, non sic intelligo quod totum vinum appositum sit ex una parte, et species vini consecrati ex alia, et continuentur solum secundum unum latus in quo applicentur, quemadmodum in insitione ramus appositus trunco continuatur ei solum secundum unam extremitatem, si tamen sit ibi vera continuatio : quia talis modus continuationis est contra naturam liquidorum; sed unum subintrat alterum secu udum parvas partes, et ced it (a) unum alleri; semper tamen distinguuntur secundum situm partes utriusque vini, licet imperceptibiliter, propter parvitatem partium et similitudinem earum. Et ideo sub partibus specierum vini praeexsistentibus manet sanguis Christi, et non sub partibus vini appositi. Confirmatur. Quia omnes Doctores communiter dicunt quod sanguis Christi non desinit esse sub speciebus vini consecrati, nisi per talem alteratio-nem, seu immutationem, per quam desineret ibi esse substantia vini, si subesset. Sed constat quod per appositionem vini similis in substantia et qualitate, praecedens nullo modo desineret esse. Ergo per appositionem vini similis in substantia et qualitate vino consecrato et speciebus ejus, non desinit corpus Christi esse sub speciebus prioribus vini consecrati. Tertio loco arguit contra eamdem conclusionem, probando primo (6), quod si liquor appositus sit ejusdem speciei quoad substantiam, non autem quoad aliquas qualitates, puta si vino rubeo consecrato apponeretur vinum album non consecratum, quod adhuc remanet sanguis Christi, ac si fuisset appositum vinum totaliter simile. Quia praecedens color non esl corruptus, nec novus generatus, secundum rem, sed solum secundum apparentiam, per secuspositionem (y) parvarum partium utriusque libui lv. se NTENTI AIIUM liquoris; quod ex eo posset aliquis erodere hoc (z), quia color qui resultat ex appositione vini allii eum rubeo, nunqnam apparet ita purus nec ita uniformis in suis partibus, sicut si esset naturalis. Vel, dato quod praecedens color corrumpatur, non obstat quoad propositum. Quia corruptio, vel variatio illarum specierum quae se liabent per accidens ad sacramentum, non mutat ipsum. Sed variatio albi et nigri circa vinum, se habet per accidens ad sacramentum; potest enim confici de uno sicut de alio. Istae etiam qualitales non proprie demonstrant speciem vini, cum possint in aliis rebus inveniri; non sic autem est de sapore, vel aliquo alio tali. Ergo corruptio, vel mutatio talium qualitatum non mutat sacramentum.

Et potest confirmari per rationem immediate prius factam : quia substantia vini non desineret esse per solam alterationem de colore in colorem; et eodem modo nec sanguis Christi. Ulterius finaliter (6) probat quod ratio adducta pro conclusione non valet. Fundatur enim conclusio in hac ratione : Quaelibet pars mixti est mixta. Si ergo aliquis liquor misceatur speciebus vini consecrati, quaelibet pars totius mixti erit mixta. Ergo non erit seorsum signare liquorem appositum et species praeexsistentes. Ergo per totum mixtum est substantia liquoris appositi. Sed sanguis Christi non est in hoc sacramento cum substantia alterius corporis. Ergo per taleni admixtionem desinit ibi esse sanguis Christi. Ecce rationem.

Quod autem ista ratio non valeat, ostendit, dicens : In appositione, inquit, similium, non est mixtio proprie dicta, secundum quam quaelibet pars mixti est mixta; de qua loquitur Aristoteles, 1. de Generatione. Illa enim mixtio diffinitur, secundum ipsum (1. de Gener, et corrupt., t. c. 90), quod est mixtibilium alteratorum unio. Et loquitur de alteratione quae inducit corruptionem : sicenim atterantur elementa, ut veniunt in compositionem corporis mixti; quia non manent actu secundum suas formas et qualitates activas et passivas, sed virtute tantum. Similia autem secundum speciem, si sint quoad omnia similia, nullo modo se atterant. Si vero sint similia secundum speciem substantia:, et dissimilia secundum aliquas qualitates, sicut vinum album est dissimile rubeo, sic possunt se alterare aliquo modo, sed non corrumpere. Mixtio ergo talium est per juxtapositionem partium : ita quod nulla pars est immixta; sed totum dicitur mixtum, quatenus continet parles diversorum. - Haec ille, in forma. Et in hoc tertius articulus terminatur. (a) huc. - hic Pr. tfi) lertio. - Ad. Pr.