ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES Ad argumenta contra secundam et tertiam conclusiones I. Ad argumenta Durandi.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est ad argumenta. Et quidem ad argumenta Durandi respondet Petrus de Palude (dist. 17, q. 8). Unde Ad primum dicit quod, ii licet non in omnibus sacramentis eodem modo ornatus imprimatur (quia in Eucharistia, cujus essentia consistit in consecratione materiae, ornatus non imprimitur nisi in usu; et tunc in sola materia, scilicet in speciebus, est ista virtus, quia verba jam transierunt; sed qui intus continetur, potest gratiam sicut vult imprimere); tamen, cum omnia sacramenta gratiae in hoc conveniant quod est conferre gratiam, et non conferant eam effective, sed dispositive, probabile estquod, sicut in imprimentibus characterem pro dispositione imprimitur character, sic in non imprimentibus characterem imprimitur aliquid consimile disponens. " - Haec Petrus. Ad secundum dicit quod, " cum talis ornatus non habeat contrarium, sicut nec character, nihil ipsum corrumpit, sed indelebilis est. Et si iteratur idem sacramentum in specie, intenditur ornatus. Nec propter hoc gratia intenditur, si devotio minuatur; sed, caeteris paribus, augeretur.

Vel potest dici quod character non solum imprimitur ut sit dispositio ad gratiam, sed ut sit signum distinctivum et mancipativum ad aliquod sacrum; unde est indelebilis, sicut et caeterae consecrationes. Ornatus autem solum imprimitur ut sit dispositio ad gratiam in fieri; unde, ipsa adveniente, cedit; et quousque advenerit, non recedit, sed, cum eam introduxerit, ut seta filum, et timor servilis charitatem, ei cedit.

Vel dicendum melius, quod sicut virtus in sacramento manet quousque dispositionem causaverit, qua causata, esse desinit; sic dispositio causata, quae non est character, sed ornatus, tantum durat usque ad infusionem gratiae inclusive, qua habita, desinit esse, sicut dispositio actualis non manet. " Ad tertium respondet quod, " licet ornatus possit stare cum privatione gratiae, tamen de se est dispositio ad gratiam, sicut diaphaneitas est dispositio ad lucem, quae tamen, luce subtracta, manet in tenebris eadem numero, s

Haec Petrus. Ad quartum dicit primo, quod " prima pars illius rationis secundum rei veritatem bene concludit. Quia, secundum omnes, confessio non integra, est ex integro iteranda; et, nisi sit integra, est totaliter nulla, nec est verum sacramentum. Unde nec tunc nec postea potest habere effectum; nisi quod, si confiteretur eidem, sicut communiter homines faciunt suis curatis, sufficeret dicere fictionem non dictam, et, recedente fictione, haberet effectum ex contritione, non ex sacramento, quia nullum fuit, nisi in casu. " Secundo, dicit quod " concedendum est quod, si confiteatur fictionem, non est absolvendus, etiam sub conditione, si prius confiteatur; quia primo fuit Lazarus a Domino suscitatus, quam a discipulis solutus. " Tertio, dicitur quod, " si de facto absolvitur, sicut abusus baptismi et fictio non impediunt characterem; sic, dato quod sacerdos erret, et iste sit fictus, non impedit forte effectum ornatus. " Quarto concordat dicta Durandi cum dictis sancti Thomae, ponendo quatuor conclusiones. " Prima est quod talis non est liberatus a praecepto divino, si non habuit intentionem confitendi et absolvendi sacramentaliter, sed deridendi : quia sine intentione non potest suscipi essentia sacramenti, quae consistit in usu; et tunc tenetur iterum confiteri. Et idem est si intendebat implere praeceptum, et sacramentum verum suscipere, quod Ecclesia dat, tamen nullam habebat poeniteutiam de peccato; recepisset quidem verum baptismum, ordinem etalia sacramenta, sed non poenitentiam; quia pars essentialis hujus sacramenti, quod consistit in actu suscipientis, est actus interior; unde sine eo non est; sicut non esset matrimonium, si quis intenderet verum sacramentum suscipere, non tamen consentiret nisi in carnalem copulam, et ad tempus. Secunda conclusio est quod, si fuit talis poenitentia, quae sine sacramento suffecisset, tunc fuisset contritio. Nec sic currit quaestio, quia non fuisset fictio. Tertia conclusio est quod, si fuisset talis attritio, quae non sufficeret sine sacramento, sed cum ipso, tunc etiam facta esset contritio vi clavium, et fugata fictio. Nec adhuc curreret quaestio. Quarta conclusio est quod, si fuisset talis poenitentia quae nec cum sacramento esset sufficiens ad gratiam, tunc vera est opinio sancti Thomae, quod, fictione recedente, incipit valere confessio, et non tenetur confiteri nisi fictionem : utputa si habuit dolorem quidem imperfectum (a), sed non sufficienter conscientiam discussisset, putabat autem discussisse quantum sufficiebat; vel si dolebat de praeterito, non proponens cavere in futuro, aut e converso; vel non erat dolor maximus, sicut debet; ipse tamen secundum conscientiam suam non erat ita fictus, licet secundum veritatem esset, et sic nihil celavit quod crederet mortale, et, per consequens, secundum suum judicium, concurrebant omnia quae erant necessaria; postea autem certificatus de errore suae conscientia;, poenitet de illo defectu, qui, quia erat error juris divini, non tollit fictionem respectu ultimi effectus sacramenti (quia improbabilis, et non excusat), sed tamen, eo ipso quia error, tollit fictionem quae excluderet essentiam sacramenti; unde verum sacramentum fuit; propter quod, fictione recedente, sive ex pactione, sive ex ornatu remanente, effectum habebit.

Et mirum est quomodo illi qui dicunt poenitentiam interiorem non esse partem sacramenti, negant poenitentiam valere postea, cum tamen omnia fuerint quae ipsi ponunt de essentia sacramenti, quibus positis, omne sacramentnm habet effectum suum, vel tunc, vel postea, recedente fictione. Sed ipsi dicerent quod hoc non est verum in sacramentis ilerabilibus. Contra quod,est quod(a) matrimonium quod non habuit consensum, sed deceptionem, cum verbis, postea confirmatur ex solo consensu superveniente; sed, supposito quod consensus sit de essentia matrimonii, si a principio defuit, postea, ad hoc quod matrimonium sit, non sufficeret consensus novus sine exteriori signo; nisi dicatur quod signum quod praecessit, sufficit; quod forte non est verum, quia simul debent concurrere hae partes sacramenti.

Ex his patet quod opinio sancti Thomae potest multis modis salvari. Uno modo, scilicet qui dictus est, loquendo de illo qui fictus est privative, non positive : quia scilicet habet dolorem ita imperfectum, quod nec cum sacramento actu suscepto sufficeret ad contritionem; nihilominus tamen hanc imperfectionem, quae est fictio, non confitetur, quia credit esse sufficienter dispositus; et sic non scienter celat peccatum , quod fuit in hoc quod non examinavit conscientiam suam sicut debuit. Tali ergo, qui verum sacramentum suscipit, ornatus imprimitur; sed gratia non datur. Sed postea, quando redit ad cor, et recolit se non bene fecisse debitum suum, et ex negligentia aliqua oblitum, incipit valere confessio. Et non tenetur confiteri illa quae tunc confessus fuit, quianon fuit dimidiata ex intentione; sed solam fictionem illam. Si autem fuisset sic tunc positive celata, fuisset confessio nulla. Vel, si fuisset confessa, non debuisset dari absolutio. Sed, si fuisset data, dubium est utrum ornatum impressisset. In quo casu non potest sanctus Thomas intelligi. Secundo modo potest intelligi, quando est positiva fictio, quantum ad hoc quod non dolet, nec proponit abstinere; tamen ista fictio non occurrit sibi ut confitenda, nec actu cogitat quod teneatur eam confiteri. Tunc enim sicut de peccato quod occurrit quidem, sed non credit quod sit peccatum, aut quod sit mortale et de necessitate confitendum, idem est ac si fuisset oblitum per negligentiam, nec fecisset debitum suum de scrutando (6) conscientiam. In quo casu, solum illud est confitendum; et est verum sacramentum; licet hic sit ignorantia juris divini, ibi facti. Et hoc modo potest sustineri dictum Thomae, dist. 21, q. 2, art. 2, . - QUAESTIO II. in solutione ultimi argumenti, quod cc ignorantia juris divini non excusat a fictione ". Ergo talem vocat fictionem. Tertio modo potest sustineri, ut supra tactum est, in illo qui confiteretur eidem cui prius, quantum ad hoc quod non oporteret reiterare, etiam si non recoleret; quia nec ubi est integra, oportet quod recolat actu de principio quando est in fine; et maxime quia hic sufficit absolvere ab omnibus, et injungere poenitentiam pro fictione, et pro aliis quod faciat poenitentiam sibi injunctam tunc (a). Sed tunc alia pars non videtur posse sustineri, scilicet quod non habeat ellectum tunc, sed recedente fictione; quia nullum sacramentum fuit, nec, per consequens, ullum habuit ellectum tunc, nec post habere poluit; licet, quantum ad primam partem, posset dici probabiliter, quod Thomas refert se ad ea quae communiter et de jure communi accidunt, quod homo confiteatur curato suo. "

Haec Petrus, et bene. Potest tamen dici brevius ad quartum argumentum, quod talis fictus non semper in casu quo non confitetur suam fictionem, dimidiat suam confessionem secundum suam aestimationem, nec contemnit sacramentum, nec semper committit in hoc speciale peccatum, nec semper tenetur illud pro tunc confiteri, sed aliquando, et aliquando non, ut dictum est, et latius dicetur. Et ideo oportet distinguere de multiplici fictione : quia talis posset esse fictio, in qua dicta Durandi et Godofridi haberent locum; puta cum confitens non intendit recipere sacramentum, sed deridere Ecclesiam; vel cum intendit recipere sacramentum, sed non rem sacramenti; vel cum intendit utrumque suscipere, tamen nullam habet poenitentiam de peccatis; vel, licet pceniteatde praeterito, proponit non cavere de futuro, vel econtra, proponit cavere in futurum, sed non dolet de praeterito, et hoc ipsum actu considerat. Talis enim fictio totaliter evacuat essentiam sacramenti, et consequenter omnem ejus ellectum; et tenetur iterum confiteri totum. Est autem multiplex alia fictio, in qua locum habent dicta sancti Tliomae, ut bene dicit Petrus. Et haec sufficiant ad objecta Durandi. II. Ad argumenta Godofridi.

Ad argumenta Godofridi, respondet Bernardus de Gannato, in impugnationibus Godofridi, Quodlibeto 5, q. 12, ubi sic dicit : " Quaestio quam Godofridus ponit et tenet, non est vera : quia qui fictus confitetur integre peccata sua (vocando fictum non contritum, sicut ipse vocat), non tenetur iterum confiteri eadem peccata, de quibus non contritus confessus est. Quod patet. Primo, quia nec ex obligatione divina, nec ecclesiastica, obligatur quis ad id quod est impossibile ei. Sed impossibile est quod aliquis sciat se contritum; quia contritio non est vera contritio sine gratia, quam nullus, secundum communem cursum, potest scire se habere. Ergo, si non contritus teneretur iterum confiteri, cum nullus sciat utrum fuerit contritus, nullus sciret utrum teneretur iterum confiteri; et sic nunquam sciret se absolutum ab illa obligatione respectu cujuscumque peccati de quo confessus sit; quod est inconveniens. Unde, cum homo non possit hoc scire, utrum sit contritus, non potest ad hoc determinate obligari ut confiteatur cum contritione. Sed obligatur ad contritionem in confessione, sicut ad alia praecepta affirmativa adimplenda; ad quae obligatur ahsolute, sed non quod impleat ex charitate; quia tunc peccaret quandocumque non impleret ea ex charitate, et omnis (a) peccator, vel quicumque alius, qui honoraret parentes non exsistens in charitate, peccaret mortaliter honorando parentes, quia transgrederetur praeceplum ; quod nullus diceret. Non ergo absolute sumus obligati ad servandum preceptum ex charitate, sed ad servanda absolute. Unde qui non honoraret parentes quando oportet, peccaret sicut transgressor praecepti. Ad hoc tamen quod observatio praceptorum sit utilis, sumus obligati ad servandum et implendum ea ex charitate; quia non sunt nobis utilia ad vitam, nisi cum charitate impleantur. Non sunt ergo obligativa ad poenam sensus, si non impleantur cum charitate; sed sunt privativa vitae aeternae, id est, non utilia ad eam. Et similiter dicendum est in proposito, quod homo obligatus est ad confitendum absolute : ita quod implet praeceptum de confessione, confitendo integre; sed non est ei utile ad vitain aeternam sine contritione, vel tunc praesente, vel futura. Unde dicere quod confessus non contritus teneatur iterum confiteri, est obligare hominem ad iterum et iterum confitendum omnia de quibus confessus est, cum nunquam sciat se fuisse contritum.

Sed forte dices quod non est idem nescire se esse contritum, et scire se non esse contritum. Unde bene verum est quod nullus scit se esse contritum; sed bene potest scire se non esse contritum, quia bene potest scire si peccata de quibus confessus est, displicuerunt ei, et si fuit in proposito iterum committendi. In primo casu, non tenetur homo iterum confiteri, quia, scilicet non potest scire affirmativam , scilicet se esse contritum. Sed negativam potest scire, scilicet non esse contritum, propter actus contrarios contritioni, qui sunt complacentia de ^peccalo praeterito, et voluntas committendi in futuro.

Dicendum quod homo obligatur ad confitendum peccata homini, ex praecepto divino, ut sic subjiciat se clavibus Ecclesiae, quae debent in eo operari per hominem ministrum Dei et Ecclesiae. Ut ergo homo sciat peccata, et poenitentiam debitam imponat, ordinata est confessio. Hoc autem totum potest fieri in illo qui scit se non esse contritum : quia et ipse peccata propria potest dicere, et potest condignam poenitentiam pro eis a sacerdote recipere; quam implebit recedente fictione; et sic valebit totum, dummodo peccatum fictionis confiteatur. Tenetur ergo Deo et bomini. Sed ab obligatione qua tenetur Deo reconciliari, nunquam deobligatur sine contritione; quia, nisi habeat eam, numquam restituitur ad amicitiam divinam. Homini autem non est obligatus propter ejus reconciliationem, quia hominem istum non offendit directe; sed est obligatus ad dicendum peccata sua homini, et recipiendum poenitentiam quam taxabit. Ergo, licet sciat se non esse contritum, absolvitur ab obligatione qua obligatus erat homini ex praecepto divino et ecclesiastico. Si tamen sacerdos adverteret istam fictionem, scilicet quod non doleret de peccatis praeteritis, nec proponit cavere a futuris, non deberet eum absolvere. In solvendo autem rationes suas, apparebunt aliae rationes. "

Haec Bernardus, in forma. Ad primum ergo Godofridi, dicit quod, "sicut per sacramenta quaedam imprimitur character, sic et per alia imprimitur qutedam dispositio in anima, ut nullum sacramentum sit sine aliquo effectu, dummodo rite conferatur, et rite suscipiatur. Ad hoc autem quod absolutio sacramentalis conferatur rite, requiritur ex parte conferentis auctoritas, et notitia de peccatis, de quibus judicat; ex parte recipientis, requiritur ministratio materiae, quae sunt peccata. Unde (a) flat talis ratio : Omne sacramentum habens debitum ministrum, et debitam formam et materiam, et debitum recipiens, aliquid operatur. Sed sic est in casu nostro : quia sacerdos est debitus minister, et utitur debita forma; item est ibi debita materia, scilicet peccata; et recipiens absolutionem ab homine, scilicet peccator, qui, licet sit fictus, et non recipiat absolutionem a Deo, quia non infunditur ei gratia, recipit tamen absolutionem humanam ab homine : ita quod, sicut in baptismo, non obstante fictione, imprimitur character, et non gratia, quia gratia opponitur fictioni, et non characteri; ita in absolutione imprimitur dispositio quaedam, et non gratia, quia dispositio ista non contrariatur peccato, sicut nec character. Et ideo ponunt doctores talem dispositionem imprimi in anima in virtute sacramenti, ut sacramentum habens omnia quae debet habere, excepta fictione, non careat omni effectu; sicut cum baptismus habet omnia quae debet habere, non impeditur ab impressione characteris, propter fictionem recipientis. Et est simile in naturalibus: cum ignis calefacit aquam, non potest aliquando eam convertere in seipsum; licet tamen non convertat, ita scilicet quod non imprimat formam substantialem in materia aquae, imprimit tamen quamdam dispositionem, scilicet calorem; unde si non possit habere totum effectum, habet tamen dispositionem ad principalem effectum. Sicut omnino est in proposito : quia, cum sacramentum non potest habere principalem effectum, qui est remissio peccatorum, quantum ad absolutionem, imprimit tamen quamdam dispositionem ad effectum principalem; et ideo, recedente illo quod impediebat principalem effectum sacramenti, ista dispositio operabitur in virtute sacramenti, sicut si sacramentum esset praesens, et fiet tunc remissio peccatorum. Quod ergo dicit, quod illa dispositio non manet quamdiu absolutio impeditur;

dicendum quod manet quousque habeat effectum suum in virtute sacramenti collati. Quod ergo probat, quod non;

dicendum quod illa dispositio potest manere cum peccato, sicut et character. Et quod dicit, quod habens talem dispositionem, si iteraverit peccata, non teneretur iterum confiteri;

dicendum quod illa dispositio non agit nisi in virtute sacramenti collati,id est,absolutionis; et ideo solum habet virtutem ad illa peccata quae fuerunt materia absolutionis; et ideo non oportet illa, sed alia confiteri iterum. Unde patet quod ratio non concludit : quia illa dispositio non agit nisi virtute absolutionis praeteritae, quae non potest se extendere ad peccata futura. "

Haec Bernardus. Ad secundum dicit quod " de ratione verse et sacramentalis poenitentiae sunt praedictae tres partes; nec habet totam suam efficaciam sine tribus partibus. Unde nec in ficte confitente habebit perfectam efficaciam sine contritione. Sed ordo inter partes, licet sit conveniens ut contritio praecedat, non tamen est necessarius; sed sufficit ut contritio sequatur; quia etiam per solam contritionem remittuntur peccata, quantum ad Deum, cum solo proposito confitendi, quia homo est obligatus ad confessionem; et ideo, facta confessione, si superveniat contritio, habebit, in virtute confessionis praeteritae, suam efficaciam. Unde etiam potest formari alia ratio : Quia non minus potest confessio praeterita quam futura; immo magis, quia praeterita habet illam dispositionem imprimere, quae dicta est, quam non imprimit futura, quantumcumque habeatur in proposito. Sed contritio cum proposito confessionis futurae, simpliciter delet peccatum : ita quod non tenetur confiteri, nisi semel habita opportunitate; quam si non haberet, nihilominus absolutus esset. Ergo et contritio, virtute confessionis praeteritae, sufficit ad delendum peccatum totaliter : ita ut nulla obligatio, nec quoad Deum, ratione praesentis contritionis, nec quoad Ecclesiam, ratione praeteritae confessionis et absolutionis, remaneat.

Confirmatur ratio. Quia unumquodque virtuosius est in re et in esse reali, quam in proposito. Sed confessio praeterita, fuit in esse reali, et dimisit praedictam dispositionem. Ergo non minus fecit quantum ad omnia, quam confessio habita in proposito. "

Haec Bernardus, et bene. Ad tertium dicit quod " talis fictus non committit novum peccatum, sed novam conditionem peccati. Non poenitere enim de peccatis praeteritis, vel non proponere cavere a futuris, non est nisi circumstantia peccati, quae potest aggravare peccatum, quae tamen non trahit ad aliud genus peccati. Unde non est necessarium eam confiteri, licet congruum sit. Et ideo confessio integra est. Unde argumentum supponit falsum, quod ista fictio sit novum peccatum.

Sed forte dices quod accedere indigne ad confessionem, est novum peccatum.

Dicendum quod non: quia accedere ad confessionem ut homo solvat obligationem ad quam se reputat obligatum, non est malum per se; nec non displicentia de peccato de novo advenit, quia etiam nec prius de peccato dolebat; unde nullum novum peccatum committit; sed circumstantiam, quia ubi confitetur peccata, ad hoc quod confessio valeat ei, tunc deberet conteri de peccatis. Unde patet quod ratio non concludit. "

Haec Bernardus. Ad quartum dicit quod, " si (a) talis affirmaret se contritum, cum non sit, adhuc forte non impediretur fructus confessionis, saltem sequens. Quia tale mendacium non est perniciosum; quia non fit in detrimentum alterius, quia de se non est mortale; unde est officiosum. Peccatum autem veniale non facit confessionem non esse integram, si non dicatur in confessione, cum non sit absolute necessarium peccata venialia confiteri. Adhuc autem minus peccat mentiendo facto, scilicet simulando se contritum, cum non sit : quia mendacium facti non est ita grave sicut verbi, quia factum non est ita ordinatum ad significandum aliquid sicut verba; unde etiam Doctores ponunt quod non omnis hypocrisis est peccatum. Et ideo, sive facto, sive verbo, dicit se contritum, cum non sit, non impeditur integritas confessionis. De confessione autem fictionis, cum non trahat in aliud genus peccati, non tenetur eam confiteri; si tamen confitetur, bene facit. Quod ergo dicunt Doctores, quod debet illam fictionem confiteri, verum est quod sic debet eam confiteri, sicut debet vitare venialia, quae quilibet vitare debet; tamen, si non vitat, non peccat mortaliter; quia tunc, peccando venialiter, peccaret mortaliter; quod falsum est. Unde nec in speciali nec in generali tenetur confiteri peccata prius confessa, nec etiam fictionem. Unde sufficit quod recedat fictio.

Sed tunc est difficultas : quia, si fictio non est nisi venialis, vel quoddam aggravans, sicut veniale, cum veniale non impediat gratiam, videtur quod vel talis fictus recipiat gratiam (quod nullus ponit), vel quod talis fictio sit peccatum mortale, per quod gratia impeditur. - Et dicendum quod in ista fictione considerantur duo : unum materiale, scilicet non poenitere de peccatis; et aliud formale, scilicet accedere ad confessionem cum ista impaenitentia; et illud dicitur formaliter fictio. Ratione ergo primi, impeditur ne absolutio conferat gratiam, quia quamdiu non poenitet de peccatis, non confertur ei gratia; sed ratione istius actus, ut sic, non impeditur formaliter. Et ideo fictio, formaliter loquendo, non impedit quin conferatur ei gratia; sed illud quod est materia fictionis. Et, propter hoc, quando recedit materia fictionis, scilicet quod poenitebit de peccatis praeteritis, tunc recedit fictio totaliter, et recipiet gratiani. Et ideo non oportet quod fictionem Confiteatur. Nec etiam oportet quod dicat, Confessus fui alias, et non fui contritus : quia hoc non est novum peccatum, sed aliqua circumstantia peccati, quae, ut admiscetur confessioni, non mutat in aliud genus peccati; et sic ex nulla parte necessarium est eam confiteri. "

Haec Bernardus. Ad quintum dicit quod Godofridus male solvit ad rationes alterius partis, licet illae non sint multum efficaces. Unde, quoad solutionem primae, dicit quod " poenitentia sacramentalis non habet efficaciam suam sine contritione, vel praesente, vel praeterita, vel futura. Unde sciendum quod in sacramento poenitentiae, sicut in aliis, est aliquid quod est sacramentum tantum, sicut illud quod agitur exterius inter confitentem et confessorem; et est aliquid quod est res sacramenti tantum, sicut gratia, per quam remittuntur peccata, vel remissio peccatorum, quod idem est; et est ibi aliquid quod est res et sacramentum; et hoc non potest esse nisi dispositio quaedam, quae fit in anima per absolutionem, sicut per baptismum character. Et haec dispositio sufficit. Quod autem sufficiat ad remissionem peccatorum, et quod oporteat Godofridum hoc ponere, probatur per ea quae iste dicit hic. Dicit enim quod oportet, ad hoc quod sit vera confessio, quod peccator sit contritus, vel attritus : ita quod videtur, secundum eum, sufficere ad valorem confessionis quod peccator sit attritus. Sed attritio in hoc differt a contritione, quod (a) contritio non est sine gratia, quia importat sufficientem displicentiam de peccato; attritio autem non est cum gratia, quia non importat sufficientem displicentiam, sed aequalem. Tunc ergo arguo : Aut confessio quae fit cum attritione, absolutione habita, valet; aut non. Iste dicit quod valet. Sed non valet pro tempore absolutionis. Ergo post, vel nunquam valet. Si postea valeat, quaero per quid. Oportet enim ponere aliquid in attrito, quod remaneat post absolutionem; quia absolutio praeterita, ut praeterita, nihil est, sed ut aliquem effectum dimittit; qui non potest esse nisi dispositio illa quam ponunt alii. Et ideo, etiam per dicta istius, oportet ponere necessario istam dispositionem. Ita quod hic sunt duae I rationes quare oportet ponere hanc dispositionem. Una est, quia est sacramentum et res sacramenti. Alia, quia iste dicit quod confessio valet attritis; et certum est quod non valet eis pro tempore illo ad remissionem culpae, sed pro tempore alio; quod non posset facere, nisi aliquem effectum in attrito dimitteret.

Item, ad majorem evidentiam praedictorum, oportet probare contrarium ejus quod iste dicit hic, quod scilicet peccator fictus, vel non contritus, non sit materia conveniens confessionis vel absolutionis. Quod autem peccator non contritus possit esse materia in sacramento poenitentiae, ita scilicet quod sit suscipiens inquantum peccator, patet : quia alius non potest recipere absolutionem cum effectu, nisi peccator; materia autem sunt peccata proprie; tamen, non faciendo vim, dicamus peccatorem, sicut ipse innuit, materiam poenitentia;. Quod non sit necessarium eum esse contritum, patet. Quia minister cujuslibet sacramenti debet cognoscere materiam sacramenti quod ministrat, aliter male posset ei formam applicare. Sed si peccator contritus, inquantum contritus, esset materia hujus sacramenti, non autem (ot) peccator, inquantum peccator, nunquam minister hujus sacramenti sciret vel cognosceret materiam sacramenti sui: quia in eo non est scire quis sit contritus; tum quia contritio est de interioribus, quae non subsunt judicio hominis, etiam in foro paenitentiae, nisi inquantum exterius patefiunt; tum etiam quia, ex quo sponte dicit peccata sua, et non apparent exterius signa incontritionis (quia tunc non deberet eum absolvere), non debet judicare eum incontrituni. Et ideo necesse est ponere quod peccator, inquantum sponte confitetur peccata sua, sit materia illius sacramenti, et non inquantum contritus. Ex quo patet causa dicti, quod, cum sacerdos sit sufficiens minister, et forma debita, et peccator sit materia, inquantum sponte confitetur peccata sua, patet quod in tali confessione est verum sacramentum. Et ideo non tenetur iterum confiteri. " Contra secundam solutionem sic dicit : " Simplex narratio peccati facta per modum confessionis cui debet fieri, et sicut confessio, sufficit non solum ad implendum praeceptum Ecclesiae, sed Dei. Quia Deus, licet det praeceptum de confessione per Jacobum (cap. 5, v. 16), Confitemini alterutrum peccata vestra; tamen palet quod dat praeceptum ut confessio fiat homini. Et ideo ad nihil extendit se confessio, nisi quod potest subesse judicio bominis. Hominis autem judicio non subest utrum aliquis sit contritus vel non contritus, nisi expresse diceret confitens se non esse contritum, ita quod diceret se non poenitere de peccatis,, vel non velle (?) cavere in posterum,vel etiam nisi per facta evidentia osten- [a) autem. - Om. Pr. (S) velle. - Om. Pr. deret se non esse contritum; in quibus casibus, sacerdos, qui non solum habet claves aperiendi caelum, sed etiam claudendi, non debet eum absolvere. Ergo, dummodo offerat se sacerdoti ad modum poenitentis, dicendo peccata sua, hoc sufficit ad omnem confessionem, quae debet fieri homini, sive praecepto divino, sive ecclesiastico.

Item, quod dicit, quod confessio non est integra in isto casu,

ostensum est contrarium : quia non poenitere de peccato, non dicit peccatum aliquod per se, sed circumstantiam peccati; quae etiam nova non est quando confitetur, cum etiam prius fuerit non poenitens. Si autem fuisset poenitens et contritus anh confessionem, et nihilominus in confessione non poeniteret de peccatis de quibus prius poenituit, tunc ex mala voluntate sua committeret novum peceatum , quia de novo haberet complacentiam in malo. Et, in tali casu, bene oporteret confiteri peccatum : verbi gratia, Habui complacentiam ei in hoc et in illo, et placuit mihi quod feceram. Unde sic debet confiteri in tali casu, supposito quod contritio praecessit, et quod ipse sciverit eam praecessisse; quod est impossibile. Et ideo semper regulariter dicendum estquod nunquam istam impaeni-tentiam, quae non est nisi circumstantia peccati, in aliud genus non trahens, non tenetur confiteri. " Contra tertiam solutionem dicit quod cc sacramenta novae legis sunt signa alicujus quod imprimitur per ea quando rite suscipiuntur, etiam non impediente fictione. Unde absolutio significat illam dispositionem, quae operatur remissionem peccatorum, nisi sit impedimentum. " Hae sunt responsiones Bernardi ad argumenta Godofridi. In quibus, licet multa bene dicta sint, tamen aliqua falsa dicit. Primum est, quod fictio confitentis in nullo casu sit novum aut speciale peccatum, sed sola circumstantia, quae non trahit in aliud genus peccati, nisi in casu quem ponit impugnando ponultimam solutionem Godofridi. Hoc enim falsum est : quia ille qui, cum complacentia peccati praeteriti, vel cum proposito in futurum peccandi, confitetur, dato quod tales actus interiores habuerit antequam confiteretur, tamen, quia cum talibus actibus accedit ad sacramentum paenitentiae, novum peccatum committit quod potest reduci ad speciem vel genus sacrilegii, sicut dicit sanctus Thomas in suo simili, 3 p.,q. 80, art. i, ubi quaerit : Utrum peccator sumens corpus Cbristi sacramentaliter, peccet? Et in principali responsione sic dicit : " In hoc sacramento, sicut in aliis, illud quod est sacramentum, est signum ejus quod est res sacramenti. Duplex autem est res hujus sacramenti : una quidem quae est significata et contenta, scilicet ipse Christus; alia autem est significata et non contenta, scilicet corpus Christi mysticum, quod est societas sanctorum. Quicumque I ergo hoc sacramentum sumit, ex hoc ipso significat se esse Christo unitum, et membris ejus incorporatum; quod quidem fit per fidem formatam, quam nullus habet in peccato mortali. Et ideo manifestum est quod quicumque cum peccato mortali hoc sacramentum sumit, falsitatem in hoc sacramento committit. Et ideo incurrit in hoc sacrilegium, tanquam sacramenti violator. Et, propter hoc, mortaliter peccat. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione tertii, sic dicit : " Maxima bona Augustinus (de Libero Arbitrio, lib. 2, c. 19) intelligit virtutes animae, quibus nullus male utitur, quasi principiis mali usus; utitur tamen eis aliquis male, quasi objectis mali usus, ut patet in his qui de virtutibus superbiunt. Ita et hoc sacramentum, quantum est ex se, non est principium mali usus, sed objectum. Unde Augustinus (tract. 62 in Johan.) dicit : Multi indigne accipiunt corpus Domini. Per quod docemur quam (a) cavendum sit accipere bonum. Ecce enim factum est malum, dum male accipitur bonum; sicut e converso Apostolo (6) facium est bonum, cum bene accipitur malum, scilicet cum stimulus Satanas patienter portatur. "

Haec ille.

Similia dicit, q. 69, art. 9, in solutione tertii, in materia de baptismo. Similia dicit, 4. Scatent., dist. 9, q. 1, art. 3, in solutione prima; et secunda: quaestiuncularum. Sic dico, in proposito, quod, cum accedens ad poenitentiae sacramentum ostendat se poenitere de peccatis, et velle Deo reconciliari, et satisfacere, si talis sit positive et scienter fictus, utpote quia recolit se complacere in praeterita culpa, vel nullam de illa displicentiam habere, aut recolit et actu considerat se proponere peccare in futurum mortaliter, vel non habere propositum abstinendi a peccato mortali, vel nolle satisfacere Deo, nec injunctam poenitentiam adimplere, talis committit mendacium facti, et sacrilegium, et violationem sacramenti; et sic noviter peccat, nova specie peccati. Secundum falsum quod dicit Bernardus, est quod talis ficte accedens ad sacramentum poenitentia: committat novam circumstantiam peccati, et aggravationem peccati, et nullo modo committat novum peccatum, nec aliquo modo noviter peccet. Istud enim videtur implicare contradictionem quod aliquis noviter augeat peccatum suum, et aggravet illud, et quod in tali nova aggravatione et augmentatione nullo modo noviter peccet, nec noviter sit culpabilis; vel quod correspondeat sibi novus gradus paenae, et tamen nullo modo committat novum peccatum, aut culpam, aut gradum culpae. Unde quicumque meretur novum gradum poena?, committit novum gradum culpae, et consequenter novam culpam, quia quilibet novus gradus culpae est nova culpa aliquo modo. Tertium falsum quod dicit, est quod, si talis fictus asserat se esse non fictum, vel se esse contritum, non ideo impeditur fructus confessionis, nec peccat mortaliter, quia non mentitur mendacio pernicioso in detrimentum alterius. Hoc siquidem falsum est : quia, licet in tali casu suum mendacium non noceat alteri, tamen nocet sibiipsi, et cedit in contemptum et violationem sacramenti, et irreverentiam Dei et Ecclesiae. Quartum falsum quod dicit, est quod omne mendacium facti sit levius quolibet mendacio verbi. Hoc siquidem falsum est; quia multa mendacia facti sunt peccata mortalia, et multa mendacia dicti sunt venialia. Quintum falsum quod dicit, est quod non omnis hypocrisis sit peccatum. Hoc enim falsum est, prout ostendit sanctus Thomas, 2 2 , q. 111. Nam, in primo articulo quaestionis, ostendit quod omnis simulatio est peccatum; et, in secundo, ostendit quod omnis hypocrisis est simulatio, qua peccator simulat personam justi. Idem ponit, 4. Sentent., dist. 16, q. 4, art. 1, ubi probat quatuor conclusiones. Prima est, quod omnis hypocrisis est peceatum; secunda, quod hypocrisis est speciale peccatum; tertia, quod hypocrisis quandoque est peccatum mortale; quarta, quod hypocrisis directius impedit effectum poenitentiae quam alia peccata, quia semper excludit rectam intentionem actuum poenitenliae. Quando autem sit mortale peccatum, ostendit ibidem, in solutione tertiae quaestiunculae, dicens : " Hypocrisis habet eamdem rationem peccati sicut et mendacium. Mendacium autem non semper est peccatum mortale, sed quando (a) est perniciosum. Et similiter hypocrisis non semper est peccatum mortale, sed quando est perniciosa, cedens (6) in nocumentum alterius personae, dum, propter creditam sanctitatem, alium defraudat re quam habet vel habere deberet; aut in nocumentum fidei et Ecclesiae, dum, propter sanctitatem creditam de ipso, ei contra fidem et Ecclesiam creditur. "

Haec ille.

Sed, in2 2 , q. Ili, art. 4, sic dicit: " In hypocrisi sunt duo : scilicet defectus sanctitatis, et simulatio illius. Si ergo ille dicatur hypocrita, cujus intentio fertur ad utrumque, uti scilicet aliquis non curet sanctitatem habere, sed solum apparere (sicut consuevit accipi in Sacra Scriptura), sic manifestum est quod est peccatum mortale : nullus enim privatur totaliter sanctitate, nisi per peccatum, mortale. Si autem dicatur hypocrita ille qui intendit simulare sanctitatem, a qua privatur per peccatum mortale, tunc, quamvis sit in peccato mortali, ex quo privatur sanctitate vitae, non tamen semper ipsa simulatio est ei in peccatum mortale, sed quandoque veniale. Quod discernendi quando. - quandoque Pr. (6) cedens.

cadens Pr. dum est ex fine : qui, si repugnat charitati Dei vel proximi, erit peccatum mortale; puta cum simulat sanctitatem ut falsam doctrinam disseminet, vel ut adipiscatur ecclesiasticam dignitatem indignus, vel quacumque alia temporalia bona, in quibus finem constituit. Si vero finis intentus non repugnat charitati, erit veniale; puta cum aliquis in ipsa fictione delectatur; de quo dicit Philosophus, 4. Ethicorum (cap. 7), quod magis indetur vanus quam malus. Eadem enim ratio est de mendacio et simulatione. Contingit tamen quod aliquis simulat perfectionem sanctitatis, quae non est de necessitate salutis; et talis simulatio nec semper est peccatum mortale, nec semper est cum peccato mortali. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod hypocrisis est peccatum mortale quando est perniciosa : puta cedens in detrimentum alterius personae, vel Ecclesiae, vel fidei, vel Dei. Cum ergo ficte confitens, fictione positiva superius expressa, quantum in se est, detrimentum inferat ministro Dei et sacramento Dei, cujus vel quorum effectum impedit, contemnat etiam Deum in suo sacramento, detrimentum etiam inferat sibiipsi, quem tenetur plus quam proximum diligere, privando vel excludendo vel impediendo habitum charitatis et gratiae, et peccatorum mortalium remissionem, sine quibus non est salus ipsi; constat quod sua fictio, simulatio et hypocrisis est peccatum mortale, utputa mendacium perniciosum exsistens. Nec debet dici mendacium officiosum, cum nulli prosit, nec prodesse possit. Sextum falsum, est quod talis confessio est integra, facta cum tali positiva fictione scienter. Septimum, est quod taliter confessus non teneatur confiteri peccata prius confessa, nec ipsam fictionem , plus quam peccata venialia. Octavum, est quod taliter fictus non impediatur ab effectu ultimo sacramenti per formale fictionis, scilicet per indignum accessum ad sacramentum et abusum ejus, sed solum per materiale fictionis, quod est non poenitere de peccatis. Nonum falsum, est quod attritio cum sacramento, vel sacramenti susceptione, in nullo casu sufficiat, pro tempore susceptionis sacramenti, ad remissionem peccatorum, sed solum post susceptionem ejus. Videtur enim velle quod sacramentalis absolutio nunquam de attrito efficiat contritum, quod falsum est. Decimum est, quia videtur velle quod materia sacramenti poenitentiae sit peccator spontanee confitens peccata, et quod non requiratur ad propriam materiam sacramenti contritio, nec attritio, nec aliqua displicentia de peccato. Hoc enim falsum est : quia, licet ad veritatem sacramenti non requiratur in confitente contritio, requiritur tamen aliqualis displicentia de peccatis quae confitetur, vel in singulari, vel in speciali, vel in generali. Undecimum falsum, est quod talis ficte confessus, regulariter, et in omni casu, sit absolutus a praecepto Ecclesias et Dei, sine quacumque distinctione. Unde super hoc Petrus de Palude (dist. 17, q. 7) ponit quinque opiniones; et in ultima, quae est sua, sic dicit : " Talis liberatur a praecepto Ecclesioe, ita quod ante annum illum non teneatur confiteri, sive dicat fictionem illam, sive non, dum tamen dicat omnia alia peccata sua. Quia Ecclesia non potest praecipere nisi actum exteriorem ; nec potest praecipere aliquam satisfactionem, nec poenam imponere pro actu interiori. Unde quando dicitur quod confiteatur omnia peccata sua, quoad peccata cordis est consilium, sed quoad exteriora est praeceptum.

Si dicatur : Ecclesia non praecipit illud quod est malum, quia praecepta boni legislatoris dantur de actibus virtutum;

dicendum quod confessio et absolutio in ficto non sunt mala de se, sed propter circumstantiam fictionis. Et ideo confessio (^secundum se est in praecepto; et, quoad substantiam facti, liberatur a praecepto humano, quod non potuit concludere privationem fictionis, sicut nec fictionem prohibere : sicut si eleemosyna est in praecepto, et fiat propter hypocrisim, dum tamen homo velit se aquitare a praecepto, et cum hoc placere mundo, liberatur a praecepto. Sciendum est autem quod praecipere confiteri, legem condendo, non est praeceptum fori poenitentialis effective, licet sit de illo foro materialiter et objective, sicut dare indulgentias. Unde non potest intelligi praeceptum de confitendo quoad peccatum cordis (S); sed de foro poenitentiae potest confessor injungere quod frequenter confiteatur de interioribus de quibus se ei submittit.

Ad illud autem quod objicitur a quibusdam, quod Ecclesia potest praecipere actum interiorem, ratione exterioris, quando sine primo non habet effectum; sicut qui potest praecipere lectionem, potest praecipere meditationem, etc;

dicendum est quod non oportet; sed, eo ipso quod homo praecipit mihi lectionem, Deus, qui praecipit mihi obedire, praecipit mihi meditationem, sine qua non possum legere. Si autem dicatur quod Ecclesia praecipit alicui contrahere matrimonium, quod non est sine consensu, et per consequens consensum, alias ei obediret qui tantum per verba contraheret, et excommunicationem evaderet;

dicendum quod non est simile. Quia, sicut Ecclesia de peccatis confessis, licet cordis, quia jam sibi subduntur, dat indulgentias; sic, postquam aliquis promisit alicui ducere eam in uxorem, obligatus est ad actum interiorem, ex facto quod Ecclesiae subjacet. Unde (t), ratione contractus, quo obligatus est ad actum interiorem, Ecclesia cogit eum ad illum : sicut si quis - QUAESTIO II. solo corde vovisset, Ecclesia ad illius voti observantiam non cogeret; si autem ore, tunc sic. Hic autem iste non se obligavit ad poenitendum interius, promissione quae subjaceat Ecclesiae : quia, licet in baptismo abrenuntiaverit Satanae, et professus sit religionem christianam, non tamen obligavit se Ecclesiae ad obediendum, nisi in illis quae sunt sibi commissa; et haec sunt exteriora : sicut religiosus non potest cogi nisi ad ea quae ex regula et constitutionibus babent praelati imponere, ad quae se obligavit, non ad plura, nisi prout sunt in casu necessaria ad illa.

Cum autem adducitur dictum legis, quod cum alicui aliquid committitur, etiam committitur illud sine quo exequi non potest, etsi alias non competat (a), etc;

dicendum quod, commissa jurisdictione, tacite committuntur illa quae sunt ad hoc necessaria, quando sunt talia quae solent alias expresse committi. Talia autem non sunt actus interiores, quorum judicium Deus homini prohibuit, nisi in foro conscientia;. Et ideo, quamvis non possit praecipere confessionem de peccato occulto exteriori in foro exteriori, potest tamen praecipere confessionem de illo in foro interiori. Ecclesia enim habet praeceptum in furo exteriori ad bene ordinandum utrumque forum; sed quia actus interior omnino subterfugit forum exterius, etiam si de ipso constaret (quia si quis confitetur se consensisse in homicidium, non propter hoc posset excommunicari, sicut nec decollari), inde est quod de actu interiori non potest Ecclesia ferre preceptum, nec respectu fori poenitentialis, nec judicialis. Sed de actu exteriori omnino occulto, quod ipsa posset punire, si ei constaret (puta per confessionem ejus qui solus est sibi conscius, quod aliter non potest ei constare), ipsa non potest facere preceptum in judicio exteriori, ita scilicet ut cogatur fateri veritatem; quia jure divino prohibetur de tali occulto inquirere, cum accusatio vel clamosa insinuatio debeat praecedere, licet in communi possit excommunicare eum qui hoc fecerit; sed de isto actu potest dare praeceptum exequendum (S) in foro poenitentiali. Sed de ipsa interiori poenitentia nullo modo videtur posse praeceptum dare; quia nullo modo cadit sub ejus praecepto, nec quod talis interior poenitentia habeatur, nec quod aliquis de ejus fictione confiteatur. "

Haec Petrus.

Ex quibus patet quod confiteri cum poenitentia interiori non est praeceptum Ecclesiae, sed Christi; et similiter, confiteri fictionem interiorem, sicut et alia peccata cordis, licet non sit praeceptum Ecclesiae, est tamen praeceptum Dei. Similiter, dico quod, licet accedere cum fictione ad sacramentum baptismi, vel poenitentiae, vel alia, non sit prohibitum praecepto Ecclesiae, est tamen prohibitum praecepto Christi prebita) ff., De jurisdictione, 1. Cui jurisdictio. (6) exequendum.

exequendi Pr.

bentis hypocrisim quae est peccatum mortale; non tamen prohibet illam quae est venialis. Alia vero quae dicit Bernardus, possunt stare. Ideo argumenta quae ipse solvit inconvenienter, solvenda sunt ex dictis Petri de Palude, potissime in solutione ad quartum Durandi superius recitatis, ut patet. Ad argumentum contra quaestionem (a), respondet sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 3, art. 4, q 1, in solutione secundi, dicens quod a contritio et satisfactio fiunt Deo; sed confessio fit homini. Et ideo de ratione contritionis et satisfactionis est quod homo sit Deo per charitatem unitus ; non autem de ratione confessionis, d

Haec ille. Sed contra hoc arguit Petrus de Palude (dist. 17, q. 8), dicens: " Contra verba quae ponit Thomas, videtur quod (?-), si contritio et satisfactio, quia fiunt Deo, requirunt quod homo qui ista facit, sit unitus Deo; sic confessio, quia fit bomini, requirit quod sit unitus homini. Et si prima unio debet esse per charitatem, pari ratione, secunda. Nisi dicatur sic : quod Deus, qui videt dispositionem, non inducit formam nisi in materiam bene dispositam; sed homo, qui non videt cor, vel si ei dicitur, facit quod suum est, intendens facere quod facit Ecclesia; sive erret (,) in facto (et tunc non peccat), quia alius cui tenetur credere, non confitetur fictionem; sive erret (2) in jure, quia alius confitetur eam, et iste nihilominus absolvit, abutens clave; tamen, ex quo intendit absolvere, et verum sacramentum conferre, videtur quod conferat; et si tunc non habet effectum, propter illius indispositionem, habebit tamen postea, vel ex pactione Dei, vel ex dispositione remanente. - Et si dicatur quod non est sacramentum, quia (e), licet habeat veram formam, non tamen veram materiam, quae est peccator contritus, sicut materia matrimonii homo consentiens;

dicendum quod quando sua fictio non sibi occurrit ut confitenda, tunc non est confessio dimidiata; et quando fictionem suam dicit cum aliis peccatis, est confessio integra; et sic materia perfecta, cui potest imprimi forma. Quod si fiat, verum sacramentum erit, quamvis fieri non debeat : sicut homo sacerdos habens hostiam super altare pollutum , non deberet quidem celebrare; sed, si proferret verba, vera Eucharistia esset. Peccator enim est materia, sed immunda, nisi sit saltem attritus; vel confessio sine attritione est materia immunda (5). Et tale (S) quod.

quia Pr. VI. - 2S sacramentum non valet ad remissionem culpae nec poenae pro tunc; sed, recedente fictione, valet ad utrumque, vel ex pactione, vel ex ornatu disponente sicut character, etiamsi contritio ponatur pars essentialis poenitentia: sacramenti : quia sicut satisfactio, quae ordine naturae debet sequi confessionem et contritionem, aliquando praecedit confessionem, et sufficit, ila ut non teneatur Deo amplius satisfacere (puta quia contritio delevit poenam; in quo casu, si constaret sacerdoti, nullam poenitentiam injungere deberet, sicut nec baptizato; vel si tantam poenitentiam fecit post contritionem, proprio motu, quod videatur satisfaciens confessori, non injunget aliam); aliquando autem praecedit contritionem, ut quando facta est in peccato mortali, et est talis quod aliquid demit de substantia (puta quia tota poenitentia erit in eleemosynis, quas errogavit in peccato, postea conteritur, gratas habens eleemosynas quas fecit peccator), et sufficit, ut quidam dicunt ("); sic, e converso, licet contritio debeat praecedere confessionem et absolutionem, si tamen sequitur, sufficit ad habendum tunc fructum. "

Haec Petrus. Mihi breviter videtur dicendum, quod, pro tempore absolutionis (6), non sit verum sacramentum poenitentioe, nec integrum, si confitens non habet, tempore quo confitetur, nec pro tempore quo absolvitur, ullam displicentiam de peccato: quia, in hoc casu, non est vera nec integra nec sufficiens materia sacramenti, ut prius dictum est. Si autem habet aliquam displicentiam de peccato, quae tamen non attingit ad rationem contritionis, nec secundum se, nec cum sacramento, nihilominus est verum sacramentum, sed non perfectum in se et in suo effectu; quam tamen ultimatam perfectionem dabit sibi contritio, si postea sequatur. Si autem, nec tempore confessionis, nec tempore absolutionis, affuit attritio, nec qualiscumque displicentia de peccato, tunc nulla contritio sequens faciet, nec integrabit, nec perficiet praecedens sacramentum, quod nullum fuit; sed aliunde poterit esse salutifera, puta ex desiderio futuri sacramenti. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. (6) absolutionis.

absolutio Pr.