ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES Contra secundam conclusionem I. Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem, contra secundam arguit Scotus (dist. 22, q. 1, art. 2), probando quod omnis resurgens a peccato, resurgit ad majorem gloriam quam ante casum. Primo. Quia resurgens resurgit in omnibus illis bonis quae prius habuit, jam vivificatis, et, praeter hoc, in isto actu paenitentiae per quem resurgit, et quem superaddit illis praeteritis; et sic habet plura merita in acceptatione divina, quam dum cecidit; et, ex ea parte, ordinatur ad majorem gloriam.

Si dicatur quod non cuicumque merito debetur aliquod praemium essentiale sibi correspondens in gloria, sed tantum aliquod praemium accidentale;

Contra hoc : Quia, si quis illud solum haberet sine alio merito, beatificaretur non praecise iii illo gradu in quo (a) propter solam gratiam sine meritis beatificaretur, sicut parvulus baptizatus : gloria enim cuiuscumque habentis proprium meritum, excedit gloriam talis. Ergo quodcumque meritum sequens alia merita jam habita, requirit proprium gradum gloriae essentialis sibi correspondentem. Neo tamen per quodcumque meritum statim augetur gratia; nec hahens plura merita, semper est in majori gratia. Etsi ergo sufficiat sola gratia ad aliquam gloriam, tamen meritis correspondet aliquis determinatus gradus gloriae saltem; licet majori gratiae sine meritis correspondeat major gloria, tamen in quocumque gradu eodem ponatur (6) meritum annexum, licet illo non statim intendatur (7) gratia, tamen correspondet sibi aliquis gradus gloriae, ultra illum gradum qui praecise correspondet isti gratiae. Secundo. Quia ista via consonat Scripturae, quae in multis locis istam sententiam divinae justitiae asserit, quod reddet uiiicuique secundum opera sua (in Psalmo 61, v. 13; et ad Roinayi., cap. 2, v. 6); nusquam autem habetur quod unicuique reddet secundum habitum suum. Consonat etiam observantiae divinae legis. Quia, secundum ipsam, utile est, quantum possibile est, opera meritoria exercere, quamvis remissa adeo ut (3) per illa non statim augeatur (s) gratia; quia correspondet singulis in acceptatione divina determinatus gradus gloriae. Nec adeo expedit salvare gratiam quantum opus remissum agere, per quod non augetur gratia : quia, etsi (a) iste remisse agens non habeat majorem gratiam per opus suum quam ille dormiens in quo salvatur gratia sine tali opere, non tamen iste frustra egit, nec in nullo excedit illum qui dormivit; immo, per hoc quod egit, jam dignus est aliquo bono aeterno, quo non est dignus ille alius.

Haec Scotus, in forma. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem conclusionem arguit Aureolus (dist. 22, q. 1, art.1), probando quod resurgens a peccato, semper resurgit in majori habitu charitatis et gratia;, vel saltem in aequali; et idem est de gloria. Primo. Quia bona opera reviviscunt. Ergo merentur eumdem gradum gloriae quem prius; et non solum hoc, sed eumdem gradum gratiae. Per actum etiam poenitentia; acquiritur novum meritum, qui, additus prioribus, meretur ampliorem gradum gratiae, et, ex consequenti, gradum (6) gloriae ampliorem. Secundo. Quia quando aliqua cadunt ordinate sub merito mediate et immediate, ita quod alteri debetur meritum alio mediante, quicumque meretur mediatum, meretur immediatum, per quod devenitur ad illud mediatum. Sed augmentum gloriae et augmentum gratiae hoc modo cadunt sub merito ordinate, quod nullus meretur augmentum gloriae, nisi mediante augmento charitatis, juxta illud Augustini (Epist. 186, al. 106, cap. 3) : Charitas meretur augeri, ut atleta mereatur perfici; supple per praemium gloriae; quasi dicat quod ideo charitas augetur, ut praemium gloriae augeatur; ac per hoc videtur quod gloria per hoc augetur, quia gratia prius augetur. Sed, per te, bona opera merentur augmentum gloriae. Ergo necessario merentur augmentum gratiae. Confirmatur. Quia cuicumque competit augere majus, competit augere minus. Bona autem opera merentur augmentum gloriae. Ergo et augmentum gratiae. Tertio. Quia qui habet plura merita, est Deo magis acceptus. Ergo quicumque meretur majorem gradum praemii, meretur majorem gradum gratiae. Quarto. Quia quicumque est melior, magis est Deo gratus. Sed quicumque habet plura merita, est melior. Ergo est Deo magis gratus. Quinto. Quia ex opposito sequitur hoc inconveniens, quod qui magis diligitur a Deo, minus praemiatur : nam, perte, habentem minorem gratiam magis praemiabit. - Haec Aureolus, in forma. III. Argumenta Henrici. - Contra eamdem conclusionem arguit Henricus, Quodlibeto 5, q. 24, ubi vult probare primo (a), quod resurgentium a peccato, unus non resurgit in majori gratia quam alius, sed omnes in aequali, dicens sic : Aliqui dicunt quod charitas datur secundum conatum recipientium ; et quia, post peccatum, potest homo plus vel minus conari, et unus plus quam alius, et Deus (6) paratus est dare cuilibet secundum quod paratus est et dispositus, unus (y) potest resurgere in aequali, vel majori, vel minori.

Sed hoc non valet. Primo (S). Quia conatus qui est in detestationem peccati et adeptionem gratiae, est ad bonum supernaturale; et ideo non potest esse sine gratia praeveniente liberum arbitrium, et inclinante ad illum motum, et praeveniente illum conatum. Secundo. Quia gratia non datur regulariter secundum mensuram conatus. Quia, si gratia praeveniens daretur secundum mensuram conatus, tunc daretur secundum mensuram operum sequentium. Quod est falsum : quia, si gratia daretur secundum mensuram operum sequentium, tunc omnes qui ex majori gratia praevenirentur, majora opera facerent; quod non ponitur. Si ergo illa gratia sit gratum faciens, non datur secundum mensuram conatus. Si vero sit gratia (Y) gratis data, praeveniens conatum liberi arbitrii, oportet quod ipsa (S), exse, sine cooperatione liberi arbitrii, in detestationem peccati et appetitum gratiae moveat, ita ut liberum arbitrium non moveatur nisi motum. Cui inclinationi, seu impulsui, si liberum arbitrium non resistat, quaero : utrum, antequam coagat, detur gratia justificans, aut non, sed expectatur ejus cooperatio, quae dicitur conatus? Si primo modo, ergo non datur illa secundum conatum. Si secundo modo, tunc gratia dabitur ex merito; et sic justificatio erit ex merito congrui, non condigni. Quod non est dicendum : quia tunc parum dabitur largitati divinae; quia Augustinus, contra Pelagianos, videtur sentire quod gratia justificans praevenit omnem motum liberi arbitrii ex electione. Et ideo non est ponendum quod libero arbitrio a gratia impulso et non rebellanti detur gratia justificans, ut ipsum non rebellare sit (t)) meritum congrui. Et ideo videtur magis quod Deus inclinat per gratiam gratis datam ad detestationem peccati et bonum supernaturale; dummodo tali motui non resistat, dat gratiam, licet non conetur, nec cooperetur : ut sic in prima justificatione Deus justificet te sine te non rebellante; ut cooperatores Dei simus, solum augmentum gratiae justificantis merendo; ita ut mensura charitalis sit a Deo solum secundum libitum voluntatis ejus. Quantum tamen ex parte liberi arbitrii in quo recipitur, habet commensurari dispositioni ejus. Haec autem dispositio est pure negativa, scilicet non resistere. In pura autem negatione non est magis et minus. Et ideo non magis resistit unus quam alter, sed omnes aequaliter; licet resistere bene recipiat magis et minus, quia fit per aliquid positive. Et ideo prima gratia justificans, quantum est ex parte liberi arbitrii, aequaliter datur omnibus. Et sic omnis resurgens, inquantum resurgens, in aequali charitate resurgit. Secundo loco principaliter agit de comparatione charitatis praecedentis ad sequentem, dicens : Si vero fiat comparatio ad charitatem quam cadendo amisit, dicendum quod hanc quaestionem praecedunt aliae duae : scilicet utrum opera mortificata reviviscant in resurgente; et, dato quod sic, utrum charitas ex qua processerunt, reparetur in charitate illa qua resurgens justificatur, an in dispositione divina reservetur conferenda in augmento charitatis quod fiet in glorificatione. Si primo modo, tunc quilibet in majori resurgeret. Si secundo modo, tunc non resurgeret nisi (a) in minori, si, post primam gratiam, per bona opera, aliquod augmentum gratiae meruisset. Tertio loco vult probare quod cuilibet resurgenti a peccato datur major gratia quam innocenti, dicens: Si, inquit, fiat comparatio ad qualitatem recipientis justificationem a peccato originali tantum, ut in parvulis, non requiritur ibi gratia praeveniens ad inclinandum liberum arbitrium, neque praeparatio positiva, ut in adultis; sed solum requiritur quod non ponatur obex, scilicet motus aliquis in peccatum mortale contrarius gratiae (6). Et sic ista dispositio negativa est. Propter quod aequalis gratia confertur omnibus innocentibus. Sed alia est ratio negationis in non ponendo obicem, et alia illius in non rebellando : quia ista est negatio processus in malum, illa autem pugnae contra bonum; et pertinet ista ad concupiscibilem et conversionem ad bonum ut nunc, illa ad irascibilem et conversionem a bono simpliciter. Quia ergo pejus est impugnare bonum simpliciter quam concupiscere bona ut nunc (quia formalis ratio peccati magis consistit in aversione a bono simpliciter, quam in conversione ad bonum ut nunc; non enim mala esset illa conversio, nisi quia mala est aversio), tanto econtra melior est impugnationis negatio quam concupiscentiae, et melior dispositio ad majorem gratiam disponit; ideo major gratia datur quibuscumque resurgentibus a peccato actuali, quam quae datur innocentibus purgatis a solo originali.

Haec ille. Et in hoc secundus articulus terminatur. (a) nisi.

Om. Pr. - QUAESTIO II.