ARTICULUS II.

PONUNTUR OB.TECT-IONES Contra quatuor ultimas conclusiones Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra praemissa. Et quita) sic,

sicut Pr. dem contra quatuor conclusiones ultimas arguit Scotus insimul (4. Senteni., dist. 45, q. 2), probando quod anima separata non omnia quae intelligit intelligat per species prius in corpore acquisitas, vel postea in separatione sibi influxas, ita quod nullam acquirat extra corpus. Primo. Quia, etsi non esset alia ratio, nisi ex istis duobus principiis, quorum primum est quod plura non sunt ponenda sine necessitate (et accipitur a Philosopho, 1. Physicorum, t. c. 50), secundum est quod de nulla natura ponendum est quod derogat ejus dignitati, nisi sit evidens ex alio convenire naturae illud quod (a) sibi repugnat (et illud accipi potest a Philosopho, 2. de Generatione, t. c. 59, et 8. Physicorum, t. c. 56 (?) : Semper, inquit, dicimus naturam desiderare illud quod melius est: et sicut in toto universo, ita in qualibet ejus parte, ponendum est magis illud quod est sibi melius, si non evidenter appareat illud sibi non convenire). Nunc autem hic ponitur pluralitas sine necessitate : quia tales species influxas a Deo vel angelis frustra ponuntur; quia ista natura sufficienter habet in se unde possit attingere ad suam propriam perfectionem sine talibus datis infusis vel a Deo vel ab angelis; unde hoc non videtur nisi quidam recursus ad Deum vel ad angelos, per hoc quod non capitur perfectio illius naturae in se. Haec etiam opinio vili-ficat naturam animae intellectivae : sicut enim simpliciter est natura vilior quae nullam operationem habet, ita proportionabiliter illa videtur esse vilior quae in operationem sibi convenientem non potest, quam illa quae potest; anima autem separata, secundum te, ex sibi intrinsecis, etiam cum objectis concurrentibus, non potest in aliquam operationem sibi convenientem, nisi Deus vel angeli dent sibi tales species; lapis autem, ex sibi intrinsecis, sine tali influxu mendicato, potest in operationem sibi proportionatam, quia descendit deorsum, et ibi quiescit; ergo magis vilificatur anima secundum proportionem ad suam nobilitatem, quam natura lapidis. Secundo sic. Quia tu tenes alibi (3 p., q. 35, art. 5) quod duo accidentia ejusdem speciei non possunt simul esse. Illa autem species lapidis, ut objecti influxa, est ejusdem speciei cum specie intelligibili acquisita ab anima hic in corpore (y). Ergo vel illa influxa non poterit esse(5),vel oportebit speciem hic acquisitam non manere. Sed secundum est falsum : quia, si subjectum proprium illius speciei sit incorruptibile, et ipsa species in se possit incorrupta manere, sequitur quod ista manebit. (a) convenire naturae illud quod. - convenienti naturae quod illud Pr. Ergo non dabitur isti a Deo vel angelo alia species lapidis; et, per consequens, vel nunquam poterit intelligere lapidem, vel poterit intelligere per speciem priorem acceptam a rebus; quod negatur. Si dicas non dari speciem animae habenti prius speciem acquisitam,

non videtur rationabile quod (") illa specie perfecta (qualis datur alteri non habenti) careat ista anima; et saltem hoc habetur contra opinionem quod aliqua intellectio e^t tunc per speciem prius a re acceptam. Si dicas formam infusam et acquisitam differre specie, sicut virtutem acquisitam et infusam, quae sunt simul,

non valet similitudo. Tum quia suppositum de illis virtutibus est falsum. Tum quia non est simile : quia virtus infusa habebit aliam propriam regulam quam acquisita, ut ex alietate regulae posset poni alia virtus secundum speciem, quia virtus in essentiali ratione virtutis dependet a regula cui conformatur; hic autem non poterit assignari differentia specifica speciei infusae et acquisitae, quia non est hic differentia nisi tantummodo principii effectivi vel modi efficiendi, talis autem non distinguit specie, ut dicit Augustinus, 3. de Trinitate, cap. 10. Tertio. Quia, activo sufficienti et passivo sufficienti (6) sufficienter approximatis, potest sequi effectus; et, si agens sit naturaliter agens, sequitur effectus. Nunc autem, anima separata habente lapidem vel aliud objectum sibi praesens, concurrunt haec omnia : agens sufficiens, et passum sufficiens proportionatum respectu speciei intelligibilis talis objecti,per quam habeti] rcognitioabstractiva.Ergo(Y). Minor probatur. Quia intellectus agens cum objecto est causa activa speciei intelligibilis talis objecti per quam habetur talis cognitio; nec minus cum objecto extra quam cum phantasmate, de quo tu concedis; quia nihil est in phantasmate propter quod sufficiat ad causandam speciem intelligibilem, quin eminentius insit rei cujus est phantasma. Intellectus autem possibilis est sufficienter receptivus. Quarto. Quia anima separata potest habere cognitionem intuitivam de rebus. Sed ad illam non sufficit species intelligibilis; nec phantasma, quia phantasma repraesentat rem exsistentem et non exsistentem , praesentem vel non praesentem, et, per consequens, per ipsum (S) non potest haberi cognitio de re ut exsistente in propria natura, vel de exsistentia praesente. Talis autem cognitio quae dicitur intuitiva, potest dici intellectiva; alioquin intellectus non esset vertus de exsistentia alicujus objecti. Sed nec intellectio intuitiva potest haberi per speciem : quia illa repraesentat indifferenter rem exsistentem et non exsistentem, praesentem et non praesentem. Et ex hoc sequitur quod per solas species influxas a Deo vel angelis non est possibilis animae separatae cognitio intuitiva. Si ergo illa est possibilis animae separatae, sequitur quod erit de re in se, et non per speciem influxam. Etiam disiantia immoderata objecti impedit istam intellectionem intuitivam objecti : quia, secundum Augustinum, in libro de Cura pro mortuis agenda (cap. 15), ilice animae nesciunt quae hic aguntur, nisi discant ab angelis vel ab animabus aliis de novo ad eas venientibus, quae illa quae hic noverunt, possunt dicere illis; sicut Johannes Baptista praedixit animabus sanctis in limbo Christum esse descensurum, sicut exponit Gregorius (HomUiar. lib. 1, hom. 6) illam quaestionem ejus, Maltli. 11 (v. 3) : Tu es qui venturus es? Nunc autem, si per species influxas cognoscerent illas conditiones ex parte rerum, non oporteret talia nuntiari eis a sanctis ea scientibus, scilicet angelis vel (a) animabus. Quinto. Quia illa probatio tuae opinionis pro parte negativa, scilicet quod anima non potest recipere species a rebus, quia non est convenientia inter recipiens et receptum, non valet: quia vel est ex quatuor terminis, vel non concludit propositum, vel una propositio erit falsa. Si enim accipiatur pro majori,quod oportet esse convenientiam inter recipiens et receptum, et pro minore, quod res materialis non habet convenientiam cum intellectu, solum sequitur quod intellectus non recipit rem materialem, nec econtra. Si autem concludas quod intellectus nihil recipiat (6) a re materiali, erit ex quatuor terminis; quia illud praedicalum non fuit in majori. Si autem non accipias illam majorem primam, sed istam, scilicet oporiet esse convcnicn- ^ fiam inter recipiens et illud a quo recipit, dico quod magis proprie diceretur esse proportionem quam convenientiam : quia recipiens habet rationem passi, et illud a.quo recipit, rationem agentis; agens autem et passum oportet esse proportionabilia, non autem convenientia proprie, nisi exten-tendo convenientiam ad proportionem; immo proportio eorum requirit disconvenientiam, quia requiritur quod unum eorum sit in actu tale, et aliud in potentia tale. Sic ergo illa major nova falsa erit, si intelligatur de convenientia proprie dicta. Vel, si extendas convenientiam ad proportionem, concedatur; et tunc minor, scilicet res extra non habet convenientiam illo modo cum intellectu, eritfalsa; est enim in actu virtuali talis qualis est intellectus in potentia formali. Confirmatur dupliciter. Privio. Quia tu concedis phantasma habere talem convenientiam ad intellectum. Et tamen phantasma est opposita; conditionis ad illud quod recipitur in intellectu : in hoc quod non repraesentat objectum nisi ut hic et nunc; quod intelligitur (a) vero, sub ratione universalis, est abstractum ab istis conditionibus. Nec illa alia convenientia, scilicet quod phantasma est sine materia extrinseca, facit quod phantasma est activum : est enim vere in materia, hoc est, in organo extenso; et tantum impediret actionem in intellectum exsistere in hac materia extensa, quantum si exsisteret in illa materia extrinseca. Sed tantummodo per hoc phantasma agit in intellectum possibilem, quia est repraesentativum objecti. Ergo aeque poterit ista res in se, quia aeque est repraesentativa sui. Et hoc credo esse verum : quia, licet intellectus possit (6) abstrahere a phantasmate manente sine re, tamen (v) potest immediate accipere cognitionem a re extra, ut habetur in quodam commento tertii de Anima.

Secundo confirmatur. Quia sequeretur quod angelus non posset immediate accipere cognitionem a re extra; quod est improbatum in secundo libro (dist. 3, q. ult.) diffuse. Sexto arguitur. Quia alia probatio pro parte affirmativa, scilicet de illo influxu specierum, non valet; quia peccat secundum intellectum medii, vel habet alteram praemissam. Cum enim accipitur in majore, quod medium, quanto magis recedit ab uno extremo, tanto magis accedit ad aliud, si intelligas medium uniformiter (S) accedere et recedere, concedo; si difformiter, falsa est: utpote, si est medium in essendo, et recedit ab hoc extremo in essendo, accedit ad aliud in essendo; similiter, si medium in operando est (e), et recedit ab hoc extremo in operando, accedit ad aliud in operando; et si est medium in essendo, sed non in operando, et recedit ab uno extremorum in essendo, non propter hoc accedit ad aliud in operando. Modo minor potest intelligi vel de medio in essendo; et sic est vera, quia quodammodo etiam anima conjuncta habet esse medium inter substantiam separatam et esse corporeum. Et tunc conclude : Ergo anima (t) separata, quando recedit a corpore in essendo, accedit adsubstanliam separatam in modo essendi. Sed hoc nihil est ad propositum,quod magisaccedat recipiendo influxum ejus pertinentem ad operationem. Et si ad hoc deduceretur ratio, manifestum est quod non concludit : tunc enim anima separata magis esset capax talis influentias quam ipsamet conjuncta corpori glorioso, cum conjuncta corpori glorioso magis accedat ad corpus secundum es.se(v() (a) intelligitur. - intelligit Pr. (r)) conjuncta corpori glorioso magis accedat ad corpus secundum esse.

magis accedat ad esse secundum corpus Pr." quam anima separata; immo magis hoc est perfectius quam ipsa conjuncta corpori corruptibili. Si autem accipias in minore quod anima separata magis recedit a corpore in operando quam conjuncta, falsum est, si intelligas ut ab objecto circa quod operatur : ita enim potest a corpore separata cognoscere corpus, sicut conjuncta potest. Et ideo non sequitur quod magis accedat ad substantiam separatam ut ad objectum cognoscibile, vel ut (x) a quo recipiat objectum cognoscibile. Septimo. Quiaillud quod adducitur ad continuationem hujus positionis (6), scilicet de somno et extasi, et illud de Commentatore, 3. de Anima (com. 5), videntur esse figmenta. Non enim ideo in somno videntur vera quia anima recipit a corpore in operando, ut ab objecto. Tunc enim quanto somnus esset profundior, tanto magis talia viderentur; hoc autem est falsum, quia somnia non accidunt in somno profundissimo, sed in tenui somno. Tunc etiam epileptici regulariter visitarentur a spiritibus illis. Unde illud fundamentum videtu] acceptum ex fictionibus Mahometi, qui dicitur fuisse epilepticus, et,ad cooperiendum miseriam suam,dixitseoportere cadere quando angelus loquebatur sibi; et, secundum istam fictionem ejus, Avicenna reverenter loquens de lege sua, fingit tales abstractiones a sensu, ti. Metaplujsicae, ut liat revelatio ab angelis. Nos autem Christiani non dicimus aliquem in somno vel extasi aliquid videre, nisi sit ibi alia causa positiva, utpote quia Deus tunc ejus intellectum mutet. De congruo autem magis tunc disponitur per amotionem impedimenti, quia scilicet non est distractus circa alia objecta, et vehemens occupatio circa aliud objectum impedit intense operari circa illud. Immo magis videtur miraculum quod in somno veritas reveletur quam in vigilia in intellectu non nimis (y) intento circa sensibilia: quia naturale est quod in vigilia homo habeat usum rationis, non autem in somno.

Illud etiam dictum Averrois est planum figmentum, quod scilicet illa substantia separata recipiat a superioribus, et tamen, ut conjungitur nobis, non recipiat. Contradictio est : quia nulla separata potest nobis conjungi, nisi ratione efficientis vel moventis; activum autem aliquod (o), si in essendo recipit aliquid a superiori, inquantum est activum, est recipiens ab eodem. Octavo. Quia illa probatio quae infert animam frustra uniri corpori, etc, non valet. Quia unio animae ad corpus non est finaliter propter perfectionem corporis, nec solam perfectionem animae; sed propter perfectionem totius consistentis ex istis duo- (a) ut. - Om. Pr. (6) positionis.

confirmationis Pr. (f) nimis. - nunus Pr. bus. Et ideo, licet nulla perfectio posset accrescere huic parti, vel illi, quae non posset haberi sine tali unione; tamen non fit frustra unio, quia perfectio totius, quae principaliter intenditur a natura, non posset haberi nisi illo modo.

Item, esto quod illa unio fieret propter perfectionem animae, ut scilicet acquireret perfectionem suam ex tali unione, non sequitur quod frustra uniatur, si per aliam viam posset eam acquirere. Si enim aliquid ordinatur ad finem, non frustra fit, si alio modo possit linis acquiri: sicut, si sanitas possit acquiri per sectionem et potionem, non frustra fit sectio, etsi per potionem possit sanitas haberi. Et, si cognitio posset acquiri per usum sensuum et per alium modum ab ipsa anima separata, non frustra fit unio, ex quo ipsa est via conveniens uno modo ad acquirendum perfectionem, scilicet cognitionem. Nono. Quia illa probatio quae procedit de transitu extremi ad extremum sine medio, non valet, propter duo.

Primo. Quia aliquid est medium uni virtuti, quod non est medium alteri, loquendo de medio necessario : sicut in transferendo corpus de loco ad locum, ubi aliquod est medium necessarium virtuti naturali motiva;, ita quod virtus naturalis non potest transferre corpus de tibi remoto ad aliud ubi nisi per uti medium; et tamen illud non est medium necessarium virtuti divinae, quae potest subito transferre corpus de quocumque uuiad quodcumque aliud ubi. Sic est in proposito : nam imperfectio virtuti abstractivae medium necessarium est inter sensibile extra et pure intelligibile, scilicet esse imaginabile; sed virtuti abstractivae perfectiori non est necessarium istud medium. Unde argumentum posset deduci ad oppositum : quia, si virtus (a) intellectus separati esset perfectior quam conjuncti, posset tunc sine tali medio transferre objectum ab extremo in extremum.

Secundo. Quia dici potest ad illud argumentum, quod sub alio extremo cadit esse imaginabile, quia illud est simpliciter sensibile. Illud autem extremum habet sub se diversos gradus : quia aliquo (6) modo in gradu sensibili remotiori ab intelligibili est sensibile extra, quam imaginabile. Nunc autem in aliquo gradu in extremo potest aliqua virtus agere, etalia minor non potest agere, sed ab alio gradu propinquiori. Ita hic : licet virtus abstractiva intellectus nostri non possit agere, a sensibili abstrahendo intelligibile, nisi ab hoc gradu sensibilis, scilicet ab imaginabili, tamen alia virtus superior vel efficacior potest abstrahere a gradu magis distante, puta a sensibili extra.

Haec Scotus, in forma. Et in hoc secundus articulus terminatur. (a) virtus. - actus Pr. (g) aliquo. - alio Pr.