ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Poenitentia habet partes. Hanc ponit sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 1, in solutione primae quaestiunculae, dicens : " In poenitentia non est pro materia aliqua res exterior, sicut in baptismo aqua; sed ipse actus humanus loco materiae in hoc sacramento se habet, qui per quamdam recompensationem offensam culpa? praecedentis tollit. In actibus autem humanis est quidam gradus ad perfectionem pertingendi, propter diversas partes hominis, quarum una aliam movet. Et ideo oportet quod diversa secundum ordinem ad perfectionem poenitentioe considerentur. Et haec dicuntur poenitentiae partes, "

Haec ille. Simile dicit, 3 p., q. 90, art. 1 : " Partes, inquit, rei sunt in quas materialiter dividitur totum : habent enim se partes ad totum (a) sicut materia ad formam; unde, in 2. Physicorum (t. c. 31), partes ponuntur in genere causa? materialis; totum autem in genere causae formalis. Ubicumque ergo ex parte materiae invenitur aliqua pluralitas, ibi est invenire partium rationem. In sacramento autem poenitentias, actus humani se habent per modum materiae. Et ideo, cum plures actus humani requirantur ad perfectionem poenitentiae, scilicet contritio, confessio et satisfactio, consequens est quod sacramentum poenitentiae habeat partes. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Omne sacramentum habens plures et diversos actus secundum speciem loco materiae, habet partes. Sed poenitentia est hujusmodi. Ergo, etc. Secunda conclusio est quod poenitentia, secundum quod est virtus, non habet partes. Hanc ponit, praesenti distinctione, ubi supra (q. 1, ari. 1), in solutione quartae quaestiunculae, ubi sic dicit : " Ab eo quod sequitur rem, non accidit aliqua compositio in re; quia componentia sunt priora compositis. Unde, cum actus nostri sint posteriores virtutibus a quibus eliciuntur, diversi actus, qui secundum ordinem a virtute aliqua progrediuntur, non faciunt aliquam compositionem in virtute. Et ideo praedicta tria non sunt partes.poenitentiae virtutis; sed poenitentiae sacramenti, quia ipsi actus sunt quasi materia sacramenti, et penes divisionem materiae partes rei quandoque sumuntur. "

Haec ille. Item, 3 p., ubi supra (q. 90, art. 1), in solutione secundi, sic dicit: " Poenitentiae, secundum quod est virtus, non assignantur partes : actus enim humani, qui multiplicantur in poenitentia, non comparantur ad habitum virtutum sicut partes, sed sicut effectus. Unde relinquitur quod partes assignentur poenitentiae, inquantum est sacramentum, ad quod actus humani comparantur ut materia. In aliis autem sacramentis materia non sunt actus humani, sed aliqua materia exterior : vel una quidem simplex, ut aqua, vel oleum ; sive composita, ut chrisma. Et ideo aliis sacramentis non assignantur partes. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Nullus habitus habet actus humanos pro partibus. Sed virtus poenitentiae est quidam habitus; partes autem poenitentiae sunt actus humani. Ergo, etc. Tertia conclusio est quod partes poenitentioe convenienter assignantur tres: scilicet contritio, confessio, satisfactio. Hanc ponit, 3 p., ubi supra (q. 90), art. 2, ubi sic dicit: " Duplex est pare, ut dicitur, 7. Metaphysicae (t. c. 33 et 34) : scilicet pars essentiae, et pars quantitatis. Partes quidem essentiae sunt naturaliter materia et forma; logice autem genus et differentia. Hoc autem modo quodlibet sacramentum dividitur in materiam et formam sicut in parte essentia?. Unde supra (3 p., q. 60, art. 5 et 6)dictum estquod sacramenta consistunt in rebus et in verbis. Sed quia quantitas tenet se ex parte materiae, partes quantitatis sunt partes materiae. Et hoc modo sacramento poenitentiae specialiter assignantur partes, quantum ad actus poenitentis, qui sunt materia hujus sacramenti. Dictum est autem supra (3 p., q. 85, art. 3, ad 3 ), quod alio modo fit recompensatio offensae in poenitentia et in justitia vindicativa : nam, in vindicativa justitia, fit recompensatio secundum arbitrium judicis, non secundum voluntatem offendentis vel offensi; sed in poenitentia fit recompensatio offensae secundum voluntatem peccantis, et secundum arbitrium Dei in quem peccatur; quia hic non quaeritur sola reintegratio aequalitatis justitiae, sicut injustitia vindicativa, sed magis reconciliatio amicitiae, quod fit dum offendens recompensat secundum voluntatem ejus quem offendit. Sic ergo requiritur ex parte poenitentis : primo quidem voluntas recompensandi, quod fit per contritionem ; secundo, quod se subjiciat arbitrio sacerdotis loco Dei, quod fit in confessione; tertio, quod recompenset secundum arbitrium ministri, quod fit in satisfactione. Et ideo contritio, confessio, satisfactio ponuntur partes poenitentiae. "

Haec ille. Similia ponit, praesenti distinctione, q. 1, art. 1, in solutione secundae quaestiunculae; quae recitata fuerunt superius, dist. 14(a). Ait enim sic : " Poenitentia culpae praecedentis offensam abolet per modum recompensationis cujusdam. Haec autem recompensatio differt a recompensatione vindicativae justitiae in duobus, etc, " ut supra recitatum fuit. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Tot et non plures sunt partes poenitentiae, quot sunt actus poenitentis requisiti ad recompensationem Deo fiendam. Sed ad talem recompensationem requiruntur isti tres actus poenitentis, et non plures, nec alii : scilicet contritio, satisfactio, confessio. Ergo tot et tales, et non plures, nec alii, sunt partes poenitentiae. Quarta conclusio est quod praedicUe partes dicuntur partes poenitentioe integrales, non autem proprie subjectivae, nec potentiales. Hanc ponit, praesenti distinctione, q. 1, art. 1, in solutione tertiae quaestiunculae. Ait enim sic: " Quidam dicunt quod illa tria sunt partes subjectivae poenitentiae, uno modo poenitentiam considerando, secundum quod habet (6) rationem tantum poenae : quia (a) Cfr. dist. t4, q. 1, art. 3, g 1, I. quaelibet harum partium est punitio quaedam. Sed hoc non potest esse : Quia totum universale non praedicatur in singulari de suis partibus pluralibus simul sumptis, sive sit genus, sive species; tres enim homines non sunt animal, sed animalia; unde, cum tres partes poenitentiae non sint tres poenitentiae, sed una, non potest esse quod sint tres partes subjectivae. Praeterea, poena quam poenitens patitur, tota in rationem satisfactionis cadit : non enim sola poenitentia exteriori homo Deo satisfacit, sed etiam interiori, alias oratio mentalis non esset satisfactoria; unde et poena quae est in contritione, et quae est in confessione (a), in partem satisfactionis cedit; et quia satisfactio est ultima pars, totum sacramentum a poena denominatur, sicut res denominatur ab ultimo sui. Et ideo alii dicunt quod sunt partes potentiales. Sed hoc iterum non potest esse : quia in partibus potentialibus totum adest secundum essentiae suae rationem cuilibet parti complete, sicut essentia animae cuilibet polentiae; sed tota ratio paenitentiae secundum speciem non est in quolibet horum. Praeterea, unum eorum non includit in se vim omnium aliorum, quod requiritur in partibus potentialibus; sed unumquodque officium suum servit.

Et ideo dicendum cum aliis, quod sunt partes integrales. Sed sciendum est quod partes integrales sunt duplices. Quaedam sunt partes quantitatis; quae sunt quandoque unius rationis, ut in lotis homogeneis; quandoque vero diversarum rationum, ut in totis heterogeneis. Quaedam vero sunt partes essentiae, sicut materia et forma, non autem quantitatis; et hae semper sunt diversarum rationum, et habent ordinem naturae ad invicem, et quandoque etiam ordinem temporis in his quorum esse non est simul. Et hujusmodi sunt partes de quibus loquimur: quia paenitentiae sacramentum, secundum rationem suae speciei, ex his tribus integratur; et una est prior alia secundum naturam, et quandoque etiam secundum tempus : eorum enim actuum qui sunt in poenitentia materiales, non est totum esse simul, sed succedunt sibi invicem; sed quandoque plures eorum, quorum unus est prior alio per naturam, sunt simul tempore. " - Haec ille. Similia dicit, 3 p., q. 90, art. 3. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Illic partes de quibus simul sumptis totum praedicatur in singulari numero et non in plurali, et quarum nulli totum adest complete secundum totam essentiae rationem, sunt partes integrales, non autem subjectivae, nec potentiales. Sed contritio, confessio et satisfactio, sunt hujusmodi partes respectu paenitentiae. Ergo sunt ejus partes integrales, et non subjectivae, nec potentiales. Et in hoc primus articulus terminatur. (a) confessione. - satisfactione Pr.