ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod poenitentia est sacramentum. Hanc ponit et probat sancius Thomas, 3 p., q. 84, art. 1, ubi sic dicit : (c Sicut dicit Gregorius (a) (et habetur in Decretis cap. Mulli saecularium, c. 1, q. 1), Sacramentum est in aliqua celebratione, cum res gesta ita fit, ut aliquid significative accipiamus, quod sancte (6) accipiendum est. Manifestum est autem quod in poenitentia ita (a) Haec verba non sunt Gregorii, brne vero Isidori, FAij-inolug., lili. 6, cap. MI. Divus Thomas, post Gratianum, ea altribuit Gregorio, cum cap.Multi saecularium, ex quo desumuntur, collectum sit partim ex sententiis Gregorii, partim ex verbis ipsis Isidori et Hieronymi. res gesta fit, quod aliquid sanctum significatur, tam ex parte peccatoris poenitentis, quam ex parte sacerdotis absolventis. Nam peccator poenitens, per ea quae agit et dicit, ostendit cor suum a peccato recessisse. Similiter etiam sacerdos, per ea quae agit et dicit circa poenitentem,significat opus Dei remittentis peccatum. Unde manifestum est quod poenitentia quae in Ecclesia agitur, est sacramentum. "

Haec ille. Item, 4. Saltent., dist. 14, q. 1, art. 1, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : cc Sacramentum importat sanctitatem active, per modum qui nobis sanctificandis competit, ut scilicet adjungatur significatio sanctificationis invisibilis (a) per visibilia signa, prout nunc de sacramento loquimur. Unde ubicumque fit aliqua sanctificatio significata aliquibus sensibilibus signis, ibi est sacramentum. Et ideo, cum hoc sit in poenitentia, constat quod poenitentia est sacramentum. "

Haec ille. Ex quibus patet faciliter ratio pro conclusione, arguendo sic : Ubicumque fit aliqua sanctificatio significata sensibilibus signis, ibi est sacramentum. Sed hoc est in poenitentia. Ergo, etc.

Et additur huic conclusioni, quod poenitentia non solum est sacramentum, sed etiam est virtus, ut post dicetur. Secunda conclusio est quod propria materia sacramenti poenitentiae sunt peccata. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 84, art. 2, ubi sic dicit: ((Duplex est materia, scilicet proxima, et remota; sicut statuae proxima materia est metallum, remota vero aqua. Dictum est autem (ibid., art. l,adl et ad 2" ) quod proxima materia poenitentias sacramenti sunt actus poenitentis, cujus materia sunt (6) peccata, de quibus dolet, et qua? confitetur, et pro quibus satisfacit. Unde relinquitur quod remota materia poenitentia: sunt peccata, non acceptanda (y), sed destruenda et detestanda. "

Haec ille. Item, eadem quaest., art. 1, in solutione primi, sic dicit : " Nomine corporalium rerum intelliguntur large etiam ipsi exteriores actus sensibiles, qui ita se habent in hoc sacramento sicut aqua in baptismo, vel chrisma in confirmatione. Est autem attendendum quod in illis sacramentis in quibus confertur excellens gratia, quae superabundat omnem facultatem humani actus, adhibetur aliqua corporalis materia exterius : sicut in baptismo, ubi fit plena remissio peccatorum, et quantum ad culpam, et quantum ad poenam; et in confirmatione, ubi datur plenitudo Spiritus Sancti; et in extrema unctione, ubi datur perfecta sanitas spiritualis, quae provenit ex virtute Christi, sicut ex quodam principio extrinseco. Unde, si qui actus humani sunt in talibus sacramentis, non sunt de essentia materia; sacramentorum, sed dispositive se habent ad sacramenta. In illis autem sacramentis quae habent effectum correspondentem humanis actibus, ipsi actus humani sensibiles sunt loco maleriae, ut accidit in poenitentia et matrimonio; sicut etiam in medicinis corporalibus, quaedam sunt res exterius adhibita?, sicut emplastra et electuaria, quaedam vero sunt actus sanandorum, puta exercitationes quaedam. " - Haec ille. Item, q. 90, art. 1, in solutione tertii, sic dicit : " Peccata sunt materia remota poenitentia?, inquantum sunt materia vel objectum humanorum actuum qui sunt propria materia poenitentia? prout est sacramentum. "

Haec ille. Ex quihus potest formari talis ratio pro conclusione : Quandocumque alicujus sacramenti materia proxima est aliquis actus humanus exterior sensibilis, ejusdem sacramenti materia remota, tamen propria, est objectum talis actus. Sed materia proxima sacramenti poenitentia? est actus humanus sensibilis, qui est confessio peccati, cujus objectum est peccatum. Ergo materia remota, tamen propria, est peccatum, quod est talis confessionis objectum.

Quod autem confessio, vel contritio, vel satisfactio, sint proxima materia sacramenti poenitentia?, supra ostensum est, etc.

Et consimiliter additur huic conclusioni quod peccata sunt materia poenitentia? quae est virtus, ut postea videbitur, in tertio articulo, diffuse. Tertia conclusio est quod sacramentum paeni-tviitiio quandoque tollit culpam et (otum reatum; quandoque vero tollit culpam, remanente aliquo reatu. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 86, art. 4, ubi sic dicit : " In peccalo mortali sunt duo, scilicet aversio ab incommutabili bono, et conversio ad bonum commutabile inordinata. Ex parte ergo aversionis ab incommutabili bono, consequitur peccatum mortale reatus poena? aelernae, ut qui contra aeternum bonum peccavit, in aeternum puniatur. Ex parte etiam conversionis ad bonum commutabile, inquantum est inordinata, consequitur peccatum mortale reatus alicujus paenae : quia inordinatio culpa non reducitur ad ordinem justitia? nisi per poenam; justum est enim ut qui voluntati sua? plus indulsit quam debuit, contra voluntatem suam aliquid patiatur; sic enim erit aeqiialitas. Unde et Apocul. 18 (v. 7) dicitur : Quantum glorificavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et lucium. Quia tamen conversio ad bonum commutabile linita est, non habet ex hac parte (") peccata) parte. - per se Pr. tum mortale quod debeatur ei poena aeterna. Unde, si sit inordinata conversio ad bonum commutabile sine aversione a Deo, sicut est in peccatis venialibus, non debetur peccato poena aeterna, sed temporalis. Quando igitur per gratiam remittitur culpa, tollitur aversio animae a Deo, inquantum per gratiam anima Deo conjungitur. Unde et per consequens simul tollitur reatus poenae aeternae. Potest tamen remanere reatus alicujus paenae temporalis. "

Haec ille. Item, ibidem, in solutione tertii, sic dicit : ((Passio Christi de se est sufficiens ad tollendum omnem reatum paenae, non solum aeternae, sed temporalis; et secundum modum quo homo participat virtutem passionis Christi, percipit etiam absolutionem a reatu paenae. In baptismo autem totaliter homo participat virtutem passionis Christi, utpote per aquam et Spiritum Sanctum Christo commortuus peccato, et in eo (v.) regeneratus ad novam vitam. Et ideo in baptismo homo consequitur, virtute passionisChristi, remissionem totius reatus. Non autem in poenitentia, sed solum secundum modum propriorum actuum, qui sunt materia poenitentia;, sicut aqua baptismi. Et ideo non statim per primum actum poenitentiae, quo remittitur culpa, solvitur reatus totius paenae, sed completis omnibus poenitentiae partibus. "

Haec ille. Eamdem ponit, praesenti distinctione, q. 2, art. 1, in solutione secundae quaestiunculae, dicens: " Secundum Philosophum, in 8. Ethicorum (cap. 7), tam justitia quam amicitia in quadam aequalitate consistit. Qui ergo aliquem offendit, peceat contra aequalitatem amicitiae, inquantum affectum debitum non impendit; et contra aequalitatem justitiae, inquantum rem debitam subtrahit. Et sicut haec duo in offensa quandoque dividuntur, ita etiam in compensatione separantur : sicut quando offendenti poena per violentiam infertur, sic fit recompensatio quantum ad justitiam, sed non quantum ad amicitiam; similiter quando offendens offensum verbis placat, nondum re subtracta restituta, fit recompensatio amicitiae, sed non justitiae. Peccator ergo per affectum peccati amicitiam Dei violat, et per inobedientiam legis divinae honorem Deo debitum subtrahit. Et ex primo amittit gratiam, et incurrit offensam; et ex secundo meretur poenam, ut ab eo qui per inobedientiam subtraxit, subtrahatur per poenam. Et hoc meritum paenae dicitur reatus. Et ideo (6) per poenitentiam, qua homo Deo se supponit, peccata praeterita detestando cum emendationis proposito, remittitur quidem peccatum quantum ad offensam; sed non oportet quod remittatur quantum ad totum reatum, nisi poena jam persoluta. Et sic per poenite) in eo. - Otii. Pr. (8) cum. - Ad. Pr. tentiam non simul cum culpae dimissione totus reatus dimittitur. "

Haec ille. Item, -1" 2 , q. 87, art. 6, probat quod reatus paenae remanet, non solum post actum peccati, immo post remissionem peccati. Et similiter, 2. Sen-tent., dist. 42, q. 1, art. 2, probat quod post actum peccati remanet reatus peccati. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Reatus peccati non tollitur totaliter per sacramentum poenitentiae, nisi amota omni inordinati aversione et conversione peccantis. Sed haec duo quandoque amoventur in sacramento poenitentiae, quandoque primum sine secundo. Ergo quandoque tollitur totaliter reatus, et quandoque non.

Item, per sacramentum poenitentiae tunc solum tollitur totaliter reatus, quando poenitens perfecte recompensat amicitiam et justitiam circa Deum. Sed haec duplex recompensatio quandoque concurrit in poenitente, et quandoque prima sine secunda. Igitur, etc. Et in hoc primus articulus terminatur; quia plura in solutionibus, ad dictorum confirmationem, dicentur.