ARTICULUS II.

PONUNTUR OBIECTIONES g 1.

Contra primam conclusionem I. Argumenta Durandi.

Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem contra probationem primae conclusionis arguit Durandus indirecte. Ait enim sic (dist. 21, q. 1) : Sciendum quod in peccato mortali sunt tria: scilicet deordinatio actus, in qua consistit macula, sicut in deordinatione membri corporalis consistit turpitudo corporis; privatio gratiae, quae dicitur offensa; et reatus pcenae. Haec autem tria sunt in peccato veniali, praeter privationem gratiae. Dicitur ergo peccatum remitti quoad culpam, quando reordinatur actus voluntatis per debitam displicentiam; quoad offensam, quando gratia restituitur; sed quoad reatum paenae, quando pcena condonatur vel solvitur. Dicendum ergo quod culpa mortalis nullo modo potest dimitti post hanc vitam; nec venialis, si sit cum mortali. Venialis tamen, si sit sine mortali, potest post hanc vitam dimitti. Primum sic patet. Voluntas in malo obstinata non potest in actu suo reordinari, ita ut velit bonum, et bene. Sed voluntas decedentium cum peccato mortali, est in malo obstinata, tam in hominibus quam in angelis, ut communiter ponunt doctores. Ergo non potest reordinari, ut velit bonum, et bene. Sed aliter non dimittitur peccatum quoad culpam, nisi quia voluntas reordinatur. Ergo, etc.

Et quia aliqui dicunt quod voluntas damnatorum hominum et angelorum potest velle bonum moris ex genere et circumstantiis, licet tale velle non possit esse meritorium, propter statum in quo sunt; ideo additur secunda ratio talis : Ille qui est in suo fine et termino, non potest facere aliquid quod ordinetur ad consecutionem finis vel termini contrarii. Sed decedentes in mortali statim sunt in suo fine et termino, scilicet in inferno, qui est extremus terminus damnatorum, sicut paradisus est extremus terminus beatorum. Ergo non possunt facere aliquid quod ordinetur ad consecutionem finis. Sed dimissio culpae ad hoc ordinatur. Ergo, etc. Secundum sic probatur. Quia ad dimissionem culpae venialis sufficit reordinatio voluntatis per debitam displicentiam; et hanc possunt habere exsistentes in purgatorio, cum non sint obstinati in malo, sed sint in charitate, nec sint totaliter in termino, sed citra. Ergo in eis potest remitti peccatum veniale quoad culpam.

Haec Durandus.

In quibus videtur velle quod ad dimissionem venialis quoad culpam sufficit displicentia, dato quod non informaretur charitate, sicut supra dixerat, dist. 16(a), quod veniale potest remitti in via, mortali non remisso. Et ad hoc amplius discutiendum mota est quaestio. II. Argumentum aliquorum.

Contra eamdem conclusionem arguunt aliqui (apud Petrum de Palude, dist. 21, q. 1), scilicet quod nulla culpa venialis remittatur in purgatorio, sed in via solum. Quia decedens in gratia, cum moritur : aut recolit de veniali; aut non. Si recolit actu, et poenitet, culpa dimittitur; si non poenitet, peccat mortaliter, quia eligit a gloria retardari. Si vero non recolit : aut sic est dispositus, quod, si recoleret, paeniteret, et tunc dimittitur; aut non paeniteret, et sic mortaliter peccat. J3 2.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta cujusdam.

Contra secundam conclusionem arguitur a quodam (apud Petrum de Palude, dist. 21, q. 1). Primo (6). Quia volens malum simpliciter, potest velle bonum secundum quid. Et si homo (y) adhaerens bono fini per charitatem firmiter, potest nihilominus peccare venialiter; sic e converso, adhaerens firmiter malo fini, potest secundum quid velle bonum, et sic poenitere de veniali. Confirmatur ratio. Quia magis est dare summum bonum quam summum malum. Si ergo adhaerere summo bono compatitur malum imperfectum, multo magis econtra adhaerere summo malo compatitur bonum imperfectum. Secundo. Videtur quod necessaria adhaerentia (a) Cfr. dist. 16, art. 2, I. (l) Et si homo. "- sicut Pr. non plus faciat quam voluntaria, quamdiu est voluntaria. Sicut enim illud quod est necessario album, non potest esse nigrum; sic illud quod est voluntarie album, quamdiu vult esse album, non potest esse nigrum. Quod si per volunlatem potest simul esse album et nigrum, pari ratione, si per necessitatem est album, nihilominus cum hoc poterit esse nigrum : quia contrarietas non causatur ex necessario et voluntario, sed ex natura rei intrinseca; quia contrarietas est differentia secundum formam. Cum ergo voluntarie adhaerens bono fini possit velle malum secundum quid, sicut justus in via potest peccare venialiter, et econtra adhaerens voluntarie malo fini facere bonum secundum quid, id est, ex circumstantiis, sicut infidelis; ergo, quando sunt in termino cui necessario adhaerent, et beati possunt peccare venialiter, et damnati poenitere de veniali. Tertio. Arguitur contra quoddam contentum in probatione conclusionis, scilicet quod peccatum veniale non potest dimitti quoad paenam, nisi dimittatur quoad culpam. Contra hoc potest dubitari. Quia, si nihil aliud impediat nisi defectus gratiae, qui impedit paenam mortalis solvi, culpa durante; exsistens autem (a) in solo veniali habet gratiam, et bona ejus poenalia sunt Deo accepta et grata. Aliter non videretur quod aliqui adulti possent evolare: quia omnes habent multitudinem venialium (quia septies in die cadit justus), quae quidem in momento mortis possunt deleri quoad culpam; si autem restet solutio pcenae, diu stabunt in purgatorio, et sic non evolabunt; nisi dicatur quod prius satisfecerunt; et tunc remissio paenae praecessisset remissionem culpae; quod est propositum, et contra conclusionem. II. Argumenta Scoti.

Contra eamdem conclusionem arguit Scotus (dist. 21, q. 1), probando quod peccato veniali nullo modo debeatur paena aeterna, nec per se, nec per accidens. Et quidem quod non per se, probat tripliciter. Primo sic. Quia non stat cum charitate debitum paenae aeternae. Sed cum charitate stat veniale, non tantum non deletum post actum, sed etiam actualiter commissum, secundum omnes. Ergo, etc. Probatur major. Quia per charitatem est aliquis dignus vita aeterna. Si ergo cum hoc stat debitum paenae aeternae, vel ad paenam aeternam, ergo aliquis est dignus simul vita aeterna et paena aeterna. Sed hoc est impossibile : quia nullus potest esse debitor paenae pro instanti pro quo est ordinatus ad gloriam, qui" tunc simul possent stare gloria et aliqua paena. Probatur secundo eadem major. Quia, post actum peccati mortalis, nihil manet de peccato, nisi debitum paenae. Ergo, si debitum paenae aeternae posset stare cum gratia, peccatum mortale non remissum (a) exsistens autem. - quia exsistens Pr. posset stare cum gratia, eo modo quo manet; et tunc idem esset amicus et inimicus. Secundo. Quia essentialis paena damnatorum non est paena sensus, sed damni. Illa autem necessario concomitatur quamcumque paenam; quia nulla paena potest stare cum beatitudine. Ergo debitum ad quamcumque paenam aeternam includit debitum ad paenam aeternam damni; et, per consequens, ad paenam essentialis damnationis. Sed ista non correspondet veniali. Tertio. Quia peccatum veniale et mortale sunt improportionabilia in ratione malitiae, vel offensae : quia infinita venialia, si essent, non aequarentur uni mortali in ratione offensae; quia nec omnia ista averterent a fine ultimo, sicut unum mortale. Ergo paena secundum justitiam correspondens mortali, ^proportionabiliter et in infinitum excedit paenam debitam veniali. Sed non ^proportionabiliter et infinitum intensive excedit; quia quaelibet paena secundum intensionem finite solum excedit vel exceditur ab alia. Ergo hoc erit secundum extensionem. Ergo non debetur veniali de per se paena aeterna. Secundo arguit quod nec per accidens debeatur sibi paena aeterna, quando conjungitur mortali. Quia Deus semper punit citra condignum.

Et esto quod simpliciter secundum rigorem puniret usque ad condignum, omnino injustum esset paenam aeternam infligere pro illo cui secundum se debetur paena temporalis. Quantumcumque enim conjungatur alteri, hoc non facit illud in infinitum exire illud genus culpae. Ergo non juste correspondet sibi paena in infinitum excedens.

Haec Scotus, in forma. Et in hoc secundus articulus terminatur.