ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod purus homo non polesl perlecte satisfacere Deo, nisi in virtute meriti Christi. Hanc conclusionem ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 1, art. 2, in solutione secundi, ubi sic dicit : " Aliqua satisfactio potest dici sufficiens dupliciter. Uno modo, perfecte, quia est condigna, per quamdam adaequationem ad recompensationem culpa commissae. Et sic hominis puri satisfactio esse non potuit sufficiens. Quia tota natura humana erat per peccatum corrupta; nec bonum alicujus personae, vel plurium, poterat per aequiparantiam totius natura detrimentum recompensare. Tum etiam quia peccatum contra Deum commissum quamdam infinitatem habet ex infinitate divinae majestatis : tanto enim offensa est gravior, quanto major est ille in quem delinquitur. Unde oportuit, ad satisfactionem condignam, ut actio satisfactionis satisfacientis haberet efficaciam infinitam, utputa Dei et hominis exsistens. Alio modo potest dici satisfactio sufficiens imperfecte, scilicet secundum acceptationem ejus qui est ea contentus, quamvis non sit condigna. Et hoc modo satisfactio puri hominis est sufficiens. Et quia omne imperfectum praesupponit aliquid perfectum, a quo sustentetur, inde estquod omnis puri hominis satisfactio efficaciam habet a satisfactione Christi, j

Haec ille. Eamdem ponit, 3. Senteni., dist. 20, q. 1, art. 2, dicens : " Oportebat, inquit, quod pro peccato naturae humanae fieret condigna satisfactio. Tum quia aliter homo non restitueretur primae dignati. Tum quia conveniens est esse unum primum in genere satisfactionis perfectum, supra quod omnes aliae satisfactiones imperfectae fundentur. Ad hoc autem quod satisfactio esset condigna, oportebat quod haberet virtutem infinitam. Quia peccalum pro quo fiebat satisfactio, infinitatem quamdam habebat ex tribus : primo, ex infinitate divina? majestatis, inquantum offensa fuerat per contemptum inobedientiae (quanto enim major est in quem peccatur, tanto gravior est culpa); secundo, ex bono quod per peccatum auferebatur, quod est infinitum, scilicet Deus ipse, cujus participatione fiunt homines beati; tertio, ex ipsa natura quae corrupta erat, quae infinitatem quamdam habet, inquantum in ea possunt in infinitum supposita multiplicari. Actio autem purae creaturae non potest habere efficaciam infinitam. Et ideo nulla pura creatura poterat sufficienter satisfactionem facere. "

Haec ille. Item, art. i , q 3, in solutione tertii, sic dicit : a Remissio poenae quae fit aliis hominibus, praecipue poenae satisfactoriae, fundatur super virtutem satisfactionis Christi, quae superabundavit ad amovendas omnes poenas, quantum in se fuit. Unde oportet quod particulata satisfactio fundetur super satisfactionem Christi condignam, sicut in quolibet genere imperfectum oritur ex perfecto. "

Haec ille. Item, dist. 1 Tertii, q. 1, art. 2, in solutione sexti, sic dicit, in fine : a. Dicendum, inquit, secundum quosdam, quod etiam pro actuali peccato non sufficit purus homo satisfacere, nisi praesupposita satisfactione Christi, ex cujus passione etiam antiquorum patrum satisfactio efficax fuit, qui in fide ejus salvabantur. "

Haec ille. Ex quibus patet quod, in dictis locis, sensit quod purus homo non sufficit satisfacere pro peccato actuali mortali, sicut nec pro originali. Verum, i. Scntent., dist. 15, videtur aliter dicere. Nam, q. 1, art. 2, sic dicit: o Dupliciter homo Deo debitor efficitur : uno modo, ratione beneficii accepti; alio modo, ratione peccati commissi. Et sicut gratiarum actio, vel latria, vel si quid est hujusmodi, respicit debitum beneficii accepti; ita satisfactio respicit debitum peccati commissi. In his autem honoribus qui sunt ad parentes et deos, etiam secundum Philosophum, impossibile est aequivalens reddere secundum quantitatem ; sed sufficit ut homo reddat quod potest, quia amicitia non exigit aequivalens, sed quod possibile est. Et hoc etiam est aequale aliqualiter, scilieet secundum proportionabilitatem : quia sicut se habet hoc quod Deo esset debitum, ad ipsum Deum; ita hoc quod ipse potest reddere, ad eum. Et sic aliquo modo forma justitiae servatur. Et similiter est ex parte satisfacientis. Unde homo non potest satisfacere, si ly salis aequalitatem quantitatis importet. Contingit autem quod importet aequalitatem proportionis, ut dictum est. Et hoc, sicut sufficit ad rationem justitiae, ita sufficit ad rationem satisfactionis. "

Haec ille. Item,ibidem, in solutione primi, sicdicit: " Sicut offensa habuit quamdam infinitatem ex infinitate divinae majestatis, ita et satisfactio accipit quamdam infinitatem ex infinitate divinae misericordiae, prout est gratia informata, perquam acceptum redditur quod homo Deo reddere potest. Quidam tamen dicunt quod habet infinitatem ex parte aversionis, et sic gratis dimittitur; sed ex parte conversionis finita est, et sic pro ea satisfieri potest. Sed hoc nihil est: quia satisfactio non respondet peccato nisi secundum quod est offensa Dei; quod non habet ex parte conversionis, sed aversionis solum. Alii vero dicunt, quod, etiam quantum ad aversionem, satisfieri potest pro peccato, virtute meriti Christi, quod quidem infinitum fuit. Et hoc in idem redit quod prius dictum est; quia perfidem Mediatoris gratia data est credentibus. Si tamen alio modo gratiam daret, sufficeret satisfactio per modum praedictum. "

Haec ille. Ex quibus videtur quod purus (a) homo potest sufficienter satisfacere pro peccato actuali mortali, sine merito passionis Christi; cujus oppositum superius dixit. Sed hic nulla est proprie contradictio; quia superius loquitur de satisfactione perfecla, hic vero de imperfecta. Unde potest talis ratio pro conclusione formari : Ad perfectam satisfactionem pro peccato, requiritur adaequatio satisfactionis ad offensam. Sed talem et tantam non potest purus homo exhibere, nisi conjuncto merito passionis Christi. Ergo, etc. Secunda conclusio est quod nullus potest satisfacere Deo deuno peccato, non satisfaciendo de alio, sed illud retinendo. Hanc ponit sanctus Thomas, praesenti distinctione 15, q. 1, art. 3, in solutione primae quaestiunculas, ubi sic dicit : " Quidam dixerunt quod potest Deri satisfactio de uno peccato sine alio, vel in alio, ut dicit Magister in littera. Sed hoc non polest esse. Cum enim per satisfactionem debeat tolli offensa praecedens, oportet quod talis sit modus satisfactionis, qui competat ad tollendum offensam. 0densae autem ablatio est amicitiae restitutio; et ideo, si sit aliquid quod amicitiae restitutionem impediat, etiam apud homines satisfactio esse non potest. Cum ergo quodlibet peccatum amicitiam charitalis impediat, quae est hominis ad Deum, impossibile est quod homo de uno peccato satisfaciat, alio retento; sicut nec homini satisfaceret, qui, pro alapa sibi data, ei se prosterneret, et aliam simul daret. "

Haec ille. Item, ibidem (arg. Sed contra), arguit sic: c( Satisfactio est medicina curans peccata praeterita, et praeservans a futuris. Sed peccata non possunt sine gratia curari. Ergo, cum quodlibet peccatum mortale gratiam auferat, non potest de uno peccato fieri satisfactio sine altero.

Item, Isaise 58, dicitur quod jejunium eorum qui ad contentiones et lites jejunabant, non erat Deo acceptum; licet jejunium sil opus satisfactionis. Sui non polest fieri Deo satisfactio nisi per opus Deo acceptum. Ergo qui habet aliquod peccatum, non polest Deo satisfacere. "

Haec ille. (a) inirus.

jjnmus ^r. Ex quibus polest formari talis ratio pro conclusione : Nullum opus insufficiens ad amicitiae restitutionem, et cum illius impedimento stans, est Deo satisfactorium. Sed omne opus factum in peccato mortali, vel cum retentione peccati mortalis per affectum, est hujusmodi. Ergo, etc. Tertia conclusio est quod nullus, post remissionem peccati mortalis sibi factam per contritionem, noviter mortaliter peccans, potest in statu illo, extra charitatem, salisfacere pro peccatis prius sibi dimissis. Hanc ponit sanctus Thomas, ubi supra (dist. 15, q. 1, art. 3), in solutione secundas quaestiunculae, ubi sic dicit : " Quidam dixerunt quod postquam omnia peccata per poenitentiam et contritionem dimissa sunt, si aliquis ante satisfactionem peractam in peccatum decidat, et in peccato exsistens satisfaciat, quod satisfactio talis ei valeat, ita quod, si in illo peccato moreretur, in inferno de illis peccatis non puniretur. Sed hoc esse non potest. Quia in satisfactione oportet quod, etiam amicitia restituta, justitiae aequalitas restituatur; cujus contrarium amicitiam solvit, ut dicit Philosophus, 9. Ethicorum (cap. 1 et 3). aequalitas autem in satisfactione ad Deum non est secundum aequivalentiam, sed magis secundum acceptionem ipsius. Et ideo oportet quod, etsi offensa sit dimissa per contritionem praecedentem, quod opera satisfactoria sint Deo accepta; quod dat eis charitas. Et ideo sine charitate opera non sunt satisfactoria facta, x

Haec ille. Item, ibidem (arg. Sed contra), arguit sic : " Quia dicitur, Proverb. 10 (v. 12) : Universa delicta operit charitas. Sed satisfactionis virtus est delere peccata, vel delicta. Ergo sine charitate non habet virtutem suam.

Item, praecipuum opus in satisfaciendo est eleemosyna. Sed eleemosyna extra charitatem facta non valet, ut palet, 1. Corinthior. 13 (v. 3) : Si distribuero in cibos pauperum, etc. Ergo nec aliqua satisfactio esl extra charitalem. "-Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Nullum opus Deo non acceptum, est satisfactorium. Sed omne opus extra charitatem factum, esl Deo non acceptum. Ergo, etc. Quarta conclusio est quod opera extra charitatem facia, sicut non sunt satisfactoria, ila nec alicuius praemii etiam temporalis proprie meritoria. Hanc ponit sancius Thomas, praesenti distinctione, q. I, ari. 3, in solutione quarlae quaestiuneulae, ubi sic dicit : " Meritum proprie dicitur actio qua efficitur ut ei qui agit, justum sit aliquid dari. Sed justitia dicitur dupliciter. Uno modo, proprie, quae scilicet respicit debitvim ex parte recipientis. Alio modo, quasi similitudinarie, quae respicit debitum ex parte dantis. Aliquid enim decet dantem dare, quod tamen non habet recipiens debitum recipiendi. Et sic justitia dicitur decentia divinae bonitatis; sicut Anselmus dicit (Proslog., c. 10), quod Deus justus est cum peccatoribus parcit, quia eum hoc decet. Et, secundum hoc, meritum dicitur dupliciter. Uno modo, actus per quem efficitur ut ipse agens habeat debitum recipiendi; et hoc vocatur meritum condigni. Alio modo, actus per quem efficitur ut sit dandi debitum in dante, secundum decentiam ipsius; et hoc meritum dicitur meritum congrui. Cum autem in omnibus illis quae gratis dantur, prima ratio dandi sit amor, impossibile est quod aliquis tale debitum sibi efficiat, qui amicitia caret. Et ideo, cum omnia bona, et temporalia, et aeterna, ex divina liberalitate nobis donentur, nullus acquirere potest debitum recipiendi aliquod illorum, nisi per charitatem. Et ideo opera extra charitatem facta, non sunt meritoria ex condigno neque aeterni neque temporalis boni alicujus apud Deum. Sed quia divinam bonitatem decet ut ubicumque dispositionem invenit, perfectionem adjiciat, ideo ex merito congrui dicitur aliquis mereri bonum aliquod per opera extra charitatem facta. Et, secundum hoc, opera illa ad triplex bonum valent : scilicet ad temporalium bonorum assecutionem, ad dispositionem gratiarum, et assuetudinem bonorum operum. Quia tamen (i) hoc meritum non proprie dicitur meritum, ideo magis concedendum est quod hujusmodi opera non sint alicujus boni meritoria, quam quod sint. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Ex nullo opere dicitur aliquis proprie mereri aliquod bonum, per quod nun acquirit debitum proprie dictum ex parte sui aliquod bonum recipiendi. Sed omnia opera hominis extra charitatem facta, sunt hujusmodi in respectu ad Deum. Ergo per talia nihil meretur apud Deum, merito proprie dicto, etc.