ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod impossibile est quod aliquis intellectus creatus per sua naturalia sola Dei essentiam videat (5). Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 12, art. 4, ubi sic dicit: e Impossibile est quod aliquis intellectus creatus per sua naturalia sola Dei essentiam videat. Cognitio enim contingit secundum quod cognitum est in cognoscente. Cognitum autem est in cognoscente secundum modum cognoscentis. Unde cujuslibet cognoscentis cognitio est secundum modum suae natura. Si ergo modus essendi alicujus rei cognitae excedat modum naturae cognoscentis, oportet quod cognitio illius sit supra naturam illius cognoscentis. Est autem multiplex modus essendi rerum. Quaedam enim sunt, quorum natura non habet esse nisi in hac materia individuali; et hujusmodi sunt omnia corporalia. Quaedam vero sunt, quorum naturae sunt per se subsistentes, non in materia aliqua, quae tamen non sunt suum esse, sed sunt esse habentes; et hujusmodi sunt substantiae incorporea:, quas angelos dicimus. Solius autem Dei proprius modus essendi est ut sit suum esse subsistens. Ea ergo quae non hahent esse nisi in materia individuali, cognoscere est nobis connaturale, eo quod anima nostra, per quam cognoscimus, est forma alicujus materiae. Quae tamen habet duas virtutes cognoscitivas. Unam, quae est actus alicujus organi corporei. Et huic connaturale est cognoscere res secundum quod sunt in materia individuali. Unde sensus non cognoscit nisi singularia. Alia vero virtus cognoscitiva ejus est intellectus, qui non est actus alicujus corporalis organi. Unde per intellectum connaturale est nobis cognoscere naturas, quae quidem non habent esse nisi in individuali materia; non tamen secundum quod sunt in materia individuali, sed (a) secundum quod abstrahuntur ab ea per considerationem intellectus. Unde secundum intellectum possumus cognoscere hujusmodi res in universali; quod est supra facultatem sensus. Intellectui autem angelico connaturale est cognoscere naturas non in materia exsistentes; quod est supra facultatem naturalem intellectus humanae animae, secundum statum praesentis vitae, quo corpori unitur. Relinquitur ergo quod cognoscere ipsum esse subsistens, sit connaturale soli intellectui divino, et quod sit supra facultatem cujuslibet intellectus creati; quia nulla natura creata est suum esse, sed habet esse participatum. Non potest igitur intellectus creatus Deum per essentiam videre, nisi Deus pergratiam se intellectui creato conjungat, ut intelligibile ab ipso, ii

Haec ille. Eamdem conclusionem ponit cum simili probatione, A. Sentent., dist. 49, q. 2, art. 6; et de Veritate, q. 8, art. 3; et 3. Contra Gentiles, cap. 52; et multis aliis locis. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Nulla potentia cognoscitiva potest naturaliter cognoscere quidditatem vel essentiam objecti quod est sibi naturaliter improportionatum in esse cognoscibili. Sed sic se habet omnis intellectus creatus respectu divinae essentiae. Ergo, etc. Secunda conclusio est quod intellectus creatus ad videndum Deum indiget adjutorio luminis gloriae. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 12, art. 5, dicens : " Omne quod elevatur ad aliquid quod excedit naturam suam, oportet quod disponatur aliqua dispositione ad talem formam. Cum ergo virtus naturalis intellectus creati non sufficiat ad Dei essentiam videndam, oportet quod ex divina gratia superaccrescat (6) ei virtus intelligendi. Et hoc augmentum virtutis intellectivae illuminationem intellectus vocamus, sicut et ipsum intelligibile vocatur lucens vel lux. Et istud est lumen de quo dicitur, Apoc. 21 (v. 23), quod claritas Dei illuminabit eam, scilicet societatem beatorum Deum videntium. Et secundum hoc lumen efficiuntur deiformes, id est, Deo similes (y), secundum illud 1. Johan. 3 (v. 2) : Cum apparuerit, similes ei erimus. "

Haec ille. Eamdem ponit, de Veritate, q. 8, art. 3, ubi sic dicit : " Ad hoc quod Deus per essentiam videatur, oportet quod essentia divina uniatur quodammodo intellectui ut forma intelligibilis. Perfectibile autem non unitur formae nisi postquam est in ipso dispositio, quae facit perfectibile receptivum talis formae; quia proprius actus fit in propria potentia; sicut corpus non unitur animae ut formae, nisi postquam fuerit organizatum et dispositum. Unde oportet etiam in intellectu esse aliquam dispositionem, per quam efficiatur perfectibile tali forma quae es) divina essentia; quod est aliquod intelligibile lumen. Et si quidem sit naturale, ex naturalibus principiis intellectus videre Deum per essentiam poterit. Sed quod sit naturale, est impossibile. Semper enim ultima dispositio ad formam et forma ipsa sunl unius ordinis, in hoc quod si unum est naturale, et reliquum. Essentia autem divina non est forma naturalis intelligibilis intellectus creati. Quod sic patet. Actus enim et potentia semper sunt unius generis; unde potentia in genere quantitatis non respicit actum qui est in genere qualitatis. Unde forma naturalis intellectus creati non potest esse nisi sit illius generis in quo est potentia intellectus creati; unde forma sensibilis, quae est alterius generis, non potest esse forma illius; sed forma imma-terialis tantum, quae est generis sui. Sicut autem forma sensibilis est infra genus intellectivae potentiae creatae, ita divina essentia est supra ipsam. Unde essentia divina non est forma ad quam se extendit naturalis facultas intellectus creati. Et ided lumen illud intelligibile, per quod intellectus creatus fit in ultima dispositione ut conjungatur essentiae divinae ut formae intelligibili, non est naturale, sed supra naturam. Et hoc est lumen gloriae, de quo in Psalmo(35, v. 10): In lumine tuo videbimus lumen. Naturalis ergo facultas cujuslibet intellectus creati determinatur ad aliquam formam creatam intelligibilem ; aliter tamen in homine, aliter in angelo; quia in homine ad formam intelligibilem a sensu abstractam, cum omnis ejus cognitio oriatur a sensu; in angelo autem ad formam intelligibilem non abstractam a sensu vel acceptam, sed (a) praecipue ad formam quae est essentia sua. Et ideo cognitio Dei ad quam angelus naturaliter pervenire potest, est ut cognoscat ipsum per substantiam angeli videntis. Et ideo dicitur in libro de Causis (prop. 8), quod intelligentia intelligit illud quod est supra se, per modum substantiae suae, quia, inquantum est creata a Deo, substantia sua est quaedam similitudo divinae substantiae vel essentiae. Sed cognitio Dei ad quam homo naturaliter potest pervenire, est ut cognoscat ipsum per formam intelligibilem (a), quae lumine intellectus agentis abstracta est a sensibilibus; et ideo (6), Roni. 1 (v. 20), super illud, Invisibilia Dei, etc, dicit Glossa, quod homo adjuvatur ad cognoscendum Deum per creaturas sensibiles per lumen naturalis rationis. Cognitio autem Dei quae est per formam creatam, non est visio ejus per essentiam. Et ideo neque homo neque angelus potest pervenire ad Deum per essentiam videndum ex puris naturalibus. "

Haec ille. Eamdem sententiam ponit, q. 18, art. 1 (ad l ), et q. 20, art. 2 ; et multis aliis locis (y). Ex quibus potest formari ratio pro conclusione duplex. Prima talis est : Nulla potentia potest elevari ad eliciendum actum supernaturalem, nisi superaddita sibi virtute supernaturali. Sed intellectus creatus, respectu visionis Dei per essentiam, est hujusmodi. Ergo talem actum non potest elicere sine supernaturali virtute intellectiva. Hanc autem dicimus lumen gloriae.

Secunda talis est : Nullus intellectus creatus potest Deum per essentiam videre, nisi essentia divina sibi uniatur per modum forniae et speciei intelligibilis. Ad hoc autem requiritur dispositio supernaturalis, quam dicimus lumen gloriae. Ergo, etc. Et in hoc primus articulus terminatur.