ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES 8 1.

Contra primam conclusionem I. Argumenta Scoti.

Quantum ad secun- VI. - 6 dum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem, contra primam arguit Scotus (dist. (3, q. 10), probando quod character non sit forma absoluta. Primo. Quia, si sic, contradicis tibiipsi. Nam, secundum te, diffinitio characteris est talis: Character est signum communionis fidei et ordinationis, datum a Hierarcha; vel quod est signum communionis divinorum et sacris ordinationis fidelium. Et quocumque modo, sic vel sic diffiniatur, signum ponitur in diffinitione characteris tanquam genus. Ex hoc arguitur quod character non potest esse forma absoluta. Quia ad quidditatem formae absolute non pertinet aliquis respectus; quia tunc illa quidditas esset ad se, et non esset ad se. Nec etiam potest dici quod relatio ponatur ibi tanquam genus, et non sit vere genus : quia hoc modo ponitur subjectum in diffinitione accidentis; patet autem (a) quod relatio non est subjectum absoluti, nec etiam relatio est susceptiva. Secundo. Quia sicut non sunt ponenda plura sine necessitate, ita, quando (6) aliquid ponitur praecise propter aliud, non est illud ponendum perfectius quam requiratur ad illud aliud, vel quam possit ex illo alio concludi : nam illa perfectio ulterior quos poneretur, frustra poneretur. Sed propter omnia illa propter quae ponitur character, non est necesse quod sit perfectio absoluta : possunt enim omnia illa sufficienter salvari, si ponatur quod sit forma respectiva. Ergo superflue, et sine causa, ponitur esse perfectio absoluta. Tertio. Quia falsum accipitur, quod nulla relatio noviter adveniat sine novitate absoluti. Hujusmodi enim falsitas patet quadrupliciter (y). Primo sic. Respectus (o) non potest magis intrinsece advenire fundamento quam quod necessario sequitur ipsum posito termino : quia omnino non potest inesse fundamento, circumscripto termino; quia tunc non esset respectus, sed forma absoluta. Ergo, si aliquis respectus potest extrinsecus advenire fundamento, sequitur quod non necessario sequitur fundamentum, posito termino. Ergo iste respectus potest esse novus sine novitate fundamenti vel termini. Ergo ad ejus esse novum potest esse mutatio, quia non est ad aliquod absolutum.

Quod si dicas aliquem respectum extrinsecum advenire subjecto, non fundamento,

hoc nihil est : quia relationes intrinsecae, utpote similitudo quae consequitur albedinem, et hujusmodi, possunt extrinsecus advenire subjecto, quia fundamentum de novo advenit; ergo, si illae sunt intrinsecae, et alite sunt extrinsecae, erit differentia earum in comparatione ad fundamentum. Item : Agens naturale non potest de novo agere, nisi ponatur aliquid novum in ipso, vel in passo, vel habitudo nova illorum. Hoc apparet : quia, omnibus istis uniformiter se habentibus, uniformiter erit actio, cum tale agens agat de necessitate naturae; ergo, si aliquod agens naturale habet novam actionem, vel est aliqua forma absoluta ante illam actionem nova in agente, vel aliqua nova in passo, vel nova habitudo agentis ad passum. Sed nec primum nec secundum est necessarium : potest enim ignis de novo agere in lignum, absque hoc quod ante illam actionem ignis recipiat novam formam; vel lignum, quia prima forma absoluta quam recipit lignum, est per illam actionem. Ergo ibi est nova habitudo ignis ad lignum, absque omni novitate formae absolutae. Hoc etiam patet experimentaliter. Quia, activo eodem modo se habente secundum formam activam, et passivo eodem modo se habente secundum potentiam passivam proximam, si fuerit aliquod impedimentum etiam inter illa interpositum, non aget illud agens in passum; amoto autem illo impedimento, sive obstaculo, aget. Ergo ibi nova habitudo agentis ad passum, sine nova forma absoluta, erit. Item, hoc probatur ex intentione Philosophi, 5. Physicorum (t. c. 10,19, etc). Quia, licet neget motum esse in ad aliquid, prout ad genus ad aliquid pertinent relationes intrinsecus advenientes, non negat tamen motum vel mutationem esse in ad aliquid extrinsecus adveniens, immo concedit. Concedit enim in genere ubi esse motum proprie; et tamen ubi non est nisi respectus quidam corporis circumscripti ad locum vel corpus circumscribens. Quarto principaliter arguit. Quia, ut dicit, aliud falsum ibi assumitur, scilicet quod relatio non possit fundare relationem. Quia, secundum Euclidem, 5. Geometrioe, in principio, proportionalitas duarum proportionum est similitudo. Ergo super proportionem, quae dicit formaliter relationem, vel super unitatem ejus, fundatur similitudo.

Et si dicas quod similitudo est unitas in qualitate, secundum Philosophum, 5. Metaphysicae (t. c. 20),

non valet. Quia, etsi uno modo quid approprietur (a) substantiae, et eodem modo idem et diversum quae consequuntur aliquid, inquantum quid fundatur in unitate substantiae, et aequale in unitate quantitatis stricte acceptae, et simile in unitate qualitatis; tamen, alio modo accipiendo quid et quale, et simile, in omni genere invenitur quid; accipiendo rationem illius generis praecise ad se, et invenitur quale, accipiendo formam in illo genere in ratione formae, et invenitur quantitas virtutis; et sic in omni genere invenitur unum, simile et aequale : hoc modo enim possunt relationes unius speciei dici similes, secundum unitatem illius relationis, sicut habentes unam formam substantialem, sunt similes secundum substantiam. Item, quod additur de relatione fundata in charactere, scilicet signi,

illa potest fundari in alia, si signum est (a) quod praeter notitiam quam sensibus ingerit, aliud in cognitionem venire facit (quod est verum non solum de signo sensibili, sed etiam verum est de signo intelligibili, accipiendo sensum generaliter pro quacumque potentia cognitiva). Nihil autem est ex cujus cognitione non possit deveniri in cognitionem alterius; saltem ut ex cognitione posterioris (6) in prius; et sic illud posterius potest dici signum prioris. Et sic conceditur quod super aliquam relationem realem potest fundari relatio signi ad aliquid prius, si talis relatio non tantum ducit in cognitionem sui, sed alterius. Et hoc modo, si quis videret paternitatem in suo fundamento, posset esse signum rememorativum actus generationis praeterita?. Et illo modo in proposito. Et maxime hic non est inconveniens, quia illa relatio signi non est nisi relatio rationis, loquendo de signo instituto ad placitum, cujusmodi est character respectu sacramenti suscepti. Item, illud quod dicitur de relatione configurationis vel obligationis,

non valet. Potest enim religiosus per votum religionis obligari ad serviendum religioni; et qui facit homagium, peractum faciendi homagium obligari domino suo; et universaliter, in talibus, per promissionem praecedentem. Et tamen non est ibi aliqua forma absoluta, super quam fundetur illa obligatio; nec forte alia relatio, nisi rationis. Et ita bene posset salvari ratio obligationis, sicut si poneretur relatio realis : sicut in fdio posset esse relatio alicujus habitudinis ad patrem, puta obligationis ad dilectionem naturalem, etsi possibile esset filiationem esse solam. Nec valet probatio de processu in infinitum in relationibus realibus. Quia aliqua est ultima relatio realis, in qua non potest fundari aliqua relatio realis : sicut aliquod accidens est ultimum in entibus, quod non potest ulterius esse subjectum alicujus alterius accidentis; et ideo non sequitur, si accidens est in accidente, quod in accidentibus esset processus in infinitum. De relationibus tamen rationis, bene conceditur quod ibi potest esse processus in infinitum : quia quaelibet relatio, sive realis, sive rationis, potest ulterius fundare aliam relationem. Ergo, etc. Quinto principaliter. Quiaaliud (7) falsum assumitur in probationibus, scilicet quod character sit potentia, isto modo quod babens characterem possit in aliquem actum, in quo sine illo non posset. Nam baptizatus in nullum actum simpliciter potest, in quem (a) si signum est, - Om. Pr. non posset non baptizatus; et hoc, sive loquendo de actu in quem potest active, sive de actu quem quodammodo ab alio recipit : ita enim posset non baptizatus ungi chrismate sicut baptizatus, et ita posset abluere sicut baptizatus. Si autem loquamur de potestate ministri, hoc est, per quam fit conveniens minister alicujus principalis agentis, et sine illa potestate non esset conveniens minister talis principalis agentis, talis potestas non oportet quod sit forma absoluta; immo sufficeret in multis quod sit tantummodo relatio rationis. Probatur, secundum te. Nam dicis episcopatum non esse ordinem ultra sacerdotium; et tamen episcopus habet talem potestatem ministerialem, quam non habet non episcopus : est enim conveniens minister in aliquo actu, cui Deus assistit, ut in actu ordinandi; et non similiter assisteret, si aliquis non episcopus exequeretur similem actum. Consimiliter, constitutus judex, si ferat sententiam, sententia tenet; prius autem non tenuisset, quia sententia a non suo judice lata, nulla est. Nec tamen ille judex, sed nec ille episcopus, habet aliquam formam absolutam realem, nec (a) respectivam forte, nisi rationis tantum: per illam enim relationem rationis, qua ille a principe constituitur judex, voluntas principis ratificat sententiam ab eo latam, et vult eam observari; non autem vult servari sententiam alterius non constituti judicis, nec ratificat illam; et ita iste, per aliquam habitudinem ad volunlatem principis, habet potestatem ministerialem, respectu principis et illius principalis agentis, ad aliquem actum convenienter exequendum ministerialiter, quem sine tali relatione non posset convenienter (6) exequi. Et multo magis (r) posset relatio realis poni, si inesset, talis potestas convenienter exequendi ministerialiter aliquem actum : patet enim quod filius, quia filius, potest habere aliquam auctoritatem ministerialiter exequendi convenienter (a) in domo patris aliquem actum, quam non habet non filius; et iterum nepos aliquem alium actum, sed inferiorem; et potestas illa sic vel sic in auctoritate praecipiendi vel imperandi, non est nisi cognatio, vel filiatio. Sic etiam apparet ad (e) istas potestates, de quibus arguitur in speciali. Nani potestas ordinati et confirmati, si est activa, non est nisi ad ministrandum convenienter in tali actu Domino (C), ut ipse ad talem actum ministerialem assistat, operando (rj) principaliter, eo modo quo non assisteret simili (8) ministerio exhibito ab alio. Si autem character baptismalis jo) a verbo exequendum usque ad convenienter, om. Pr. (y) magis.

minus Pr. ponatur potentia passiva, neque ut receptiva, neque ut ratio recipiendi poni potest : nihil enim potest absolute recipere anima baptizati, quod non posset recipere anima non baptizati. Sed est potestas quaedam receptiva de congruo a principali agente, disponente agere in passum habens talem formam, et non in aliud passum. Talis autem ratio receptiva de congruo, respectu principalis agentis voluntarie, potest esse sola relatio; sicut aliquis disponit aliquid agere in aliquem, quia filius vel consanguineus, nolens aliquid simile causare in non habente talem relationem. - Haec Scotus, in forma. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem conclusionem arguit Aureolus (dist. 4, q. 1, art. 2), probando quod character non sit potentia activa. Primo. Quia, si sic, hujusmodi esset character sacerdotalis. Sed nulla potentia activa potest esse in sacerdote respectu consecrationis. Non enim aliqua actio creata attingit terminum ad quem transsub-stantiationis, ut etiam tu concedis; quoniam ibi fiunt multa miracula,ad quae nullum ordinem potest habere virius creata. Nec etiam aliqua virius, quae sit in sacerdote, attingit ad terminum a quo, scilicet panem. Vel enim attingeret disponendo, ut transeat in corpus Christi facilius; vel faciendo ad ipsius desinitionem. Non primo modo. Quia illa dispositio induceretur in fine prolationis (pro illo enim instanti est praecise actio verborum); in illo autem instanti, panis non est; et tunc illa dispositio esset non entis. Tum quia illa dispositio, cum sit creatura, aeque distat ab illo transitu, sicut panis. Tum quia non apparet qualis dispositio esset illa, utrum rarefactio, vel calefactio, vel hujusmodi. Similiter nec secundo modo. Nulla enim actio creaturae est sine subjecto; nec etiam corruptiva; quaelibet enim requirit in quid agat. Tunc quaero : ubi esset illa actio quae ageret ad desinitionem panis? Non potest dici quod in pane; quia panis non est, quando est illa aclio. Nec in corpore Christi : quia corpus non est terminus illius actionis; nec subjectum cum sit nobilius; nec illa aclio attingit terminum ad quem. Item, actio illa esset absque termino ad quem : ad ipsam enim sequeretur non esse panis simpliciter, absque aliquo termino ultra; et sic illa actio esset annihilativa; quod non potest competere creaturae. Secundo. Quia, si Deus infundit partem illius virtutis in anima, et partem in verbis, ut tu dicis, quare oportet quod illa quae ponitur in anima, sit permanens, et non sufficit quod sit virtus quaedam transiens? quare etiam ponitur duplex talis virtus, una immanens, alia transiens? Si dicas quod propter nobilitatem sacramenti; - Contra : Nobilitas non ponitur ex aliquo inhaerente, sed ex termino nobiliori inductu; sicut patet de medicina, posito quod induceret sanitatem non a tota specie sicut alia, aeque nobilis esset, si induceret sanitatem sicut alia, dum tamen aeque perfectam sanitatem induceret. Tertio. Quia illa qualitas in verbis, et in anima : aut est ejusdem rationis; aut alterius. Si ejusdem rationis;

Contra : si sint ejusdem rationis, ita quod quaelibet sit imperfecta, et ambae constituant unam perfectam virtutem, tunc altera poterit tantum intendi, quod sufficeret sine alia ad illam actionem. Dices quod hoc Deus bene posset facere, sed non ordinavit, etc.;

Contra : quia jam venis ad pactum. Quarto. Idem , inquit, apparet de potestate diaconi et subdiaconi. Non enim oportet in eis ponere qualitatem aqua profluat operatio simpliciter (a); quia sufficit ad hoc intellectus dictans, voluntas imperans, et potentia exequens. Nec quia faciliori modo eliciatur operatio; quia aeque bene et faciliter leget epistolam non subdiaconus, sine manipulo. Similiter probatum est prius (6), quod nulla est dispositio in baptismo respectu gratiae, quae sit dispositio ex natura rei. Quinto. Quia, si character baptismi esset potentia susceptiva, non deberet dici potentia, sed impotentia : nam potentia facile patiendi, quae ponitur in secunda specie qualitatis, in Praedicamentis (cap. de Qualitate et quali), est impotentia ad resistendum. Sexto (ibid., art. 3). Quia, secundum dicta sanctorum, character non est aliud quam quaedam qualitas exsistens in anima, quae est similitudo et propria species animae Christi, sic quod nullius alterius essentia? sit similitudo. Quia enim Christus est princeps et caput fidelium , placuit Deo instituere characterem agni, qui daretur omnibus venientibus ad fraternitatem Christi et familiam, per quam appareant filii et cohaeredes regni. Assumptum probatur.

Primo per Apostolum, Galalar.3(v. 27): Omnes, inquit, qui in Christo baptizati estis, Christum induistis. Aut ergo baptizatus dicitur Christum induere, quia induit gratiam et virtutes, quae in baptismo infunduntur; et hoc non videtur bene dictum, eo quod multi suscipiunt sacramentum, qui non suscipiunt rem sacramenti. Aut quia induit Christum essentialiter; et hoc est impossibile. Ergo non ex alio videtur, nisi quia induit similitudinem animae ipsius Christi.

Item, Roman, 8 (v. 29) : Quos praescivit, hos et prxdestinavit conformes fieri imagini ejus. Ergo aliqua imago Christi formatur in nobis ex divina praedestinatione.

Item, 1. Corinth. 15 (v. 49) : Sicut portavimus imaginem terreni, sic portemus imaginem coelestis.

Item, Dionysius, 2. de Ecclesiastica Hierarchia, vocat characterem lumen quo signamur. Istud autem (fi) Cfr. Aureolum, i. Senteni., dist. 1, q. 1, art. 2. lumen non videtur esse aliud quam pulchritudo et assimilatio.

Similiter, ibidem, vocat characterem sigillum quoddam.

Potest autem ad hoc talis ratio induci : Sicut omnes qui assumuntur ad familiam principis, portant signum et arma militiae vel politiae principis et civitatis, ut per hoc protestentur se esse de tali dominio; sic est rationabile quod in eis qui assumuntur ad Christi familiam , sit signum, sive qualitas, conformans Christo capiti. Et sicut in politia exteriori, quanto magis qui appropinquat ad principem et dignitatem, sicut milites et barones, signis specialioribus distinguuntur; sic, infra Christi familiam, milites (cujusmodi sunt qui recte receperunt sacramentum confirmationis), ac (a) principes (scilicet qui receperunt sacramentum ordinis), diversis similitudinibus designantur; ac per hoc alius et alius character in sacramentis infunditur. Ergo character non est aliud quam species et imago praedicta, et signum distinctivum familiae Christi.

Haec Aureolus, in forma, contra primam conclusionem. III. Argumenta Durandi.

Contra eamdem conclusionem arguit Durandus (dist. 4, q. 1). Et primo contia hoc quod conclusio ponit characterem esse potentiam activam, dicens : Quod in ministro sit aliqua virtus sicut in verbis et rebus sacramentalibus, licet habeat aliquam probabilitatem quantum ad characterem ordinis, per quem ordinatus dicitur operari divina per ministerium; tamen nullam probabilitatem habet de charactere baptismi. Quia per baptismum non efficitur aliquis minister sacramentorum, sed solum receptuus eorum; unde, cum virtus quae ponitur ab aliquibus in sacramento, sit activa ad producendum aliquid in altero, character, qui ponitur proportionaliter in ministro, debet esse potentia activa ad producendum aliquid in altero; quod non potest dici de charactere baptismali. De charactere autem ordinis, qui, secundum hanc positionem, dicitur esse potentia activa, licet sit major probabilitas; tamen instantiam habet, etiam supposita praedicta opinione. Quia virtus qu;e ponitur in sacramentis, secundum positores hujus opinionis, non est permanens, sed transiens : solum enim ponitur esse in rebus sacramentalibus, pro tempore actualis exhibitionis sacramenti. Ei-go, consimiliter, virtus quae ponitur in ministro, debet esse transiens, et non permanens post exhibitionem sacramenti. Hoc autem, secundum eos, non convenit characteri ordinis, quem dicunt indelebiliter permanere. Et confirmatur. Quia non baptizatus potest baptizare, dum tamen servet ritum Ecclesia?, et habeat(fi) intentionem faciendi quod facit Ecclesia; et tamen non (et) baptizatus non habet aliquem characterem. Aut ergo habet aliam virtutem, sibi pro tempore quo baptizat exhibitam, aut non. Si non, ergo in ministro non requiritur aliqua virtus proportionaliter correspondens virtuti quam dicunt esse in sacramentis. Si autem habet, cum illa non sit character, ut dictum est, sequitur quod virtus qua? in ministro correspondet virtuti exsistenti in sacramentis, non est character, sed alia transiens; si tamen aliqua sit. Quod pro tanto dico, quia non videtur quod aliqua virtus, transiens aut permanens, activa vel passiva, sit in ministro, vel in suscipiente sacramentum, per modum quo isti ponunt. (Dicunt enim quod, sicut gratia est principium vita? spiritualis, sic talis virtus, vel potentia, est principium operationis spiritualis.) Quia quandocumque in eodem supposito sunt formaliter principium quo vivit (6), et principium quo operatur opera vita?, sive manens in ipso, sive transiens in alterum, impossibile est quod, corrupto principio quo vivit (j) formaliter, remaneat in ipso principium operationis vitalis, activum vel passivum. Quamvis enim in semine equi, quod non est vivens, sit virtus instrumentalis vitalis operationis, puta generandi alium equum; tamen, in equo vivente et habente vim generativam alterius equi, impossibile est quod, corrupta anima per quam vivit, remaneat in .eo potentia generativa. Et idem est de potentia receptiva operationis vitalis, ut est visus, vel auditus. Cum ergo, secundum istos, gratia, perquam homo vivit spiritualiter, possit corrumpi in aliquo, remanente in eo charactere ordinis vel baptismi, impossibile est quod gratia et character sic se habeant sicut principium vita? spiritualis et principium spiritualis operationis: quia principium vitalis operationis non potest esse ubi non est vita, si subjectum sit capax utriusque.

Haec Durandus, in forma. ^2.

Contra secundam et tertiam conclusiones 1. Argumenta Scoti.

Ad secundam et tertiam conclusiones arguit Scotus (dist. 6, q. 41), probando quod inconvenienter ponatur character subiective in potentiis animae. Primo. Quia dispositio ad formam nunquam debet poni in posteriori susceptivo formae. Patet discurrendo per singulas formas, et disposiliones earum. Sed character est, secundum te, dispositio ad gratiam; et gratia, per te, est in essentia anima?. Ergo character non potest poni in aliquo susceptivo posteriori quam essentia anima?, sicut est potentia, quia est accidens ejus. Secundo. Quia ratio tua non valet, cum sic arguis : Gratia est in essentia animae; ergo potentia, vel dispositio ad gratiam est in potentia animae. Immo sequitur oppositum : scilicet quod vel ipsum-met susceptivum gratiae sit susceptivum potentia, vel dispositionis; vel saltem, si est dispositio, illa non potest esse in aliquo posteriori illo in quo est forma. Hoc etiam patet in aliis : quia habitus supernaturalis non est in habitu naturali, sed in potentia naturali, in qua est habitus naturalis; et hoc ideo, quia potentia naturalis est prior utroque habitu. Terlio. Quia probatio qua probatur gratiam esse in essentia animae, non concludit. Quia perfectio naturalis prius inest alicui quam perfectio vel (a) potentia supernaturalis : nam perfectio (6) naturalis et intrinseca statim sequitur naturam sui per-fectibilis. Potentia autem, etsi sit accidens, secundum te, tamen est perfectio intrinseca ipsius animae. Ergo prius naturaliter inest sibi potentia quam gratia; et, per consequens, posset habere rationem subjecti receptivi. Quarto. Quia illud quod additur de vita, non concludit. Quia vita spiritualis primo inest animae ut est conjungibilis Deo; unde, secundum Augustinum, de Civitate Dei (1. 19), Deus propter hoc dicitur vita animae, quia animae non inest vita nisi in conjunctione ejus ad Deum ut ad objectum. Anima autem non est conjungibilis Deo in ratione objecti, nisi per potentiam. Quinto. Quia illud quod additur de voluntate, quod ipsa oritur ex intellectu,

non valet. Quaero enim : aut intellectus habet ad voluntatem tantum prioritatem (y) generationis, sive originis; et ex hoc non probatur perfectio in intellectu respectu voluntatis, sed imperfectio; universaliter enim imperfectiora praecedunt perfectiora, ordine generationis, 9. Metaphysicae (t. c. 15). Si autem intelligis quod intellectus sit prior vel radix voluntatis, tanquam eminenter vel virtualiter continens voluntatem, hoc improbatur ex dictis : quia ordinatum ad alterum, ut prius origine, non continet ipsum virtualiter vel eminenter; actus autem intellectus ordinatur essentialiter ad actum voluntatis, ut probabitur inferius (S).

Sexto. Quia, si character est signum ut fundamentum obligationis animae ad Deum, rationabile est quod ponatur in illa potentia cujus est primo obligari, vel esse rationem obligandi. Talis autem est voluntas : quia praecipue per ejus actum aliquis se obligat principaliter; illa enim quae concurrunt ex parte intellectus, vel alterius potentiae, in homine, (y) ad voluntatem tantum prioritatem. - talem prioritatem aut voluntalem Pr. (o) Cfr. Scotum, 4. Senteni., clist. 49, q. 4. non sunt nisi praeambula ad firmum (a) velle, ut quaedam signa manifestantia illud esse firmum (8).

Haec Scotus, in forma. II. Argumenta Durandi.

Contra eamdem conclusionem arguit Durandus (dist. 4, q. 1), probando quod character non sit in potentia intellectiva tanquam in subjecto. Primo (j). Quia illa virtus quae non perficit hominem quantum ad cognoscere, nec quantum ad appetere, sed solum quantum ad operari, non est ponenda in potentia cognitiva, nec appetitiva, sed solum in potentia executiva. Sed character non perficit hominem quantum ad cognoscere, vel appetere, sed solum ordinatur ad operari. Ergo non potest poni in potentia cognitiva, vel appetitiva, sed in potentia executiva, per quam minister applicat formam et materiam sacramenti ad suscipientem. Major patet : ars enim ponitur in potentia intellectiva, quia perficit hominem ad veram cognitionem factibilium; et virtus moralis ponitur in appetitu, quia inclinat ad appetendum prout recta ratio determinat; sed potentia factiva, est in manibus artificis. Minor de se manifesta est: quia character non perficit ad cognoscere, nec ad appetere, sed solum ad administrationem (8) sacramentorum. Unde convenientius poneretur esse in manibus sacerdotis, quibus tenet hostiam consecrandam (et ad hoc consecratae sunt), vel in ore, vel in lingua proferente verba consecrationis, quam in intellectu ; ut sic virtus quae ponitur in verbis, et virtus ministri, quae dicitur character, simul unitae concurrerent ad effectum sacramenti. Secundo arguit : Quia dispositio et forma ad quam disponit, debent esse in eodem subjecto. Sed, secundum te, character est dispositio quaedam ad gratiam. Ergo debet esse in uno subjecto cum gratia, et non in alio.

Ad hoc dicunt quidam, quod duplex est dispositio. Una quae disponit subjectum in comparatione ad ulteriorem actum, sive ille actus sit forma, sive operatio; et talis dispositio est in eodem subjecto cum actu ad quem disponit; character autem non est talis dispositio ad gratiam. Alia est dispositio congruitatis; sicut si diceretur quod (e) homo prudens, dispositus est, dispositione quadam congruitatis, quod committatur sibi regimen aliorum; et sic est, ut dicunt, de charactere, quia, cum per characterem efficiatur aliquis dispensator sacramentorum, congruum est quod sibi detur gratia, sine qua non posset ea bene et digne ministrare; et talis dispositio non oportet quod sit in eodem subjecto cum eo ad quod disponit.

Sed 1 . - QUAESTIO I. hoc non valet, propter duo. Primum est, quia dictum eorum, et exemplum per eos adductum, magis est ad oppositum quam ad propositum. Congruum enim est quod digno detur potestas; et quia per prudentiam efficitur aliquis dispositus et dignus ad regendum alios, ideo prudentia est dispositio congruitatis ad regimen aliorum; qui vero non est prudens, expectare debet quod efficiatur prudens vel bonus. Cum ergo character sit potestas administrandi sacramenta, et gratia sit aliquid per quod digne administrantur, rationabile esset dicere quod gratia esset dispositio congruitatis ad characterem, sicut prudentia, vel virtus, est dispositio congruitatis ad habendum regimen aliorum; et non e converso, scilicet quod character sit dispositio congruitatis ad gratiam; sicut non est dicendum quod potestas, vel auctoritas regendi, sit dispositio ad prudentiam.

Secundum est, quia isti videntur divertere a dicto suo de causalitate sacramentorum. Dicunt enim quod virtus quam ponunt esse in sacramentis, attingit instrumentaliter ad productionem characteris, et, per hoc, attingit dispositive ad gratiam; sicut virtus quae est in semine hominis, attingit instrumentaliter ad aliquam dispositionem corporis, et, per consequens, attingit dispositive ad infusionem animae rationalis. Quum igitur dispositio ad quam attingit instrumentaliter virtus seminis, sit dispositio ad (a) formam fiendam in eodem subjecto; igitur character, vel quaecumque dispositio quam faciunt sacramenta instrumentaliter in anima, si sunt dispositiones ad gratiam causandam, sunt in eodem subjecto; aliter non valet eorum similitudo, seu comparatio. Terlio arguit sic : Sicut nummus sortitur rationem pretii, et merellus (6) rationem signi, ex humana institutione; sic res naturales sortiuntur rationem sacramenti, et homo rationem ministri, ex divina institutione. Sed nummus efficitur pretium, et merellus (y) signum, per solam relationem rationis humanae sic instituentis. Ergo res sacramentales sortiuntur rationem sacramenti, et homo rationem ministri, per solam relationem rationis divinae sic instituentis. Cum ergo character sit aliquid quo homo efficitur minister sacramentorum, vel susceptivus eorum, patet quod character non est nisi relatio rationis, ex ordinatione vel pactione divina. Quarto. Quia, cum scriptum sit, Eccli. 24 (v. 31), Qui elucidant me, vitam xternam habebunt, ad ea quae sunt fidei, cum sint satis obscura de se, non est conveniens adducere vias obscuras, et quae plus habent obscuritatis et difficultatis quam propositum principale. Sic autem est de virtute quae ponitur in sacramentis, et de charactere qui ponitur in ministro. Dicere autem quod res naturales habent rationem sacramenti, et homo rationem ministri, ex sola institutione et ordine Dei, qui solus dat gratiam et omnem effectum spiritualem quem recipit suscipiens sacramenta, nihil difficultatis continet apud fideles. Ergo, etc. Quinto. Quia beatus Dionysius, a quo prima traditio characteris apud nos advenit, videtur idem sentire cum eo quod dictum est de charactere. Recitat enim (de Eecl. Hier., c. 2) quemdam ritum qui observabatur in primitiva Ecclesia quando adulti baptizabantur. Tunc enim accedenti ad baptismum, Hierarcha, id est, pontifex, manum imponebat, et signabat eum signo crucis, et praecipiebat eum adscribi inter nomina christianorum, ut de caetero cum aliis admitteretur ad divina. Et iste ritus exterior cum baptismo erat characterizatio sua. Nec de alio charactere locutus est Dionysius.

Haec Durandus, in forma. Sj 3.

Contra quartam conclusionem Argumenta Scoti. - Contra quartam conclusionem arguit Scotus (dist. 0, q. 9), probando quod baptismus non imprimat aliquam formam, quae dicitur character. Primo. Quia, sicut, sequendo rationem naturalem, non sunt ponenda plura, quorum necessitas non apparet ex notis secundum rationem naturalem; ita, de creditis, vel de sacramentis, non sunt ponenda plura, quorum necessitas non apparet secundum fidem. Sed necessitas talis formae impressa? non apparet, etiam secundum ea quae credita sunt de baptismo. Ergo, etc. Minor probatur. Quia nec Scriptura Sacra illud exprimit esse necessarium in baptismo, nec Sancti explicite. Nec sequitur evidenter ex veritate baptismi credita : quia tota veritas baptismi consistit in sacramento visibili et in effectu invisibili; et effectum invisibilem Augustinus ubique vocat gratiam, specialiter scilicet in littera (a). Hic (6) dicitur quod Sancti satis tradunt de charactere secundum illum modum quo loquimur, ut palet de Dionysio et de Damasceno. -

Sed istae auctoritates videntur esse vocales, et non ad intentionem Sanctorum. Sicut enim respiciendo translationem et expositionem Vercellensis cap. 2. Erclc-siasticae Hierarchice, in parte sexta (7), in libro (a) Ofr. Magistr. Senteni., lib. 4, dist. 4, ubi mullos affert textus Augustini, in quibus est sermo de sacramento et de re sacramenti; et, in dist. 5, citat Augustinum, q. 84 super Leviticum, dicentem : Dominus sanctificat invisibili gratia per Spiritum Sanctum, ubi est totus fructus visibilium sacrayncntorum; nam sine hac sanctificatione visibilia sacramenta nil prosunt.

(y) Htec verba in editione Migne reperiuntur cap. 2, pari. 3, S 4. quem vidi, sunt ista verba, quae allegantur, ubi (a) dicit, secundum istam translationem : Ita (6) sursum actum, divina beatitudo ad suiipsius participationem recipit, et de proprio lumine, sicut quodam signo, ipsi tradit, divinum faciem, et communicatorem in Deo manentium. Et sequitur, ibidem : Sanctum, signum, a Hierarcha accedenti data assignatio; ubi adducunt aliqui, de alia translatione, talia verba, quod venienti ad baptismum donatur a summo sacerdote sacrum signaculum (y). Similiter de Damasceno, lib. 4, cap. 9, Sic adducitur, quod per baptismum datur nobis regeneratio et sigillum; per sigillum intelligitur, secundum eos, character. Ibidem autem (cap. 11), dicitur quod illud est sigillum. Quod autem istae auctoritates non adducantur ali intentionem auctorum, patet de prima. Quia, sicut (5) continet planum litterae, etVercellensis exponit, in illa parte sexta capitis secundi (e) , declarat de quodam praeambulo ad baptismum, secundum ritum graecorum. In primitiva enim Ecclesia, baptizandus primo in Ecclesiam inducebatur, cui Hierarcha manum capiti imponens, signabat eum, praecipiens sacerdotibus quod tam ipsum quam ejus susceptorem (Q describant. Illud autem fiebat longe ante baptizationem, sicut apparet ex processu litterae ibi; quia de actu baptizandi determinatur parte illa, sub littera P. Unde et (y)) textus ille Dionysii, secundum intentionem illius Vercellensis, truncate adducitur. Praemisso enim de proprio lumine sicut quodam signo, ipsi tradit, et communicatorem (9) in Deo manentium, etc. (i), de istis subdit : Quorum est sanctum signum a Hierarcha accedenti data signatio, et sacerdotum (x) salutaris descriptio. Quorum, inquam, redde singula singulis : scilicet illuminationis traditae sanctum signum est a Hierarcha data signatio, scilicet impositio manuum in capite; quod (y) Verba Dionysii sunt: Tbv 6"ouTG)t ivayoiiEvov rj Uia itaxapiciTriC etc TTiv tauTfi; [lETOUTtav EtdSe^eTai, xou tou otxetou qjwTo;, loarcep tivb; au-rco crriLLEiou p.eTa8i8ioaiv, ev6eov a7UOTE-Xouaa xal xoivwvbv ttj; twv evSewv a7coxXriptoaEio; xai IedSc xaTaTa^Ecoc cov ectti ctuli6o).ov iepbv ti tou lEpapy^ou tcjj upocr-eavTi 5upo"iiEvr) apparit;. - Quae verba, secundum translationem Corderii, sic leguntur : Sic adductum, divina beatitudo ad sui admittit communicationem propriasque lucis instar signi cujusdam, ipsum participat, Deo intimum reddens, ac consortem munerum divinorum, atque ordinis sacri; quorum sacra est tessera, summi sacerdotis accedenti datum signaculum. Cfr. Migne, Patrol, graec tom 3, pag. 399, 400. (e) illa partesextacapitislecundi. -prima parte cap 6 2 Pr. " " (r,) et. - vel Pr sit communicator divinorum, signum est sacerdotum salutaris descriptio, qui scilicet describunt eum, et ejus susceptorem (a), tanquam in communionem Christianorum receptum. Illa autem impositio manuum et descriptio fiebat longe ante baptizationem. Ergo nullo modo illa hic dicta possunt intelligi de aliquo signo impresso in baptismo. Quare, etc.

Similiter auctoritas Damasceni valde inepte adducitur. Quia pars unius orationis adjungitur cum parte alterius sequentis, praetermissa sententia concipienda cum parte praecedente. Jacet enim sic littera in Damasceno : Per baptismum primitias (6) Spiritus Sancii assumimus; et est ibi versus; et sequitur alius versus : Et principium alterius vitae fit in nobis regeneratio; et tunc sequitur statim : Custodia, et sigillum, et illuminatio. Ergo nullo modo vult ipse dicere quod per baptismum fit in nobis sigillum, sed quod per baptismumsuniimusprimitias(-()Spiritus Sancti, in primo versu; et in alia clausula, quod regeneratio est principium vitae, et sigillum, etc. Ergo ex illa auctoritate non potest haberi nisi quod baptismus sive regeneratio, sit sigillum; non autem quod per baptismum fiat in nobis sigillum. Alia autem auctoritas Damasceni nihil valet. Nam expresse ibi loquitur de cruce, dicens : Illa nobis signatio in fronte data est, quemadmodum Israeli circumcisio; per ipsam enim fideles ab infidelibus distinguuntur. Et sequitur de eadem cruce : Illa scutum est, arma et trophaeum, adversus diabolum; illud est sigillum, ut non approximet nobis vastator. Non plus dicere vult, nisi quod impressum est nobis sigillum contra inimicum; et constat hoc non esse ad propositum. Secundo principaliter arguit. Quia Augustinus, qui tantum tractat ex intentione de baptismo (8) (utpote in septem libris de Baptismo, contra Donatistas; et in uno volumine de Unico Baptismo; et in tertio volumine de Peccatorum meritis et remissione, et de Baptismo parvulorum; et, cum hoc, multa super Joannem; et in aliquibus capitulis libri de Fide ad Petrum), non tacuisset de charactere, si ipse fuisset immediatus et necessarius effectus baptismi. Et si dicas quod non negat;

dico quod ad propositum sufficit quod non affirmet : quia tantae investigationis supponitur, quod, si character fuisset res proxima baptismi, alicubi expressisset; nunc autem in baptismo non distinguit nisi sacramentum, hoc est, aliquid visibile, et rem sacramenti, scilicet gratiam; nec unquam dicit fictum recipere rem sacramenti; nec unquam inite-rabilitatem baptismi ostendit per talem characte- - - QUAESTIO I. rem impressum.

Confirmatur. Quia, de Consecratione, dist. 4, colliguntur auctoritates Sanctorum de baptismo; nec videtur verisimile quod nullus eorum locutus esset de charactere, si ipse fuisset necessarius effectus baptismi. Et quod videtur magni ponderis, Magister Sententiarum nunquam de illo charactere secundum illam intentionem locutus est, cum tamen ipse diligenter auctoritates Sanctorum de materiis quas tractat compilaverit. Terlio. Quia nihil frustra ponendum est in operibus Dei; quia Deus et natura nihil faciunt frustra. Sed character, secundum illum intellectum positus, frustra ponitur. Quod probatur dupliciter : primo, comparando ad effectum principalem baptismi, qui est gratia; secundo, ad illos effectus qui attribuuntur characteri, scilicet assimilare, distinguere, etc. Quantum ad primum, arguitur sic. Si character requiritur ut dispositio ad gratiam : aut ergo ex parte susceptivi; aut ex parte agentis. Non ex parte susceptivi : quia anima non habens actu peccatum, est summe disposita ad suscipiendum gratiam. Nec ex parte agentis : quia agens est infinitae virtutis. Et si dicas quod requiritur ut dispositio permanens ad effectum inducendum quandoque posterius tempore, qui non statim inducitur, utpote ad hoc quod fictus baptizatus postea recipiat effectum baptismi;

Contra hoc autem arguitur : Aut pro illo posteriori, quando recipit ultimum ellectum baptismi, requiritur character, ut dispositio ex parte susceptivi ; aut ex parte agentis. Et stat ratio ut prius.

Arguit etiam hic specialiter. Quia, sine tali signo, posset Deus assistere baptizato, ad causandum effectum baptismi, recedente fictione, sicut astitisset in ipso baptismo, si non fuisset prius fictus.

Confirmatur. Quia effectus baptismi non datur illi qui ponitur habere characterem, nisi poeniteat vere. Sed per veram poenitentiam, sine tali forma, daretur gratia. Quantum autem ad alios effectus, probatur propositum. Quia sine forma inhaerente posset baptizatus assimilari baptizato, et distingui a non baptizato, per hoc quod recipit baptismum; sicut patet in multis aliis; quia professus in aliqua religione, assimilatur alteri professo, et distinguitur ab altero non professo, non per aliquam formam sibi inhaerentem post professionem, sed quia talem actum habuit in praeterito.

Eodem modo de tertio effectu, scilicet (a) quod ponitur signum configurativum Christo, sive obligativum. Potest enim aliquis esse obligatus alicui, et ita configuratus illi, quantum ad obligationem configurandi, sine omni forma inhaerente : sicut ille qui facit homagium, obligatur alteri ad fidelitatem servandam, et ita ad quamdam configurationem vel confederationem; et professus, ex professione tenetur conformari seu configurari praelato suo; et tamen nec faciens homagium, nec profitens, recipit aliquam formam absolutam, quae sit signum configurandi (a).

De quarto effectu, scilicet quod ponitur signum commemorativum ipsius sacramenti, arguitur. Quia, aut respectu sacramenti ponitur tale signum rememorativum, propter excellentiam sacramenti in se; aut propter aliquam habitudinem ad alios, qui ex signo cognoscant signatum. Non primo modo : quia excellentiora sunt fides et charitas, quam suscepisse baptismum; et tamen illa non babent aliquod signum rememorativum, postquam infuerunt (6). Nec secundo modo. Quia, vel in comparatione ad Deum, vel.ad proximum. Non ad Deum : quia Deus sine omni signo inexsistente cognosceret illum suscepisse sacramentum. Non ad proximum. Quia : vel ad beatum (v) in gloria, ad majorem gloriam habentis tale(o) signum; vel ad damnatum in inferno, ad majorem confusionem habentis tale signum. Neutrum est dare : quia major gloria est beato habuisse actum charitatis (e), quam suscepisse baptismum; et major confusio est damnato cecidisse a charitate, quam a susceptione baptismi; et tamen charitatis, seu actus meritorii, nullum ponitur signum rememorativum in beato, vel damnato.

Specialiter autem arguo de beatitudine. Quia, si illud signum esset in habente ad excellentiam in gloria, sequitur quod solus sacerdos inter omnes christianos posset habere talem excellentiam in gloria; quia solus sacerdos habet omnes characteres. Sequeretur etiam quod Christus careret illa excellentia in gloria : quia ipse non est sic baptizatus baptismo Christi, nec baptismus Joannis impressit characterem; nec fuit ordinatus ita ut confertur in ordine sacerdotali, quia non fuit ab aliquo ordinatus; pari ratione, nec confirmatus confirmatione sacramentali. Etiam sequitur (S) quod sancti patres et Beata Virgo non haberent illam excellentiam in gloria. Quarto principaliter arguit sic. Quia non videtur probabile quod alicui, qui non tantum est in peccato mortali, sed etiam actu peccat mortaliter, Deus conferat suum donum. Et hujus (ii) probatio est: quia Dei perfecta sunt opera, Deutero. 32 (v. 4); et ideo nullum curat, quem non perfecte curat (impium enim est a Deo dimidiam sperare salutem, vel imperfectam veniam); nullum ergo donum suum dat alicui peccanti mortaliter. Sed fictus, in suscipiendo baptismum, peccat mortaliter; quia facit (x) configurandi. - profitendi Pr. (fS) infuerunt. - fuerit Pr. (f) beatum. - baptismum Pr. (6) habentis tale. - in habente Pr. (e) charitalis. - characteris Pr. (;) sequitur. - Om. Pr. I (r)) hujus. - hujusmodi Pr. diffinitionum est essentialis aut quidditativa; et ideo signum non ponitur ibi tanquam genus characteris, nec ut subjectum ejus, sed illa diffinitio est per posteriora et accidentalia, et est quaedam descriptio per respectus consequentes essentiam characteris absolutam : essentia enim characteris est qualitas absoluta, de secunda specie qualitatis, quam consequuntur inseparabiliter respectus, sicut et omnes qualitates de secunda specie qualitatis. Unde, sicut in suo simili fuit dictum in tertio (a), talis character non est respectus, nec compositum ex respectu et absoluto; sed est absolutum sub respectu. Et potest diffiniri dupliciter : scilicet vel quoad absolutum, vel quoad respectum. Et simile est de omnibus quae sunt relativa secundum dici. De hoc sanctus Thomas, de Veritate, q. 21, art. 6, sic dicit : te Aliquod nomen potest importare respectum dupliciter. Uno modo, sic, quod nomen imponatur ad significandum ipsum respectum : sicut hoc nomen pater, vel filius, aut paternitas ipsa. Quaedam vero dicuntur importare respectum, quia significant rem alicujus generis, quam comitatur respectus, quamvis nomen non sit impositum ad significandum ipsum respectum : sicut hoc nomen scientia est impositum ad significandum qualitatem quamdam , quam sequitur quidam respectus, non autem ad significandum respectum. Et per hunc modum ratio boni respectum implicat : non quia ipsum nomen boni significet ipsum respectum solum; sed quia significat id ad quod sequitur respectus, cum respectu ipso. "

Haec ille.

Similia dicit in multis locis.

Hanc solutionem magis exprimit, 3 p., q. 63, art. 2, ubi arguit sic (arg. 3) : " Character a quibusdam diffinitur sic : Character est signum sanctum communionis fidei et (6) sanctae ordinationis, datum a Hierarcha. Signum autem est in genere relationis, non in genere potestatis. Non ergo character est spiritualis potestas. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod relatio, quae importatur nomine signi, oportet quod super aliquid fundetur. Non autem relatio hujus signi, quod est character, potest fundari immediate super essentiam animae. Et ideo oportet poni aliquid in anima, super quod fundetur talis relatio. Et hoc est essentia characteris. Unde non oportebit quod sit in genere relationis, ut quidam posuerunt. "

Haec ille. - Item, ibidem, in solutione quarti, sic dicit : " Character habet rationem signi per comparationem ad sacramentum sensibile; sed, secundum se consideratus, habet rationem principii, per modum jam dictum (in corp. art.). " - Haec ille. - Item, art. 1, in solutione secundi, sic dicit : " Character animae impresirreverentiam sacramento. Ergo (a) Deus, ex virtute hujus actus quo peccat mortaliter, non dat sibi aliquod donum speciale. (6) Quinto (y). Quia omne donum Dei datum homini, aut est gratia gratum faciens, vel gratis datum (sic intelligendo hoc quod est gratum faciens (S), vel actualiter, vel dispositive). Quod brevius dici potest : quod (e) Deus nullum donum dat homini, nisi vel propter bonum ejus, vel propter bonum Ecclesiae (cujusmodi est donum linguarum, vel illa de quibus (Q loquitur Apostolus, 1. Corinth. 12). Sed talis character non potest poni nec dici gratia gratis data, propter bonum Ecclesiae : quia illud nulli valet (v,), nisi tantum habenti; patet etiam quod nullus (8) effectus utilis Ecclesiae sequitur. Sed nec est donum gratum faciens; quia per istud donum non constituitur persona in aliquo gradu acceptionis respectu Dei. Nec etiam tale confertur sine gratia et charitate; quia Deus perfecte sanat. Sexto arguitur ex modo ponendi characterem, quia scilicet ponitur indelebilis. Et hoc sic : Nulla forma inest animae, quam non possit delere Deus; quia minus est delere quam creare. Saltem non includeret contradictionem, formam creatam in anima, deleri ab anima. Ergo, si character sit indelebilis, nulla talis forma est in anima baptizata.

Confirmatur istud. Quia, si character est indelebilis, ergo, eadem ratione, illa virtus quam ponis in sacramentis, est indelebilis; quod tu negas. Septimo. Tu ponis quod circumcisio non imprimebat characterem. - Contra. Quia, secundum te, circumcisio non erat causa gratiae, nisi quia imprimebat dispositionem ad gratiam. Illa autem dispositio videtur character. - Haec Scotus, in forma. Et in hoc secundus articulus terminatur. ARTICULUS IN. PONUNTUR SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem, Ad primum Scoti contra primam conclusionem, dicitur, negando primam consequentiam ibi factam. Et ad probationem, dicitur quod neutra illarum (x) Cfr. 3 Sentent. (id est vol. 5), dist. 23, q. 1, ai^ . 8 2, I. (6) et. - Om. Pr. - QUAESTIO I. sus habet rationem signi, inquantum per sensibile sacramentum imprimitur : per hoc enim scitur aliquis baptismali charactere insignitus, quod est ablutus aqua sensibili. Nihilominus tamen character vel signaculum dici potest, per quamdam similitudinem, omne quod configurat alicui, vel distinguit ab alio, etiamsi non sit sensibile; sicut Christus dicitur figura vel character paternae substantiae, secundum Apostolum, Hebraeor. 1 (v. 3). "

Haec ille.

Ex quihus patet quod, sicut ista consequentia non valet : Principium ponitur in diffinitione potentiis activae; sed principium dicit relationem; ergo potentia activa est relatio, vel est essentialiter in genere relationis; ita nec argumentum arguentis.

Potest etiam breviter dici, quod de charactere possumus loqui dupliciter : primo modo, quoad rem, et ut quaedam res in se; secundo modo, quoad nomen, et ut character est et nominatur. Primo modo est absolutum quid, nec est in genere ad aliquid, nec in genere signi essentialiter; secundo modo est ad aliquid, et relativum. Modo dictae diffinitiones dantur de charactere secundo modo, non autem primo modo; sunt enim diffinitiones quid nominis, non autem quid rei. Et haec solutio in idem redit cum prima. Ad secundum, negatur minor. Quia character non solum ponitur ut signum, immo ut principium activum, vel passivum, ut statim dictum est. Pura autem relatio non est principium activum, nec passivum. Et ideo oportet quod essentia characteris sit forma absoluta, quam tamen comitatur respectus. Ad tertium, negatur antecedens. Verum enim est quod nunquam advenit nova relatio, aut novus respectus, sine novitate absoluti, vel circa absolutum facta. Quae tamen potest multipliciter contingere : utputa quia alterum correlativorum noviter acquirit vel deperdit aliquid absolutum sibi inhaerens, puta aut formam substantialem, aut esse, aut aliquam partem, aut aliquam qualitatem, aut quantitatem, aut hujusmodi; alio modo, quia noviter acquirit vel deperdit aliquod absolutum extrinsecus adjacens, puta locum, vel habitum, vel consimile. Tunc ad primam probationem antecedentis principalis jam negati, dicitur quod, licet respectus quem vocat extrinsecus advenientem, cujusmodi est ubi, vel quando, aut habitus, et similes, possit (a) noviter advenire alicui sine novitate subjecti, aut fundamenti primi, aut termini; tamen semper est ibi quaedam innovatio penes aliquod absolutum inhaerens, vel extrinsecum. Quod patet: quia respectus ubi nunquam causatur de novo in corpore locato, nisi quia acquirit novum locum extrinsece; nec respectus de praedicamento habitus noviter acquiritur, nisi quia subjectum illius noviter acquirit vestem, aut alium habitum, vel aliquid consimile. Et idem est de actione, passione, et aliis. In omnibus enim talibus, universaliter verum est quod ad novitatem talium concurrit aliqua novitas alicujus absoluti, quod, vel noviter incipit aut desinit, vel noviter applicatur alicui cui non prius applicabatur, vel cessat applicari ei cui prius applicabatur, saltem terminus absolutus fundamento absoluto, et econtra. Et pro hac solutione facit sanctus Thomas, 2. Sentent., dist. i, q. 1, art. 5, ubi arguit sic, octavo loco : ot Impossibile est novam relationem esse inter aliqua, nisi aliqua mutatione facta circa alterum eorum; sicut in aequalitate; non enim aliqua fiunt aequalia de novo, nisi altero extremorum augmentato, vel diminuto. Sed omnis motus importat relationem moventis ad motum. Ergo impossibile est aliquem motum esse novum, nisi praecedat aliqua mutatio, vel in movente, vel in moto; sicut quod unum approximatur ad alterum, vel aliquid hujusmodi. Ergo, ante omnem motum, est motus; et sic motus est ab aeterno, et mobile, et mundus. Et haec est ratio Philosophi, 8. Physicorum (t. c. 9). " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod novitas relationis contingit non ex mutatione moventis, sed ex mutatione mobilis (ut large mutatio sumatur pro creatione, qnae mutatio proprie non dicitur). Unde motum coeli praecedit creatio ejus, ad minus natura; creationem autem non praecedit aliqua mutatio, cum sit ex non esse simpliciter. Si tamen supponeretur quod coelum exstitisset antequam moveretur, adhuc ratio non procederet. Quia intelligendum est quod est duplex relatio. Quaedam est relatio absoluta, sicut in omnibus quae sunt ad aliquid secundum esse, ut paternitas, et filiatio; et talis relatio non efficitur nova, nisi per acquisitionem illius in quo relatio fundatur. Unde, si acquiratur per motum, talis relatio sequitur motum ; sicut similitudo unius ad alterum, sequitur alterationem in qualitate supra quam fundatur relatio. Si autem acquiritur per creationem, sequitur creationem; sicut similitudo creaturae ad Deum, fundata super bonitatem quae per creationem acquiritur, per quam creatura Deo assimilatur. Quaedam autem relativa sunt, quae simul important relationem et fundamentum relationis. Novitas autem talium relationum exigit acquisitionem illius rei quae significatur per nomen; sicut ipsius habitus qui est scientia. Et similiter est de relatione quam importat nomen motus, quae efficitur nova per acquisitionem ipsius motus a movente in mobili, s

Haec ille.

Ex quibus patet quod novitas relationis semper requirit novitatem circa absoluta, qualiscumque sit illa novitas. Ad secundam probationem dicitur, juxta praemissa, quod agens naturale non potest noviter agere in suum passum, nisi concurrat aliquid trium quae enumerat arguens. Sed totus processus ulterior nihil valet : quia, licet nova habitudo agentis ad passum possit contingere sine novitate formae absolute in ipso agente vel passo, non tamen sine novitate cujuslibet absoluti circa agens vel passum, puta loci, vel habitus, vel alicujus extrinseci; et ideo in argumento committitur fallacia consequentis, arguendo negative ab inferiori ad superius. Ad tertiam probationem, quae sumitur ex experimento, dicitur quod amotio impedimenti inter agens et passum non potest fieri sine aliqua innovatione circa absoluta; et consequenter, nec nova habitudo, nec actio inter illa. Ad quartam probationem, quae sumitur ex dictis Philosophi, patet per praedicta : quia nec novum ubi, nec motus ad ubi posset contingere, nisi mobile et corpus ubicatiim, ultra illum respectum, acquireret extrinsece novum absolutum, puta locum. Et sic patet antecedens principale hujus tertii argumenti nulliter fuisse probatum, et ejus oppositum in sua manere veritate. Ad quartum, negatur antecedens, et conceditur ejus oppositum. Nulla enim relatio realis, potissime de genere ad aliquid, potest fundari principaliter et praecise supra puram relationem, aut purum respectum, nisi radicaliter et primarie fundetur super aliquod absolutum. Ideo omnis relatio fundata pure et praecise in relatione, est respectus rationis, et non respectus realis. De hoc sanctus Thomas, de Veritate, q. 1, art. 5, in solutione decimisexti argumenti, sic dicit: " Cum omnia alia genera, inquantum hujusmodi, ponant aliquid in rerum natura (quantitas enim, eo ipso quod quantitas, aliquid dicit), sola relatio non habet, ex hoc quod est hujusmodi, quod aliquid ponat in rerum natura; quia non praedicat aliquid, sed ad aliquid. Unde inveniuntur quaedam relationes, quae nihil in rerum natura ponunt, sed in ratione tantum. Quod quidem quadrupliciter contingit, ut ex dictis Philosophi et Avicenae potest haberi. Uno modo, quando aliquid ad seipsum refertur, ut cum dicitur idem eidem idem : si enim haec relatio aliquid in rerum natura poneret additum ei quod dicitur idem, esset in infinitum procedere in relationibus; quia ipsa relatio per quam aliqua res diceretur eadem, esset eadem sibi ipsi per aliquam aliam relationem, et sic in infinitum. Secundo modo, quando ipsa relatio ad aliquid refertur : non enim potest dici quod paternitas referatur ad subjectum suum per aliquam relationem mediam; quia illa etiam media relatio indigeret alia media relatione, et sic in infinitum; unde illa relatio quae significatur in comparatione paternitatis ad subjectum, non dicitur in rerum natura, sed in ratione tantum. Tertio, quando unum relativum dependet ab altero, et non e converso; sicut scientia dependet a scibili, et non e converso (a); unde relatio scientiae ad scibile est alita) a verbo sicui usque ad e converso, ora. Pr. quid in rerum natura, non autem relatio scibilis ad scientiam, sed in ratione tantum. Quarto, quando ens comparatur ad non ens; ut cum dicimus quod nos sumus priores his qui futuri sunt post nos; alias sequeretur quod possent esse infinitae relationes in eodem, si generatio in infinitum protenderetur in futurum. "

Haec ille. - Similia ponit, 1. Sentent., dist. 26, q. 2, art. 1; de Potentia Dei, q. 7, art. 11. Item, 1 p., q.42, art. 1, in solutione quarti, sic dicit : a Idem ad seipsum non refertur aliqua relatione reali. Neque iterum una relatio refertur ad alteram per aliquam relationem. Cum enim dicimus quod paternitas opponitur filiationi, oppositio non est relatio media inter paternitatem et filiationem; quia utroque modo relatio multiplicaretur in infinitum. "

Haec ille. Tunc ad primam probationem illius antecedentis negati, dicitur quod proportionalitas, et quaecumque alia habitudo inter duas proportiones, vel habitudines, aut relationes, non est relatio nec respectus realis, sed rationis tantum; et, per consequens, non est aliquid realiter distinctum ab extremis, ut patet ex dictis. Ad secundam probationem de relatione signi fundata in charactere, etc,

dicitur, juxta praedicta, quod, si relatio, vel respectus importatus nomine signi, fundetur in sola pura relatione, ille respectus non erit realis, sed tantummodo rationis. Tale autem ens rationis, cum nihil sit in rerum natura, non potest dici immediatus effectus sacramentorum novae legis.

Dicitur ulterius, quod, sicut paternitas non potest intelligi nec videri ex se, sed ex fundamento et termino; ita nec potest ex se ducere in cognitionem alterius, nec esse signum, nisi ratione fundamenti et termini. Ad aliud quod dicitur, de relatione configurationis vel obligationis, etc,

dicitur primo, quod relatio configurationis oportet quod fundetur in aliqua forma absoluta, ut dictum fuit in probatione primae conclusionis. Unde configuratio talis attenditur in hoc quod character est quaedam participatio sacerdotii Christi, ut dicit sanctus Thomas, 3 p., q. 63, art. 3, ubi sic dicit : " Character proprie est signaculum quoddam quo aliquid insignitur, ut ordinatum (a) in aliquem finem : sicut charactere insignitur denarius, ad usum commutativum; et milites charactere insigniuntur, quasi ad militiam deputati. Homo autem fidelis ad duo deputatur. Primo quidem, et principaliter, ad fruitionem gloriae (6); et ad hoc insigniuntur signaculo gratiae, secundum illud Ezech. 9 (v. 4) : Signa Thau super frontes virorum gementium et dolentium; et, Apoc. 7 (v. 3) : Nolite nocere terne et mari, neque arboribus, quoadusque signemus servos Dei nostri

- QUAESTIO 1. in frontibus eorum. Secundo, deputatur quisque fidelis ad recipiendum vel tradendum aliis ea quae pertinent ad cultum Dei; et ad hoc proprie deputatur character sacramentalis. Totus autem ritus christianae religionis derivatur a sacerdotio Christi. Et ideo manifestum est quod character sacramentalis est character Christi, cujus sacerdotio configurantur fideles secundum sacramentales characteres, qui nihil aliud sunt quam quaedam participationes sacerdotii Christi ab ipso derivatos. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione secundi argumenti, sic dicit : et Character sacramentalis est res respectu sacramenti exterioris, et est sacramentum respectu ultimi effectus. Et ideo dupliciter potest aliquid characteri attribui. Uno modo, sub ratione sacramenti; et hoc modo est signum invisibilis gratiae, quae in sacramento confertur. Alio modo, secundum rationem characteris; et hoc modo est signum configurativum alicui principali, apud quem residet auctoritas ejus ad quem aliquis deputatur; sicut milites, qui deputantur ad pugnam, insigniuntur signo ducis, quo quodammodo ei configurantur. Et hoc modo illi qui deputantur ad cultum christianum, cujus auctor (a) est Christus, characterem, quo Christo configurantur, accipiunt. Unde proprie est character Christi. "

Haec ille.

Dicitur secundo : quidquid sit de relatione obligationis, utrum fundetur in aliquo absoluto prasenti vel praeterito, puta consensu voluntatis ad serviendum vel aliquid agendum, et utrum per relationem rationis aliquis dici possit realiter obligatus, tamen hoc non est ad nostrum propositum ; quia non legi quod sanctus Thomas ullibi ponat characterem esse signum tantummodo obligationis, vel esse relationem obligationis, aut fundativum talis relationis. Ad aliud quod adducitur ibidem, de processu in infinitum in realibus relationibus, etc,

dicitur quod similitudo ibidem adducta, de subjecto accidentis et de fundamento relationis, non valet. Cujus ratio est : quia nullum accidens per se aut proprie dicitur esse subjectum alterius accidentis, sed solum ratione substantia; cui inhaeret, naturaliter loquendo; et ideo, quia aliquod accidens immediatius inhaeret substantiae quam aliud, ideo rationabile est quod unum accidens possit subjici, et aliud non. Secus est de fundamento relationis : quia accidens quod ponitur fundare relationem, non fundat eam ratione sui subjecti, sed secundum se; et ideo, si aliqua relatio realis fundet aliam relationem realem, vel de praedicamento ad aliquid, non videtur alicui relationi reali repugnare, ex natura sui generis, aut speciei, fundare aliam relationem; et hoc ejusdem generis; quia forte non apparet aliquibus inconveniens, quod relatio realis fundet respectum realem alterius generis quam ad aliquid, puta respectum ubi, aut quando.

De primo horum, scilicet quomodo unum accidens dicitur subjectum alterius, dicit sanctus Thomas, de Virtutibus, q. 1, art. 3 : " Subjeetum tripliciter comparatur ad accidens. Uno modo, sicut praebens ei sustentamentum : nam accidens per se non subsistit, fulcitur vero per subjectum. Alio modo, sicut potentia ad actum : nam subjectum accidenti subjicitur, sicut quaedam potentia actui; unde et accidens forma dicitur. Tertio modo, sicut causa ad effectum : nam principia subjecti sunt principia per se accidentis. Quantum ergo ad primum, unum accidens subjectum alterius esse non potest : nani, cum nullum accidens per se subsistat, non potest alteri sustentamentum praebere; nisi fortasse dicatur quod, inquantum est a subjecto sustentatum, unum accidens aliud sustentat. Sed quantum ad alia duo, unum accidens se habet ad aliud per modum subjecti : nam unum accidens est in potentia ad aliud, sicut diaphanum ad lucem, et superficies ad colorem; unum etiam accidens potest esse causa alterius, ut humor saporis. Et per hunc modum dicitur unum accidens alterius accidentis esse subjectum : non quod unum accidens possit alteri sustentamentum praebere; sed quia subjectum est receptivum unius accidentis, mediante altero. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod nullum accidens est principale subjectum alterius, nec secundum se, sed ratione substantiae. Secus est de fundamento relationis; quia ad hoc nihil facit subjectum.

Quod autem relatio possit fundare respectum alterius generis, legitur in quodam tractatu de Relationibus, qui attribuitur sancto Thomas, ubi sic habetur: " Ista quatuor praedicamenta, scilicet quando, ubi,positio, et liabitus, relationes quaedam sunt, sed alterius modi quam ea quae sunt in praedieamento relationis; propter quod diversa genera constituunt ab invicem et a relativis, et non sunt in praedieamento relationis. Quod autem relationes sint, non aliter ostendo quam per eorum diffinitiones, quae ultro se offerunt. Quod autem alterius modi quam ea quae sunt in praedieamento relationis, palet : quia genus respectivorum et aliorum quinque generum cadunt in spiritualibus, citra Deum (i), et in corporalibus, et (6) in naturalibus, et quae circa naturam sunt (dico citra Deum, quia, etsi relationes in Deo cadant, non tamen accidens); sed alia quatuor genera in solis naturalibus et corporalibus accidunt, quia causantur ex adjacentia temporis et loci, aut alicujus localiter continentis, locus autem et tempus non sunt nisi in naturalibus et corporalibus. Item: genus relativorum continet relativa fundata super resquin-que generum absolutas suo modo immediate; alia vero quatuor genera sunt relationes, et sunt finiti) citra Deum. - Om. Pr. data super relationes; et ideo quodammodo minus sunt quam relativa, quia magis remota sunt ab esse absoluto. Cum ergo corporalia sint in tempore, et in eo quod localiter continet sensibili circumscriptione, utrobique este in respectus quidam est, et relatio, per quam hoc continet illud quod continetur. Super hanc autem relationem, per adjacentiam temporis ad temporalia, relinquitur quando in re temporali corporali. Unde mihi videturquod quando super hujusmodi relationem fundatur. Et hoc. testatur sua diffinitio, quae est quod quando est quod ex adjacentia temporis relinquitur : haec enim adjacentia temporis non est nisi aliquid temporale, quod in tempore est. Super illam autem relationem continentiae, per adjacentiam loci ad corporalia, causantur caetera genera; et hoc penes continere et contineri. Penes enim adjacentiam loci ad corpus totale, secundum quod ille continet et illud continetur, causatur in corpore contento ubi. Unde ubi radicatur super continentiam passivam, testante sua diffinitione, quae est quod ubi est circumscriptio corporis, ex loci circumscriptione procedens. Penes adjacentiam autem loci ad corporis partes, et partium ad invicem ordinationem, et respectu loci, causatur positio, secundum suam diffinitionem, quae est quod positio est quidam situs partium, etc. Unde positio radicatur super continentiam passivam partium. Penes autem adjacentiam corporis ad illud quod continet ipsum, vel econverso, secundum quod contentum dicitur hahere, et continens haberi, derelinquitur Itabitus in continente. Unde, secundum Commentatorem, super 5. Metaphysicae, ubi. et habitus sic differunt, quod respectus ille quo continens dicitur habere contentum, facit ubi, prout scyphus dicitur hahere aquam, et civitas homines, et omnino locus locatum; conversus autem respectus, scilicet prout contentum dicitur hahere continens, facit praedicamentum liabitus, ut animal habet cutem, et homo vestem. Unde habitus fundatur super relationem continentiae activae, ubi super relationem continentias passivae. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod relatio potest fundare respectum realem, qui non est de praedicamento ad aliquid; sed nulla relatio potest per se fundare relationem de praedicamento ad aliquid realem. Cum ergo relationes importatus nomine characteris, vel signi, sint de praedicamento ad aliquid, constat quod non possunt fundari de per se in sola et pura relatione. Unde, breviter : similitudo arguentis magis est ad oppositum quam ad propositum ; quia, sicut nullum accidens secundum se est principale subjectum alterius accidentis, sic, si similitudo valeat, nulla relatio potest esse fundamentum principale alterius relationis realis.

Verumtamen, utrum illa quae sunt ultimo allegata, de illo tractatu, sint de mente sancti Thomae, non est mullum curandum, nec illis innitendum; quia priora sufficiunt pro responsione ad dicta Scoti, scilicet quod respectus characteris requirit pro fundamento aliquid absolutum, cum sit de genere ad aliquid.

Ad quintum principale, negatur antecedens : nam non baptizatus nullum sacramentum nec effectum sacramenti recipere potest a sacramento; licet forte aliunde reciperet effectum sacramenti sine sacramento, a Deo. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 72, art. 6, sic dicit : " Character confirmationis ex necessitate supponit characterem baptismalem, ita etiam quod, si aliquis non baptizatus confirmaretur, nihil reciperet, sed oporteret ipsum iterato confirmari post baptismum. Cujus ratio est : quia sic se habet confirmatio ad baptismum, sicut augmentum ad generationem; manifestum est autem quod nullus potest promoveri in aetatem perfectam, nisi primo fuerit natus; et similiter, nisi aliquis primo fuerit baptizatus, non potest sacramentum confirmationis accipere. "

Haec ille.

Item, ibidem, arguit sic, primo loco : c( Sacramentum confirmationis ordinatur ad confitendum publice fidem Christi. Sed multi, etiam ante baptismum, fidem Christi publice confessi sunt, sanguinem fundentes pro fide. Ergo character confirmationis non praesupponit characterem baptismalem. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : cc Dicendum, inquit, quod virtus divina non est alligata sacramentis. Unde potest conferre homini spirituale robur, ad confitendum publice fidem Christi, absque sacramento confirmationis; sicut etiam potest consequi remissionem peccatorum sine baptismo. Tamen, sicut nullus consequitur effectum baptismi sine voto baptismi, ita nullus consequitur effectum confirmationis sine voto ipsius; quod potest haberi etiam ante susceptionem baptismi. "

Haec ille.

. Item, in solutione tertii, sic dicit : oc Audientes praedicationem Petri acceperunt effectum confirmationis miraculose, non tamen sacramentum confirmationis. Dictum estautem (ibid., art. 2, ad l , et art. 4, ad l ) quod effectus confirmationis potest alicui conferri ante baptismum, non autem sacramentum confirmationis. Sicut enim effectus confirmationis, qui (a) est robur spirituale, praesupponit effectum baptismi, qui est justificatio; ita sacramentum confirmationis praesupponit sacramentum baptismi. "

Haec ille.

Similia dicit, 4. Senteni., dist. 7, q. 2, art. 1, qi" 3, ubi sic dicit : " Nihil potest percipere actionem aut proprietatem alicujus naturae, nisi prius habeat subsistentiam in illa natura. Unde, cum per baptismum, qui est spiritualis generatio, homo acquirat subsistentiam in vita spirituali christianae religionis, non potest non baptizatus aliquid eorum quae ad hanc spiritualem vitam pertinent percipere. Et ideo non potest accipere characterem confirmationis. Et hanc causam (a) qui. - quae Pr. - QUAESTIO I. assignat Dionysius, 2 cap. Ecclesiasticae Hierarchias. "

Haec ille.

Item, ibidem, adducit dictum Dionysii, ubi supra, dicentis : Nihil divinitus traditorum operari potest, qui non est regeneratus per baptismum (a). Dicitur secundo, quod non baptizatus potest quidem baptizare, sed non ex officio. De hoc Petrus de Palude, secunda quaestione hujus distinctionis, sic dicit : " Non est aliquis character, qui sit potentia baptizandi absolute, nec active, nec passive; licet aliquis sit potentia baptizandi ex officio, non tamen passive; sed eo ipso quod aliquis est voluntarius vere, vel interpretative, potest baptizare et baptizari, eo quod character non est principium omnis actionis hierarchicae simpliciter exercenda;, sed alicujus simpliciter, et alicujus ex officio. Unde character sacerdotalis, et episcopalis, est principium simpliciter conficiendi et ordinandi; et character baptismalis, est simpliciter principium alia sacramenia suscipiendi. Unde qui caret istis characteribus, nihil horum facere aut recipere potest; quia caret principio operativo. Sed character aliorum ordinum est principium operandi ex officio; et character confirmationis, confitendi ex officio; et character sacerdotalis, baptizandi ex officio. Nullus autem character est principium baptizandi active, vel passive, simpliciter loquendo. Et ideo hos actus potest quidem homo exercere sine omni charactere, sed non ex officio. "

Haec Petrus.

Et conformatur sancto Thomae, 3 p., ubi supra (q. 72). Dicit enim, art. 5, in solutione secundi : " Omnia sacramenta sunt quaedam fidei protestationes. Sicut ergo baptizatus accipit potestatem spiritualem ad protestandum fidem per susceptionem aliorum sacramentorum, ita confirmatus accipit potestatem publice fidem Christi verbis profiteri, quasi ex officio. "

Haec ille.

Item, septima distinctione quarti, q. 2, art. 1, q 3, in solutione primi, sic dicit : a Ad ea quae sunt necessitatis, homo admittitur, etiamsi illud non competat sibi ex officio; sicut patet quod etiam non habens ordinem, in casu necessitatis, baptizare potest licite, quamvis hoc non competat sibi ex officio. Similiter, quia confiteri nomen Christi, ubi confessio exquiritur, est necessitatis, ideo etiam non baptizatis hoc competit, quamvis hoc non habeant ex officio characteris. "

Haec ille.

Ex quibus omnibus patet quod arguens false putat quod confirmans nihil causet in anima confirmati, sed solum corpus ejus exterius ungat; vel quod sacramentum baptismi consistat in sola ablutione exteriori, et sacramentum confirmationis in (a) Verba Dionysii, juxta translationem P. Ballliasaris Corderii, sunt: Cum enim divinus hic slatus sit qusedam nativitas divina, nunquam sane intellexerit, nedum fecerit, quidquam rerum divinitus traditarum, cui ne ipse quidem status hic divinitus afflatus sit. Cfr. Migne, Patrol, gricc, toni. 3, pag. 39t. sola unctione, non ponendo aliquid interius, quod sit res et sacramentum, puta character et ornatus. Item, falsum est quod quidquid potest active baptizatus, possit non baptizatus : quia nullus non baptizatus potest conficere, aut confirmare, aut ordines conferre; quia potestas episcopalis et character sacerdotalis necessario praesupponunt characterem baptismi. Ad illud vero quod adducit de potestate ministeriali, dicitur quod potestas ministerialis ministri dispensantis sacramenta non potest esse pura relatio realis, vel rationis : tum quia nulla relatio potest esse principium actionis; tum quia relatio realis requirit reale fundamentum; tum quia non advenit noviter, nisi facta innovatione circa absoluta; tum quia talis respectiva potentia non potest immediate fundari in essentia animae; ut superius ostensum est (ad tertium et ad quartum) : relatio enim supernaturalis, vel gratuita, requirit fundamentum supernaturale, vel gratuitum, absolutum, et non pura naturalia. Cum autem dicit arguens, quod, secundum.nos, poteslas episcopalis non est forma absoluta, et quod episcopatus non est ordo ultra sacerdotium, etc.;

dico quod neutrum dicit sanctus Thomas. Quod patet : nam, 4. Sentent., dist. 24, q. 3, art. 2, q 2, determinat quod espiscopatus est ordo, et alius a simplici sacerdotio, licet non sit aliud sacramentum ab illo. Unde, ibidem, sic dicit : a Ordo potest dici dupliciter. Uno modo, secundum quod est sacramentum; et sic omnis ordo ordinatur ad Eucharistiae sacramentum; unde, cum episcopus non habeat potestatem superiorem sacerdote, quantum ad hoc, episcopatus non erit ordo. Alio modo, potest considerari ordo secundum quod est quoddam officium respectu quarumdam (a) actionum sacrarum; et sic, cum episcopus habeat potestatem in actionibus hierarchicis respectu corporis mystici supra sacerdotem, episcopatus est ordo. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione secundi, sic dicit : a: Ordo, prout est sacramentum imprimens characterem, ordinatur specialiter ad sacramentum Eucharistiae, in quo ipse Christus continetur; quia per characterem ipsi Christo configuramur. Et ideo, licet detur aliqua potestas spiritualis episcopo in sui promotione, respectu aliquorum sacramentorum; non tamen illa potestas habet rationem characteris. Et, propter hoc, episcopatus non est ordo, secundum quod ordo est quoddam sacramentum. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione tertii, sic dicit : " Poteslas episcopalis non est tantum jurisdictionis, sed etiam ordinis, ut ordo communiter accipitur. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod licet ordo episcopalis non imprimat characterem, tamen imprimit spiritualem potestatem, quae est principium alita) quarumdam,

quarumcumque Pr. quarum actionum hierarchicarum; et consequenter, secundum mentem sancti Thomae, illa potestas non est relatio rationis, nec realis, sed forma absoluta. Ulterius, cum dicit arguens, quod habenti talem relationem rationis Deus assistit, etc; - dicitur quod Deus assistit episcopo in actu confirmandi et ordinandi, non quidem tanquam nihil agenti, vel causae sine qua non, immo sicut agens principale agenti instrumentali. Et ideo oportet quod potentia episcopi sit forma absoluta. Quod autem dicit arguens, de potestate jurisdictionis,

non valet : quia non est simile de potestate judicis et de potestate episcopalis ordinis, ut postea videbitur. Quod ulterius dicitur, de filiatione reali, quod potest dici potentia,

non valet : quia filiatio non est principium realis actionis, sicut character sacramentalis, et potestas ordinis episcopalis. Unde omnia ista fundantur in falso, scilicet quod minister sacramentorum nihil agat-in anima recipientis sacramentum, sed solus Deus. Ulterius, falsum est quod potestas ordinati et confirmati non sit ad aliquid spirituale agendum, sed ad solas actiones sensibiles exteriores. Ulterius, falsum est quod anima baptizati nihil possit absolute recipere, quod non possit recipere anima non baptizati. Unde contra totam deductionem hujus quinti argumenti facit bene Petrus de Palude, secunda quaestione hujus praesentis distinctionis, ubi sic dicit: " Character est potentia, et res absoluta. Quod probatur. Quia illud per quod potest aliquis in effectum realem, active vel passive, per indifferentiam ad bene et male, est res vera et absoluta, et potentia proprie dicta : quia potentia activa, est principium transmutandi aliud, inquantum aliud; et potentia passiva, est principium transmutandi ab altero, inquantum alterum; et istud non est ens rationis, nec relatio, sed absolutum. Sed character est hujusmodi. Ergo, etc. Major probata est. Minor postea probabitur. Sed prius removebuntur tres instantiae contra majorem et conclusionem.

Prima est : Quia, si dicatur quod, cum in matrimonio non sit aliqua res quae dicatur vinculum, quia sanctus Thomas dicit quod essentialiter est relatio; tali ratione, effectus aliorum sacramentorum, scilicet ornatus, character, et hujusmodi, est aliqua relatio, et non aliqua res absoluta. - Dicendum quod matrimonium, prout est quid humanum, est pura relatio rationis; sed prout est quid divinum, ex eo causatur aliquod reale, quod est ens absolutum, quod tamen concomitatur relatio. Sed forte est in virtute organica; unde in morte tollitur, aliter maneret indelebiliter ut character. Sed de hoc plenius dicetur, dist. 26. - Secunda instantia est : Quia videtur quod posse et non posse sacramenta dare vel suscipere, non arguit diversitatem realem in principio; quia per cognationem spiritualem, et publica; honestatis justitiam, quae sunt de jure positivo humano, dirimitur matrimonium : ita quod non potest hujusmodi sacramentum matrimonii suscipere, qui habet illud impedimentum; qui vero non habet, potest illud suscipere, et quasi dare, quia essentiam matrimonii sibi mutuo dant contrahentes, non (a) eam a sacerdote suscipiunt.

Sed forte hoc est quia illud divinum reale, quod ibi est, praesupponit privationem hujus impedimenti, inquantum matrimonium est quidam contractus qui subest ordinationi principum et praelatorum; non quod ens reale fundetur in fundamento rationis, sed in ipsa potentia vel essentia naturali; licet in via generationis, ex divina institutione vel ordinatione, aliud praesupponat, quod non est nisi ens rationis vel ejus privatio.

Tertia instantia est. Quia, si dicatur : sicut sacerdos potest ligare et absolvere et conficere, et episcopus ordinare, quod non potest, non episcopus, et non sacerdos; ita judex potest ligare et absolvere in foro exteriori, quod non potest non judex, quia a non suo judice lata sententia non tenet. Nec tamen potestas judiciaria propter hoc ponit aliquid reale in judice; nec habere claves jurisdictionis est nisi purus respectus rationis. Ergo, a simili, nec habere claves ordinis, et hujusmodi, ponunt aliquid reale in homine.

Hoc non valet. Quia illae claves non habent realem effectum interius, sicut istae habent. Et Papa (6) potest illas pro libito voluntatis auferre, non istas; quia potest facere de judice non judicem, non autem de sacerdote non sacerdotem. Et, propter hoc, videtur aliquid divinum indelebile in isto, quod non in illo.

Tunc probatur minor principalis. Quia sacerdos potest conficere et absolvere, quod prius non poterat; et episcopus confirmare et ordinare, quod prius non poterat. Ergo sequitur conclusio, quod nihil potest quod prius non poterat, nisi habeat aliquod esse reale, quod prius non habebat. Unde instrumentum potest hoc quod prius non poterat, quia realiter movetur, cum prius non moveretur. Et calor animae participat esse animae, quod prius non habebat; et sic agit quod prius non poterat. Unde non dicimus quod sacerdos non possit celebrare in calice non consecrato, et in altari et vestibus non consecratis, sed solum quod non debet; quia scilicet potest. Sed de illo qui characterem sacerdotalem non habet, non solum dicimus quod non debet, sed, cum hoc, quod non potest consecrare; qui tamen, postquam habet characterem, potest quod non poterat prius. Similiter episcopus, post consecrationem, potest et dicitur conferre ordines ; quod prius non poterat. Si autem sola relatio rationis fieret, sicut per consecrationem rerum inanimatarum, tunc idem esset sicut de illis.

Praeterea, si directe et perfecte non potest in ellectum (a) enim.

Ad. Pr. (fi) Papa. - propterea Pr. realem in quem prius non poterat, sicut dicunt quidam, tunc mentitur sacerdos, dicens : Ego absolvo te, vel Baptizo te; sed debet dicere : Ego aspergo te corporaliter, et Christus baptizat te spiritualiter. Si ergo vere absolvit, et vere ordinat, et vere confirmat, et non alius, ergo vere habet potestatem faciendi; quia cujus est actus, ejus est potentia. Ergo idem quod prius.

Praeterea : sicut differunt re absoluta potens baptizare et non potens baptizare, per se, sicut homo et non homo; ita differunt re absoluta potens absolvere et non potens, potens ordinare et non potens, id est, sacerdos et non sacerdos, episcopus et non episcopus.

Item, si non est plus in marito quam in sponso, quare non potest Papa dispensare in matrimonio sicut in sponsalibus? Et sicut Papa potest facere quod calix non sit sacer post consecrationem, quia omne quod est per solam ordinationem Ecclesiae potest amovere; quare non potest similiter facere quod sacerdos sit non sacerdos, non apparet.

Item, quare sacramentum Eucharistiae habet realem effectum (quia realiter desinit ibi esse substantia panis et vini, et realiter transsubstantiatum) praeter effectum gratiae, qui est in usu, non in essentia sacramenti, sed alia sacramenta non habent aliquem realem effectum praeter gratiani, non apparet.

Nec valet quod alii dicunt, quod nec in sacramento nec in ministro est virtus subjective, et sic non est principium effectus realis. Quia ex quo actio et effectus utrique attribuitur effective (quia sacramentum dicitur purgare, illustrare, perficere; quia sacramentum dicitur a sacrando active; et minister dicitur solvere et ligare, et sibi dicuntur dari claves regni coelorum, ita quod (a) non solvi nec ligari possit quis (6), nisi prout ipse solverit et ligaverit), ergo in sacramento et ministro est potestas activa, cum sit ibi actus, alias nullus a Deo in coelis nec solvitur nec ligatur. Verum est tamen quod sunt aliqua sacramenta, in quibus nulla virtus spiritualis est in ministris, sed tota in sacramento, et sacramentum est totum sanctificativum(Y), praeter Deum; minister autem non est nisi sicut causa sine qua non, sive applicans; propter quod in ipso non requiritur aliquid supra naturam. Et hoc est in baptismo, ex parte ministrantis; et etiam in sacramento matrimonii, ex parte utriusque, quia uterque est dans et recipiens. Nec requiritur dispositio sacramentalis ad recipiendum hoc sacramentum, cum apud non baptizatos sit verum matrimonium; nisi aliquis diceret probabiliter, quod ante baptismum est verum matrimonium, sed illud non est sacramentum (quia baptismus est janua omnium sacramentorum novae legis), sed solum est tale sacramentum quale erat tempore legis naturae vel (6) possit quis. - Om. Pr. legis scriptae. In omnibus autem aliis sacramentis, ex parte suscipientis potestas passiva supernaturalis requiritur, quae character baptismalis dicitur; alias, si sola relatio rationis per ea daretur, non video quare ante baptismum talia non possint recipi. In aliis autem quinque sacramentis, ex parte conferentis, vel facientis id ad quod sequitur essentia sacramenti, requiritur in ministro potestas alia ab illa quae est in verbis et materia; et in ipso est principalior virtus quam in essentia sacramenti; alias, sicut non sacerdos et non baptizatus potest baptizare et matrimonium dare vel suscipere, sic non episcopus posset ordinare et confirmare, et non sacerdos conficere, inungere et absolvere, dum tamen diceret verba, et haberet materiam, si in ministro non plus requiritur hic quam ibi; quod nullus catholicus diceret; immo error esset, quod non sacerdos factus (a) possit conficere sicut sacerdos. Item, in charactere baptismali est potentia transmutandi ab alio, id est, recipiendi sacramenta, quibus realiter transmutatur per dispositionem realem : quia, secundum cursum naturae, Deus non dat gratiam nisi soli praeparato et disposito, nec tali negat; unde, cum, secundum communem cursum, Deus det gratiam parvulo post baptismum, et non ante, et in parvulo non est alia praeparatio quam prius, pertinens ad actum secundum, ergo est ibi alia (6) praeparatio quam prius, pertinens ad actum primum. Sed verum est quod ista ratio concluderet quod in circumcisione fuisset character, vel ornatus; de quo dictum est, prima distinctione. Item, in adulto semper est aliqua dispositio per se requisita ad hoc quod gratiam recipiat; sed in suscipiente actu baptismum, non requiritur per se devotio, sed solum per accidens; ergo alia est ibi dispositio; sed hujusmodi non est illud quod exterius geritur; ergo aliquid interius fit, quod est immediata dispositio ad illud. Item, per sacramenta quae imprimunt characterem, homo, recedente fictione, consequitur gratiam quam a principio consecutus fuisset; ergo videtur quod quaedam dispositio ad gratiam impressa fuit per modum habitus immanentis, et non transeuntis.

Nec valet, si dicatur quod per characterem homo non potest in aliquem effectum, in quem prins non posset, nisi sicut per causam sine qua non; quia causae quae pure est sine qua non nunquam attribuitur effectus. Verbi gratia : nunquam dicitur quod merellus (y) det prandium, sed ille a quo est merellus (3). Nec dicimus quod sacramenta veteris legis darent gratiam; et tamen erant causa sine qua non ita bene sicut sacramenta novae legis; et plus illa qiiae tunc erant necessitatis, quam illa (Iliae nunc voluntatis, licet secum per se requirerent opus operans. Ex quo apparet quod clavos jurisdictionis non sunt res vera, sicut claves ordinis : quia ad illas non sequitur nisi effectus rationis, sicut esse excommunicatum, vel esse absolutum a vinculo exteriori; et quod non est particeps suffragiorum Ecclesia?, hoc non est ex virtute excommunicationis, sed ex divina pactione, quia humana ordinatio nil reale causat; sed secus est de clavibus ordinis, in quibus divina ordinatio operatur. - Sed contra hoc arguitur sic : Illud non potest in operationem, in quo non est principium operationis; alioquin ageret quod non posset. Sed aliquis in quo non est character, potest in operationem divinam, ut nunc loquimur: Judaeus enim, vel Gentilis, in quo nullus est character, potest baptizare; quod est opus divinum. Ergo character impressus ex sacramento, non est principium talium operationum.

Dicendum quod non est aliquis character, qui sit potentia baptizandi absolute, nec active, nec passive, etc, " ut supra recitatum est (a). Haec omnia dicta Petri bene sunt consona sancto Thomae et veritati. Et haec sufficiunt ad objecta Scoti contra primam conclusionem. Patet enim quod sola relatio rationis, sine novo fundamento absoluto, non sufficit ad salvandum activitatem quam Sancti et determinatio Ecclesia; attribuunt sacramentis et eorum ministris; et, per consequens, character non potest poni sola relatio, sed oportet quod sit forma absoluta. Sed dubium est in dictis Petri. Videtur enim contradicere sibiipsi. Nam, ex una parte, dicit quod minister baptismi nullam habet virtutem supernaturalem ad aliquem effectum causandum in anima, sed solum est causa sine qua non; ex alia vero parte, dicit quod, si sacerdos non potest directe et perfecte in realem effectum, in quem prius non poterat, tunc mentitur dicens, Ego te baptizo, sed debet dicere, Ego te aspergo, et Christus te baptizat interius. Et sic videtur asserere quod minister baptismi aliquid operatur interius; et consequenter, quod in ipso sit ponenda virtus spiritualis, et non solum in sacerdote, immo in quocumque ministrante baptismum, alias quilibet talis mentiretur dicendo, Ego te baptizo.

Dicitur quod, secundum veritatem, illud argumentum Petri bene concludit de ministro Eucharistiae et paenitentiae. Quia ministris Eucharistias dixit Christus, Hxc quotiescumque feceritis, etc, et, Hoc facite in meam commemorationem, et similia, in quibus asserit ministrum aliquid spirituale facere et consecrare. Similiter, ministris paenitentiae dicit, Quodcumque ligaveritis, etc Unde minister mentiretur, si nihil ageret in anima, cum dicit, Ego te absolvo; et Christus falsum dixisset, dicens, Hoc facite, si minister non facit aliquid in transsubslantialione et conversione (a) Cfr. Dici. 2""", ia hac responsione ad quintum principale Scoti. panis in corpus Christi. Sed argumentum illud nihil concludit de ministro baptismi : quia, concesso quod nihil spirituale agat in anima baptizati, non sequitur quod mentiatur, dicendo, Ego te baptizo. Quia baptizare quandoque sumitur pro exterius abluere; nam et ipsa exterior ablutio dicitur baptismus, ut ostendit sanctus Thomas, 3 p., q. 66, art. 1; constat autem quod talem ablutionem facit minister. Quandoque autem sumitur baptizare pro causare rem proximam vel ultimam baptismi, scilicet characterem, vel gratiam; et isto modo solus Christus, vel sacramentum exterius, baptizat; et, si minister diceret se hoc modo baptizare, falsum diceret, et mentiretur in casu. Ideo illud secundum dictum Petri non habemus sustinere, sed tantum primum. II. Ad argumenta Aureoli. - Ad primum Aureoli contra eamdem conclusionem, negatur minor, scilicet quod nulla potentia activa respectu consecrationis sit in sacerdote. Et ad probationem ejus, patet quid sit dicendum, ex dictis in prima quaestione primae distinctionis hujus quarti (x). Dicitur enim, ut prius, quod character sacerdotalis, sicut et virtusquaeest in verbis consecrationis, facit ad desitionem substantioe panis, modo prius exposito. Et cum arguens quaerit de subjecto actionis illius corruptivae;

responsum est quod nec subsistit, nec est in subjecto, quantum ad absolutum quod includit, scilicet formam, vel substantiam desinentem esse; licet, quantum ad respectum quem importat, sit subjective in sacramento vel ministro. Conceditur (6) etiam quod forma quae desinit, fuit in subjecto, vel quod fuit subjectum.

Nec valet quod dicit, quod agens creatum (y) requirit in quod agat. Quia, ut supra dictum est (dist. 1, q. 1, art. 3, I 3, III, ad l ), hoc est verum quantum ad terminum a quo, non autem quoad subjectum mutationis, ut dicit beatus Thomas, octava distinctione hujus, q. 2, art. 3, in solutione secundi. " Virtus, inquit, creata praesupponit materiam in qua operetur. Quod quidem contingit esse dupliciter : uno modo, ita quod sit mutationis subjectum, sicut accidit in conversionibus naturalibus; alio modo, ita quod subsit termino a quo, non autem mutationi, sicut accidit in dicta conversione. Sed creatio neutro modo materiam praesupponit. Et ideo magis potest aliquid cooperari Deo instrumentaliter in hac conversione, quam in opere creationis. " -

Haec ille.

Cum autem arguens ulterius infert quod ista actio esset annihilativa;

dicitur quod actio potest dici annihilativa dupliciter. Primo, quia per (i) Cfr. praesertim, in dicta quaestione, art. 3, I 3, III, ad luio. - QUAESTIO I. ipsam aliquid desinit esse, et nihil per ipsam incipit esse, nec aliquid per eam producitur; et hoc modo conceditur istam actionem esse annihilativam. Alio modo, quia nec per ipsam producitur aliquid, nec est dispositio ad productionem nec ad acquisitionem alicujus positivi termini, nec subordinatur alteri actioni productivae vel acquisitiva? positivi termini; et isto modo negatur dictam actionem esse annihilativam; quia talis actio est dispositio ad hoc quod corpus Christi sit sub speciebus Eucharistiae, et subordinatur actioni divinae, qua positivus terminus acquiritur. Et ideo dicta actio non est annihila-tiva simpliciter, sed secundum quid; immo potest dici acquisitiva dispositive novi et positivi termini. Ponere autem actionem creaturae primo modo annihilativam, non est inconveniens. Ad secundum dicitur primo, quod ideo virtus quam ponimus in verbis, est transiens, et non permanens, quia non est nisi ad unum effectum; et ideo, habito tali effectu, cessat. Virtus autem et character ministri est ad plures effectus; et ideo est permanens, et non transiens. Et hanc solutionem dat implicite sanetus Thomas, octava distinctione, q. 2, art. 3, in solutione octavi, ubi sic dicit : c( Valde conveniens est quod omne quod est propter aliquid, desinat esse, perfecto eo ad quod erat. Et quia virtus illa non erat ad perfectionem ejus cui dabatur, sed magis ad faciendum conversionem de qua loquimur, cum sit tantum virtus instrumentalis; ideo non est inconveniens, si, statim conversione facta, et verba et virtus verborum desinant esse. "

Haec ille.

Item, in solutione noni, sic dicit : a Quando aliquod opus perficitur pluribus instrumentis, virtus instrumentalis non est complete in uno, sed complete in utroque ; sicut manu et penna scribitur. Et similiter contingit in proposito : quia virtus instrumentalis ad faciendum predictam conversionem, non tantum est in verbo, nec in sacerdote, sed in utroque complete; quia nec sacerdos sine verbo, nec verbum sine sacerdote, conficere potest. Et quia sacerdos similior est agenti principali quam verbum, quia gerit ejus figuram, ideo, simpliciter loquendo, sua virtus instrumentalis est major et dignior; unde et permanet, et ad multos effectus hujusmodi se habet; virtus autem verbi transit, et ad semel tantum est. Sed secundum quid est potior virtus verbi, inquantum effectui propinquior, quasi signum ipsius; sicut etiam penna est propinquior scripturae, sed manus scribenti. "

Haec ille.

Ex quibus apparet nullitas argumenti, et responsio ad duplicem quaestionem quam continet. Cum autem ulterius dicit quod nobilitas instrumenti non attenditur ex aliquo inhaerente, sed ex nobiliori termino inducto, etc.;

dicitur quod illa copulativa implicat contradictionem : quia, si instrumentum nobilem terminum inducit, oportet quod habeat nobilem virtutem inhaerentem, vel inexsistentem, naturalem, vel supernaturalem, aut violentam, vel hujusmodi. Rursus, cum, secundum arguentem, sacramentum nihil vere et realiter inducat in suscipiente, non potest dici nobile propter quemcumque terminum ab alio agente inductum; licet posset dici nobile signum, non tamen nobile instrumentum.

Similitudo autem de medicina adducta, nihil valet ad propositum; quia illud quod nihil penitus efficit ad expulsionem morbi, nec ad inductionem sanitatis, non potest dici medicina, nec ullo modo instrumentum inductivum sanitatis, ut alias dictum fuit (dist. 1, q. 2, art. 3, g 4 , ad -l ). Ad tertium dicitur quod virtus quae est in verbis sacramentalibus, non est ejusdem rationis cum charactere qui est in ministro, ut alias dictum est, pluma quaestione primae distinctionis hujus quarti (art. 3, Sj 4, I, ad 2" ).

Dicitur secundo, quod, posito quod haec virtus et illa essent unius rationis, tamen ratio in oppositum inducta non valet : quia quando ad aliquem effectum requiruntur duo instrumenta diversarum rationum, quantumcumque virtus unius intendatur, non sufficit ad effectum sine virtute alterius; sicut patet de manu et penna respectu scripturae.

Dicitur tertio, quod positio nostra non negat pacta Dei cum sua Ecclesia, nec assistentiam virtutis divinae cum ministris sacramentorum ; sed ponit quod, praeler illud pactum, et talem assistentiam, sacramenta et eorum ministri aliquid instrumentaliter operantur ad ultimam rem sacramentorum, non quidem principaliter, sed instrumentaliter et dispositive; et quod non sunt solum causa sine qua non, nec solum signa, quae (a) nihil penitus intrinsecus operantur, sicut ponit arguens et caeteri partis adversae. Quia, sicut arguit Petrus de Palude (dist. 1, q. 4), a absurdum videtur quod Deus non aliter agat in sacramentis ad justificandum, quam diabolus in sortilegiis ad malefaciendum, scilicet ex pactione, herba vel charta ponenda (6) sub lecto vel limine, et nihil penitus agente; aut quod verba sacramentalia nihil plus faciant, nec minister, quam verba incantatoris (y), aut ipse; sed, sicut illis dictis, ex pactione, daemon agit in serpente, trahendo venenum, vel mortificando, vel aliquid hujusmodi, sic esset in proposito. " Ad quartum dicitur, negando antecedens. Unde sanctus Thomas, vigesimaquarta distinctione hujus, q. 1, art. 2, in solutione secundae quaestiunculae, sic dicit : " Circa hoc fuit triplex opinio. Quidam dixerunt quod in solo ordine sacerdotali imprimitur , LIBRI IV. S character. Sed hoc non videtur verum : quia actum diaconi nullus potest exercere licite, nisi diaconus; et ita patet quod habet aliquam spiritualem potestatem in dispensatione sacramentorum, quam alii non liabent. Et, propter hoc, dixerunt alii, quod in sacris ordinibus imprimitur character, non autem in minoribus. Sed hoc iterum nihil est : quia per quemlibet ordinem aliquis constituitur supra plebem in aliquo gradu potestatis ordinatae ad sacramentorum dispensationem; unde, cum character sit signum distinctivum ab aliis, oporiet quod in omnibus imprimatur character. Cujus etiam signum est, quod perpetuo manent, et nunquam reiterantur. Et haec est tertia opinio, quae communior est. " - Haec ille. - Et cum dicit arguens, quod ad actum diaconi et subdiaconi non oportet ponere qualitatem a qua profluat operatio, etc; - responsum est supra, ex dictis Petri de Palude (dist. 4, q. 2), in solutione ad quintum Scoti, quod character sacerdotalis, et potestas episcopalis, est principium exercendi operationem hierarchicam simpliciter; character autem aliorum ordinum est principium exercendi operationem ex officio.

Cum autem dicit arguens, quod non subdiaconus aeque bene et faciliter legit Epistolam, etc.;

non valet. Unde sanctus Thomas, ubi supra (dist. 24, q. 1, art. 2, q 2), in solutione primi, sic dicit: " Quilibet ordo vel habet actum circa ipsum sacramentum, vel ordinatum ad sacramentorum dispensationem : sicut ostiarii habent actum admittendi homines ad divinorum sacramentorum inspectionem; et sic de aliis. Et ideo in omnibus requiritur spiritualis polestas. "

Haec ille.

Cum autem dicit arguens, quod nulla est dispositio in baptismo respectu gratiae, etc;

dicium est alias (dist. 1, q. 1, art. 3, g 3, HI, ad 2" ), quod,quidquid sit de hoc, tamen congruentius dicitur quod dispositio ad gratiam sit aliquid spiria tuale, sicut nos ponimus, quam aliquid mere corporale, cujus capax potest esse asinus, puta exterior almutio. Unde illa positio derisibilis est. Ad quintum dicitur quod duplex est potentia susceptiva. Nam quaedam recipit cum violenta abjectione alicujus actus praeexsistentis convenientis naturas; et talis potest dici impotentia. Alia vero recipit sine tali abjectione, sicut diaphanum, et potentia; cognoscitivos, sensitivas et intellectivae; et tales non dicuntur impotentiae. Unde, si hoc argumentum valeret, utique probaret quod nec visus nec intellectus debent dici potentiae, sed quaedam impotentias, quia suscipiunt speciem sui objecti. Unde patet quod in proposito non valet; quia character non est potentia susceptiva primo modo, sed secundo modo. Ad sextum, negaturassumptum. Si enim talis species imprimeretur in baptismo, tunc adultus non impeditus posset per illam cognoscere animam Christi propria et distincta cognitione; quod non experimur. Tunc, ad primam probationem negati, dicitur quod divisio ibidem data, est insufficiens : quia induere Christum potest quis non solum modis ibidem recitatis, sed aliter, puta per participationem sacerdotii Christi et ejus spiritualis potestatis, ut supra (a) dictum est. Unde, sicut saepius dictum fuit, character est talis participatio et configuratio ad Christum.

Item, dico quod prima auctoritas adducta intelligitur (6) de indutione Christi per gratiam et virtutes et imitationem actionis et passionis. Improbatio hujus intellectus non valet : quia Paulus loquitur de suscipiente baptismum, quoad sacramentum et rem sacramenti proximam et remotam, scilicet characterem et gratiam, non autem de ficte accedentibus, qui non utrumque recipiunt. Aliter respondet Glossa super eodem loco, dicens : Induunt homines Christum aliquando usque ad perceptionem sacramenti, aliquando etiam usque ad vitae sanctificationem. Et illud primum bonis et malis commune est, hoc alterum vero proprium est bonorum.

Haec Glossa.

Item, beatus Thomas, 3 p., q. 69, art. 9, in solutione primi, sic dicit : a Baptizari (a) in Christo potest intelligi dupliciter. Uno modo, in Christo, id est, in Christi conformitate; et sic quicumque baptizantur in Christo, conformati ei perfidem et charitatem, Christum induunt per gratiam. Alio modo, dicuntur aliqui baptizari in Christo, inquantum sacramentum Christi accipiunt; et sic omnes induunt Christum per configurationem characteris, non autem per conformitatem gratiae. "

Haec ille.

Patet ergo quod character non est Christi, nec animae Christi; sed est similitudo potestatis Christi, accipiendo large similitudinem, pro qualicumque participatione vel forma participata, et non pro specie intelligibili, sicut putat arguens. Ad alias duas auctoritates Pauli, dicitur quod imago Christi non solum potest dici species animae Christi, verum etiam participatio sacerdotii Christi et suae spiritualis potestatis, vel conformitas ad gratiam et virtutes et vitam Christi, et finaliter ad gloriam et beatitudinem Christi. Unde illae auctoritates nullo modo sunt ad propositum, sicut patet inspicienti glossas illarum. Ad primam auctoritatem Dionysii, dicitur quod ex illa habetur quod character pertinet ad intellectum, ut ostendit sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 3, in solutione tertiae quaestiunculae, non autem quod sit species intelligibilis. Unde argumentum peccat per fallaciam consequentis; quia ad intellectum pertinet potentia intellectiva, et species, et habitus, et actus. Ex secunda vero auctoritate Dionysii, concluditur quod per characterem quis configuratur Christo, sicut cera sigillo. Haec tamen configuratio non oportet quod fiat per speciem intelligibilem; sed alio modo fit. Unde similiter peccat hoc argumentum, sicut praecedens. Ad rationem ultimo induciam, patet, per praedicta, quod peccat per fallaciam consequentis. Immo, si aliquid valet, concludit oppositum illius quod intendit : quia, si character non sit aliud quam expressa species animae Christi, non apparet rationalis modus distinguendi characteres sacramentales specifice; nisi dicatur quod character sacerdotalis, vel potestas episcopalis, aut papalis, sit expressissima similitudo animae Christi, non sic de aliis characteribus. Ex hoc autem quot sequuntur inconvenientia, quis non videatl Similiter, sequeretur quod Papa expressius intelligit animam Christi quam aliquis viator, et episcopus quam simplex sacerdos, et sacerdos quam non sacerdos; quod est falsum. III. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra eamdem conclusionem, patet responsio per predicta : quia character baptismi non est potentia activa, sed passiva. Nec valet objectio de virtute sacramenti : quia illa ordinatur ad agendum, ideo oportet quod sit potentia activa; sed character baptismi non ordinatur ad agendum, nec ad ministrandum, sed solum ad suscipiendum, ut saepius dictum fuit. Ad illud quod objicit contra characterem ordinis, quod scilicet non debet esse res permanens, sed transiens, sicut virtus quae ponitur in verbis, etc;

dicitur quod hoc nullam habet probabilitatem, quia non est simile hinc inde, ut dictum fuit in solutione secundi argumenti Aureoli. Ad confirmationem, dicitur quod non baptizatus, quando alium baptizat, non facit aliquid in anima baptizati, nec tanquam agens principale, nec tanquam instrumentale; sed applicat activum suo passivo, scilicet sacramentum homini; et ideo non oportet quod habeat aliquam virtutem supernaturalem permanentem aut transeuntem. Secus est de ministris aliorum sacramentorum. Ideo ulterior consequentia facta non valet. Et de hoc satis dictum est in solutione quinti argumenti Scoti, recitando verba Petri. Cum autem ulterius vult probare quod in nullo ministro ponenda sit virtus activa, quae remaneat cum privatione gratiae;

respondet Petrus de Palude (dist. i, q. 2), quod a illa ratio non valet. Quia omnis forma quae est principium operandi quodcumque, sive remotum, sive propinquum, est principium essendi formaliter; cum omne quod agit, agat secundum quod est actu. Sed non convertitur : quia aliquid est principium essendi, quod non est principium operandi immediate, sicut est forma substantialis; vel nullo modo, sicut quantitas, vel relatio, aut aliquid hujusmodi. Illa ergo forma accidentalis (a), quae sic est principium essendi, quod non operandi, saltem immediate, congrue ponitur inesse illi subjecto quod est principium essendi, non autem principium operandi immediate, ut sic perfectio et perfectihile sibi invicem correspondeant. Et, propter hoc, gratia, quae nullius operationis est principium immediate, congrue est in essentia, et non in potentia. Sed omnis forma quae est immediate principium agendi, vel patiendi, superaddita essentia; et potentiae, congruentius ponetur in potentia, qua; similiter est principium immediatum, quam in essentia, quae solum est principium remotum. Et quia hujusmodi est character, ideo congrue ponitur in potentia.

Et cum dicitur quod, destructo principio essendi, destruitur principium operandi,

verum est de illo quod fundatur super illud principium. Principium enim operandi meritorie, quod est charitas, fundatur super principium essendi, quod est gratia; unde, destructa gratia, destruitur charitas. Sed principium operandi active vel passive actiones hierarchicas, non est gratia; immo gratia est terminus et finis, quia ad hoc exercentur, ut gratia habeatur. Nec pro tanto dicitur character principium operandi, et gratia principium essendi, quod unum respondeat alteri sicut fundamentum; sed quia, quantumcumque sint disparata, principium essendi et non operandi debet esse in essentia sibi conformi (6), sed principium operandi in potentia. "

Haec ille.

Sed haec solutio videtur dubia : quia non videtur quare nec quomodo charitas, quae est principium operandi, magis fundetur super gratiam, quae est principium essendi, quam character; cum tam charitas quam character sint in alio subjecto quam gratia, charitas quidem in voluntate, character in intellectu, gratia vero in essentia anima. ; et sic gratia neutrum illorum fundat subiective. Nec apparet ex dictis ejus alia fundatio. Non enim gratia fundat characterem eo modo quo absolutum fundat relationem, aut subjectum vel ratio subjiciendi fundat accidens. Nisi forte dicatur quod gratia fundat charitatem per modum causa? vel effectus prioris naturali prioritate, sicut intellectus voluntatem, ita quod naturaliter prius producitur et infunditur gratia quam charitas, licet simul tempore vel duratione, nec charitas est dispositio vel aliquo modo praevia ad gratiam; non sic autem fundat characterem, cum character sit dispositio ad gratiam, non econtra. Posset etiam aliter dici ad argumentum Durandi quod major argumenti est vera solum et duntaxat quando principium operandi necessariam connexionem habet cum principio essendi, sicut potentia ioa animae cum essentia ejus; non autem ubi inter illa principia non est talis necessaria connexio, sicut inter gratiam et fidem et spem. Quod contingit potissime quando principium essendi in aliqua natura, vel vita, non est principium essendi simpliciter, sed principium Lene essendi, vel bene se habendi in tali natura. Principium vero operandi ordinatur ad operandum simpliciter, et non ad bene operandum. Sic autem est de gratia respectu characteris, et similiter de gratia respectu virtutum quae possunt esse informes, cujusmodi sunt fides et spes, ut dictum est. Et multis aliis modis potest dici pro nullitate illius argumenti. g 2. - Ad argumenta contra secundam ET TERTIAM CONCLUSIONES I. Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra secundam et tertiam conclusiones, dicitur, negando minorem; loquendo de dispositione indirecta vel remota. Unde ad hoc argumentum respondet sanctus Thomas, 3 p., q. 63, art. 4, in solutione primi, ubi sic dicit : " Subjectum alicui accidenti attribuitur secundum rationem ejus ad quod propinque disponit, non autem secundum rationem ejus ad quod disponit remote vel indirecte. Character autem directe quidem et propinque disponit animam ad ea quae sunt divini cultus exequenda. Et quia haec idonea non fiunt sine auxilio gratiae, quia, ut dicitur, Joan. 4 (v. 24), Eos qui adorant Deum, in spiritu et veritate oportet (a) adorare, oportet, ex consequenti, quod divina largitas recipientibus characterem gratiam largiatur, per quam digne impleant ea ad quae deputantur. Et ideo characteri magis est attribuendum subjectum secundum rationem actuum ad divinum cultum pertinentium, quam secundum rationem gratiae. "

Haec ille.

Item, prima quaestione hujus distinctionis, art. 3, q 1, in solutione primi, sic dicit : " Dispositionem esse, in eodem subjecto cum eo ad quod disponit, non est necesse, nisi quando dispositio postea fit perfectio : sicut scientia quae prius fuit dispositio, postea fit habitus; et ideo scientia dispositio et scientia habitus sunt in eodem subjecto proximo. Non autem hoc oportet quando dispositio et perfectio differunt per essentiam; sed possunt esse in diversis subjectis, et praecipue quando illa diversa habent ordinem ad invicem; sicut operatio sensibilis, est dispositio ad intelligibilem operationem. Et similiter character est dispositio ad gratiam. " - Haec ille. - Ex quibus apparet quid dicendum ad argumentum. Item : actus liberi arbitrii in adulto est dispositio ad infusionem gratiae, et similiter displicentia peccati, et dolor sensualitatis, et actus multarum potentiarum animae; gratia autem, secundum communem doctrinam, ponitur subjectivo in essentia animae, quae ordine naturae praecedit omnes potentias; non ergo est inconveniens dispositionem ad aliquam formam inesse subiective subjecto posteriori secundum naturam subjecto formae ad quam disponit. Item, complexio corporis est dispositio ad animam et ejus potentias, ita quod secundum diversitatem corporum est diversa nobilitas animarum et potentiarum animae, ut alias, in Secundo (dist. 32, q. 1), visum fuit. Ad secundum patet responsio ex dictis Petri (dist. 4, q. 2) in solutione argumentorum Durandi contra primam conclusionem recitatis. Quia, sicut ibidem dictum est, illud quod est principium essendi supernaturaliter, et non est immediatum principium operandi, debet poni esse subiective in essentia animae, et non in aliqua potentia. Illud autem quod est immediatum principium operandi, debet inesse potentia animae, et non essentiae. Et ideo gratia ponitur in essentia animae, character autem in potentia.

Quod autem objicitur, de habitu supernaturali et naturali, non habet apparentiam; quia habitus non est natus subjici sicut potentia animae. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 63, art. 4, ubi arguit sic, secundo loco : " Potentia animae non videtur esse subjectum alicujus, nisi babitus vel dispositionis. Sed character non est habitus, nec dispositio, sed magis potentia, cujus subjectum non est nisi essentia animae. Ergo videtur quod character non sit, sicut in subjecto, in potentia animae, sed magis in essentia ipsius. "Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod essentia animae est subjectum potentiae naturalis, quae ex principiis animae procedit. Talis autem potentia non est character, sed est quosdam spiritualis potentia ab extrinseco adveniens. Unde sicut essentia, per quam est naturalis vita hominis, perficitur pergratiam, qua anima spiritualiter vivit; ita potentia naturalis animae perficitur per spiritualem potentiam, quae est character. Habitus enim et dispositio pertinent ad potentiam animae, eo quod ordinantur ad actus quorum potentiae sunt principia. Et, eadem ratione, omne quod ad actum ordinatur, est potentiae attribuendum. "

Haec ille. Ad lertium, negatur antecedens. Et ad probationem illius, dicitur quod perfectio naturalis, cujusmodi (a) sunt potentiae animae, prius inest animae quam potentia vel perfectio supernaturalis; loquendo de prioritate durationis vel naturae, non autem de prioritate immediationis : nam aeque immediate inest essentiae animae gratia sicut intellectus vel voluntas, quae sunt potentiae naturales; non autem ita inseparabiliter vel necessario. Et ideo non oportet quod gratia sit subiective in aliquo posteriori ad essentiam animae, puta in aliqua potentia. Unde ad hoc argumentum (a) solvit sanctus Thomas, de Veritate, q. 27, art. 6. Arguit enim sic, tertio loco : " Gratuita praesupponunt naturalia. Sed potentiae sunt naturales proprietates animae, secundum Avicennam. Ergo gratia non est in essentia animae, nisi praesupposita potentia; et sic est immediate in potentia animae sicut in subjecto. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : a Dicendum, inquit, quod gratuita praesupponunt naturalia, si proportionaliter utraque accipiantur. Et ideo virtus, quae est gratuitum operationis principium, praesupponit potentiam, quae est ejusdem principium naturale; et gratia, quae est spiritualis esse principium, praesupponit essentiam animae, quae est principium esse naturalis. "

Haec ille. Ad quartum, negatur major, scilicet quod vita spiritualis primo insit animae ut est conjungibilis Deo ut objecto. Nec hoc dicit Augustinus. Est enim aliqua alia conjunctio prior animae ad Deum quam per actum secundum vel quodcumque principium actus secundi, scilicet per donum gratiae, a qua pullulant virtutes et habitus. Unde beatus Thomas, de Veritate, ubi supra (q. 27, art. 6), arguit sic (arg. 2 Sed contra) : ((Primum donum Dei est in eo quod est in nobis prius, et Deo propinquius. Sed gratia est primum donum Dei in nobis : ipsa enim praecedit fidem et charitatem et alia hujusmodi, ut patet per Augustinum, in 2. lib. de Praedestinatione Sanctorum (cap. 16) (6). Id autem quod in nobis prius (y) est, et Deo propinquius, est essentia animae, a qua fluunt potentiae. Ergo gratia est in essentia sicut in subjecto.

(Arg. 4 Sed contra). Item, causa secundaria per piius recipit influentiam primae causae, quam effectus causae secundaria . Sed essentia animae est principium potentiarum; et sic est causa secundaria earum, quarum Deus est causa primaria. Ergo essentia animae per prius recipit influentiam gratiae quam potentiae. "

Haec ille, ibidem, cum multis aliis bene facientibus ad propositum. Ad quintum dicitur quod intellectus est prior voluntate, non solum prioritate originis aut generationis, sed etiam prioritate perfectionis, vel tanquam continens illam eminenter et virtualiter, ut ostendit sanctus Thomas, 1 p., q. 82, art. 3, per totum, et de Veritate, q. 22, art. 11, et multis aliis locis. Tunc ad argumentum in oppositum, dicitur quod actus intellectus, simpliciter et absolute loquendo, non ordinatur essentialiter ad actum voluntatis ut ad finem, sed potius se habet ad illum ut causa ad ellectum; et similiter intellectus se habet ad voluntatem ut motor ad mobile. Unde hoc arguta) dicendum.

Ad. Pr. mentum solvit quasi in forma sanctus Thomas, 1 p., ubi supra (q. 82, art. 3). Arguit enim sic, secundo loco : a Res naturales inveniuntur procedere de imperfectis ad perfecta. Et hoc etiam in potentiis animae apparet; quoniam proceditur de sensu ad intellectum, qui est nobilior. Sed naturalis processus est de actu intellectus ad actum voluntatis. Ergo voluntas est nobilior et perfectior potentia quam intellectus. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod illud quod est prius generatione et tempore, est imperfectius; quia in uno et eodem potentia praecedit actum tempore, et imperfectio perfectionem. Sed illud quod est prius simpliciter, et secundum naturae ordinem, est perfectius; sic enim actus est prior potentia. Et hoc modo intellectus est prior voluntate, sicut motivum mobili, et activum passivo; bonum enim intellectum movet voluntatem. "

Haec ille.

Item, quarta distinctione hujus, q. 1, art. 3, in solutione tertiae quaestiunculae, sic dicit : " Imago principaliter consistit in potentia cognitiva; quiaexmemoriaet intelligentia oritur voluntas. Unde tota imago est in parte intellectiva, sicut in radice. Et ideo omne quod attribuitur homini ratione imaginis, principaliter respicit intellectivam partem, et ex consequenti affectivam : quia etiam ex intellectiva parte habet homo quod sit homo; sed ex affectiva quod sit bonus vel malus. Et ideo, quia character respicit imaginem, principaliter est in intellectiva parte. "

Haec ille.

Item, in-solutione secundi, sic dicit : " Assimilatio hominis ad Deum in bonitate, praecipue est per voluntatem. Sed assimilatio in esse et posse, magis est ex parte intellectus; quia ex hoc ipso quod aliquid immateriale esse habet, intellectivum est, et potentiam habet quodammodo infinitam, secundum quod intellectus universalium est, quae quodammodo sunt infinita virtute. Et ideo, cum conformitas characteris respiciat spiritualem potestatem, magis competit parti intellectivae quam affectivae, n

Haec ille. Ad sextum dicitur primo, quod sanctus Thomas nullibi dicit characterem esse signum vel fundamentum obligationis animae ad Deum. Ideo ad objecta contra hoc, non habemus respondere.

Dicitur secundo, quod, dato quod character esset tale quid, tamen, quia non solum est signum, sed etiam principium suscipiendi vel ministrandi actiones hierarchicas, quae sunt quaedani protestationes fidei, ideo potius ponitur in potentia intellectiva quam in volitiva, quia fides est in intellectu. Unde sanctus Thomas, 3 p., q. 63, art. i, in solutione tertii, sic dicit: " Character ordinatur ad ea quae sunt divini cultus; qui quidem est quaedam protestatio fidei per exteriora signa. Et ideo oportet quod character sit in cognitiva potentia animae, in qua est fides. "

Haec ille.

Item, in praesenti distinctione, q. 1, art. 3, q 3, in solutione primi, sic dicit : a Gratia non est in intellectiva, neque in affectiva, sed in essentia animae. Tamen magis de propinquo respicit affectivam : quia gratia datur ad bene operandum; qualiter autem aliquis operetur, praecipue ex voluntate dependet. Sed character datur ad exercendas actiones spirituales aliquas simpliciter; quod autem bene vel male fiat, hoc est per gratiam et habitum virtutum. Et ideo non est similis ratio de charactere et de gratia. "

Haec ille.

Et ad hoc facit illud quod ipse dicit, l 2 , q. 56, art. 3 : quod scilicet habitus qui sunt in intellectu, inquantum hujusmodi, praestant facultatem agendi, non autem bene vel male agendi, nisi in ordine ad voluntatem; sed habitus qui sunt in voluntate, non solum praestant facultatem agendi simpliciter, sed etiam bene vel male agendi. Ideo character, quo quis potest bene et male uti, potius debet poni in intellectu quam in voluntate. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra eamdem conclusionem, respondet Petrus de Palude (dist. 4, q. 2), dicens : " Licet character non faciat subjectum nisi instrumentum agendi, vel patiendi respectu sacramentorum, quae sunt corporalia; non tamen, propter hoc, debet esse character in parte corporea, puta manu quae tangit materiam, vel ore quod producit formam. Quia homo est instrumentum Dei animatum, quod per intellectum applicat se ad conferendum sacramentum, vel suscipiendum; ad quod etiam requiritur intentio, quae est actus intellectus sicut dirigentis. Unde in primo principio directivo hujus intentionis et applicationis debet esse character, et non in membris exequentibus. Sicut etiam potentia medicativa facit medicum cooperatorem instrumentalem naturae, per applicationem medicinalium, cum natura sit principale agens sanitatem; nec, propter hoc, ars medicativa ponitur in ore dictante, nec in manu chirurgizante, sed in intellectu dirigente. Et similiter ars domificativa, et hujusmodi. Et simile est in proposito. Ideo, etc. Nec obstat quod talis directio vel intentio non potest esse in parvulo; quia istud accidit sacramento. "

Haec ille. - Ex quo apparet ad unam partem argumenti, qua arguens vult probare characterem debere poni in parte organica. - Ad aliam vero partem, qua vult probare quod non debet poni in intellectu, respondet Petrus (ibid.), dicens : " Sicut scientia practica et factiva sunt (a) principaliter propter opus operatum, nec tamen sunt in potentia eliciente illud propter quod sunt principaliter, sed in potentia dirigente et operante; sic character est principaliter propter recipere vel conferre sacramentum, cujus collatio vel susceptio immediate elicitur a potentia organica; non tamen, propter hoc, est in ea, quia (a) sunt. - est Vr.

ista collatio et susceptio exterior debet regi et dirigi ab interiori actione vel intentione. Et ideo in intellectu, qui est principium regulans et dirigens in dando et suscipiendo sacramenta, debet poni character : ut scilicet intellectus per fidem illustratus dirigat intentionem ad conferendum et suscipiendum sacramentum hoc vel illud; quamvis etiam in infideli sit character, et in non characterizato fides, sicut in catechumeno. Et ideo non est sic intelligendum quod character eliciat intentionem, nec dirigat, cum aequaliter non characterizata intendat, et characterizans non intendat; sed quia intentio per characterem habet virtutem, quam aliter non haberet. Et ideo dicendum quod character est propter utramque operationem (a), scilicet elicitam et imperatam : non quidem ut eliciat elicitam, vel dirigat, nec ut imperet aliam; sed ut directio et imperium habeant (6) effectum. Qui enim sacramenta ministrat, debet intendere quod faciat illud quod facit Ecclesia. Nec ad hoc juvat directe character, sed facit ut intentio habeat effectum : per characterem enim baptismalem intentio recipiendi alia sacramenta facit ipsum vere suscipere ea; et character sacerdotalis facit quod sacerdos confitendo vel absolvendo efficiat quod intendit. "

Haec Petrus.

Et haec sufficiunt ad primum Durandi : quia, ut patet ex dictis, minor est falsa; nam character perficit actum intellectus, vel appetitus, dando eidem efficaciam, modo supradicto. Ad secundum dicitur quod responsio ibidem data, bona est satis, et est secundum mentem Sancti Thomae, in parte, ut supra (ad primum Scoti) visum est; licet sanctus Thomas non adducat illud exemplum de prudentia et praesidentia. Et ad primam improbationem dictae responsionis, dicitur quod et prudentia est dispositio congruentias ad susceptionem et executionem potestatis, et similiter econtra potestas est dispositio ad sollicite acquirendum prudentiam; licet differenter : quia prima dispositio est quasi causae efficientis, ad bene operandum; secunda vero, quasi causae materialis, est dispositio ad suscipiendum. Sicut enim dicit beatus Thomas, de Virtutibus, q. i, art. 1, in solutione noni argumenti : " Dispositio dicitur tribus modis. Uno modo, per quam materia disponitur ad formae receptionem; sicut calor est dispositio ad formam ignis. Alio modo, per quam aliquod agens disponitur ad agendum; sicut velocitas est dispositio ad cursum. Tertio modo, dicitur ordinatio aliquorum ad invicem, etc. " Cum vero arguens dicit quod gratia potius deberet dici dispositio ad characterem, etc,,

non valet : quia, sicut potentiis naturalibus intellectu et voluntate nemo bene operatur sine habitu virtutis, nec tamen dicimus quod habitus sit dispositio ad potentiam naturalem, sed econtra, habens potentias dispositus est ad habitum ; sic in proposito. Non tamen necesse est sustinere dictum exemplum per omnia, sed solum quoad hoc quod, sicut habens potentiam dispositus est ad habitum, sic habens characterem dispositus est ad gratiam, quia jam habet quoddam debitum et exigentiam gratiae, sine qua non potest bene uti charactere illo. Ad secundam improbationem, diciturquod sanctus Thomas non divertit a suo proposito, per hoc quod dicit characterem esse in alio subjecto quam gratiam, et tamen sit dispositio ad gratiam. Nam, sicut ipse dicit, l 2 , q. 74, art. 4, in solutione tertii, " dispositio tripliciter se habet ad id ad quod disponit. Quandoque enim est idem, et in eodem; sicut scientia inchoata dicitur esse dispositio ad perfectam scientiam. Quandoque autem est in eodem, sed non idem; sicut calor est dispositio ad formam ignis. Quandoque vero nec est idem, nec in eodem; sicut in his quae habent ordinem ad invicem, ut ab uno perveniatur in aliud; sicut bonitas imaginationis est dispositio ad scientiam, quae est in intellectu. Et hoc modo peccatum veniale, quod est in sensualitate, potest esse dispositio ad peccatum mortale, quod est in ratione. "

Haec ille.

Cum autem dicit arguens, quod sanctus Thomas assimilat virtutem instrumentalem quae est in sacramentis, virtuti instrumentali quae est in semine, etc;

dicitur quod non oportet quod similitudo currat per omnia hinc et inde, sed solum quoad hoc quod utraque dicitur esse causa ultimae formae dispositive, quia scilicet inducit dispositionem ad formam principalem, sive in eodem subjecto, sive in alio. Et hoc sufficit ad suum propositum. . Ad ternum respondet Petrus (dist. 4, q. 2), dicens quod " ratio illa non valet. Quia institutio humana non est causa rerum naturalium. Unde nihil potest addere vel detrahere natura: rerum, propter hoc quod rebus naturalibus nihil acquiritur ex pactione humana, quod sit forma realis, sed solum ordo et relatio rationis. Unde omnia jura incorporalia (x) de quibus jura loquuntur, non sunt nisi entia rationis. Unde quod ego emendo rem fiam dominus, dominium, servitus, obligatio, actio, haereditas et omnia hujusmodi sunt entia rationis. Sed Dei ordinatio et institutio sunt causa rerum. Unde, sicut institutio natura ponit in rebus entitatem naturae, sic institutio gratiae ponit entitatem ad gratiam.

Nec est relatio etiam realis : quia illa non est principium agendi, sicut character confirmationis et ordinis; nec patiendi, sicut character baptismi.

Nec valet si dicatur quod in politicis dominus potest obligare et alienare rem, non dominus autem non potest; et tamen dominus non differt a non domino, nisi relatione rationis. Quia ibi non est effectus realis, cum in re per translationem conventionalem nulla fiat realis mutatio, et per consequens non requiritur causa realis. Sed consecratio hominum, quae est sacramentum, et omnis vera sacramenti administratio, habet effectum realem. Ergo ibi oportet esse causam realem, et principium reale.

Item : sicut Papa potest committere cui vult omnem consecrationem sacramentalem quae non est sacramentum, quia per illam sola relatio rationis acquiritur; sic posset omnem quae est sacramentum , si per illam similiter nonnisi relatio rationis acquireretur. Nunc autem non potest, sed aliquam sic, et aliquam non.

Sed quamvis ista ratio aequaliter concludat de omni sacramento, tamen est specialis ratio quod Papa plus potest immutare circa unum sacramentum quam circa aliud. Et quare vel quomodo possit mutare ministrum confirmationis, vel ordinis, dicetur loco suo. Quare autem potest mutare materiam matrimonii, licet sit impertinens, praeter id quod de hoc alibi dicetur, ad praesens potest dici, quod sic Deus res administrat, ut eas proprios motus agere sinat, secundum Augustinum (de Civitale Dei, lib. 7, cap. 30). Unde, sicut corpus suum facit realiter esse in sacramentalibus speciebus, quas tamen vult ita subesse agentibus naturalibus sicut prius suberant, et secundum variationem illarum diversimode ibi esse (puta si species corrumpantur, desinit ibi esse; si augentur, incipit in majori loco esse; si quidem condensantur, in minori); sic virtus quam ponit in verbis, est subiective in aere, sicut et verba, quae sunt quidam sonus. Et quamdiu verba durant, tamdiu durat ibi virtus, hoc est, quamdiu durat prolatio ultimae syllabae, in qua significatio completur; postea desinit ibi esse virtus, sicut columba rediit in praejacentem (i) materiam, peracto officio; vel, si verba cessant antequam motus aer perveniat ad rem in qua debet esse effectus, species soni eodem instanti defertur ad illam rem cum qua subiective est virtus in aere, alias esset sine subjecto, cum sonus sit accidens, cujus subjectum est solus aer. Sic et Deus expressionem consensuum accipit pro instrumentis, dimittens tamen ea sub dispositione praelatorum, sicut natura humanae politiae requirit. Propterquod, secundum quod Papa dispensat et irritat, est ibi virtus, vel non est; sicut in speciebus corruptis vel non corruptis est vel non est corpus Christi. "

Haec ille.

Ex quibus satis patet responsio ad tertium Durandi, ut videtur. Ad quartum, negatur minor. Nam positio nostra non adducit vias obscuras, ad salvandum efficaciam sacramentorum, sane intelligentibus; nec aliquid quod non contineatur implicite in dialis Christi, vel discipulorum ejus, aut sanctorum Doctorum. Positio vero arguentis et aliorum multa falsa et contraria dictis sanctorum et determinationi Ecclesiae continet, ut post dicetur, suo loco. - Item, dato quod positio contraria sit prima facie facilior, non sequitur quod ideo sit verior : quia multa falsa multis veris sunt probabiliora, secundum Philosophum; sicut opposita articulis fidei sunt probabiliora ipsis articulis. Ad quintum, negatur minor. Nam Dionysius loquitur ibidem de alio signo, quod vocat lumen, ut postea dicetur, prater signa exteriora. Et, quidquid sit de Dionysio, tamen Ecclesia determinavit pro charactere quem ponit opinio sancti Thomae, ut postea dicetur. ^3.

Ad argumenta contra quartam conclusionem Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra quartam conclusionem, negatur minor. Sancti enim et Ecclesia ponunt istum characterem quem nos ponimus, sicut patet. Nam Augustinus, in Epistola ad Donatum presbyterum (et hahetur in Decretis, caiis. XXIII, q. 4, can. Displicet), circa medium, sic dicit : Vos oves Christi estis, characterem dominicum portatis (a) in sacramento quod accepistis; sed erratis, etc. Ex quibus Doctores concludunt quod in baptismo imprimitur character. Unde, pro intellectu praedictorum, sciendum quod sanctus Thomas, 3 p., q. (36, art. 1, arguit sic, primo loco : " Videtur, inquit, quod baptismus non sit ipsa ablutio. Ablutio enim corporalis transit; baptismus autem permanet. Ergo baptismus non est ipsa ablutio, sed potius reiteratio, et sigillum, et custodia, et illuminatio, ut Damascenus dicit (de Fici. Ort.) in 4. lib. (cap. 9). " Ecce argumentum. Sequitur responsio : te Dicendum, inquit, quod in baptismo id quod est sacramentum et res (6), scilicet character, et id quod est res tantum, scilicet interior justificatio, permanent; sed character permanet indelebiliter, justificatio autem permanet, sed amissibiliter. Damascenus ergo baptismum diffinit, non quantum ad id quod exterius agitur, quod est sacramentum tantum, sed quantum ad id quod est interius. Unde ponit duo pertinentia ad characterem, scilicet sigillum et custodiam, inquantum ipse character, qui dicitur sigillum, quantum est de se, custodit animam in bono. Duo etiam ponit pertinentia ad ultimam rem sacramenti : scilicet regenerationem, quae ad hoc pertinet, quod per baptismum homo inchoat novam vitam justitia?; et illuminationem, qifte pertinet specialiter ad fidem, perquam homo spiritualem vitam accipit, secundum illud Habacuc 2 (v. 4) : Justus autem ex

fide vivit (a). Baptismus autem est quaedam fidei protestatio; unde dicitur fidei sacramentum. Et similiter, Dionysius baptismum diffinit per ordinem ad alia sacramenta, dicens, 2. cap. Eccl. Hierarch., quod est quoddam principium sanctissimorum mandatorum sacra? actionis, ad eorum susceptivam opportunitatem formans nostros animales habitus; et iterum, in ordine ad coelestem gloriam, quae est finis universalis sacramentorum, cum subdit : Ad supercoelestis quietis anagogem nostrum iter faciens; et iterum, quantum ad principium spiritualis vitae, per hoc quod subditur : Sacrae et divinissima; nostrae regenerationis traditio. "

Haec ille.

Item, idem Augustinus, secundo libro Contra Parmenianum, cap. 13 (et hahetur, Caiis. I, q. 1, can. Quod quidam) : Si forte militia) characterem in corpore suo non militans pavidus exhorruerit (o), et ad clementiam imperatoris confugerit, et, impetrata venia, militare jam ceperit, numquid homine liberato atque correcto character, ille repetitur, an non potius agnitus approbatur? An forte minus haberent sacramenta christiana quam corporalis haec nota, cum videamus nec apostatas carere baptismate, quibus utique per poenitentiam redeuntibus non restituitur, et ideo amitti non posse judicatur?

Haec ille.

Ubi glossa : Baptizatus characterem, non potest amittere.

Item, Augustinus, in epistola ad Bonifatium, de Correctione Donatistarum (y), cap. 10 (et recitatur, Caus. XXIII, q. 7, can. Quemadmodum) : Quterimus perditos, ut de inventis gaudere possimus, dicentes (Luc. 15, v. 32) : a. Mortuus erat frater noster, et revixit; perierat, et inventus est. " Quare ergo me, inquit, non baptizas, ut abluas me a peccatis? Respondeo : quia non facio injuriam characteri imperatoris, cum errorem corrigo desertoris, etc.

Item, in lib. de Baptismo (et habetur, de Consec, dist. 4, can. Quomodo exaudit (8) Deus)(e), sic dicit : Non malignis, sed bonis filiis dictum est: Si cui dimiseritis peccata, dimittentur ei, et reliqua. Habere tamen, et dare, et accipere sacramentum baptismi, satis Ecclesiae calholicae pastoribus eluxit; et ovem quae foris errabat, et.

(a) In Vulgata editione verba Prophetae sunt: Justus autem in sua fide vivet; quae quidem referuntur, ad Boman., cap. 1, v. 17, hoc modo : Justus autem ex fide vivit.

(y) Bonifacium, de Correctione Donatistarum.

Vincentium donatistam Pr.

Olim can. Quemadmodum citabatur ex epistola ad Vincentium, in qua non habetur; in editione vero romana Corp. Jur., desumitur ex epistola L, ad Bonifacium, in qua revera invenitur. (e) Canon iste confectus est ex verbis Augustini (de Baptismo, contra Donatistas, lib. 5), sed hinc inde collectis, et alio modo disponitis, interdumque in epitomen redactis. Cfr. Edit. Lipsiens. 2"m Corp. Juris Canonici, vol. 1, pag. 1378. - QUAESTIO I. dominicum, characterem foris accipiebat, venientem ad christianae unitatis salutem, ab errore corrigi, characterem tamen dominicum in ea cognosci potius quam improbari; quando quidem ipsum characterem multi et lupi et lupis infigunt, qui videntur esse intus, etc.

Ex quibus, et multis aliis dictis Augustini, patet eum sensisse characterem imprimi in baptismo.

Item, quod haec sit sententia catholica? Ecclesiae determinatione suffulta, patet, Extra, de Baptismo et ejus effectibus, cap. Majores, ubi sic dicitur : Item quaeritur, utrum dormientibus et amentibus sacramenti saltem character in baptizato imprimatur, etc. Et sequitur, post pauca : Alii non absurde distinguunt, quod is qui terroribus atque suppliciis violenter attrahitur, et, ne detrimentum incurrat, baptismi suscipit sacramentum, talis, sicut et is qui ficte ad baptismum accedit, characterem suscipit Christianitatis impressum, etc. Et post sequitur : Ille vero qui nunquam consensit, sed pellitus contradicit, nec rem, nec characterem suscipit sacramenti. Et sequitur post : Tunc ergo characterem imprimit sacramentalis operatio, cum obicem voluntatis contrarix non invenit obsistentem.

Haec Alexander III (a).

Ex quibus patet propositum. Et multa alia ex Decretis et Decretalibus possent ad propositum induci, nisi brevitati studeremus. Cum autem dicit arguens, quod verba Dionysii non adducuntur ad mentem ejus,

negatur. Nec valet quod dicit arguens, quod signum de quo loquitur Dionysius, non est aliud quam signatio Hierarcha;, et impositio manuum, et descriptio baptizandi; quae omnia fiebant longe ante baptismum, etc. Hoc siquidem non valet, propter multa:

Tum quia falsum assumitur, quod Dionysius non loquatur nisi de unico signo. Quod manifeste patet. Quia de signo interiori dicit quod est lumen datum a divina beatitudine. Ut enim allegat arguens, verba Dionysii sunt ista : Ita (6) sursum actum, divina beatitudo ad sui ipsius participationem recipit, et sic de proprio lumine, quasi quodam signo, ipsi tradit (7), divinum faciens, et communicatorem in Deo manentium. Et ulte.".os loquitur de signo exteriori dato a Hierarcha, cum dicit : divinum faciens, et communicatorem in Deo manentium adimpletionis et sanctx ordinationis; quorum est signum factum, a Hierarcha accedenti data signatio, et sacerdotum salutaris descriptio, etc. Ubi patet quod istud secundum signum aliud est a primo : quia, secundum verba Dionysii, primum signum est lumen faciens hominem divinum, et communicatorem adimpletionis

et ordinationis; quorum signum est signatio Hie-rarchae; unde istud secundum signum significat effectum primi.

Tum secundo, quia aliud falsum assumit arguens, scilicet quod Dionysius per tale signum et luman intelligat aliquid praecedens baptismum; et quod prius loquatur de tali lumine ac signo, quam de actu baptizandi. Hujus enim falsitas manifeste patet. Nam, 2. cap. Ecclesiasticx Hierarchice, sub rubrica quae dicit, Mysterium illuminationis, in fine, sic dicit : Et cum quidam sacerdotum ex descriptione et ipsum et susceptorem (z)praedicaverint, ille quidem a sacerdotibus in aqua agitur, ad Hierarcha manum, ab ipsis manu actus. Hierarcha vero desuper stans, cla-mantibus rursum sacerdotibus ad Hierarcham in aqua nomen ejus qui perficitur, ter quidem ipsum baptizat, tribus ejus qui perficitur depositionibus et allevationibus, trinam divinx beatitudinis superclamans Personam, etc. (6). Ubi patet quod expresse loquitur de actu baptizandi. In sequenti vero rubrica, quae dicitur Contemplatio (et nigrum incipit sic : Hoc quidem est sicut in signis, etc), post pauca, loquitur de charactere, dicens : Nos autem ascensionibus salictis ad eorum qux fiunt principia respicientes, et ista sancte docti, cognoscemus quorum characterum sunt expressiones, et quorum occultorum imagines : nam, sicut in Negotio n de Intelligibilibus et sensibilibus " plane annuntiatum est, quaedam quidem sensibiliter facta, sunt intelligibilium imagines, etc. (y). Ex quo patet quod Dionysius loquitur (6) In textu Dionysii sic legitur : K"i tivo; lEpEco; ix -r,z aroypa^r,; aO-rdv te xai tbv otvioo^ov avaxTip-j^avTo;, 6 [lEV Orto Tu)v hpewv Ini toO CSaTo; aberat, npbz ttjv toO Wpap^ou jfEtpa Tcpb; a-j-bv xeipayojyoijfievo;" 6 Se lepip^r,; avwSe^ itrzri- xw; av(x6or (TavTwv 7:a).iv cui toO Upapxou xara ib ZStap to 6vou.a cou TE).oufUvov T(iv Up^uv, Tpt; [aev aCiT^ d tepap^Tjc Pa-TTiCei, Taf; rpiat toC tsIou^evou xaraSija-Effi xat avaSOcEffi T?,v TpK7ffr,v TTJ; fte^a; uixapiorr,To; Enioo^ffi; ^JNSoraoiv.

Quae verba a Corderio hoc modo transferuntur : Ac sacerdote quopiam e scripto tum ipsitm tum suscejitorem proclamante, initiandus sacerdotum manibus in aquam ducitur ad manum pontificis : qui superne astans, ubi sacerdotes secundum aquas, versus pontificem initiandi nomen proclamarunt, ter eum immergit, sub ternam istam immersionem atque emersionem tres divinae beatitudinis Personas invocando. Cfr. Migne, Patr. graec, tom. 3, pag. 395, 396. (y) Textus Dionysii: TIueTc 8e, ava6affEo-iv lepalc inl Tote tiov TeXoujiEvtiiv ap^a; axafiX^avTE?, xa"l tauTac tspwc [xvt]6ev-te;, E7itYvwodfj.s6a Ttvtov eiiti ^apaxrnptov ra cxTVTrwfiara, xai Ttvwv ayavfijv at eIxove;. "E(m yap, toc ev zt) llcpt vonjTuSv " xat aJc6ir)Tc5v irpayuaTEta "ra?wc 6ir YopEuTat, ti (iev aiff6Y]T(7); repa Tcov voT)Ttiiv a:tEixov:VuaTa.

Versio Corderii: Nos autem, cum sacris ascensionibus sacramentorum principia contemplantes, sacro eadem afflatu perceperimus, cognoscemus quornm characterum sint effigies, et quarum reruni occultantm irnagines exsistant. Vt enim in Opere " De intelligibilibus ac sensibilibus " perspicue declaratum est, sensibilia sacramenta, simulacra sunt intelligibilium. Cfr. ibid. pag. 397,398. de aliquo charactere intelligibili, designato per signa sensibilia sacramentalia.

Item, post multum et magnum processum, iterum loquitur de illo lumine intelligibili : Si bonae, inquit, ordinationis principium est, secundum quod sui ipsorum sunt cognitrices mentes, quae ad proprium visibile naturae recurrit, in principio quidem quis ipse est videbit; et hoc sumet ex respectu ad lumen primum, sanctum donum (a). Item, post millia, subdit verba quae primo allegat arguens : Ila (6) sursum actum, divina beatitudo, etc. Ex quo patet quod arguens importune exponit Dionysium; et forte non advertit quod in rubrica primo allegata Dionysius ponit ritum sacramenti, et in alia exponit significationem ritus, sicut manifeste patet legenti ambas rubricas. Cum autem ulterius dicit arguens, quod auctoritas Damasceni inepte adducitur; - negatur. Nec valet quod dicit, quod nos de duabus sententiis separatis faciamus unam aut continuam. Nam, sicut patet ex praecedentibus et sequentibus illius capituli, in illa auctoritate Damascenus exprimit effectum hujus baptismi. Unde arguens male punctuat dicta Damasceni ; et facit versum, ubi non est; et de propositione quae est de copulato extremo, vult facere copulativam. Unde littera debet sic continuari : Fissilia enim symbola notae eorum quae intelliguntur sunt. Regeneratio namque secundum animam fit. Fides enim filios facere novit, etsi sint creaturae, per Spiritum, et in pristinam reducere beatitudinem. Igitur peccatorum quidem remissio omnibus similiter per baptisma datur; gratia autem Spiritus, secundum proportionem fidei et purgationis (y). Igitur nunc quidem per baptisma primitias Spiritus Sancti accipimus, et principium alterius vitae fit nobis, regeneratio, et sigillum, et custodia, et illuminatio.

Haec Damascenus (8).

Ex quibus patet, primo, quod baptizet) Textus Dionysii: ^W EirEircep citatius ioViv apy?i to 0scov Upac, y-aS rp eayrtSv etccyvwjaovei; ol iepcu voe;, o itpbc. to olxeiov ti); tputrew; fjpatbv avaips^ujv, hi ap^yj piv Sati; noti eaTiv, auro? operai, xal toOto Instat upwTov iv. tti; Tcpbc, to q)o); dvaveuaea); iepbv Bwpov.

Versio Corderii: Sed quoniam divinum Numen sacrae disciplinae principium exsistit, qua sanclae mentes in sui deveniunt cognitionem; quisquis ad insitum naturae lumen recurrerit, principio quidem quis tandem ipse sit videbit, hocque lucis accessione mutius sacrum referet. Cfr. ibid., pag. 399, 400. (S) Textus Damasceni : Ta fip opara, a-VSoXa tuv voou-(ievidv eictlv - Yi (livToi ivcc^vvriatc xaTa ^uxV Y "ai tcio-tic, y ap uUQsteIv oi5e, xatTOi ovTa; Y.xlay.ata. 3ia toO riveup.aTO; , xai ei; tt]v ipyaiav ayetv (laxaptiiTriTa. ^I piv oJv tSiv i(ic(pTti)v cffEvt;, Ttacriv oiioim; Sii tou Ba7iT(o-p.aTos 8i8oTai ii 6e zetpi; toO riveup.ocTo; xotTa z^i avaXoyfav Tvj; uco-tem; mi ttic 7tpo-xaectpuEu);. Nuv uiv ouv Sta tou pairTiau.aTOC T-r]v ijtap);r)v tou iyiou IIvEuiiaTo; ),"ii6ivo(iEv, x"l ipyy) Mpou piou -f(vETai ^IpIvTiTtaXi-rYEvEiiia, xal o^po^i;, xeu ^uXcnaripiov, viai (JwTia. (iis. - Translatio Billii emendata : Res enim visibiles,

sinus exterior non est regeneratio, sed signum, et causa, vel principium effectivum intelligibilis regenerationis, quae fit in anima; et consequenter false exponit Damascenum dicentem quod baptismus est regeneratio. Secundo, sequitur quod, secundum Damascenum, baptismus non est sigillum, nec custodia, nec illuminatio; sed est signum et causa praedictorum. Tertio, sequitur quod baptismus non est principium alterius vitae, accipiendo principium pro prima parte rei; sed est principium productivum instrumentale alterius vitae; et consequenter, totum hoc pertinet (a) ad eamdem propositionem de copulato praedicato, scilicet hanc : Per baptisma primitias Spiritus Sancti accipimus, et principium alterius vitae fit nobis, etc; ut sit sensus, quod baptismus operatur in nobis omnia illa. Quarto, sequitur quod, dato quod novus versus inciperet ibi, et principium alterius vitae, etc, adhuc habemus propositum : quia, cum baptismus non sit essentialiter principium alterius vitae, nec regeneratio, nec sigillum, oportet quod sit causa praedictorum. Et ideo, in illa oratione secunda, ad hoc quod habeat perfectum sensum, oportet quod intelligatur (?) hoc complexum per baptismum.

Dicitur ulterius, quod in toto nono capitulo Damascenus non loquitur in materia baptismi de signo crucis, nec in decimo capitulo, ubi loquitur de fide; sed in undecimo, quod solum est de cruce. Nec de illo undecimo capi tulo^adducimusauctoritatem, sed solum de nono, quod expresse loquitur de sigillo invisibili, quod dicitur character. Ex quibus patet quod antiqui melius intelligebant Dionysium et Damascenum quam Scotus, et quod expositio antiquorum stat in suo vigore, expositio vero Scoti nulla est. Ad secundum principale patet responsio per praedicta : quia Augustinus in multis libris et epistolis suis locutus est de charactere baptismi, et quod ex indelebilitate characteris arguit mirabilitatem baptismi. Sed Scotus forte non omnia dicta earum quae mente percipiuntur signa sunt. Regeneratio porro in aninio perficitur. Fides quippe vim eam habet, ut quamvis e rebus creatis simus, per Spiritum nos in Dei filios adoptet, atque ad pristinam felicitatem velut postliminio revocet. Quamvis autem peccatorum remissio omnibus per aquae baptismum detur: Spiritus tamengra-tia pro fidei ac praeviae purgationis modo conceditur. Et nunc quidem Spiritus Sancti primitias per baptismum accipimus, et regeneratio, alterius nobis vitae initium, et signaculum, et praesidium, et illuminatio efficitur.

Cfr. Migne, Patr. graec, vol. 94, pag. 1121, 1122. - Versio quam Auctor affert, est illa qua usi sunt Magister Sententiarum, D. Thomas aliique subinde theologi, usque ad initium saeculi decimi sexti. Attribuitur Burgundioni, civi Pisano. Cfr. ibid. pag. 781. (yj Ubi ponitur nono, decimo, undecimo, Pr. ponit primo, secundo, tertio.

- QUAESTIO I. Augustini legerat.

Dicitur ulterius, quod Gratianus locutus est de charactere, de Consec, dist. 4, cap. Quomodo exaudit (x) Deus, ut supra recitatum est (ad primum). Magister autem Sentent. loquitur de hoc charactere, sexta distinctione hujus, cap. De his vero qui baptizantur, etc, in fine (6); et, dato quod non faceret mentionem, sufficiunt auctoritates aliorum. Ad tertium principale dicitur, negando minorem, scilicet quod character frustra ponatur. Et ad primam probationem ejus, dicitur primo, quod character ponendus est tanquam dispositio ad gratiam : non quidem ex parte Dei agentis; sed ex parte susceptivi. Quia, secundum praesentem legem, nemini datur gratia, nisi sit ad eam dispositus, aliqua dispositione superaddita essentiae et potentiis animae, se habente per modum actus primi, vel per modum actus secundi. Parvuli autem non habent secundam dispositionem, cum non habeant actum liberi arbitrii. Ergo restat quod habent primani, quae dicitur character vel ornatus habitualis. Et de hoc alias plura dicta sunt, prima distinctione hujus.

Et cum dicit arguens quod anima non habens actu peccatum, est summe disposita ad gratiam;

negandum est.

Cum ulterius dicit, quod sine tali signo Deus possit assistere baptizato, etc.;

dicitur quod Deus non alligavit potentiam suam sacramentis, quin sine illis posset conferre gratiam; et, per consequens, nec characteri. Tamen, secundum ordinationem suae sapientiae, aliter instituit, ut hominis sanctificatio per sensibilia fiat. Unde ista ratio, si aliquid valeret, sequeretur quod frustra instituta essent sacramenta, quia sine illis posset Deus conferre gratiam.

Cum autem, in confirmatione, dicitur quod ficte baptizatus, licet babeat characterem, non accipit gratiam, nisi paeniteat;

dicitur quod talis accipit gratiam per poenitentiam, tanquam per removens prohibens, sed per characterem, sicut per causam per se disponentem ad gratiam, ut ostendit beatus Thomas, praesenti distinctione, q. 3, art. 2, q"" 3, et, 3 p. (q. 69, art. 10), ut post dicetur. Quantum vero ad alia quae objicit contra secundum effectum characteris, scilicet quod est signum assimilativum, etc;

dicitur quod ista ratio multos habet defectus, secundum quod patuit in praemissis. Tum quia character non solum est signum assimilativum, immo est principium activum, vel passivum; et ideo oportet quod sit forma absoluta et inhaerens. Tum quia character est signum permanens post receptionem baptismi; ideo non sufficit (6) In sexta distinctione, in paragrapho qui habet titulum, Quibus lineat baptizare, Magister loquitur de illis qui ab haereticis baptizantur, et allatis textibus Beda? et Augustini, subjungit : " Ex his aperte colligitur quod qui etiam ab haereticis baptizati sunt, servato charactere Christi, rebaptizandi non sunt. " dicere quod sit ipsa receptio baptismi transiens in praeteritum. Tum quia non est simile de professione religionis humanae, quae nullum absolutum causat in profitente, et de professione christianae religionis per susceptionem sacramenti, quod est instrumentum Dei animam sanctificantis et gratiam in ea causantis. Tum quia character est signum spirituale; signum vero religionis est sensibile. Tum quia plus efficit divina institutio quam humana ordinatio vel promissio. Tum quia auctoritates Sanctorum sunt in oppositum. Et propter multa alia patet nullitas argumenti. Quantum autem ad illa quae arguens objicit de tertio effectu, scilicet quod character est signum configurativum, etc,

patet responsio ex praedictis : scilicet quia character non solum est signum, sed principium activum vel passivum; ideo non potest esse aliquid transiens in praeteritum, nec relatio realis aut rationis; sed oportet quod sit aliquod absolutum permanens, sicut character et nota militiae Principis, ut saepe dictum est. Quantum ad illa quae objicit de quarto effectu, scilicet quod est signum rememorativum, etc,

patet solutio ex praedictis. Nam non solum ponitur ut signum rememorativum, sed etiam ut principium activum vel passivum. Tum quia, concesso quod ponatur ut tale signum, ratio in oppositum non valet. Dicitur enim quod tale signum ponitur propter ipsum sacramentum in se, et propter ipsum suscipientem, et propter alios. De hoc sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, ari. 2, q 2, in solutione primi, sic dicit : " Character non est signum tantum ut distinctionis nola, sed ut distinctionem causans, sicut et alia sacramentalia signa; et ideo eo indigetur ad distinctionem faciendum. " Item, in solutione secundi, sic dicit: et Istud distinctionis signum est, et propter ipsum hominem qui suscipit, qui eo accipit distinctum posse ab aliis; et propter alios homines, qui eum admittunt ad spirituales actiones, ex consignatione sacramentali exteriori interiorem perpendentes; et quoad Deum, qui ejus actionibus spiritualibus efficaciam praebet, b

Haec ille. Cum autem dicit arguens, quod charitas non habet aliquod signum rememorativum, etc,

non valet. Unde sanctus Thomas, ibidem, in quarto loco, arguit sic : " Charitas est excellentior virtus quam fides. Sed charitati non ponitur aliquod signum distinguens, nec aliis virtutibus. Ergo nec fidei debet poni. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod fides homini nota est, charitas autem incerta. Nihil enim est alicui certius sua fide, ut Augustinus dicit (13. de Trinitate, cap. 1) (a); sed an charitatem habeat, (a) Verba Augustini sunt: Fidem ipsam videt quisque in corde suo esse... eam tenet certissima scientia, clamatque conscientia.

no non est alicui certum. Et ideo distinctio data magis respicit fidem quam charitatem vel alias virtutes. Vel dicendum quod distinctio ista praecipue attenditur quantum ad operationes quae sunt in sacramentis, in quibus maxime operatur fides. " - Haec ille. -Item, quinto loco, arcuit sic : "Contrarium sufficienter distinguit a contrario. Sed fides est infidelitati contraria. Ergo sufficienter fideles (a) ab infidelibus distinguit; et ita non oportet quod per characterem distinguantur. " Ecce argumentum. Sequitur responsio: " Dicendum, inquit, quod fides sufficienter distinguit fideles ab infidelibus, quantum ad actus fidei, sed non quantum ad actus spirituales qui (6) competunt fidelibus; quia ad hos oportet quod spiritualis potentia addatur. "

Haec ille,

Item, tertio loco, arguit sic : " Homo non configuratur Trinitati nisi per imaginem et similitudinem. Sed prima configuratio est per naturam, et secunda per gratiam. Ergo character nullo modo configurat. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod configuratio ista attenditur ad Deum secundum participationem di-vinae potestatis, quae non est neque per gratiam virtutum, neque per naturam. "

Haec ille.

Ex quibus patet quale signum est character, et ad quid ponitur, et quomodo potius ponitar ut signum rememorativum sacramenti quam charitatis vel fidei sine sacramento; et similiter, quomodo character ponitur propter ipsum suscipientem, et propter Deum, et propter proximum, aliter tamen et aliter. Cum autem dicitur quod non debet poni in damnatis aut beatis, propter majorem confusionem , aut gloriam (7);

dicitur quod hoc falsum est. Primo quidem de beatis : quia, sicut in via debet poni signum spiritualis potestatis, non autem charitatis, ratione jam dicta; ita et in patria remanebit spiritualis potestatis signum acquisitum in via, non autem signum charitatis acquisitum in via, sed alia signa ibidem erunt, scilicet excellentior gloria essentialis. Et proportionaliter dicendum de damnatis : quia major damnatio erit signum casus a majori charitate, et ita erit ibi signum novum, non in via impressum; secus est de signo sacramenti. De predictis sanctus Thomas, prasenti distinctione, q. 1, art. 3, q 4, in solutione secundi, sic dicit : " Per characterem homo consignatur ad hoc (S) quod sit de caetu fidelium, et particeps hierarchicarum actionum. Ecclesiasticae autem hierarchiae succedit eoelestis. Et ideo ad communionem fidelium in Ecclesia triumphanti, et ad participationem coelestis hierarchiae actionum, character in patria perficiet; et sic erit ad alios actus, sicut virtutes et dona. In damnatis etiam manet. Sed hoc per accidens est, et praeter intentionem imprimentis characterem, quod recipiens damnetur. Et ita non est ibi ordinatus ad aliquem finem. Tamen Deus, qui nihil inordinatum relinquit, elicit ex hoc aliquod bonum, scilicet quod apparet justior eorum damnatio qui tantum munus neglexerunt. "

Haec ille.

Item, 3 p., q. 63, art. 5, in solutione tertii, sic dicit: " Quamvis post hanc vitam non remaneat exterior cultus, remanet tamen finis illius cultus. Et ideo post hanc vitam remanet character, et in beatis, ad gloriam, et in malis, ad eorum ignominiam; sicut etiam militaris character remanet in militibus post adeptam victoriam, et in his qui vicerunt, ad gloriam, et in his qui sunt victi, ad poenam. "

Haec ille.

Ex quibus apparet soliditas praedictorum. Ad illud autem quod arguens addit, de sacerdote, etc;

dicitur quod non est inconveniens quod sacerdos beatus habeat aliquod gaudium accidentale, et excellentiam accidentalem beatitudini, supra omnes beatos non sacerdotes, nec habentes aliquid supereminenter continens characterem sacerdotalem (quod dico propter beatam Virginem, quae, licet non habeat talem characterem, habet tamen aliquid eminentius potestate sacerdotali, episcopali, papali, ut pulcherrime declarat Dominus Albertus in (x) Mariali, loquens de gratiis sacramentalibus); sicut etiam praedicator, virgo, martyr habent aureolas quas caeteri non habent, licet majoris meriti, ut habet declarari, 49. distinct, hujus. Quod ulterius addit de Christo,

nihil valet penitus. Quia, licet Christus non habeat characterem, habet tamen aliquid supereminenter continens characterem, ut alias (S) dictum est. Unde sanctus Thomas, 3 p., q. 63, art. 5, sic dicit : " Character sacerdotalis est quaedam participatio sacerdotii Christi in fidelibus ejus, ut scilicet, sicut Christus habet plenam spiritualis sacerdotii potestatem, ita fideles ejus ei configurentur (y) in hoc quod participant aliquam spiritualem (8) potestatem respectu sacramentorum et eorum quae pertinent ad divinum cultum. Et, propter hoc, Christo non competit habere characterem; sed potestas sacerdotii ejus comparatur ad characterem sacerdotum, sicut illud quod est plenum et perfectum, ad aliquam sui participationem, etc. "

Haec ille.

Item, distinctione prasenti, q. 1, art. 3, q 5, sic dicit: " Christus nullum characterem habuit : quia ipse habuit potestatem plenitudinis in sacramentis, quasi ea instituens, et eis efficaciam praebens. Unde, sicut poterat inducere effectum sacramenti in aliquo sine sacramento exteriori, ita, ex parte ipsius, ad hoc non requirebatur aliquod sacramentale interius. )) - QUAESTIO I. ili Item, in solutione primi, sic dicit : " Christus fuit sacerdos, quasi sacerdotium instituens; et ejus non est habere characterem, sed illius qui sacramentum aliunde suscipit, ut per characterem principali sacerdoti configuretur. " Item, in solutione secundi, sic dicit ; " Aliquid est perfectionis in nobis, quod non esset in Christo; sicut gratia adoptionis. Et similiter est de charactere, quia poneret in eo spiritualem (a) potestatem coarctatam, et ab alio derivatam. "

Haec ille.

Ex quibus melius intelliguntur praedicta. Item, 3 p., q. 22, art. 1, in solutione primi, sic dicit : " Potestas hierarchica convenit quidem angelis, inquantum et ipsi sunt medii inter Deum et hominem, ut patet per Dionysium, in lib. Cael. Hierarch. (cap. 9); ita quod ipse sacerdos, inquantum est medius inter Deum et populum, angeli nomen habet, secundum illud Malach. 2 (v. 7) : Angelus Domini exercituum est. Christus autem major angelis fuit, non solum secundum divinitatem, sed etiam secundum humanitatem, inquantum habuit plenitudinem gratiae et gloriae. Unde etiam excellentiori modo hierarchicam seu potestatem sacerdotalem prae angelis habuit; ita etiam quod ipsi angeli fuerunt ministri sacerdotii ejus, secundum illud Matth. 4 (v. 11) : Accesserunt Angeli, et ministrabant ei, etc. " Ad illud vero quod objicitur de beata Maria, et Patribus veteris Testamenti, patet solutio per praedicta. Tum quia nullum inconveniens est dicere quod ipsa non habet omnia gaudia accidentalia beatitudini, nec omnes characteres, sicut etiam invia non habuit usum omnium gratiarum gratis datarum, utostendit sanctus Thomas, 3 p., q. 27, art. 3, in solutione tertii, ubi sic dicit : " Non est dubitandum quin beata Virgo acceperit excellenter donum sapientiae, et gratiam virtutum, et etiam gratiam prophetiae, sicut habuit Christus. Non tamen accepit ut haberet usus harum et similium gratiarum, sicut habuit Christus, sed secundum quod conveniebat conditioni illius. Habuit enim usum sapientiae in contemplando, secundum illudLucae2(v.l9): Maria autem, conservabat omnia verba haec, conferens in corde suo; non autem usum sapientia? quantum ad docendum, eo quod hoc non conveniebat sexui mulierum, secundum illud 1. Timoth. 2 (v. 12) : Docere autem mulieri noti permitto. Miraculorum autem usus sibi non competebat, dum viveret : quia tunc temporis confirmanda erat doctrina Christi miraculis; et ideo soli Christo, et discipulis ejus, qui erant bajuli doctrina: Christi, conveniebat miracula facere. Propter quod etiam de Joanne Baptista dicitur, Joan. 10 (v. 41), quod signum nullum fecit, ut scilicet omnes in Christo intenderent. Usum autem prophetiae habuit, ut patet in cantico quod fecit (Luc. 1, v. 46, etc.) : (a) spiritualem.

specialem Pr. Magnificat anima mea Dominum. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod sicut non habuit usum omnium gratiarum in via, nec omnes characteres, nec in gloria oportet quod habeat omnes excellentias accidentales, potissime illas quae suo sexui non competunt. Tum secundo, quia, ut dictum est, secundum Albertum, ipsa habuit aliquid excellentius illis characteribus in via, et consequenter excellentiora gaudia in patria. Ad quartum principale, negatur antecedens : quia donum prophetiae est donum Dei, et tamen datur alicui actualiter peccanti mortaliter; sicut patet de Balaam, cui actualiter peccanti peccato avaritiae, infidelitatis, et idolatriae, et odii populi Dei, et aliis multis peccatis, data fuit prophetia, sicut habetur, Numeror. 23 et 24. Et potissime non est inconveniens, dona Dei quae subjecti ve pertinent ad intellectum, dari actualiter peccanti : quia peccatum mortale directe contradicit gratioe, quae est in essentia animae, et charitati, quae est in aflectu subiective; non autem omnia peccata contrariantur fidei, aut characteri, aut prophetiae, quae sunt in intellectu. De hoc in suo simili sanctus Thomas, 2" 2 , q. 172, art. 4, sic dicit : " Prophetia potest esse sine charitate. Quod apparet ex duobus. Primo quidem, ex actu utriusque : nam prophetia pertinet ad intellectum, cujus actus praecedit actum voluntatis, quam perlicit charitas; unde et Apostolus, 1. Corinth. 13 (v. 2), prophetiam connumerat aliis ad intellectum pertinentibus, quae possunt haberi sine charitate. Secundo, ex fine utriusque, etc. " -Haec ille.

Sic, in proposito, dico de charactere, quem ponimus subjective in intellectu, quod potest esse sine charitate, immo in actualiter peccante mortaliter. De hoc sanctus Thomas, in praesenti distinctione, q. 3 , art. 2, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : a Duplex est effectus baptismi. Primus, qui est res et sacramentum, scilicet character. Et quia character non imprimitur ad praeparandum hominis voluntatem ut aliquid bene fiat, cum non sit habitus, sed potentia, ut dictum est (ibid., q. 1, art. 1, ad l , et art. 3, in corp. art.); ideo hunc effectum baptismi indispositio voluntatis non impedit, dummodo ad^it aliqualis voluntas suscipiendi sacramentum. Alius effectus est, qui est res et non sacramentum, scilicet gratia, et ea quae ad ipsam consequuntur, per quae voluntas hominis praeparatur ut bene velit et bene operetur. Et ideo ad hunc ellectum percipiendum non sufficit quaelibet voluntas sacramentum percipiendi; sed requiritur talis voluntas, a qua removeatur omnis indispositio contraria gratiae, quia contraria non se compatiuntur. Unde, remanente contraria dispositione, baptismus ultimum effectum suum habere non potest, j

Haec ille. Cum autem dicit arguens, quod opera Dei perfecta sunt, et quemcumque curat, perfecte curat, etc, ii? NTENTIARTJM - patet quid dicendum, ex praedictis. Tum quia non omne opus Dei est perfectum perfectione gratiae gratum facientis, nec semper in esse naturae, licet aliqualiter sit perfectum. Tum quia character non curat, nec directe datur ad bene vel male agendum. Et ideo fictus recipiens characterem, non curatur a Deo secundum totum, nec secundum dimidium, nec recipit dimidiam veniam, immo nullam. Unde argumentum non valet. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 68, art. 4, in solutione tertii, sic dicit : " Non est, inquit, per impressionem characteris baptismalis aliquis dispositus ad gratiam, quamdiu apparet in eo voluntas peccandi; quia Deus neminem ad virtutem compellit, ut dicit Damascenus (de Fide Orth., lib. 2, cap. 30). " - Haec ille. Ad quintum principale dicitur, ad primam divisionem ibi factam, quod character est donum Dei, et non est gratia gratum faciens, sed est dispositio habitualis ad illam : non tamen totalis dispositio in adulto, qui potest accedere fictus ad baptismum; est tamen sufficiens dispositio in parvulo, in quo non potest habere locum fictio.

Dicitur secundo, pro alia divisione, quod character est donum Dei; et est utile, quantum est de se, ipsi habenti, quia disponit eum ad receptionem gratiae, et per eum adscribitur ccetui fidelium, et efficitur particeps hierarchicarum actionum. Quod autem habenti characterem non detur gratia, accidit characteri, ex defectu suscipientis, ponentis obstaculum ; quo remoto, character habet suum effectum. Insuper, alis character utilis est aliis, potissime character ordinis, cum sit potestas ministrandi populo sacramenta. Character etiam baptismalis utilis est populo, ad hoc quod sciat quem debet admittere vel repellere a perceptione divinorum, et quia auget populum Dei numero semper in actu, et merito in potentia proxima. De praedictis sanctus Thomas, 3 p., q. 69, art. 10, sic dicit : " Baptismus est quaedam spiritualis regeneratio. Cum autem aliquid generatur, simul cum forma recipit effectum formae, nisi sit aliquid impediens, quo remoto, forma rei generatae perficit suum eifectum; sicut simul cum corpus grave veneratur, movetur deorsum, nisi sit aliquid prohibens, quo remoto, statim incipit moveri deorsum. Et similiter, quando aliquis baptizatur, accipit characterem quasi formam, et consequitur proprium effectum, qui est gratia remittens omnia peccata. Impeditur autem quandoque per fictionem. Unde oportet quod, ea remota per poenitentiam, baptismus statim consequatur suum effectum. " - Haec ille. - Item in solutione secundi, sic dicit : " Fictio non removetur per baptismum, sed per poenitentiam; qua remota, baptismus aufert omnem culpam, et reatum omnium peccatorum praecedentium, et etiam simul exsistentium cum baptismo. Unde Augustinus (de Baptismo, contra Donatistas, lib. 1 cap. 12) dicit : Solvitur hesternus dies, et quid-

quid superest solvitur, et ipsa hora momentum-que, etc. Et sic ad effectum baptismi consequendum concurrit baptismus et poenitentia; sed baptismus sicut causa per se agens, poenitentia vero sicut causa per accidens, id est, removens prohibens. " -

Haec ille.

Et attende quod baptismus, quoad illud quod est sacramentum tantum et non res, non est regeneratio formaliter, sed effective; quantum vero ad id quod est res tantum, scilicet gratia, vel res et sacramentum, scilicet character, est regeneratio formaliter et per essentiam. Ad sextum dicitur quod character non ideo dicitur indelebilis quia Deus illum et subjectum ejus non posset delere conjunctim et separatim., de sua omnipotentia absoluta; sed ideo quia, de potentia Dei ordinata, non potest deleri, quia sic habet ordo divinae sapientiae, quod non deleatur. Cujus rationem assignat sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 3, in solutione quartae quaestiunculae, dicens : " Impressio characteris est per quamdam animae rationalis sanctificationem, prout sanctificatio est deputatio alicujus ad aliquod sacrum. Ad hanc autem sanctificationem non magis active operatur anima sanctificanda, quam aqua sanctificanda, vel oleum, vel chrisma, ad sui sanctificationem; nisi quod homo se subjicit huic sanctificationi per consensum, res autem praedictae sine consensu subjiciuntur, quia libero arbitrio carent. Et ideo, qualitercumque anima varietur per proprias operationes, nunquam characterem amittit; sicut nec chrisma, vel oleum, aut panis consecratus, nunquam sanctificationem perdunt, qualitercumque transmutentur, dum tamen non corrumpantur. "

Haec ille.

Item, in solutione primi, sic dicit: ((Causa indelebilitatis characteris est et ex parte subjecti, quod est incorruptibile, et ex parte causae, quae invariabilis est. Gratia autem habet aliquo modo causam, non efficientem, sed disponentem, ex parte subjecti : quia, secundum Augustinum (de Verbis Apost., serin. 15, cap. 11), qui creavit te sine te, non justificabit te sine te. Et ideo per indispositionem subjecti gratia amittitur. "

Haec ille.

Item, 3p., q. 63, art. 5, sic dicit : " Character sacerdotalis est quaedam participatio sacerdotii Christi in ejus fidelibus : ut scilicet, sicut Christus habet plenam spiritualis sacerdotii potestatem , ita fideles ei configurentur (a) in hoc quod participant aliquam spiritualem potestatem respectu sacramentorum et eorum quae ad cultum Dei pertinent. Et propter hoc etiam Christo non competit habere characterem; sed potestas sacerdotii ejus comparatur ad characterem sacramentorum, sicut illud quod est plenum et perfectum, ad aliquam sui participationem. Sacerdotium autem Christi est oeternum, secundum illud Psalmi (109, v. 4): Tu es

DISTINCTIO V. ET VI. - QUAESTIO I. sacerdos in xternum, etc. Et inde est quod omnis sanctificatio quae fit per sacerdotium ejus, est perpetua, re consecrata manente. Quod patet etiam in rebus inanimatis : nam ecclesiae vel altaris semper manet consecratio, nisi destruantur. Cum ergo anima sit subjectum characteris secundum intellectivam partem, in qua est fides, manifestum est quod sicut intellectus est perpetuus et incorruptibilis, ita character indelebiliter manet in anima. "

Haec ille. Ad confirmationem, dicitur quod similitudo non valet; quia nec materia nec forma sacramenti est incorruptibilis, sicut anima; nec virtus datur sacramentis ad hoc ad quod character animae, ut ex praecedentibus satis patet; et ideo virtus sacramentorum transit, character manet. Ad septimum dicitur quod, secundum ultima dicta beati Thomae (a), circumcisio nullo modo effective causabat gratiam, sed solum erat causa sine qua non. Secus de sacramentis novae legis. Et ideo non oportebat quod aliquam dispositionem actualem aut habitualem imprimeret animae, sed solum corpori. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 70, art. 4, ut saepe recitatum fuit (6), sic dicit : " Apostolus dicit, Romanor. 4 (v. 11), quod Ahraham accepit signum circumcisionis, signaculum justitiae fidei, quia scilicet justitia ex fide erat significata, non ex circumcisione significante. Et quia baptismus operatur in virtute passionis (y) Christi, ideo baptismus imprimit characterem incorporantem bominem Christo, et copiosiorem gratiam confert quam circumcisio, etc. " De hoc plura dicta sunt, dist. 1. Eamdem sententiam expressius ponit, 3 p., q. 63, art. 1, in solutione tertii, ubi dicit : " Sacramenta veteris legis non habebant in se spiritualem virtutem ad operandum aliquem spiritualem effectum. Et ideo in illis sacramentis non requirebatur aliquis spiritualis character; sed sufficiebat ibi corporalis circumcisio, quam Apostolus signaculum nominat, Romanor. 4 (v. ii). "

Haec ille. Ad argumentum in oppositum quaestionis, respondet sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. i, art. 1, in solutione primi, dicens : " Character, inquit, non est habitus, nec passio, sed potentia quaedam consequens animam, secundum quod est in vita spirituali regenerata; et ideo non oportet quod omnibus insit, vel quod a natura insit. "

Haec ille. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. (q) In Summa teologica, q. 70. art. 4, ubi emendat quae dixerat, 4. Sentem., dist. i, q. 2, art. 4, qi" 3. (6) Cfr. praesertim, dist. 1, q. "2, concl. 2. (y) passionis.

panis Pr.