ARTICULUS II.

PONUNTUR OBIECTIONES g 1.

Contra primam conclusionem Argumentum Petri de Palude.

Quantum ad. secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem contra primam arguit Petrus (dist. 23, q. 1), dicens quod ejus probatio est dubia. Quia effectus principaliter intentus in ad ministratione sacramentorum non est character, vel ornatus, ad quae solum attingit actio sacramenti; quia haec consequitur fictus, qui tamen sacramentum suscipit, non rem sacramenti. Sed effectus principaliter intentus, est curatio morbi spiritualis, quae est per gratiam, ad quam non attingit sacramentum, sed disponit. Nisi forte dicatur quod ista curatio est quidem formaliter et immediate pergratiam sacramentalem, et non per gratiam gratum facientem, et quod sacramentum attingat ad gratiam sacramentalem, non autem ad illam quae est in virtutibus et donis; quod non est probabile : quia tunc fictus recipiet gratiam curantem sicut characterem, si ipsa esset effectus sacramentt proprius sicut illud; et sic sine gratia gratum faciente et charitate sanaretur homo a peccato; quod est impossibile. Unde etiam gratia sacramentalis, prout differt a gratia quae est in virtutibus et donis, forte non est aliud quam dispositio ad illam, quae dicitur character, vel ornatus, vel effectus : ita quod diversae gratiae quae sunt in diversis sacramentis, sunt diversae dispositiones ad gratiam, vel diversi effectus gratiae; quia aliud est liberari ab originali, aliud ab actuali, et sic de aliis.

Haec Petrus de Palude, in forma. g 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra secundam conclusionem arguit Durandus (dist. 23, q. 1), probando quod primus effectus hujus sacramenti non sit corroboratio natura?, contra debilitatem ex peccato relictam. Primo (a). Quia talis debilitas naturae, per quam patimur difficultatem ad opera gratiae, est tam in sanis quam in infirmis. Si ergo propi ius effectus extremae unctionis est exhilaratio mentis, ad tollendum praedictam debilitatem seu difficultatem, videtur quod hoc sacramentum deberet ita exhiberi sanis sicut infirmis; quod nullus tenet. Secundo. Quia, si talis exhilaratio mentis est proprius effectus extremae unctionis, tunc non deberet dari illis infirmis qui jam prae infirmitate amiserunt usum rationis, quantumcumque prius petivissent hoc sacramentum; quia in eis non potest esse talis exhilaratio. Hoc autem falsum est. Tertio. Quia praedicta debilitas naturae, seu difficultas ad opera gratiae, inest omnibus a natura sicut a causa per se, licet proveniat ex peccato originali sicut a causa removente prohibens; sicut de aliis defectibus fuit dictum in secundo libro (dist. 30). Et ideo habet rationem defectus naturalis, vel spiritualis. Cum autem per hoc sacramentum aliquid indulgeatur, ut in ipsa forma hujus sacramenti expresse dicitur, qualiter nutem potest dici quod praedictus defectus indulgetur? Hoc enim non solum est improprie dictum, sed clare falsum. Subditur enim in forma verborum : Indulgeat tibi Dominiis quidquid deliquisti per visum, vel per auditum, et sic de caeleris. Ergo per hoc sacramentum indulgetur delictum quoad culpam, vel paenam culpae debitam, in toto vel in parte, vel aliquam sequelam; quorum neutrum est ipse praedictus defectus, qui nobiscum perseverat pro toto tempore vitae praesentis, et praecedit omne nostrum actuale peccatum. I. - QUAESTIO I. Quarto. Quia, si talis exhilaratio mentis est proprius effectus hujus sacramenti, mirum est quod in forma ejus non fit aliqua mentio de illa, et fit expressa mentio de remissione peccatorum, quam tu dicis non esse effectum proprium, sed casualiter contingentem. Hoc enim est contra naturam formae sacramentorum, quae efficiunt quod significant. Melius est ergo quod dicatur quod effectus hujus sacramenti est remissio peccatorum. Quinto. Quia sacramenta illud efficiunt quod significant. Sed per formam hujus sacramenti directe significatur dimissio peccati. Est enim talis forma : Per istam unctionem, et suam piissimam misericordiam, indulgeat tibi Dominus quidquid deliquisti per visum; et sic de ceteris. Ergo per hoc sacramentum fit dimissio peccatorum quoad culpam , vel quoad posnam, vel aliam sequelam.

Sed quia peccatum potest dimitti quoad culpam, vel quoad paenam ei debitam, seu quamlibet aliam sequelam, ideo adhuc est dubium : secundum quod istorum dicatur dimitti peccatum. Si enim dicatur dimitti quoad culpam, cum duplex sit culpa, scilicet mortalis et venialis, impossibile est quod per hoc sacramentum dimittatur culpa mortalis. Quia sicut baptismus est spiritualis regeneratio, et poenitentia spiritualis resuscitatio, sic extrema unctio sanatio vel medicatio; unde exhibetur per modum medicationis; in pluribus enim infirmitatibus utuntur medici unctione. Sed sanatio non est nisi habentis vitam. Ergo extrema unctio, cum sit spiritualis sanatio, praesupponit vitam spiritualem. Sed ineo in quo est peccatum mortale, non est vita spiritualis. Ergo extrema unctio non ordinatur ad dimissionem peccati mortalis quoad culpam. Si ergo ordinatur ad dimissionem alicujus peccati quoad culpam, oportet quod istud sit veniale, quod est quasi quaedam infirmitas in vita spirituali.

Sed nec istud videtur quibusdam : quia contra unum defectum sufficit unum remedium; sed sacramentum poenitentiae sufficienter delet omne peccatum veniale quoad culpam; ergo quoad hoc non ordinatur aliquod aliud sacramentum. Ad hoc tamen posset dici quod unum remedium solum est per se institutum contra unum defectum interimentem vitam spiritualem, sicut baptismus contra peccatum originale, et poenitentia contra peccatum actuale mortale; sed contra defectum qui non interimit vitam spiritualem, sicut est peccatum veniale, nullum sacramentum est necessarium; multa tamen remedia utilia sunt, sicut poenitentia et confessio generalis, non sacramentalis, et benedicto episcopalis; et idem posset esse de extrema unctione, non obstante ratione supradicta. - Sed quia nullum peccatum dimittitur quoad culpam, nisi voluntas quae fuit deordinata per eam, reordinetur per debitam displicentiam, etiam adhuc dubium est, quomodo per extremam linctionem dimittatur veniale peccatum, cum non appareat (a) quid ipsa operetur ad talem displicentiam. Potest tamen dici quod hoc modo operatur extrema unctio ad dimissionem peccati venialis, quia per eam datur digne suscipienti quaedam spiritualis hilaritas mentis, non quidem contra illam debilitatem vel difficultatem ad bonum nobis innatam, ut alii dicunt, sed contra oppressionem quam infirmus tunc patitur, tum debilitate corporis, tum ex memoria praecedentium peccatorum, propter quae posset facilius in desperationem cadere; quam hilaritatem mentis forte vocat Jacobus alleviationem, cum dicit : Et alleviabit eum Dominus. Ad hanc ergo sequitur conversio mentis in Deum, et generalis displicentia omnium delictorum (6), quae sufficiat ad deletionem omnium peccatorum venialium. Et ideo, postquam beatus Jacobus dixit, Et alleviabit eum Dominus, subjunxit : Et si in peccatis sit, dimittentur ei. Et sic primus effectus hujus sacramenti est exhilaratio mentis; sed non principalis, nec principaliter intentus; quia ille est remissio peccatorum venialium quoad culpam, modo quo dictum est, vel quoad poenam, in toto vel in parte, quod significat unctio olei, quod est mitigativum dolorum.

Haec Durandus, in forma. jj 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra tertiam conclusionem arguit idem Durandus (dist. 23, q. 2), probando quod prima ratio assignata quare materiam hujus sacramenti oportet esse oleum consecratum, non valet, scilicet quia Christus non est usus unctionibus corporalibus, etc. Quod enim hoc non valeat, dicit se probasse, dist. 7 (q. 2). Ibidem autem arguit sic, dicens : Quod chrisma, quod est materia confirmationis, oporteat esse consecratum, quidam probant sic : Quorumcumque sacramentorum materia fuit Christo applicata corporaliter, illa materia non indiget nova consecratione, quia tactu Christi consecrata fuit. Unde Chrysostomus (y) dicit quod nunquam aqua baptismi peccata credentium purgaret, visi tactu dotninici corporis sanctificata fuisset. Et ideo aquae baptismi, quantum est de necessitate, non oportet quod prius benedicantur quam sacramento applicentur. Idem de materia Eucharistiae; quia Christo fuit applicata, et ab ipso benedicta. Dicitur enim, Matth. 26 (v. 26 et 27), et Lucae. 22 (v. i9 et 20) : Accepit autem Jesus panem et benedixit; similiter et calicem. Et ideo non oportet quod materia prius benedicatur quam forma verborum sacramentalium super ipsam (y) Non Chrysostomus, inimo Chromalius, in cap. 3. Mntlli. - Reperitur in Decreto, e.in. tO, D. IV de Comeo:

proferatur. Secus autem est de chrismate, et oleo sancto, et oleo infirmorum. Oportet enim quod prius benedicantur quam exhibeantur ad usum sacramenti; quia Christus non est unctus visibilibus unctionibus, ne (a) fieret injuria invisibili unctioni qua unctus est proe consortibus suis (Psalm. 44, v. 8).

Sed istud non videtur. Primo. Quia, si applicatio materiae ad Christum reddit eam sanctificatam , videtur quod non solum non oporteat eam sanctificari ad hoc quod sit materia baptismi, sed etiam, si sanctificatur, quod fiat injuria priori sanctificationi, si sit ejusdem rationis; vel quod prima fuerit insufficiens, si secunda sit alterius rationis, sicut ipsi dicunt de unctione. Secundo. Quia falsum est quod Christus non fuerit usus unctionibus visibilibus. Dicitur enim, Joan. 12 (v. 3), quod Maria accepit libram unguenti nardi pistici, et unxit pedes Jesu; et, Lucae 7 (v. 38), dicitur quod osculabatur pedes ejus, et unguento ungebat; et, Christo mortuo, unctum est corpus ejus per Nicodemum, ut habetur, Joan. 19 (v. 39). Ergo falsum est quod Christus non fuerit unctus visibilibus unctionibus. Et si dicatur quod Christus non fuit unctus visibilibus unctionibus per modum sacramenti, vel sacramentalis, sicut fuit usus pane et vino consecratis et aqua baptismi Joannis tanquam quodam sacramentali;

non obstat : quia Christus a sacramentis vel sacramentalibus nihil virtutis accepit; et, si aliquam virtutem dedit ex suo tactu, dedit omnibus quae tetigit, quae in usum sacramentorum debebant venire.

Haec ille. Sj 4.

Contra quartam conclusionem Argumenta Petri de Palude.

Contra quartam conclusionem arguit Petrus (dist. 23, q. 1), dicens : Quod autem dicit Thomas, quod nullus effectus sequitur ex hoc sacramento, concurrentibus omnibus quae sunt de essentia sacramenti, videtur dubium. Quia gratia non est minoris virtutis quam natura. Sed, concurrentibus causis naturalibus per se, et essentialibus, impossibile est non sequi effectum; nec aliqua causa per accidens, et sine qua non, potest impedire effectum, nisi per hoc quod impedit concursum alicujus causae per se; sicut obstaculum corporis opaci impedit illuminationem, inquantum impedit praesentiam illuminantis immediatam, quod est causa per se; et sic de aliis.Unde, cum omne sacramentum novae legis sit per se causa gratiae, non sic quod attingat gratiam, sed quia disponit ad eam, necesse estquod, concurrentibus omnibus quae sunt de essentia sacramenti, causetur dispositio ad gratiam, in omni sacramento novae legis, et per consequens in isto. Et ideo tenendus est Thomas magis in contrariis dictis. Unde et in matrimonio, de cujus essentia est consensus, illo posito, nihilominus causatur ornatus, licet contrahentes sint in peccato mortali, qui postea, recedente illa fictione, habet efficaciam, dum tamen consensus adfuerit; sed, si consensus contrahendi non fuerit, nihil est actum; sed, illo consensu posito, licet dissentiat ir. bono fine, sic. In poenitentia non solum voluntas confitendi est de essentia, sed etiam voluntas dolendi, et abstinendi, et hujusmodi, quae dicitur attritio; quia etsi non contritio, quae quandoque est effectus sacramenti, et per consequens non de essentia, tamen attritio est de essentia. Sed in hoc est differentia inter poenitentiam et matrimonium : quia omnes partes essentiales matrimonii oportet simul concurrere, aliter nihil agitur. Et dico quantum possibile est, ut scilicet simul consentiant, et quod consensus simul sit cum verbis; licet verba, cum sint quantitas successiva, non possint esse simul. In poenitentia autem non oportet quod partes essentiales sint simul; immo satisfactio sequitur, et contritio praecedit, et confessio praecedit absolutionem. Et si contritus postea confiteatur, quia forte non est obligatus ad pluries conterendum, sicut nec ad pluries confitendum aut satisfaciendum, nisi negative, id est, ad non complacendum quando confitetur, sic, si nec contereretur nec attereretur actu (a), dum tamen non haberet oppositum, ipse reciperet effectum. Si etiam nulla attritio praecedat, nec concomitetur, quamvis non sint omnes partes sacramenti, sed solum duae, scilicet confessio et absolutio, imprimitur ornatus, qui,recedente fictione, postea operatur : quia non est necesse quod simul hae partes concurrant, sicut nec de duabus formis Eucharistiae; sed ad hoc quod plenius et perfectius effectus sacramenti (6) sequatur, bene oportet quod omnes partes concurrant. Et ideo, cum contritio non sit de essentia hujus sacramenti, sicut nec baptismi, quia habet materiam exteriorem, illa cessante, imprimitur ornatus hic, sicut ibi character. Secundo. Quia, in solutione tertii (dist. 23, q. 1, art. 4, q 2), arguit sic Thomas, quod verba indicativa non sunt forma, sed dispositio.

Verum est, quando utraque verba dicuntur : quia tunc iteraretur sacramentum, cum de verbis deprecativis non sit dubium quin sint forma, alias non esset sacramentum ex sola materia et dispositione formae, sine (y) essentiali forma. Tamen Ambrosius usus est forma indicativa, dicens : Ungo hos oculos tuos, in nomine Patris, etc. Quae quidem videtur eadem secundum substantiam, et per consequens valere : quia, cum quaereretur de officio ambrosiano, a Patribus decretum fuit quod ambrosianum in sua diae- (a) actu. - Om. Pr. cesi teneretur, gregorianum vero per orbem; nec aliquid de his quae Ambrosius docuit in cultu religionis christianae, fuit reprobatum, sed tacite approbatum. Sed Thomas dicit contrarium, quod forma haec non potest esse indicativi modi. Quod verum est, de potentia ordinata. Sed, de potentia absoluta, si aliquae Ecclesiae habeant solum formam indicativi modi, sicut ambrosiana, saltem tempore Ambrosii, ut dicitur, non est dicendum quod nihil sit actum. Et licet conveniens forma sit indicativa, tamen, si sit deprecativa, non propter hoc sacramentum est irritum (sicut in baptismo Graeci utuntur deprecativa, Baptizetur servus Christi, etc); ita hic e converso.

Si dicatur quod non est simile : quia utendo verbis deprecativis ubi est effectus, non est periculum de mendacio (sicut si deprecaretur quod solem faceret cras oriri); tamen, e converso, uti verbis indicativis ubi effectus est incertus, esset periculum mendacii; et, propter hoc, magis potest dici, Baptizetur servus Cliristi (nec est falsum, etiam si non intendat, quia sola indicativa est vera vel falsa), quam (a) possit dici, Ungo oculos istos, etc, quia nescitur utrum anima ungatur oleo laetitiae;

Contra (6) : Etiam quando sacerdos dicit, Ego te baptizo, nescit utrum ille intendat ludere, sicut multi Judaei faciunt, et sic non est baptismus; et similiter quando dicit, Absolvo te, nescit si est fictus; et in confirmatione. Sed quia supponitur ex his quae exterius apparent, excusatur; vel refertur ad exteriorem actum, de quo est certus, non ad interiorem. Similiter in proposito : magis est verisimile quod iste confessus, et communicatus, et timens mortem, sit non fictus, quam de alio; et sic potest supponere unctionem invisibilem, sicut ibi ablutionem interiorem; vel refert se ad unctionem exteriorem, de qua certus est. Nec est dicendum quod beatus Ambrosius erraverit: quia sancti non sibi pepercissent in contradicendo; sicut nec Cypriano, qui rebaptizabat baptizatos ab haereticis, non pepercit Augustinus, quin hoc damnaret; et Paulus in faciem restitit Petro, qui judaizare cogebat.

Haec Petrus. Et in hoc secundus articulus terminatur.