ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES S 1.

An ARGUMENTA CONTRA PRIMAM CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Johannis Parisiensis.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et quidem Ad primum Johannis Parisiensis contra primam conclusionem, dicitur quod et auctoritates illae Damasceni non sunt ad propositum, si bene intelligantur. Cum enim dicit Damascenus (deFid. Ort.), libro 4, cap. 13, quod panis et vinum assumuntur, non est intelligendum de assumptione in unitate suppositi, sed de assumptione ad materiam et usum sacramenti. Quia enim hoc sacramentum per modum cibi sumitur, ideo Christus ad materiam et usum sacramenti hujus instituit panem et vinum. Nec aliter assumpsit, ut patet ex sequenti auctoritate quae allegatur, quod quemadmodum in baptismate, quia consuetudo est hominibus lavari in aqua, etc. Constat enim quod aqua baptismatis non assumitur in unitate suppositi divini, nec gratia Spiritus Sancti unitur ei, ita ut faciant [v.) unum suppositum; quare, similiter, panis et vinum non assumuntur ad divinum suppositum, nec eis conjugatur divinitas in unitatem suppositi. Sed, sicut aqua ibi assumitur ut materia sacramenti permanens, sic panis et vinum assumuntur ut materia sacramenti transiens; quia materia sacramenti convertitur in corpus Christi, et, per consequens, dicitur aliquo modo uniri divinitati, non per assumptionem, manente natura panis aut vini, sed per transubstantiationem in humanitatem prius assumptam. Et quod ita intelligi debeat, patet ex sequentibus, ubi dicitur sic: Quemadmodum naturaliter per comestionem panis, et vinum et aqua per potum, in corpus et sanguinem comedentis et bibentis transmutantur, et non fit aliud corpus praeter prius; ita et propositionis panis (6), et vinum et aqua, per mutationem et adventum Spiritus Sancti, supernaturaliter transit in corpus Domini et sanguinem; et ideo non sunt duo, sed unum et idem. Ex quibus patet quod non est intentio Damasceni, quod substantia panis et vini remaneant et assumantur a divino supposito, sed transeunt in corpus et sanguinem Christi, et sic uniuntur divinitati.

Quod autem postea dicitur, quod carbo lignum simplex non est, sed unitum igni, ita panis communionis non est simplex, sed unitus divinitati, eodem modo intelligendum est: quia carbo et ignis non sunt supposito idem, unum tamen cum sua corruptione transit in aliud ; sic panis communionis non est cum divinitate unum supposito, sed sua desinitione transit in corpus Christi, quod est unitum divinitati.

Dicta autem Dionysii nullam difficultatem inducunt. Cum enim hoc vocat sacramentum assumptionis, hoc dicit propter causam jam assignatam, aut propter usum sacramenti, qui per modum manducationis intelligitur : consuevimus enim dicere de comedente, quod sumpsit vel assumpsit cibum. Nec ex verbis ejus (6) Verba Damasceni sunt : Ojtm; J t?,( TtpoOsaEtn: ipto;; quae Burgundio in sua veteri translatione vertit : Sic panis propositionis. In translatione Billiana expurgata, legitur : Sic panis qui in prothesi preparatus fuit. riptfQein; Graecis est mensa minor, ad dextrum altaris latus seorsim posita, in qua sacerdotes consecrandum panem parant. Cfr. Migne, Patrol, graee., tom. 94, col. 1145. potest alius clarus sensus elici. "

Haec est solutio Durandi (lih. 4, dist. 10, q. 1) ad primum argumentum. Concordat Petrus de Palude (dist. 11, q. 2), dicens : et Ad auctoritatem Damasceni, dicendum est quod est simile quantum ad hoc, quia in carbone lignum convertitur in ignem, quando perfecte accenditur; et tunc non manet lignum; et in incarnatione sanguis Virginis conversus est in corpus Christi. Et non est simile quoad alia. Vel dicendum quod sic est hic sicut ibi, id est (a), ita vere est hic Deus et homo sicut ibi, sed per alium modum.

Quod autem dicit Damascenus, quod Deus conjugavit divinitatem pani, dicendum est quod non per assumptionem, sed sicut cibus conjungitur cibato, quia convertitur in ipsum.

Quod autem Dionysius vocat hoc sacramentum assumptionis, hoc est quia species assumuntur ad usum mysterii, et substantia convertitur : sicut dicitur cibus sumptus vel assumptus, qui tamen non manet. "

Haec Petrus, et bene. Concordat sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 1, q 1, in solutione primi, dicens : ((Verbum Damasceni intelligendum est quantum ad species quibus corpus Christi divinitati unitum modo ineffabili conjungitur. "

Haec iste.

Item, 3 p., q. 75, art. 2, in solutione primi, sic dicit: (( Deus conjugavit divinitatem suam, id est, divinam virtutem, pani et vino, non ut remaneant in hoc sacramento, sed ut faciant inde corpus et sanguinem suum. "

Haec ille. Ad secundum dicitur quod illa locutio est figurativa, tam ex parte subjecti quam ex parte praedicati. Nam panis, ex parte subjecti, supponit pro sacramento sensibili, scilicet speciebus panis; corpus autem Christi etiam sumitur figurative. Unde, secundum Glossam, per illam locutionem non datur intelligi quod substantia panis, aut species panis, sit vere et realiter Christus, aut corpus Christi; nec quod corpus Christi praedicetur in recto de substantia panis, aut de specie panis. Sed est sensus : Panis quem frangimus in sacramento, id est, participatio panis fracti in altari, participatio corporis Domini est, id est, facit nos unum esse cum Christo, etc. Et ideo praedicta auctoritas non est ad propositum. Ad tertium dicendum quod illa antiqua positio de exsistentia panis simul cum corpore Christi in Eucharistia, dudum reprobata est; et positio de conversione panis in corpus Christi, per Ecclesiam approbata est. Nec valet probatio adducta. Quia, sicut dicit Durandus (dist. 11, q. 1), " in his quae sunt fidei, non semper est eligendum illud ad quod pauciores sequuntur difficultates : sic enim poneremus in divinis unum solum suppositum, et illud absolutum; ad quam positionem nulla difficultas sequitur secundum (a) humanam rationem. Sed ponendum est magis id quod est consonum dictis Sanctorum et traditioni ecclesiasticae, licet plures difficultates occurrant. Oportet enim intellectum captivare in obsequium fidei. "

Haec Durandus.

Petrus autem (dist. 11, q. 2) dicit quod, " licet illa assumptio magis salvaret apparentiam ad sensum, tamen conversio magis salvat apparentiam ad intellectum, idest, verba Evangelii; quae melius est salvare, quia non possunt mentiri, sicut sensus possunt decipi. "

Sanctus Thomas vero, prasenti distinctione, ubi supra (q. 1, art. 1, q 1), in solutione tertii, sic dicit : " Ad hanc positionem sequitur gravius inconveniens quam (6) quod contradictoria sint (y) simul vera : quia ponit diffinitionem (scilicet aliter se habere nunc quam prius); et non potest ponere diffinitum (scilicet motum), neque in corpore Domini, neque in substantia panis. "

Haec ille. Cum autem dicitur quod conversio non est specialis articulus, etc.;

respondet Petrus (ibid.), quod " articulus de Eucharistia potest esse specialis, sub illo verbo, Sanctorum communionem, etc. " Idem dicit beatus Thomas, 2 2 , q. 1, art. 8, in solutione sexti : " In sacramento, inquit, Eucharistiae duo possunt considerari. Unum scilicet quod est sacramentum; et hoc habet eamdem rationem cum aliis effectibus gratiae sanctificantis. Aliud est quod miraculose ibi corpus Christi continetur; et sic concluditur sub omnipotentia; sicut et omnia alia miracula, quae omnipotentiae attribuuntur. " Item, 3. Sentent., dist. 25, q. 1, art. 2, in solutione decimi, sic dicit : " Fides de corpore Christi, et de omnibus sacramentis, et clavibus, et omnibus hujusmodi, includitur in articulo qui est de ellectu gratiae, qui est : Sanctam Ecclesiam catholicam. Et ideo in Nicaeno symbolo additum est : Confiteor unum baptisma, etc. " Ad quartum respondet Durandus (dist. 10, q. 1), dicens : (c Quod autem inducitur de confessione Berengarii,

dicendum quod, sicut dicit Glossa, ibidem, nisi sane intelligas verba Berengarii, in majorem incideris errorem quam ipse habuit; nisi omnia referas ad species ipsas, quae franguntur, et dentibus atteruntur. Nam de corpore Christi partes non facimus; sed sub illis speciebus fractis et attritis totum et integrum corpus Christi manducatur et sumitur, i

Haec Durandus.

Concordat Petrus (dist. 11, q. 2), dicens : a Quod inducunt Berengarium dicentem quod corpus Christi frangitur, exponendum est : id est, manet sub speciebus, quae franguntur, quamdiu manent, in quantacumque modica parte. Sic ergo dico quod Deus posset panem et vinum assumere, sicut potest convertere; et quod posset verba instituere, ad quorum prolationem sequeretur assumptio, sicut nunc ad horum prolationem sequitur conversio. Non tamen dedit hanc virtutem istis verbis; nec posset salvari sensus modernorum verborum, si fieret assumptio, et non conversio. "

Haec ille, et bene. Ad quintum dicitur quod, qualitercumque differat ista positio, ponens assumptionem paneitatis, ab alia quae ponit substantiam panis remanere sine assumptione et sine conversione, verumtamen ista est multum inconveniens et irrationabilis, sicut ostendit Durandus (dist. 10, q. 1), dicens: " Haec opinio deficit in duobus quae ponit. Primo quidem, in hoc quod ponit de assumptione substantiae panis. Secundo, in hoc quod ponit, quod per talem assumptionem corpus Christi sumptum de Virgine, sit in altari, vel in sacramento altaris. Primum apparet multipliciter. Primo, quod non fiat talis assumptio. Quia ridiculum est quod omni die assumatur una natura, immo multae, a supposito divino, et omni die deponantur. Hoc autem esset, si substantia panis in hoc sacramento de novo assumeretur : quia quot fiunt consecrationes, tot assumerentur; et quot fiunt sumptiones sacramenti, tot deponerentur, cum desinant esse per usum sacramenti. Quod si dicatur quod natura immediate assumpta nunquam deponitur, sed bene deponitur quae est assumpta mediante alia, ut patet de fame, siti, calore, frigore, carne fluente et refluente, quae de novo fuerunt in Christo mediante humanitale,

non valet : quia aliud est de proprietatibus naturam consequentibus quod insint vicissim mediante natura (quia tales non dicuntur de novo assumi, etsi de novo insint; quia (a) de natura sua non babent esse in se, sed in alio, quod secundum suam naturam est talium proprietatum susceptibile, sive maneat in se, sive assumatur ab alio), et aliud est de natura quae nata est esse in se, nec potest esse in alio nisi per miraculosam assumptionem ; de tali enim aeque inconveniens est quod de novo assumatur immediate vel mediante alio.

Secundo, quia non solum videtur inconveniens quod aliqua natura de novo assumatur, et statim deponatur; sed videtur etiam impossibile quod talis assumptio fiat mediante aliquo creato, sicut ponit praedicta opinio. Quia (6) illud medium, vel se habet in ratione efficientis talem assumptionem, vel in ratione terminantis. Sed nihil creatum potest se habere ad assumptionem aliquo istorum modorum. Ergo, etc. Probatur minor. Quod enim nihil creatum possit esse causa efficiens talis assumptionis, patet : quia talis assumto) quia.

quod Pr. (S) Quia. - Quod Pr. ptio fit per hoc quod res amittit suum proprium et naturalem modum essendi, et accipit novum et quasi oppositum; sed quod res aliqua, in se (a) et in natura sua manens, amittat suum naturalem et proprium modum essendi, et alienum induat, non videtur posse facere nisi auctor (6) naturae, qui, sicut solus naturas rerum instituit, sic solus eas mutare posse videtur. Per idem videtur quod nihil creatum possit terminare talem assumptionem : quia non potest tribui alicui natura quod est supra naturam et totum cursum natura; hoc autem est (y) substantilicare aliam naturam qure nata est in se subsistere.

Tertio, quia, quidquid sit de possibilitate talis assumptionis, omnino tamen inconve-viens est quod fiat mediante corpore parte, ut isti dicunt. Nunquam enim corpus ut accipitur ut pars humana? naturae, ponendo unam formam tantum in homine, ut isti ponunt, potest nominare solam materiam; sed necessario nominat compositum ex materia et forma dante esse corporeum. Si ergo non sit nisi unica forma in homine, necesse est ut corpus humanum dicat realiter totum, et non partem; licet secundum rationem possit nominare partem, eo quod anima dat omnes perfectiones quas dant formae inferiores. Et ideo, si consideretur compositum ex materia et forma quae est anima prout dat esse corporeum tantum, et comparetur ad idem compositum prout per animam habet non solum esse corporeum sed sensum et vitam et rationem, sic corpus primo modo sumitur ut pars, et secundo modo ut totum. Sed, cum haec differentia sit solum rationis, non est ad propositum eorum, cum dicant realem assumptionem panis fieri mediante corpore parte; differentia enim rationis nihil facit ad differentiam realis assumptionis.

Quarto, quia incidunt in illud quod vitare intendunt. Dicunt enim paneitatem assumi mediante corpore parte, et non mediante humanitate, ne cogantur dicere quod per talem assumptionem verificetur quod Deus sit panis, vel impanetur, sicut dicimus quod Verbum est incarnatum. Istud autem non evadunt. Quia, si aliqua forma accidentalis aeque perfecte omni modo perfectionis posset esse in toto mediante parte sicut mediante toto, aeque verificaretur de toto quod inesset ei mediante parte sicut quod inesset ei immediate : ex neutra enim parte esset denominatio secundum quid, sed simpliciter; propter hoc enim solum dicitur aethiops albus non simpliciter, sed secundum dentem, quia albedo non ita perfecte inest aethiopi ratione illius partis, sicut si inesset ei ratione totius. Cum ergo aeque perfecte ponatur assumi substantia panis.et vini mediante corpore parte, sicut si assumeretur immediate, vel mediante tota humanitate, patet quod aeque vere potest dici Deus panis, sicut diceretur si esset facta assumptio substantiae panis immediate, vel mediante totali humanitate. i( Secundo principaliter deficit haec positio in hoc quod ponit, quod per talem assumptionem corpus Christi sumptum de Virgine sit in hoc sacramento per communicationem idiomatum, quia unum praedicatur de altero. Quia, qua ratione corpus Christi esset in sacramento altaris per assumptionem substantiae panis, eadem ratione sanguis esset in hoc sacramento per assumptionem substantiae vini. Sed hoc non est verum, ut probabitur. Ergo, etc. Assumptum probatur. Quia, si sanguis Christi esset in hoc sacramento per assumptionem substantiae vini, sicut ponitur de corpore Christi per assumptionem substantiae panis, tunc oporteret quod sicut panis assumitur mediante corpore quod pertinet ad unitatem suppositi assumentis, sic vinum assumeretur mediante sanguine pertinente ad unitatem suppositi assumentis. Modo constat quod sanguis Christi non pertinet ad identitatem suppositi Christi, cum sanguis nondum sit sub forma humana, sed sit humor in via ad conversionem, ut fiat sub forma humana. Ergo vinum non potest assumi a supposito Christi mediante sanguine; nisi forte diceretur quod in qualibet confectione hujus sacramenti esset assumptio sanguinis Christi immediate, et, mediante sanguine, assumptio vini; et sic omni die esset assumptio novae naturae, scilicet sanguinis, absque omni ordine ad naturam prius assumptam (quod alii negant), et, mediante ista, esset assumptio vini.

Secundo, quia corpus Christi est in altari, vel sacramento altaris, per veram exsistentiam suae naturae, et non propter solam communicationem idiomatum, sicut ponit haec opinio. Quod patet. Quia relativum (oc) semper refert idem numero quod praecessit. Sed Christus, instituendo hoc sacramentum, dixit haec verba, Lucae 22 (v. 19), jJioc est corpus meum, quod pro vobis tradetur, et (v. 20), Hic est calix in meo. sanguine, qui pro vobis effundetur (6). Ergo illud idem corpus numero, quod postea fuit traditum ad crucifigendum, fuit prius traditum apostolis in sacramento ad edendum. Sed corpus quod fuit traditum ad crucifigendum, non fuit de natura panis, sed fuit corpus pertinens ad naturam humanitatis. Ergo corpus traditum apostolis in sacramento altaris fuit vere de natura humanitatis; et, pari ratione, in sacramento nostro est corpus Christi pertinens ad ejus humanitatem, et non est ibi solum per communicationem idiomatum ex assumptione paneitatis.

Quod si (6) In Vulgata legitur : Hoc est corpus meum, quod pro vobis datur; Hic est calix, novum testamentum in sanguine meo, qui pro vobis fundetur.

quis dicat quod relativum refert idem secundum suppositum, non idem secundum naturam; et sic potest vere dici, demonstrato pane assumpto, Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur, quia idem est suppositum habens paneitatem assumptam, et corporeitatem postea traditam ; et sic idem suppositum fuit primo demonstratum, et deinde traditum, licet secundum aliam et aliam naturam;

non valet. Quia, cum dicitur, Hoc est corpus meum; corpus non potest ibi teneri pro supposito habente corporeitatem, sed potius pro natura habita, ut notat pronomen possessivum quod ei (a) additur, cum dicitur, corpus meum, hoc est, quod habeo. Ergo eadem natura prius ostenditur, quae postea refertur, et non solum idem suppositum. Cum ergo referatur natura corporis humani, quae tradita fuit ad crucifigendum, patet quod eadem secundum se prius sacramento fuit data discipulis ad edendum.

Tertio, quia dicta assumptio non sufficit ad hoc quod corpus Christi sit in altari, neque realiter, neque secundum communicationem idiomatum. Non quidem realiter. Quia assumptio duarum naturarum ab uno supposito, non sufficit ad hoc quod ubi est una natura, sit alia : quia, si suppositum Filii a principio assumpsisset humanitatem Petri in Roma, et Pauli in Judaea, non propter hoc ubi esset Petrus, ibi esset Paulus, et e converso, nisi quoad suppositum quod de utroque praedicatur, et de quo utrumque praedicatur concretive; similiter, dato quod suppositum Filii assumpserit humanitatem et paneitatem, non oportet quod ubi est natura panis, ibi sit natura humanitatis. Neque ratione suppositi posset dici quod ubi est panis, ibi est corpus Christi, propter communicationem idiomatum. Quia, secundum illam opinionem, nomen suppositi non recipit praedicationem panis assumpti, nec corporis partis. Non enim est verum dicere, secundum istos, quod Filius Dei sit panis, vel corpus quod est pars. Ergo ratione communis suppositi non potest unum de altero praedicari, ut sic dicatur unum esse alterum, vel unum esse ubi est alterum. Nec est simile de dente aethiopis et ejus albedine : quia album dicitur dens, et dens dicitur albus, et ubi est unum, est alterum; quia hoc est per hoc quod sunt unum subjecto, et, per consequens, indistincta subjecto et loco. Non sic autem potest dici de corpore humano et panei-tate assumpta. "

Haec Durandus, in forma.

In quibus, licet dicat multa vera, et satis efficaciter impugnet opinionem illam de assumptione panei-tatis, tamen aliqua falsa, erronea et haereticalia interserit, potissime de non assumptione et non hypostatica unione sanguinis Christi effusi in cruce et exhibiti in sacramento ad divinum suppositum Filii. Hoc enim erroneum est: quia, secundum hoc, ille sanguis non fuisset sufficiens pretium redemptionis humani generis, cum non esset unitus hypostatice divinitati; quod est contra omnem doctrinam evangelicam, apostolicam, et catholicorum doctorum. De hoc sanctus Thomas, in multis locis (a), praesertim quinto Quodlibeto, art. 5, sic dicit : c( Sanguis Christi in passione effusus humanum genus sanctificavit, secundum illud Hebraeor. ult. (v. 12) : Jesus, ut sanctificaret per sanguinem suum populum, extra portam passus est. Humanitas etiam Christi virtutem salutiferam habuit ex virtute Verbi sibi uniti, ut Damascenus dicit (de Fid. Ori.), tertio libro. Unde manifestum est quod sanguis in passione effusus, qui maxime fuit salubris (6), fuit divinitati unitus. Et ideo oportuit quod in resurrectione jungeretur aliis humanitatis partibus, etc. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod dictum est. Petrus vero de Palude improbat dictam positionem, ibi (dist. 11, q. 2), aliter, dicens : " Haec opinio apparet falsa. Primo, quia aut assumeret panem cum accidentibus, aut solam substantiam. Si primo modo, per hoc non esset in altari sacramentaliter, sed localiter, per quantitatem, cum substantia assumpta in altari, nec inde mota; sicut localiter fuit in utero, per quantitatem, cum humanitate ibi assumpta. Si secundo modo, forte hoc est impossibile : quia quod non est per se factibile, nec sustentabile quacumque virtute, ut relatio, vel aliquid hujusmodi, non est per se assumptibile; substantia autem corporalis sine quantitate fieri non potest, quia est suus terminus et propria passio, magis quam quantitas sine figura.

Item, dato quod esset possibile, adhuc non faceret ibi esse corpus Christi. Quia aliud est dicere corpus quod est Christus (hoc enim est genus ad animal, et dicit totum suppositum Christi), et aliud corpus Christi, quod dicit partem humanitatis. Licet autem corpus utroque modo sumptum sit in altari, tamen differenter. Quia corpus quod est suppositum, est ibi secundario tantum, ex naturali concomitantia; sed corpus quod est pars, est ibi virtute sacramenti, et ex vi verborum directe. Quod patet ex forma consecrationis ipsius corporis, qua dicitur, Hoc est corpus meum; quod (y) non potest intelligi de corpore quod est genus, sed solum de corpore quod est pars; quia genus non praedicatur possessive de suo inferiori, sicut pare de toto; bene enim dico humanitas mea et manus mea, non autem animal meum nec homo meus, de meipso. Hoc idem apparet ex consecratione qua dicitur, Hic est calix sanguinis mei. Sanguis autem non est aequivocum ad genus et ad partem, sicut corpus; sed tantum sumitur pro parte. Dato ergo quod corpus quod est Christus, per assumptionem esset ex vi sacramenti in altari, non tamen corpus Christi quod est pars, nisi tantum ex naturali concomitantia : quia per assumptionem non fieret unio in naturis, sed tantum in persona; unde per illam assumptionem fieret quod panis esset corpus quod est Christus, non autem corpus Christi, sicut nec modo divinitas est humanitas.

Item, corpus Christi non incipit esse realiter, nisi mutatione facta in ipso, puta si secundum locum de coelo moveatur; vel mutatione facta in ipsum. Sed neutrum contingit per assumptionem. Quia, licet panis assumptus mutetur, perdendo subsistentiam propriam, non tamen mutaretur in Christum, nec in corpus Christi, ut postea dicetur. Ergo, etc.

Item, paneitas (a) assumpta, corruptis speciebus cum quibus fuit assumpta, maneret et omnino frustra in aeternum. Non enim corrumpi posset, cum careat qualitatibus contrariis; nec sumi posset in usum fidelium, propter quem fit consecratio; et sic, si maneret, frustra maneret. Si autem dicant quod non maneret;

Contra : quia (6), sicut corpus hominis assumptum non debuit corrumpi, nec putrefieri, nec in substantia, nec in quantitate; sic nec deberet corrumpi panis, si assumeretur.

Item, si assumeretur, una natura semper esset distincta ab alia, ita quod una non esset forma alterius; cum duae naturae substantiales perfectae non possint se invicem informare. Sed, manente distinctione naturarum, et finitate utriusque, identitas suppositi non facit ibi esse unum, ubi est reliquum. Non enim (y) si Christus assumeret lapidem Romae et lignum Parisiis, propter hoc lapis esset Parisiis (5), nec econtra. Ergo, quamvis panis assumptus sit in altari, non propter hoc corpus Christi humanum est ibi.

Item, non posset assumi mediante primo corpore. Quia aut hoc esset medium in substantificam^, ita quod prius substantificaretur (e) in corpore Christi, postea in supposito divino; quod non est possibile: tum quia suppositum finitum non potest substanti ficare alienam naturam; tum quia suppositum humanum non habet ibi subsistentiam propriam; unde omnem naturam a Deo assumptam oportet immediate substantificari in supposito aeterno. Aut esset medium congruitatis, propter dignitatem; sed hoc non est possibile, cum unum non sit forma alterius, quia formae substantialis non est alia forma, nec materiae est alia materia.

Item, si esset mediatio, nihil faceret ad propositum. Non enim esset major unio panis ad corpus Christi, quam fuerit animae ad corpus in triduo. Quia, cum ibi manserit unio in supposito, si hic esset major, oporteret (a) quod esset in natura, ita quod unum converteretur in aliud, vel per compositionem unum esset forma alterius; quod est impossibile. Sed in triduo per consecrationem anima non fuisset in sacramento ad minus ex vi sacramenti, quamvis in sacramento esset corpus exanime. Ergo nec hic esset corpus, quamvis esset (6) panis.

Item, falsitas esset in sacramento veritatis, qua dicitur, Hoc est corpus meum : quia contentum sub speciebus, quamvis esset corpus quod est Christus, non tamen corpus Christi, ut dictum est. "

Haec Petrus, et bene. Ad sextum respondet Petrus de Palude (dist. 11, q. 2), dicens quod " illa ratio tenet solum in his quae sunt in loco per accidens; secus autem est de his quae sunt in loco per se, ut dictum est de duobus corporibus assumptis ab eodem supposito divino ". Ad septimum dicitur quod, sicut superius (ad quintum) est ostensum, illa mediatio est impossibilis, scilicet quod unum corpus assumatur mediante alio. Et similiter, posito quod esset possibilis, ipsa non faceret corpus Christi esse veraciter in altari, sicut nec anima in triduo fecit corpus esse in inferno secum. Ad octavum dicitur quod, data illa positione, forma consecrationis panis esset falsa, ut dictum est: quia contentum sub speciebus, quamvis esset corpus quod est Christus, non tamen corpus Christi. Et ideo argumentum plus est ad oppositum quam ad propositum. Si enim ly hoc demonstraret substantiam et naturam panis, tunc locutio penitus falsa est tante sicut haec, Divinitas est humanitas, vel, Anima Christi est corpus Christi : quia natura non praedicatur de natura in abstracto, vel aequivalenti absoluto, quantumcumque habeat idem suppositum. Si autem demonstret verum corpusChristi quod est pars humanitatis, tunc, virtute talium verborum, nec suppositum Christi, nec natura panis est directe in sacramento. Et, ultra hoc, positio illa non potest hoc ponere, cum dicat ly hoc demonstrare non aliquam naturam, sed suppositum triplicis naturai, scilicet divinitatis, et humanitatis, et paneitatis. Unde, secundum illam positionem, vel forma consecrationis falsa est, vel, si vera est, nec suppositum Filii, nec natura panis est directe vi verborum in sacramento Eucharistiae, sed sola natura corporeitatis partis humanitatis Christi; cujus oppositum ponit. Et ita videtur implicare contradictionem , dum ex una parte verificat formam consecrationis, et ex alia falsificat eam. Dicitur ulterius, quod tria principalia dicta huji positionis ibidem recitata, manifestam continent improbabilitatem, sicut ostendit Petrus de Palude (dist. 11, q. 2). " Primum siquidem non valet. Quia, licet corpus assumptum sit mediante anima, non tamen propter hoc corpus est anima, nec e converso : nunquam enim una pars praedicatur de alia sub nomine partis, quamvis sint idem supposito, nisi solum denominative, quia sic importat totum. Praeterea, sic dicitur in duobus accidentibus, vel in substantia et accidente, ut album est musicum, et Deus est albus; non sic autem in duabus partibus substantialibus; unde non dicitur caput peditatum, nec tibia peditata, quamvis pes insit mediante tibia; et, si propter hanc mediationem posset dici tibia peditata, aut brachium manicatum, non tamen potest dici tibia pes, nec brachium manus, aut econtra, sed magis homo pedatus. Sic ergo forte corpus Christi propter illam mediationem posset dici paneum, vel paneatum; non tamen posset dici panis; sed totum suppositum diceretur impanea-tum, vel paneum, sicut dicitur corporeum a corpore. Immo, cum panis dicat suppositum, quia panis est quoddam corpus, posset dici quod suppositum est panis. Et sic esset communicatio idiomatum respectu assumentis et assumpti, non respectu medii assumptionis : hoc enim non facit mediatio assumptionis, sed identitas suppositi, et modus praedicandi; quia concretum significat per modum totius, et non partis.

Similiter nec valet secundum quod ponit positio illa. Quia, sublata communicatione idiomatum, destruitur quod inexsistentia unius non verificat predicationem inexsistentia; alterius. Dato etiam quod esset ibi communicatio idiomatum, non sequeretur corpus Christi magis in altari esse, quam econtra panem esse in caelo: quia, sicut Deus est in utero per hoc quod Deus est ille homo, ita Filius hominis est in coelo per hoc quod Deus est in coelo; quod ipsi non dicunt. Nec hoc est essentiam corporis Christi esse realiter hic, sed suppositum corporis; quia essentia corporis et sanguinis non est usquam, nisi (a) vel localiter, vel (6) per conversionem.

Similiter tertium non valet. Quia, si propter hoc quod essentia panis non habet ibi proprium esse, posset dici non manere, sed transire, pari ratione, in incarnatione dici posset humana natura transire, non manere; quia, secundum eos, non habet ibi proprium esse. Item, cum conversio non sit nisi communicantium in materia, secundum eos, si in Deo non est nisi unum esse, scilicet divinum, cum in esse divinum nihil possit converti, ergo non est in quod illud esse panis convertatur. Et quod dicunt, quod panis fit (j) corpus Christi, et corpus Christi fit (,o) panis, quod non esset, nisi maneret,

exponendum est : id est, ubi erat panis, ibi fit corpus Christi, b

Haec Petrus, et bene. II. Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra eamdem conclusionem, dicitur primo, quod, si major sic intelligatur, quod terminus per se illius conversionis vel transsubstantiationis sit substantia corporis Christi, ita quod prasentia subjecti ad species panis conversi nullo modo sit per se terminus, nec primo, nec secundo, illius transsubslaiitia-tionis, sed omnino de per accidens se habeat ad illam transsubslantialionem,

major, inquantum sic intellecta, falsa est. Sicut enim generatio substantialis primo et per se terminatur ad formam substantialem tantum, sed per se secundo terminatur ad quantitatem et figuram et alias per se passiones consequentes formam substantialem rei generata;, et ulterius ad locum ejus; sic, licet transsubstantiati per se primo terminetur ad substantiam corporis Christi, tamen per se secundo terminatur ad multa alia, inter quae est unum praesentia substantia; corporis ad species panis transsubstantiati. Nec est inconveniens unam mutationem terminari ad duos terminos per se, sub quodam ordine, quorum unus potest dici terminus intrinsecus, alius autem terminus extrinsecus, perseitatem habens ad intrinsecum, et per se consequentiam et sequelam. De hoc sanctus Thomas, de Veritate, q. 9, ari. 3, sic dicit : i In qualibet generatione vel mutatione est duos terminos invenire : scilicet terminum a quo, et terminum ad quem. Uterque autem diversimode invenitur in diversis. In quibusdam enim terminus a quo est aliquid contrarium perfectioni acquirendae; sicut nigredo est contraria albedini, quae per dealbationem acquiritur. Quandoque vero perfectio acquirenda non habet contrarium directe, sed procedunt in subjecto dispositiones, quae sunt contraria dispositionibus ordinantibus ad perfectionem inducendam; sicut patet in corporis animatione. Quandoque vero non praesupponitur nisi privatio sive negatio formae introducenda;; sicut in aere illuminando praecedunt tenebra;, quae per lucis praesentiam removentur. Similiter etiam terminus ad quem est quandoque unus tantum, ut in dealbatione terminus ad quem est albedo. Quandoque vero sunt duo termini ad quem, quorum unus ad alium ordinatur; sicut patet in generatione vel alteratione elementorum, cujus unus terminus est dispositio quae est necessitas, alius autem ipsa forma substantialis. "

Haec ille. Dicitur secundo, quod, dato quod praesentia substantiae corporis Christi ad species non esset per se terminus primo vel secundo transsubstantiationis, sed sola substantia corporis Christi, ut ponit major; tamen minor esset neganda. Quia cum hoc stat quod per mutationem ad substantiam solam terniinatam, per se et non per accidens habetur praesentia substantiae ad species. Quia in illo casu diceretur probabiliter, quod mutatio terminata ad substantiam, esset causa mutationis terminata; ad praesentiam substantia; ad species, si sint duae mutationes; sicut dealbatio esset causa assimilationis vel acquisitionis illius similitudinis dealbati ad alia coalba, si essent duae mutationes, quarum una terminaretur ad albedinem, alia ad similitudinem; quod tamen puto non esse verum. Unde sicut per dealbationem habetur non solum albedo, verum etiam respectus similitudinis, et utrumque per se; ita per transubstantiationem, per se habetur substantia succedens substantiae, et prasentia substantia; corporis Christi ad species panis transsubstantiati. Et potissime est ibi perseitas ex parte efficientis et finis : quia transsubstantiati ordinatur ad praesentiam; ideo enim Deus transsubstantiat panem in substantiam corporis sui, ut praesens hominibus fiat in sacramento, et veniat in usum hominum. Ad secundum, negatur major, ut patet per praedicta. Quia per dealbationem habetur non solum albedo, quae est per se terminus ejus, immo relatio similitudinis, suppositis aliis coalbis. Quae suppositio semper stat; quia omne album habet partes albas, et ita sibi similes in albedine. Semper ergo, acquisita albedine, acquiritur similitudo. Et utrumque habetur per se, licet una primo, alia secundario.

Et ad probationem majoris (a), dicitur quod unius mutationis per se, est unicus per se terminus primus; sed potest habere duos per se terminos, unum primo, et alium secundario, ut dictum est. Et, dato quod nulla mutatio haberet duos per se terminos, cum hoc stat quod per unicam per se mutationem habentur duo de per se, quorum unum est ejus per se terminus, aliud vero est aliquid per se consequens terminum, vel finis per se termini, dato quod non sit per se terminus illius mutationis; quod specialiter verum est de talibus respectibus qui non sunt per se termini primi nec principales alicujus mutationis, sed consequuntur per se primos et principales terminos mutationum. Unde illa probatio peccat per fallaciam consequentis, arguendo a negatione antecedentis ad negationem consequentis. Bene enim sequitur : A est terminus hujus mutationis; ergo habetur per hanc mutationem per se. Sed non sequitur : A non est terminus hujus mutationis; ergo non habetur per se per hanc mutationem; sicut patet; quia illuminatio non est terminus saltem primus generationis ignis flammae, et tamen habetur per se per generationem ignis. Per generationem quippe ignis non solum habetur per se ejus terminus, immo aliqua alia; sed differenter; quia generatio est acquisitiva sui termini formaliter, cum sit acquisitio ejus; est autem acquisitiva ejus quod consequitur per se terminum , effective. Ad tertium dicitur primo, quod Deus potest facere corpus suum praesens cum pane, manente substantia panis, sine quacumque transubstantiatione, vel mutatione ad substantiam terminata ut ad (a) per se terminum , puta ponendo duo corpora in eodem loco circumscriptive. Hoc tamen fieret per motum localem alterius vel utriusque illorum ad alterum ; quod non habet locum in proposito. Dicitur secundo, quod praesentia corporis Christi ad species panis, qualis nunc est in Eucharistia, vel ejusdem rationis cum illa, non potest acquiri de novo, manente substantia panis sub ejusdem speciebus, nisi per aliquam mutationem substantialem noviter factam in corpore Christi vel substantia panis, vel aliqualem unionem unius ad alteram, concurrente aliquo motu locali, ut in probatione conclusionum dictum fuit. Cum autem fides non ponat hujusmodi motum factum in corpore Christi, nec aliqua mutatio panis localis fiat, restat quod ista praesentia requirit transitum substantiae panis in corpus Christi.

Confirmatur. Quia, si (6) substantia corporis Christi habere potest praesentiam ejusdem rationis ad species panis, manente substantia panis, quam nunc habet, non manente substantia panis : aut substantia corporis Christi esset sub speciebus, mediante propria quantitate; aut immediate per seipsam; aut per utrumque. Si detur primum, aut tertium, tunc substantia corporis Christi esset hic localiter et circumscriptive; et, cum illo modo non possit esse in locis pluribus, oporteret quod, dum incipit esse in Eucharistia, relinqueret proprium locum quem habet in coelo, per novum motum aut mutationem localem; quod est falsum. Si detur secundum, tunc, cum substantia materialis, ut abstrahit a quantitate, non possit fundare respectum praesentiae de genere ubi aut situs, nec possit fundare respectum praesentiae ad aliam substantiam materialem supposito distinctam, eo modo quo anima rationalis vel forma substantialis est praesens corpori quod informat, vel econtra, nec eo modo quo subjectum est praesens accidenti, vel econtra, nec eo modo quo angelus est praesens corpori quod movet vel a quo patitur, vel econtra, nec eo modo quo Deus est praesens creaturae quam tenet et conservat in esse, vel econtra, nec possit habere aliquem contactum molis aut virtutis ad aliam substantiam materialem, non apparet modus quo possit eidem esse praesens, cum nec angelus possit esse praesens alicui loco vel corpori nisi per aliquem contactum. Relinquitur ergo quod solo illo modo quem ponit Ecclesia, substantia corporis Christi possit esse praesens speciebus panis, (a) terminata ut ad. - terminatam ut Pr. (6) si. - Oiin. Pr. scilicet per (a) conversionem substantiae panis in substantiam corporis Christi sub eisdem accidentibus virtute conversionis succedentem. Isto etenim et solo modo potest congrue salvari sufficiens contactus et ordo corporis Christi ad species : quia scilicet succedit subjecto specierum tanquam terminus ad quem subjecti conversionis, in quo manet in potentia obedientiali idem numero subjectum, divina potentia educibile de eodem termino ad quem ad exsistendum sub remanentibus speciebus, et ad omnimode idem pristinum esse. De hoc etiam latius in sequentibus dicetur. Dicitur tertio, quod ista consequentia est simpliciter nulla : Hic et ibi est praesentia ejusdem rationis; ergo habetur per mutationem ejusdem rationis. Et patet instantia. Nam prasentia quam habet ignis ad locum suae generationis, in instanti suae generationis, est ejusdem rationis cum praesentia quam habet ad locum terminantem motum ejus; et tamen constat quod non acquiruntur per mutationem ejusdem rationis; nam secunda acquiritur per motum localem, non autem prima, sed per substantialem generationem. Dicitur quarto, quod probatio majoris solum concludit quod praesentia substantiae corporis Christi ad species panis, vel ad substantiam panis, potest esse sine conversione, vel transsubstantiatione, vel desinitione alicujus substantiae; quod conceditur. Non tamen probat quod posset esse sine transsubstantiatione, vel desinitione, vel inceptione substantiae, et sine motu locali. Et quia in consecratione Eucharistiae non est motus localis, nec generatio alicujus substantia?, oportet quod sit conversio substantiae.

Cum autem dicit quod terminus ejusdem rationis, cujusmodi est talis praesentia, non potest esse proprie et per se terminus duarum mutationum distinctarum secundum genus, etc;

patet quid dicendum sit, ex praedictis. Verum enim est quod non potest esse terminus talium duarum mutationum eodem modo; sed diversimode potest esse terminus earum; quia et quantitas quandoque acquiritur per motum augmentationis, quandoque vero per substantialem generationem, et quandoque per creationem. Unde illa maxima parum habet apparentiae, et minus veritatis. Dicitur quinto, quod responsio ibidem recitata, bona est. Nec valet ejus impugnatio, cum fundetur in illa falsa maxima statim negata, cujus opposita est vera secundum fidem catholicam. Nam, secundum fidem, caro humana per generationem vel nutritionem acquisita, et caro per resurrectionem reparata, sunt vel erunt vel fuerunt in Christo ejusdem rationis; et tamen constat quod generatio, nutritio et resurrectio sunt mutationes specie differentes. Sic in proposito : praesentia corporis Christi ad species potest esse terminus diversarum mutationum secundum genus, transsubstantiationis, et generationis, et motus localis, ut dictum est. De falsitate praedictae maximae diffuse loquitur sanctus Thomas, 4. Seiitent., dist. 43, q. 1, art. 1, in solutione tertiae quaestiunculae, qua quaerit : Utrum resurrectio sit naturalis, vel miraculosa. Ad quartum, negatur major. Nec valet probatio: quia, licet nutrimentum acquirat per conversionem conditiones formales absolutas aliti et ejus in quod convertitur, tamen, in instanti conversionis, forma aliti informat materiam alimenti, et acquirit ubi et situm et locum ipsius nutrimenti; aliter quod alitur et augetur, nunquam occuparet majorem locum quam prius, nec esset in alio loco quam prius, secundum se totum, nec secundum partes; cujus oppositum est verum.

Dicitur ulterius, quod, dato quod ita esset sicut ponit major in conversione alimenti in alitum, non tamen oportet quod ita sit in proposito. Quia illa conversio fit concurrente motu locali alimenti ad alitum, et ad locum ejus, et venas, et arterias, et poros; non sic autem fit in conversione substantia; panis in Eucharistiam, in qua substantia panis non movetur ad locum corporis Christi, nec econtra. Item, in conversione alimenti, fit additio materiae ad materiam; non sic in Eucharistia. Nec totum convertitur in totum, sed in partem, non quidem praeexsistentem, sed noviter productam; secus in Eucharistia. Sed, dum totum lignum convertitur in totum ignem, terminus ad quem est in loco termini a quo, et non econtra; sic in proposito. Ad quintum, negatur minor : quia Deus posset convertere substantiam panis in corpus Christi ut exsistens in coelo, movendo (a) localiter panem cum suis dimensionibus ad locum Christi in coelo, et in termino motus ponendo in eodem situ dimensiones panis conversi cum dimensionibus corporis Christi; et tunc substantia corporis Christi esset sub speciebus panis sacramentaliter, et in proprio loco circumscriptive.

Dicitur secundo, quod, cum ista transsubstantiatio importet successionem duarum substantiarum sub eisdem speciebus, non apparet mihi pro nunc quod substantia panis posset converti in substantiam corporis Christi ut est in coelo, nisi modo praedicto, vel consimili, interveniente motu locali specierum panis ad corpus Christi, ut sic terminus ad quem conversionis esset sub speciebus termini a quo. Et sic semper conversio requirit praesentiam substantiae corporis Christi ad species panis. Ad sextum dicitur primo, quod, secundum praedicta, cum conversio quae communiter fit in Eucharistia, importet successionem duarum substantiarum totalium et perfectarum sub eisdem accidentiis movendo. - modo Pr. bus, et, dato casu argumenti, nullum accidens panis remaneret sub quo alia substantia sibi succedere posset, videtur quod talis conversio esset impossibilis, vel saltem non esset ejusdem rationis cum illa quae modo fit.

Dicitur secundo, quod, admisso casu argumenti, neganda est consequentia ibidem facta. Quia non est simile quod adducitur pro simili : nam in tali conversione non remanerent aliqua accidentia panis conversi, sub quibus substantia corporis Christi eidem succederet, et ratione quorum esset circumscriptive aut diffinitive aut alio modo in loco panis conversi; secus est de conversione moderna, in qua predicta accidentia remanent, rationequorum substantia corporis Christi dicitur esse ubi erat panis diffinitive vel alio modo. Et de hac materia amplius dicetur in sequentibus. Et ista pro nunc sufficiant ad argumenta Scoti contra primam conclusionem; quae etiam militant contra tertiam. g 2. - Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti.

Ad primum et secundum (a) ejusdem contra secundam conclusionem, dicitur quod responsio ibidem recitata, sufficienter evacuat primum et secundum argumentum. Et hanc virtualiter ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 75, art. 3, ut recitatum fuit in probatione conclusionis. Et similiter, ibidem, in solutione primi, sic dicit : a Substantia panis vel vini, facta consecratione, non manet sub speciebus sacramenti, neque alibi. Neque tamen sequitur quod annihiletur; convertitur enim in corpus Christi; sicut non sequitur,si aer, ex quo genitus est ignis, non sit hic nec alibi, quod sit annihilatus. "

Haec ille.

Item, prasenti distinctione, q. 1, art. 2, arguit sic, quarto loco : " Illud dicitur annihilari, quod neque in se neque in alio manet. Sed substantia panis, facta conversione, non manet in se, neque in corpore Christi. Ergo annihilatur. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod, quamvis non maneat panis, neque in se, neque in alio, tamen manet corpus Christi, in quod conversus est panis; et ideo non sequitur quod sit annihilatus. "

Haec ille.

Item, in solutione primi, sic dicit : " In mutationibus naturalibus terminus a quo est forma aliqua, quae quidem non convertitur in terminum ad quem; et ideo non (S) annihilatur, nisi quatenus manet potentia in suo subjecto. Sed illud quod convertitur ad terminum ad quem, est subjectum mutationis, non quidem ut sit illud, sed ut sit sub illo. Unde subjectum annihilari non dicitur, inquantum in aliud (j) convertitur. Unde, cum in hac conversione terminus a quo, scilicet substantia panis, convertatur secundum se totum in terminum ad quem, scilicet corpus Christi, non quidem ut sit sub ipso, sed ut sit ipsummet, patet quod non est annihilatio substantia? panis. "

Haec ille.

Similia ponit, quinto Quodlibeto, art. 11, quod scilicet conversio non est annihilatio : quia non est motus ad nihil, sed ad aliquid; quia terminus ejus est corpus Christi. Tunc ad primam improbationem hujus responsionis, dicitur quod desinitio substanti ae panis, talis qualis fit (a) in Eucharistia, secundum propriam rationem distinguitur ab annihilatione, non quidem ut desinitio est, sed ut talis desinitio. Nec terminus ejus est nihilitas panis, sed non panis, qui est substantia corporis Christi. Vel, dato quod nihilitas panis esset proximus terminus, non tamen ultimus illius desinitionis, cum illa desinitio sit quasi dispositio, ordinata ad positionem corporis Christi a principali activo hujus conversionis, scilicet Deo. Annihilatio vero proprie dicta habet pro principali termino nihilitatem annihilati; et non est dispositio ad positionem alicujus positivi; vel, si ipsam concomitetur aliqua positio, hoc est per accidens, et praeter intentionem agentis. Ad confirmationem ibidem factam , dicitur quod corruptio differt ab annihilatione proprie dicta, non solum quia aliquid corrupti manet, scilicet materia; nec solum quia negatio ad quam est, est negatio in subjecto apto, vel privatio; sed etiam quia est dispositio ad generationem positivam. Nec tamen sequitur quod sit mutatio positiva de proximo et inductive, licet possit dici positiva ultimate et dispositive : quia non omne disponens ordinatum ad inductionem positivi, est positivum, cum multae sint dispositiones negativae. Sic in proposito, de desinitione panis, tertium membrum divisionis statim positae sufficit ad distinguendum eam ab annihilatione proprie dicta. Rursus, quia, licet nihil panis desinentis maneat actu in se vel in alio, manet tamen illud in quod conversus (6) est, scilicet corpus Christi, in quo etiam aliqualiter remanet panis in potentia obedientiali, ut ex corpore Christi secundum esse sacramentale in Eucharistia, possit, per Dei potentiam, panis redire : ut sicut, pane desinente esse sub speciebus, corpus Christi incipit esse sub eisdem ; sic econtra, corpore Christi desinente esse sub illis, iterum redeat substantia panis sub eisdem, ut postea dicetur. Et sic iterum negatio ad quam est desinitio substantiae panis, posset aliqualiter dici privatio et negatio, non quidem in subjecto apto, sed in accidentibus manentibus, in quibus manet aptitudo, non quidem naturalis, sed obedientialis, ad iterato informandum substantiam panis. Ad secundam confirmationem, negatur minor : quia positio corporis non omnino se habet de per accidens ad desinitionem substantiae panis; cum desinitio de per se ut nunc ordinetur ad illam positionem, et propter illam intendatur, et ad illam disponat, ut dictum est. Cum autem dicitur quod desinitio possit separari a positione, etc.;

dicitur quod, posito illo casu, talis desinitio, quae nec ex se nec ex intentione agentis ordinaretur nec disponeret ad positionem alicujus termini positivi, sicut ista facit, non esset ejusdem rationis cum ista. Et ideo non sequitur, si illa esset annihilatio, quod etiam ista sit annihilatio; potissime quia, ut dictum est, terminus proximus hujus desinitionis non est pura negatio, sed negatio in apto, et rei quae, licet non maneat in se, manet tamen illud in quod conversa est, cum potentia obedientiali ad rem desinentem. Ad tertium dicitur, negando majorem. Quia, in tali casu, nec panis nec corpus Christi omnino eodem modo se haberent ut nunc se habent. Quod patet de pane : quia, si ipse annihilaretur, sua desinitio nullo modo esset dispositiva, nec intenta, nec ordinata ad positionem substantiae corporis Christi, sicut est nunc; nec maneret actu in se, nec aliquid in quod conversus esset, sicut nunc manet. Similiter tunc non maneret in potentia obedientiali alicujus positivi, sicut nunc remanet in potentia obedientiali corporis Christi secundum esse sacramentale, ut dictum est. Corpus Christi nihilominus non eodem modo se haberet ad panem, aut ad ejus desinitionem : quia non esset finis desinitionis panis; nec haberet potentiam passivam obedientialem ad reditionem panis conversi. Et multae aliae dissimilitudines dari possunt inter illum casum et praesentem. Et ideo non sequitur, si illa desinitio esset annihilatio, quod et ista. Ad quartum patet solutio per praedicta. Conceditur enim quod non esse panis est novum in corpore Christi : quia, licet prius, ante desinitionem panis et conversionem ejus in corpus Christi, per rationem disparationis, in corpore Christi esset non esse panis; tamen illud non esse nullo modo conjunctum erat potentiae obedientiali relictae in corpore Christi ad substantiam panis, sicut est post conversionem. Et sic patet quod non esse panis est novum, et novatio in corpore Christi, et novatio sub speciebus.

Dicitur secundo, quod, dato quod non esse panis non esset novatio in corpore Christi post desinitionem panis, esset tamen novum in se, et ordinatum et intentum et disponens ad positionem substantiae corporis Christi. Ad improbationem responsionis secundo loco recitatae, dicitur quod illa tria argumenta contra eam inducta, bene concludunt quod, post conversionem panis, non est aliquid actu in se vel in alio; non autem probant quin sit potentialiter obedientialiter in corpore Christi post conversionem. Secus enim est de terminis hujus conversionis, et de terminis aliarum mutationum naturalium, in quibus materia non mutatur in aliam materiam, nec terminus a quo potest remanere potentialiter in termino ad quem, sicut est hic. De praedictis sanctus Thomas, quinto Quodlibeto, art. 11, sic dicit : a Annihilatio quemdam motum importat. Omnis autem motus denominatur a termino ad quem. Unde terminus annihilationis est nihil. Consecratio autem panis non terminatur ad nihil, sed ad corpus Christi; alioquin non esset dare quomodo corpus Christi incipiat esse in sacramento; non enim incipit ibi esse per motum localem, alioquin desineret esse in coelo. Relinquitur ergo quod, in consecratione panis, non est annihilatio aliqua, sed transsubstantiatio panis in corpus Christi. "

Haec ille. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra eamdem conclusionem et alias duas, respondet Petrus de Palude (dist. 11, q. 3), dicens quod major argumenti falsa est : i quia immo conversum, secundum quod hujusmodi, non manet secundum aliquid sui. Unde aer qui convertitur in ignem, dicitur converti secundum formam, et forma dicitur conversa, secundum nihil sui manens; non autem dicitur conversus secundum materiam, sed additus. Et similiter, quia haec conversio est secundum totum, ideo totum desinit esse; alias non esset conversio totius in totum. Vel potest dici, sine assertione, quod Deus potest convertere substantiam in accidens, et e converso, sicut in generatione quae fit ex speciebus. Et tunc substantia panis convertitur in corpus Christi, secundum esse praesens realiter in altari; et corpus Christi, secundum esse in altari, est in potentia obedientiali ad esse substantiam panis; ut sic materia in materiam, et forma in formam convertantur, non secundum esse substantiale absolutum, sed secundum illud esse in altari. Cum enim eorum quorum unum est in potentia ad aliud, Deus possit unum convertere in aliud, si materia est in potentia ad formam, Deus potest convertere materiam in formam, et e converso; quia potest reparare quod destruxit. Nec oportet illud de quo fit aliud, manere in illo, actu, tanquam partem; quia de materia educitur forma, cujus pars non est materia. Et similiter, cum omne accidens corporeum, sit in potentia materiae, de potentia materiae educi potest; et in illud materia converti potest, et e converso accidens in materiam. Et, secundum hoc, post conversionem manet, secundum esse potentiale, totum in corpore Christi secundum esse in altari. Dico autem potentiale a potentia obedientiali, non naturali. Secundum autem istum modum, aliter (a) manet panis in potentia post confi) Secundum autem istum modum, aliter. - autem secundum modum; aliter enim Pr. VI. - 16 versionem in corpore Christi, quam maneret post annihilationem : nam post annihilationem fieret vel (a) de nihilo, vel de corpore Christi secundum se, et non de esse corporis Christi in altari, cum illud esse non esset. "

Haec Petrus, et bene, concorditer sancto Thomae quoad sensum; licet verba in aliquo dissonent, potissime cum dicit in mutatione naturali unam formam converti in aliam, cujus oppositum supra dictum est. Ad secundum respondet Petrus (ibid.), concedendo majorem. " Quia terminus actionis quae (fi) est conversio, est corpus Christi secundum esse in altari. Et hic attingitur. Quia, sicut terminus corruptionis est generatio, sic terminus corruptionis panis est terminus generationis modi essendi in corpore Christi. Et, sicut Magister (y) posuit nihil de alimento converti in veritatem humanae naturae quoad additionem, sed quoad modum essendi, ut non consumatur, vel ut calor habeat in quid agat; sic et corruptio panis fit, non ut convertatur in corpus Christi secundum esse intrinsecum sibi additum, sed in modum essendi ejus sub sacramento. Et hic terminus attingitur.

Et ad improbationem hujus responsionis, dicetur in sequentibus (S). j

Haec Petrus, et bene; dum tamen sane intelligatur, ut scilicet terminus hujus conversionis non intelligatur esse solus respectus, aut modus, sed substantia sub modo essendi. Ad tertium dicit Petrus (ibid.), quod, (c licet totum desinat esse, non tamen totum est annihilatum : quia annihilatio est versio in nihil; hic autem est versio in aliquid. Et quando aer convertitur in ignem, non solum aer, cujus aliquid manet, non dicitur annihilari; sed nec forma substantialis, nec accidentia, de quibus nec pars nec totum manet, dicuntur annihilari, sed converti; quia vertuntur in aliquid, et non in nihil. Et similiter in nutritione, secundum opinionem Magistri, diceretur alimentum converti in esse magnum corporis nutriti, si augeatur, et non in intrinsecum veritatis (s); et, licet non maneat, si totum secedat, tamen, propter effectum positivum quem relinquit, dicitur non annihilari . Et similiter conversio panis in corpus Christi secundum esse in altari sacramentaliter, quamvis nihil remaneat de (Q converso, quia tamen manet in suo effectu reali, de quo potest Dei virtute educi, ideo non annihilatur, j - Haec Petrus, et bene, sane intelligendo. Ad quartum dicit Petrus (ibid.), quod, " licet forma non convertatur in formam nisi per hoc quod communicant (a) sibi materiam, et sic unum contrarium convertitur in aliud, hoc est via naturae. Sed dicitur hic formam converti in formam, non quia una forma fiat simpliciter ex alia corrupta, nec quod una addatur alii (tunc enim non fieret ex una alia, sed fieret una cum alia, et compositum ex duabus); sed dicitur hic forma panis converti in formam corporis Christi, quia ex desinitione formae panis fit exsistentia corporis Christi ibi, ubi erat forma panis. "

Haec ille, et bene. Ad quintum dicit Petrus (ibid.), quod " neutro modo materia convertitur in materiam : scilicet nec per remanere in sui simili tantum, quia hoc esset, etiamsi vere annihilaretur; nec per conjungi materiae corporis Christi; sed per hoc quod in eam transsubstantiati ad esse ubi ipsa erat. Inquantum enim, per desinitionem materiae panis, fit materia corporis Christi ibi realiter praesens ubi alia erat localiter prius, dicitur materia converti in materiam ".

Haec Petrus, et bene. Ad sextum patet solutio per dicta ad argumenta Scoti : quia scilicet in illo casu substantia panis conversi plus maneret in corpore Christi, quam substantia panis annihilati. Et ulterius, dato quod non aliter nec plus maneret in corpore Christi substantia unius quam alterius, tamen desinitio unius aliter, in genere causae materialis, dispositive se haberet ad positionem corporis Christi, quam desinitio alterius, ut saepe dictum fuit. Ad septimum, negatur major. Ut enim patet ex praedictis, si substantia panis conversi in corpus Christi eadem numero divina virtute rediret, ipsa in tali casu non crearetur proprie; sed fieret ex corpore Christi secundum esse quod habet in Eucharistia, licet non fieret ex illo absolute. Et huic solutioni concordat illud quod dicit sanctus Thomas, 3 p., q. 77, art. 5, ubi sic dicit : " Si substantia panis et vini conversa est in corpus et sanguinem, non potest substantia panis vel vini redire, nisi corpore aut sanguine Christi iterum converso in substantiam panis vel vini; quod est impossibile; sicut si aer sit conversus in ignem, non potest redire aer, nisi iterum ignis convertatur in aerem. "

Haec ille.

Similia ponit, duodecima distinctione Quarti, q. 1, art. 2, in solutione quartae quaestiunculae. Ex quibus patet eum sensisse quod substantia panis conversa redire non potest, nisi corpus Christi e converso vertatur in substantiam panis. Quod autem reputat hoc impossibile, non contrariatur praedictis. Nam bene est impossibile secundum potentiam Dei ordinatam, non autem secundum absolutam. Item, licet, secundum ordinatam, sit impossibile quod substantia corporis Christi secundum esse absolutum vertatur in panem, non tamen secundum esse sacramentale, modo quo dictum est prius. Ad octavum, negatur major, ut patet ex solu- I tione primi et secundi Scoti. Nam, licet substantia panis post consecrationem nihil sit, illud tamen in quod conversa est, et in quo potentialiter manet, est aliquid; et ideo non est annihilata. Sj 3.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra tertiam conclusionem, quod etiam virtualiter recitat Durandus, respondet Petrus de Palude (dist. 11, q. 2), dicens quod " illud quod praeassu-mit, non valet. Quia, secundum eos, in angelo sunt causae quare ipse est omni corpori praesens realiter ex habitudine sui : scilicet carentia quantitatis, actu et aptitudine, quae est solum causa sine qua non; et immediatus ordo ad omne corpus, quod ipse potest movere immediate. Propter quod, secundum eos, anima separata, est nusquam, propter carentiam quantitatis; sed non est alicui praesens, propter nullum ordinem movendi ad corpus. Unde si substantia corporea, quae est nata esse quanta, sit separata actu a quantitate (a), dato quod propter hoc sit nusquam et indistans (quia sola quantitas facit distare localiter), non tamen propter hoc erit realiter praesens cuilibet corpori : quia non ex se haberet immediatum ordinem movendi quodlibet corpus, sicut nec anima separata; et, per consequens , absolutio ab usu quantitatis non facit eam praesentem alicui. Et licet faciat non distantem, vel non absentem, tamen oportet dare aliquod positivum, quod faciat eam praesentem : quia substantia quae est nata esse quanta, non est nata esse praesens vel absens, nisi per quantitatem, aut nisi detur sibi modus spiritus (6). Quod forte de solo corpore Christi posset verificari, secundum illum modum : quia, si corpus Christi habet virtutem movendi omne corpus immediate, sicut angelus, et absolvatur abusu quantitatis, tunc etiam, eadem ratione qua et angelus erat praesens realiter omni corpori, corpus Christi, de se, sine aliqua conversione, esset praesens (y) omni corpori. Sed istum modum isti non ponunt. Nec etiam sufficit in angelo. Et si sufficeret in angelo, qui non est natus distare, non tamen in corpore, quod est natum distare, et maxime quod actu distat : quia, si anima, quamdiu est intra (ii) corpus, haberet potentiam movendi immediate omne aliud corpus, non propter hoc minus distaret a corpore exteriore quam prius; ab omni enim corpore distat quantum suum proprium corta) et. - Ad. Pr. pus distat, quamdiu est ejus forma, et corpus ejus utitur quantitate. Unde, cum corpus Christi sit subjectum quantitatis, per quam est localiter in loco, scilicet in coelo, et si non absolvatur ab usu quantitatis qua locum occupat in coelo (a), videtur sola absolutio respectu panis non (6) facere ipsum minus distare quam prius. Aliud (y) ergo quaerendum est)). - Haec Petrus, et bene. - Mihi tamen videtur illud dictum de angelo esse simpliciter falsum, scilicet quod sit actu praesens cuilibet corpori quod potest immediate movere. Et de hoc dictum fuit satis, 2. Sentent. (dist. 2, q. 1), dum tractaretur quomodo angelus est in loco. Conceditur tamen quod dictus ordo angeli ad corpus ab eo mobile, facit ipsum praesentem in potentia, sed non actu : quia, ultra hoc, requiritur actualis contactus virtutis, ut ibi dictum fuit. Ad secundum respondet Petrus (ibid.), dicens quod " verum est accidentia remanentia non plus facere quam dicit arguens. Sed falsum est conversionem substantiae hoc non facere : quia facit primum terminum conversionis loco conversi succedere. Nec est verum quod fiat conversio in quantitatem ex consequenti : quia terminus a quo, scilicet substantia panis, non convertitur in accidens, nec econtra, dato quod quantitas possit converti in quantitatem; unde, cum conversum sit substantia, non quantitas, non est conversio nisi in substantiam. Nec sequitur, si quantitas est ibi, quod sit ibi sicut terminus conversionis; sicut patet de divinitate, in quam nihil converti potest, quae tamen est ibi. Nec requiritur ibi absolutio ab usu quantitatis, ubi quantitas non est per se, sed per substantiam : quia sicut substantiam esse alicubi per quantitatem, sine alio, facit eam esse ibi modo quantitativo; sic e converso, quantitatem esse alicubi per substantiam, facit eam ibi esse modo substantivo ".

Haec Petrus, et bene.

Tamen videtur mihi quod accidentia remanentia, in quibus corpus Christi succedit substantiae panis, faciunt formaliter, licet non effective, quod corpus Christi sit in altari realiter diffinitive, aut sacramentaliter, vel alio modo, sicut faciebant quod substantia panis erat ibi circumscriptive. Conversio enim praeterita, non est formalis ratio essendi in loco, sed potius se habet ut effectiva. Ad tertium dicit (ibid.) : n Concedendum est, inquit, quod determinata conversio dat habitudinem ad aliquid determinatum; sed plus, quia dat ibi esse realiter, per hoc quod facit succedere illi quod hic erat realiter. "

Haec Petrus, et bene, intelligendo ut prius. Ad quartum dicit (ibid.) quod " Deus potest absolvi non. - Ad. Pr. (6) non. - Om. Pr. ( ) Aliud. - Illud Pr. 2" vere quantitatem ab usu occupandi locum; sed per hoc quantitas, aut res quanta, non erit nisi ubi prius erat. Et sic, nisi corpus Christi fuisset motum de loco ubi prius erat, absolutio ab usu quantitatis non fecisset ipsum esse ubi piius non erat : sicut ultima sphaera non est nisi (a) ubi esset, si haberet corpus continens (6) materialiter; et tantum distat a caeteris, quantum distaret, si circumscriberetur et occuparet locum. Absolutio ergo ab usu quantitatis non dat realem praesentiam; sed, illa supposita, facit non esse localiter ubi esset localiter. "

Haec ille, et bene. Ad quintum dicit (ibid.) quod, " dato quod Deus corpori exsistenti in coelo possit dare illud ubi numero, quod haberet exsistens in terra, non tamen propter hoc esset in terra : sicut, si posset dare homini paternitatem, sine hoc quod genuisset, non tamen esset pater; quia non est idem esse patrem et (y) habere paternitatem, sicut esse album habere albedinem; sed est genuisse. Unde et Christus est filius Virginis, non per habere filiationem, sed per esse genitum. Sic etiam, licet Deus posset dare corpori Christi idem ubi sacramentale numero, quod in eo causatur ex conversione, si est aliqua res differens, tamen non esset hic realiter, quamvis haberet ipsum esse hic : quia esse hic sacramentaliter realiter, est succedere vel successisse hic (5) ei quod hic (s) erat localiter; quod sine conversione esse non potest, j

Haec Petrus, et male, quoad hoc quod dicit, quod esse patrem non est idem convertibiliter cum hoc quod est habere paternitatem. Oppositum enim hujus videtur esse per se notum. Item, impossibile est habere paternitatem, et non genuisse; et impossibile est patrem (Q genuisse, et non esse vel fuisse patrem; quia ex tali fundamento, posito termino, necessario resultat relatio paternitatis. Quod ai Lem dicit de Filio Virginis, parum valet : quia nullus unquam negavit quin Filius Dei, quantum ad humanitatem, habeat respectum filiationis realem vel rationis ad Virginem; immo etiam, ut fuit visum in Tertio (dist. 7 et 8, q. 1), habet realem respectum ad Matrem , licet non mereatur dici filiatio, propter suppositationem humanitatis in alio supposito; qui tamen respectus diceretur et esset filiatio, si humanitas deponeretur a Filio Dei. Consimiliter falsum est quod aliquid possit habere illud ubi numero quod haberet exsistens in terra, et non esse in terra : quia esse in terra non aliud est quam habere respectum de genere ubi, vel consimilem, ad terram.

Aliter ergo dicitur ad argumentum : quod respectus per nullam potentiam potest causari vel haberi in aliquo sine suo fundamento; et quia corpus Christi esse hic sacramentaliter, dicit in corpore Christi respectum fundatum, super conversionem presentem aut praeteritam, sicut paternitas dicit respectum fundatum super generationem activam, ideo, sicut impossibile est aliquem habere respectum paternitatis, non interveniente generatione activa, ita impossibile est corpus Christi habere praedictum respectum, non interveniente conversione alicujus substantiae in ipsum. Falsum est etiam quod Deus possit facere omnem effectum sine causa secunda, quae est causa ejus solum in fieri : Deus enim non posset creare creaturam subsistentem , sine creatione passiva intermedia, secundum sanctum Thomarn, 1 p., q. 45, art. 3, in solutione tertii; et tamen eadem creatio habet aliquam causalitatem in fieri respectu creaturae, sicut passio respectu sui termini, sicut et aliquam prioritatem, ut dicit ibidem. Et de hoc satis dictum fuit in Secundo (dist. 1, q. 2). II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra eamdem conclusionem, respondet Petrus (dist. 11, q. 2), dicens : a Corpus Christi bene potest esse in altari cum substantia panis localiter, descendendo (a) de coelo, Deo faciente esse duo corpora in eodem loco. Sed quod (6) manens in coelo localiter, sit in altari cum substantia panis sacramentaliter, non potest esse.

Ad formam igitur, dicendum quod major est vera de esse locali, et falsa de esse sacramentali : esse enim cum alio localiter, quantitas impedit; non autem esse simul sacramentaliter, quia non est ibi modo quantitatis. Minor autem est vera de esse sacramentali, et non locali. Et sic conclusio non sequitur : quia corpus Christi potest esse cum quantitate panis sacramentaliter, per hoc quod succedit substantiae ejus; nec tamen sequitur quod possit esse cum substantia. "

Haec Petrus. Ad secundum (y) dicit (ibid.) quod a non sequitur : Si propter conversionem substantiae in substantiam est ubi prius erat panis, substantialiter et sacramentaliter; ergo per conversionem substantiae cum quantitate esset ubi prius non erat, situaliter et circumscriptive. Immo tunc non esset ibi aliquo modo, nec quoad substantiam, nec quoad quantitatem, nec modo substantiali, nec modo quantitativo: quia pro tanlo ponitur esse ubi erat substantia in se conversa, quia ibi manent species locum occupantes sicut prius, mediantibus quibus substantia conversa ibi erat; et quia corpus Christi succedit substantiae in se conversae, non quantum ad inhae- (a) descendendo. - descendente Pr. (f) Per hanc responsionem fit solutio ad argumentum quod incipit sic : Primo, quia, si propter conversionem panis in corpus Christi, etc. rentiam, sed quantum ad immediatam praesentiam, ideo, sicut non esset ibi substantia panis nisi essent species, ita nec corpus Christi; unde, si panis converteretur in corpus Christi, et accidentia ejus annihilarentur, non esset ibi corpus Christi; et quia per conversionem quantitatis non remaneret quantitas, ideo per hoc non esset ibi corpus Christi ". Ad tertium (a) dicit (ibid.) quod, " cum dicitur quod per conversionem fit conversum in loco termini, non econverso, si est conversio in praeexsistens ;

dicendum est quod verum est quando conversum secundum nihil sui remanet in loco priori, et secundum aliquid sui additur ad convertens, sicut in alimento. Sed quando conversum sic trans-substantiatur, quod nihil ejus remanet additum convertenti, et aliquid ejus remanet in loco priori, tunc conversum non potest dici esse in loco convertentis : nec secundum id quod manet, quia illud conversum non est, sed est a convertente separatum; nec secundum id quod conversum est, quia illud non remanet, et quod nihil est in se, nihil est in alio. Sed e converso, convertens potest dici esse in illo loco conversi : quia, per conversionem in se factam, succedit secundum praesentialitatem ipsi quod in ipsum conversum est; et sic, sicut illud erat ibi, sic et istud ibi fit; quamvis istud imaginationem transcendat, et nihil tale videamus in naturalibus. " Ad quartum dicit (ibid.) quod " bene verum est quod (6), si corpus Christi ibi esset, posset dici, Hoc est corpus meum, manente substantia panis; sicut si esset ibi localiter utrumque corpus, utrumque posset determinari, et ad utrumque ferri vel fieri demonstratio, ad sensum, si sensibiliter, et ad intellectum, si solum sacramentaliter. Etsi posset demonstrari, non obstante substantia, sicut nunc, non obstante quantitate et qualitate, similiter posset adorari sine idolatria, non obstante substantia, sicut nunc, non obstante quantitate : quia, quidquid ibi sit cum corpore Christi, sive accidens, sive substantia, sive utrumque, sacerdos non intendit praesentare ad adorandum, nec populus adorare, nisi corpus Christi. Sed probatum est quod, manente substantia, non potest ibi fieri corpus Christi : quia ibi non potest esse realiter aliquid, nisi aut per illapsum (quemadmodum Deus est in omnibus spiritibus, et spiritus creatus in corpore assumpto), aut localiter (quemadmodum per miraculum duo corpora sunt simul), aut per conversionem ; si ergo est hic corpus Christi, cum non possit hic esse per illapsum, si non est hic per conversionem, erit hic per locationem, sicut fuit quando exivit clauso utero Virginis, et sepulchro, et ostio; et sic non erit simul (a) Haec responsio solvit argumentum sic incipiens : Secundo, quia per conversionem, etc. (6) quod.

Ora. I"r. in coelo, et in pluribus altaribus; quod est erroneum. T)

Haec Petrus, et bene, quantum ad hoc quod dicit quod impossibile est corpus Christi incipere esse sub speciebus panis nisi per mutationem substantialem panis, aut per motum localem panis aut corporis Christi.

Verumtamen illud quod dicit (ad tertium) de nutrimento et nutribili, non videtur mihi simpliciter verum. Quia, ut dictum est prius (a), forma aliti, cum noviter informat materiam alimenti, accedit aliqualiter ad situm et ad ubi materiae alimenti, ac per hoc ad ubi alimenti; vel saltem materia addita et materia praecedens occupant alium novum locum aliquo modo, secundum totum, vel secundum partem, quam prius; et ulterius intervenit motus localis alimenti ad alitum, quod non convenit in Eucharistia, ut dictum fuit. Ideo similitudo non valet. Ad secundum principale Durandi dicitur, negando antecedens pro triplici sui parte : nec enim major est falsa, nec minor, nec ratio est ad oppositum plus quam ad propositum. Et ad probationem primae partis antecedentis primam, dicitur quod instantia lata contra majorem, non valet. Quia major intelligitur sic : Nihil potest esse noviter in loco ubi prius non fuit, si locus ille prius fuit, nisi per mutationem substantialem vel localem sui vel alterius, etc. Constat autem quod, sic intellecta majore, instantia illa non procedit; quia, in illo casu quem tangit argumentum, ultima sphaera esset ubi prius non fuit, sed non in loco prius exsistenti, sed noviter producto.

Ad aliud quod ibi additur de mutatione panis, dicitur quod nulla mutatio panis, praeter ejus conversionem in corpus Christi, faceret ibi esse noviter corpus Christi, supposito quod corpus Christi maneat localiter ubi prius, scilicet in coelo, et quod non possit illabi alteri corpori, nec esse simul localiter pluribi, nec ratione suae substantiae habere praesentiam ad aliud corpus, vel dimensiones alterius corporis, sine successione ad aliam substantiam, modo saepe dicto. Ad improbationem minoris, patet responsio per praedicta in aliis quaestionibus (6). Quia, licet corpus Christi non sit in sacramento tanquam in loco, dicitur tamen esse in loco specierum per accidens, veraciter tamen et realiter; et habet habitudinem ad illum locum, mediante tamen sacramento; et consequenter, dum incipit esse sub sacramento, incipit esse ubi prius non fuit, non quod sit subjectum novi ubi, sed quia habet habitudinem ad sacramentum, quod est objectum alterius ubi quam sit ubi corporis Christi in caelo. Ad illud quod additur, quod ratio concludit oppositum, etc;

dicitur quod ratio bene intellecta sufficienter concludit propositum, et non opposita) Cfr. art. praesent., g 1, 11, ad 4 (6) Cfr. dist. 10, q. 1 et 3. tum. Cum enim dicitur quod aliter se habere modo quamprius, est diffinitio ipsius moverivel mutari, sic intelligendum est, quod ista duo inseparabiliter et necessario sese concomitantur, scilicet mutari, et aliter se habere nunc quam prius; non quod de quocumque dicitur unum, dicatur et reliquum. Quia constat, dum duo corpora succedunt sibi in eodem loco, locus aliter se habet nunc quam prius, cum locet secundum corpus, et desinat locare primum, et habeat successive duos respectus ad duo corpora, et duas circumscriptiones activas ad illa; et tamen locus non proprie dicitur moveri vel mutari. Tamen illud aliter se habere non contingit sine motu vel mutatione alicujus, puta corporum sibi succedentium circa eumdem locum. Et sic generaliter nunquam aliquid habet se aliter quam prius, nisi concurrente aliquo motu vel mutatione illius vel alterius. Et sic est in proposito : quia corpus Christi aliter se habet dum incipit esse in sacramento, quam prius se haberet; non tamen ipsum movetur, aut mutatur, sed aliquid aliud. Nec sufficit mutatio alterius ad hoc, nisi sit transsubstantiati, ut dictum est. Potest etiam dici, pro hoc et praecedentibus, quod aliter se habere nunc et prius per se, hoc est, non per aliud, nec per accidens, sed ratione suimet, est diffinitio ipsius moveri vel mutari; et de quocumque praedicatur talis diffinitio, praedicatur diffinitum. Modo corpus Christi, licet habeat se aliter nunc quam prius, dum incipit esse in Eucharistia, hoc tamen non est per se, sed per aliud, scilicet per conversionem alterius in ipsum.

Proportionaliter dicitur ad alia prius inducta contra improbationem majoris : quia, in illo casu, ultima sphaera aliter se haberet, et esset in alio loco, non per se, sed per aliud, ut patet. Unde non oportet quod corpus Christi mutetur, per hoc quod aliter se habet nunc et prius; sed aliud mutatur. Et simile est in alio casu de ultima sphaera. Ad tertium principale, patet responsio per prae-dicta. Dicitur enim primo, quod in nullo derogat divinae potentiae ponere quod non potest impossibilia et contradictionem implicantia, sicut estquod corpus Christi incipiat esse sacramentaliter sub speciebus panis sine motu locali corporis Christi, et sine conversione alicujus in ipsum, vel motu ad locum ejus in coelo.

Dicitur secundo, quod, licet difficile sit videre quo modo per conversionem panis corpus Christi incipit esse in sacramento, tamen difficilius, immoimpossibileest videre alium modum.

Dicitur tertio, quod ratio ibi facta contra conversionem substantiae in substantiam per simile de conversione quantitatis in quantitatem, superius est evacuata multipliciter ex dictis Petri (a), quia in illo secundo casu non manet ratio locandi sicut (a) Cfr. ad secundum primi principalis. primo casu. Et ideo, in nostra conversione, corpus Christi succedit pani converso, quoad locum et accidentia; non autem in illa conversione per quam quantitas converteretur in quantitatem. Ad quartum principale dicitur primo, quod positio nostra in nullo est temeraria; sed potius arguens loquitur temerarie contra doctrinam per Ecclesiam approbatam.

Dicitur secundo, quod similitudo de exsistentia humanitatis in divino supposito per quamdam habitudinem, et de exsistentia corporis Christi in sacramento per solam habitudinem divinitus sibi datam, non valet. Tum quia falsum supponit: nam humanitas non est in divino supposito per solam habitudinem, sicut assumit arguens, immo per indivisionem suppositi et naturae humanae in quodam esse subsistentias et exsistentiae, et tractum humanitatis ad divinum esse seu ad divinum subsistere, ut fuit dictum in Tertio (dist. 5 et 6). Tum quia suppositum divinum est ubique, et sic unio humanitatis ad illud non facit illam esse in duobus locis, nec extra locum proprium; praesentia autem substantiae corporis Christi ad substantiam panis alibi exsistentem, faceret corpus Christi deserere proprium locum, vel esse in duobus circumscriptive; quod est inconveniens. Et hoc satis bene deducit Petrus (dist. 11, q. 2). Tum quia nullus ordo, aut respectus, aut habitudo divinitus impressa corpori Christi, faceret ipsum praesentem substantiae panis et ejus loco, nisi esset respectus de genere ubi aut situs, vel respectus subjecti ad accidens, vel moventis ad motum, vel respectus illabentis ad illud cui illabitur, vel assumentis ad assumptum, aut uniti ad unitum, aut aliquis similis supradictis; modo constat nullum talem respectum posse dari in proposito, stantibus nunc creditis et sanctorum dictis. Restat ergo solum illum respectum sufficere, quem sanctus Thomas ponit, scilicet praesentiam substantiae corporis Christi ad accidentia panis conversi, per successionem duarum substantiarum sub eisdem accidentibus, et conversionem primae in secundam. III. Ad argumenta Aureoli.

Ad primum Aureoli contra eamdem conclusionem, negatur minor. Et ad probationem, dicitur quod substantia corporis Christi immediate succedit substantia; panis sub eisdem accidentibus et speciebus, mediantibus quibus succedit substantiae panis quoad locum; licet substantia panis aliter se haberet ad species, quam modo se (a) habeat substantia corporis Christi, ut prius dictum fuit (6); nam substantia panis eisdem informabatur, non autem substantia corporis Christi, licet sit eis aeque praesens. Nec sequitur quod ibi sit sola transaccidentatio : tum quia (6) Cfr. dist. 10, q. 1; et, in praesent. paragr., responsion. ad secundum primi principalis Durandi. nihil convertitur in praedicta accidentia, nec econtra aliquod accidens convertitur in aliquid; tum quia, praeter successionem substantiae ad substantiam, est ibi conversio unius substantiae in aliam; et ideo est vera transsubstantiatio, et non sola transacci-dentatio. Ad secundum dicitur quod ista successio est secundum aliquod novum esse acquisitum corpori Christi : quia scilicet noviter habet esse sacramentale sub speciebus, sub quibus substantia panis habebat esse subjectivum, et quantitativum, et quale, et hujusmodi. Nec valet hujus improbatio, ut patet ex dictis ad primum. Item, sicut panis erat praesens speciebus, ita corpus Christi; et ita acquirit novum respectum praesentiae ad illas. Et, praeter hoc, panis remanet in potentia passiva obedientiali noviter in corpore Christi, modo prius exposito (a). Ad tertium patet solutio per praedicta. Quia in transsubstantiatione non solum est successio, immo conversio substantiae in substantiam. Et cum probatur quod talis respectus successionis non sit in corpore Christi, quia non est dare in quo sit posterius pane,

responsum est, quoad praesentiam. Nec istud est contra Doctores : quia non solum ponimus successionem, immo conversionem et mutationem substantiae panis. Non autem sequitur mutatio aliqua in corpore Christi; cum propter acquisitionem respectus, sine acquisitione absoluti, nihil proprie mutetur, ut patet, 5. Physicorum (t.c. 10). Nec similiter aliquid dicitur proprie mutari, si noviter habet in se aliquid in potentia obedientiali per conversionem alicujus in ipsum, et per hoc quod est terminus et non subjectum conversionis, nec habet aliquid actu noviter in se, sed solum in potentia. Sic autem est in proposito. Ad confirmationem, dicitur quod talis successio est respectus extrinsecus adveniens. Nec oportet quod acquiratur per motum corporis Christi : quia et respectus de genere ubi potest acquiri noviter sine motu sui subjecti, sicut patet in exemplo superius posito (6); puta, si extra ultimam sphaeram crearetur alia sphaera, ipsam undique ambiens, sicut locatum proprium. Cum etiam aer convertitur in ignem, terminus conversionis acquirit novum ubi sine motu locali, licet concurrat ibi generatio ignis. Simile patet de pila pontis circa quam fluit aqua, et de baculo fixo in aqua, et de turri circa quam fluit aer aut ventus, et de similibus acquirentibus novum ubi sine sui mutatione, per solam mutationem alicujus corporis locantis ea : quia, ut prius dictum est (y), talia habent se nunc aliter quam prius per aliud, et non per se; ideo non (a) Cfr. art. praesent., g 2, I. (") Cfr. praes. parag., II, ad secundum principale. (f) Cfr. respons, ad secund. princip. Durandi, in hoc paragr. i potest argui quod talia moveantur, sed quod aliud ab eis moveatur. Ad quartum patet ex praedictis. Quia in Eucharistia non ponimus qualemcumque successionem , sed talem successionem, et talium substantiarum, quarum una transit et convertitur in aliam, et quodammodo manet in alia, non actu, sed potentia obedientiali. Et ideo potest dici quod una accedit ad aliam, et transit in aliam. Nec valet confirmatio de forma substantiali et privatione : quia privatio, ut privatio, non manet in forma substantiali; ideo nullo modo convertitur in eam. Item, praeter ordinem successionis, corpus Christi acquirit novum esse sacramentale, et facit quodammodo unum sacramentum cum speciebus. Ad quintum dicitur quod secus est in mutationibus naturalibus et in transsubstantiatione supernaturali, vel etiam in creatione, vel transsubstantiatione : quia in aliis est aliquid commune subjectum utrique termino; non autem in ista (a), sed ordo terminorum ad invicem. Unde beatus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 4, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : " Haec conversio in hoc differt ab omnibus aliis mutationibus : quia in omnibus aliis est aliquod subjectum commune; in hac autem non, sed solum est accipere duos terminos conversionis. Et ideo omnes locutiones exprimentes mutationem per quam importatur ordo termini ad terminum, concedendae sunt in hac materia, sicut haec, Panis convertitur in corpus Christi. Locutiones vero quae exprimunt identitatem subjecti, non sunt concedendae, proprie loquendo. Sed quia in hac conversione est aliquid simile identitati subjecti, scilicet communitas specierum,quae manent hinc inde, quamvis illae species non sint mutationis subjectum; ideo etiam tales locutiones aliquando a Sanctis positae inveniuntur, ut identitas importata non referatur ad subjectum, sed ad species easdem. Unde tales locutiones non sunt extendendae, quia sunt impropriae. Et quia haec locutio, Quod est hoc, fuit illud, vel. Quod est hoc, erit illud, expresse importat identitatem subjecti mutationis, propter naturam relationis, ideo non est simpliciter concedenda. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod dictum Philosophi et Commentatoris non habet locum in proposito; quia talem mutationem, qualem ponit fides, neuter credidit. Et, praeter hoc, falsum est quod in naturalibus nunquam sit habitudo inter terminos factionis nisi ratione subjecti. Unde sanctus Thomas, ibidem, in solutione tertiae quaestiunculae, sic dicit : i Haec locutio, Ex hoc fit hoc, principaliter exprimit ordinem terminorum ad invicem, et sic per consequens quandoque unitatem subjecti. Unde quandoque importat ordinem tantum, sine hoc quod importet subjectum, ut cum dicitur quod ex mane fit meridies, id est, post, ut dicitur, 2. Metaphysicae (t. c. 7).-Et, secundum hoc, haec erit incongrua, Panis fit corpus Christi. Sed haec erit concedenda, Ex pane fit corpus Christi, si ly ex non denotet subjectum, et quasi causam materialem, sed tantum ordinem terminorum ad invicem. "

Haec ille.

Et similia ponit, 1 p., q. 45, ari. 1 , in solutione tertii, dicens: " Cum dicitur ex nihilo aliquid fieri, haec praepositio ex non designat causam materialem, sed ordinem tantum; sicut cum dicitur, Ex mane fit meridies, id est, post mane. "

Haec ille.

Simile dicit, de Potentia Dei, q. 3, art. 1 , in solutione septimi; item, 2. Sentent., dist. 1, q. 1, art. 2, in solutione secundi. Ad sextum dicitur primo, quod nusquam legi quod sanctus Thomas dicat formaliter et expresse quod transsubstantiatio, vel conversio, sit subje-ctive in pane; licet dicat quod successio duarum substantiarum, quarum una est terminus a quo, et alia terminus ad quem, est subjective in duobus subjectis, scilicet tam in pane quam in corpore Christi, sicut numerus et ordo et consimilia requirunt duo subjecta, ut patet in probatione tertiae conclusionis.

Dicitur secundo, quod, si transsubstantiatio sit illa successio duarum substantiarum sub eisdem accidentibus, cum consimili praesentia utriusque ad illa accidentia, et desinitione ac mutatione unius illarum in aliam, cum potentia reconversionis secundae in primam, tunc talis transsubstantiatio dicitur potius esse subjective in pane quam in corpore Christi: quia per eam desinit esse; et magis mutatur a statu suo, et a suo esse, et a sua essentia, et qualibet sua perfectione, et quolibet realiter sibi inexsistente, panis quam corpus Christi, quod nihil absolutum perdit per transsubstantiatio-nem, immo potius aliquid acquirit, intrinsece vel extrinsece, absolute vel respective, actu vel potentia, sine tamen reali sui mutatione, ut praedictum est (a). - Dicitur tertio, quod argumentum contra hoc factum non valet. Quia, cum dicitur quod impossibile est quod aliquod accidens sit in illo subjecto, etc,

dicitur quod probatio illa optime concludit de accidente mere positivo, sed non de accidente pure negativo, vel principaliter includente negationem; cujusmodi est transsubstantiatio, quae includit prioritatem panis respectu corporis Christi sub speciebus, et desinitionem substantiae panis in inceptione praesentiae corporis Christi sub speciebus. Illa autem prioritas, cum sit respectus positivus, est subjective in pane, toto tempore prolationis verborum sacramentalium, praeter ultimum ejus instans, in quo tempore adhuc est substantia panis sub speciebus; sed in ultimo instanti dicti temporis desinit panis esse sub speciebus, et incipit corpus Christi esse sub eisdem. Et sicut inceptio est subjective in corpore Christi, ita et desinitio dicitur esse subjective in pane, licet tunc panis non sit : quia desinitio, cum sit accidens negativum, non requirit subjectum exsistens, immo subjectum non exsistens; nec requirit sustentans, immo cadens, cum non sit ibi realis inhaerentia, nec sustentatio, sed sola denominatio rationis; sicut, cum desinit (a) esse forma ignis, desinitio dicitur esse in illa forma subjective, non per realem inhaerentiam, sed propter hoc solum quia denominat eam desinentem a priori esse. Ad septimum patet responsio ex praedictis. Quia transsubstantiatio, quoad inceptionem praesentiae corporis Christi, et quoad desinitionem substantiae panis sub speciebus, non est nisi in ultimo instanti prolationis verborum; et, pro illo instanti, desinitio et inceptio praesentiae ad species habent sua subjecta, modo quo dictum est (ad sextum). Et de praedictis sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 3, q 2, in solutione tertii, sic dicit : " In qualibet mutatione oportet designari nunc et prius secundum duos terminos mutationis, qui sunt incontingentes, ut dicitur, 1. Physicorum (t. c. 43 et 44), id est, qui non possunt simul esse. Unde secundum diversitatem terminorum in diversis mutationibus, secundum hoc diversimode signantur ibi nunc et prius. Aliqua enim mutatio est, inter cujus terminos potest accipi medium, etc. " Et, post multa, sic concludit : " In mutationibus in quibus termini sunt affirmatio et negatio tantum, seu privatio et forma tantum, in talibus, per se loquendo, non potest esse recessus a termino, vel accessus ad terminum, ante perventionem ad ultimum terminum; et illud prius non pertinet per se ad hanc mutationem, sed solum per accidens, ratione illius adjuncti ad negationem, secundum quod per accidens negatio recipiebat magis et minus, et per consequens medium; unde, per se loquendo, pertinet ad praecedentem motum, sicut ad alterationem quae praecedit generationem, et ad motum localem qui praecedit illuminationem ; et, propter hoc, istae mutationes dicuntur esse in instanti. Et quia, ut dictum est, inter substantiam panis et substantiam corporis Christi non est accipere medium, quod magis sit propinquum corpori Christi quam substantiae panis, quantum ad hoc quod convertitur in ipsum virtute divina, ideo idem est judicium de ista conversione et de praedictis mutationibus. Unde ad hanc conversionem non pertinet nisi illud nunc in quo desinit esse panis, et incipit esse corpus Christi; sed illud primum vel prius pertinet ad totum tempus praecedens, quod mensurabat prolationem verborum, quae quodammodo efficit conversionem. " -

Haec ille, cum multis aliis bene facientibus ad illucidationem prata) Cfr. ad 2um et ad 3"". dictorum, per totum tertium articulum. Quibus similia ponit, 3 p., q. 75, art. 7, per totum. Et quia supra dictum est quod in transsubstan-tiatione non solum est successio substantiarum, immo quod in corpore Christi relinquitur novus effectus, etc, de hoc Petrus de Palude sic dicit (dist. 11, q. 3) : a Ista conversio non est annihilatio, quia non est versio in nihil, sed in aliquid : licet illud in quod est conversio, non acquirat ex conversione novam formam, sicut cum aer vertitur in ignem per generationem; nec novam materiam, sicut cum cibus convertitur in cibatum; sed sicut quando est corruptio sine generatione, ut quando lux corrumpitur, ipsa forma non annihilatur, sed convertitur in subjectum, non sic quod subjectum ex luce generetur, nec quod aliquid lucis addatur essentiae subjecti, sed transit in subjectum, cedens in potentiam ejus; et quamvis non sit plus in potentia hujus partis in quam cedit quam alterius, dicitur tamen in istam partem converti, vel transire. Sic dicitur substantia converti in corpus Christi, et transubstantiari, et haec substantia in illam transire : non quia in illa fiat nova forma substantialis, aut materia, sed per simplicem transitionem in illam, quia relinquit ibi novum effectum, ut statim dicetur. "

Haec Petrus.

Quomodo autem relinquat novum effectum, recitatum est prius, in solutione primi argumenti Durandi contra secundam conclusionem. Ad argumentum principale pro quaestione, respondet beatus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 1, q 1, in solutione primi argumenti, dicens quod " verbum Damasceni intelligendum est quantum ad species, quibus corpus Christi divinitati unitum modo ineffabili conjungitur ".

Haec ille. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen.