ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam ET TERTIAM CONCLUSIONES I. Ad argumenta Durandi.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est objeclionihus supradictis. Et ideo Ad primum dicitur quod illud argumentum in forma solvit sanctus Thomas, praesenti distinctione, q. 1, art. 1, q 2, in solutione primi, dicens: " In sacramentis qiiae habent pro materia aliquam rem corporalem, est duplex actus ministri Ecclesia?: scilicet sanctificatio materiae per verbum Dei, et applicatio materiae ad eum qui sacramentum suscipit. Sed in hoc sacramento, quod habet pro materia ipsum actum humanum, non potest ex ministerio sacerdotis materia applicari ad eum qui sacramentum suscipit, quia actus non sunt ab exteriori. Ei ideo ad ministerium ipsius pertinet ipsorum actuum consummatio, secundum absolutionem et paenae injunctionem; quod est quasi quaedam sanctificatio. "

Haec ille.

Et in idem redit solutio Petri, dicentis (dist. 16, q. 4) quod " major est vera, quantum ad consummationem et applicationem materia?, in his qua? hahent materiam exteriorem; non autem in aliis. Immo aliquando tota essentia est absque ministerio Ecclesiae, et sola consummatio accidentalis est per ministerium Ecclesia?, ut in matrimonio, cujus essentia est sine ministro Ecclesiae, etiam tota. Hoc autem constat, quod confessio, secundum omnes, est pars sacramenti paenitentiae; de qua certum est quod non ministratur per ministrum Eeclesiae, sed ipsi ministro ab alio; sacerdos enim non est confessionis factor, sed auditor. Unde major habet locum solum in sacramentis quorum materia est aliud abactu suscipientis. Et ideo, etc. ".

Haec ille, et bene. Ad secundum dicitur quod istae tres partes sunt partes integrales paenitentiae, et non subjectivo?, nec potentiales. Et ad improbationem hujus, respondet sanctus Thomas, ubi supra (dist. 16, q. 1, art. 1), q 3, in solutione tertii. Argumentum enim tertium erat tale : " Partes integrales alicujus totius quod habet esse permanens, sunt simul. Sed poenitentia habet esse permanens, sicut et alia sacramenta. Ergo, cum partes paenitentiae non sint simul, non erunt partes integrales. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit,quod illud quod est materiale in poenitentia, est actus nostri; et quia illi actus non habent esse permanens, ideo nec poenitentia. Et sic objectio ex falso procedit, s

Haec ille.

Et, in solutione secundi, ponit quod poenitentia est ens et totum successivum. Ad tertium respondet Petrus de Palude (dist. 16, q. 4), dicens quod " in substantia naturali non sunt partes essentiales nisi una (a) materia et una (6) forma substantialis; tamen in composito artificiali partes dicuntur materiales, quae se tenent ex parte materia?, et partes formales, ea quae se tenent ex parte formae. Unde contritio, quae est dispositio confessionis et praeit confessionem, potest dici materia remota, sicut confessio materia propinqua. Et sicut absolutio est forma, sic satisfactio in absolutione injuncta, est pars formalis et pars forma? : quia, sicut non est confessio perfecta, nisi contritio

praecedat vel concurrat, sic non est absolutio perfecta a culpa et totali paena, nisi satisfactione completa; unde, sicut contritio est pars materiae, sic satisfactio est pars formae. "

Haec ille, et bene.

Potest tamen dici quod satisfactio etiam se tenet ex parte materiae, et non ex parte formae : quia, etsi sequatur absolutionem quoad esse exercitum et ejus executionem, tamen praecedit eam quoad esse conceptum et propositum vel intentum. Ipsa etiam satisfactio incipit in contritionis dolore, ut alias dictum est (a). Et ista responsio consona est dictis sancti Thomae, potissime, 4. Sentent., dist. 22, q. 2, art. 2, in solutione primae et secundae quaestiuncularum, ubi pluries dicit quod, in sacramento poenitentiae, actus poanitentis se habent loco materiae, actus autem sacerdotis loco formae. Ad quartum respondet Petrus (ibid.), negando majorem, " Quia, cum de integritate sacramenti sit intenlio, secundum arguentem, et specialiter in matrimonio, quae tamen non est materia sensibilis, potest dici quod consensus in matrimonio est pars sacramenti : sive materialis, in quantum est dispositio materiae, id est, personae contrahentis; vel formalis, inquantum exprimitur per verba formae. Et in aliis, intentio conferentis (6) est quasi formalis, et intentio suscipientis est quasi materialis. Ex quo enim est de essentia sacramenti, videtur reduci ad materiam, vel ad formam, et ad id quod est sacramentum tantum : cum, praeter illud, sit ibi res et sacramentum, id est, character, vel vinculum, aut ornatus; et aliquid quod est res tantum, scilicet gratia.

Vel potest dici quod contritio non est pars poenitentiae sacramenti, nisi prout per verba sensibiliter manifestatur, et per satisfactionem. Sic enim tres partes poenitentiae inveniuntur in exteriori poenitentia, et in interiori. Quia contritio, secundum quod in se manet, disponens ad gratiam, est res sacramenti, et non pars sacramenti; secundum autem quod innuitur per signa sensibilia in exteriori poenitentia, sic est pars sacramenti. Propter quod sciendum quod contritio accipitur dupliciter. Uno modo proprie, pro actu gratia informato; et sic non est pars sacramenti, sed est res sacramenti, vel primus effectus ejus, vel habitudo intenti vel suscepti. Secundo modo, accipitur pro actu liberi arbitrii dolentis de peccato, qui non potest dici res sacramenti, cum non sit effectus ejus, sed est ejus principium ; et sic est pars sacramenti, prout exterius significatur actu vel habitu. Sicut consecratio chrismatis, et olei ad infirmos, est pars sacramenti materialis, inquantum non est materia immediata illorum sacramentorum nisi consecrata; et tamen, licet consecratio sit quid sensibile, tamen esse consecratum non est aliquid sensibile, sed solum intelligibile ; quia tamen est in materia sensibili, et innote-scibile per consecrationem, quae est actio sensibilis, ideo est pars sacramenti. "

Haec Petrus. Item, quod contritio sit pars essentialis sacramenti poenitentiae, et non solum dispositio ad effectum sacramenti ostendit Petrus (ibid.) dupliciter. (( Primo. Quia, sicut matrimonium consistit in actu suscipientis, non habens materiam exteriorem; sic poenitentia. Sed, propter hoc, est ibi de essentia non solum actus exterior, sed etiam consensus interior, sine quo nihil agitur. Ergo similiter ei contritio in poenitentia (a); nisi quod in hoc differt poenitentia a matrimonio : quia in matrimonio idem est actus interior quo intendit suscipere sacramentum, et qui est pars sacramenti, scilicet consensus (nisi forte respectu benedictionis Ecclesiae, quam si recipere intenderet, nisi ideo matrimonium consentiret, matrimonium non esset); hic autem est alius actus quo intendit suscipere sacramentum poenitentiae, qui non est pars sacramenti, et alius est actus quo dolet de peccato, qui est pars sacramenti, et per se requiritur non solum sicut dispositio praeambula, sed sicut pars sacramenti.

Secundo. Quia, si esset solum praeambulum, cum restitutio, quae requiritur solum isto modo, non includat partes poenitentiae nec in facto nec in proposito, sed est perfecta restitutio sine proposito confitendi, esset vera contritio sine proposito satisfaciendi et confitendi (6). Non est autem contritio vera, nisi cum proposito confitendi et satisfaciendi, si facultas adsit. Hoc est autem proprietas partis habere habitudinem ad aliam partem in comparatione ad totum, et non secundum se : sicut lapides et ligna non habent, inquantum hujusmodi, habitudinem ad fundamentum et tectum; sed ut sunt illa pars domus, quae dicitur paries, sic habent. Ergo, etc. "

Haec Petrus, et bene quoad solutionem argumenti. Non enim oportet quod omne quod est pars sacramenti proprie dicta, sit aliquid sensibile sensu exteriori in se; sed sufficit quod sit sensibile in se, vel in suo signo, vel effectu proximo, aut sensu interiori organico. Unde sanctus Thomas, 4. Sentent., dist. 22, q. 2, art. 1, q 2, in solutione tertii, sic dicit : (c Tres partes poenitentiae sunt in poenitentia interiori et exteriori : quia confessio et satisfactio, quae videntur tantum ad exteriorem poenitentiam pertinere, inveniuntur in interiori poenitentia, quantum ad propositum et praemeditationem earum (y); et etiam contritio, quae videtur tantum esse interioris poenitentiae, invenitur in poenitentia exteriori, secundum quaedam signa, quibus sensibiliter manifestatur, vel aliis, vel saltem ipsi poenitenti, qui (-x) in poenitentia.

Om. Pr. (6) a verbo esset usque ad confitendi, om. Pr. (f) praemeditationem earum.

praemediationem eorum Pr. dolorem sensibilem percipit in seipso. "

Haec ille.

Item, dist. 17, q. 2, art. 1, q 2, in solutione primi, sic dicit : " In contritione est duplex dolor de peccato. Unus est in parte sensitiva, qui est passio. Et hic non est essentialiter contritio, prout est actus virtutis, sed magis effectus ipsius. Sicut enim poenitentiae virtus exteriorem poenam suo corpori infligit, ad recompensandum offensam quae in Deum commissa est officio membrorum; ita etiam ipsi concupiscibili poenam infert doloris praedicti, quia ipsa etiam ad peccatum cooperabatur. Sed tamen hic dolor potest pertinere ad contritionem, inquantum est pars sacramenti : quia sacramenta non solum consistunt in interioribus actibus, sed etiam in exterioribus; et in rebus sensibilibus nata sunt esse. Alius dolor est in voluntate, etc. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod contritio, prout est pars sacramenti, est aliqualiter sensibilis, et non solum intelligibilis, et sensu interiori in se, et sensu exteriori in suo signo vel effectu, potissime quoad dolorem partis sensitivae. Ad quintum respondet Petrus (ibid.).

Et primo probat quod satisfactio sit pars sacramenti poenitentiae. " Primo : Quia illud quod recedente fictione vivificatur et habet efficaciam factum in mortali, est sacramentum, vel pars ejus : nullum enim opus quod non est sacramentum, factum in mortali, potest vivificari. Sed poenitentia facta in mortali, si habuit effectum derelictum, per poenitentiam incipit esse satisfactorium, sicut baptismus recedente fictione. Ergo, etc. Secundo : Sicut ad deletionem originalis peccati sufficit baptismus, vel (x) propositum baptismi veri, et non alterius; sic ad deletionem actualis sufficit propositum poenitentiae sacramenti, vel ejus susceptio per se. Sed nisi homo haberet propositum satisfaciendi sicut confitendi, non remitteretur culpa; nisi etiam satisfactio praecederet vel sequeretur, non remitteretur tota poena. Ergo satisfactio est ita de essentia poenitentiae sicut confessio. "

Secundo loco respondet directe ad argumentum, dicens quod " hujusmodi partes non sunt integrales essentiales totius permanentis, quia illae sunt simul; sed totius successivi, cujus partes non sunt simul. Unde videtur quod satisfactio sit magis pars essentialis quam confessio et absolutio. Quia, cum poenitentia fuerit verum sacramentum in omni lege, naturae, et scriptae, et gratiae, maxime secundum illud quod est in ea sensibile, de tota poenitentia nihil in lege naturae erat sensibile nisi sola satisfactio, quia tunc non erat confessio nec absolutio; nec in lege veteri erat absolutio. Ergo vel poenitentia non erat sacramentum in lege naturae, vel sacramentum erat aliquid insensibile, vel (fi) satisfactio erat de ejus essentia. Cum ergo satisfactio [a) baptismus, vel. - Om. Pr. (6) vel. - et Pr. non sit minus necessaria nunc quam tunc, videtur quod nunc sit de essentia sicut tunc, licet aliquid sit additum : quia sacramentis communibus omni legi remansit aliquid essentiale commune; sicut matrimonio consensus et verba et alia signa, sicut olim, ita et nunc sunt de essentia.

Praeterea : si argumentum valeret, confessio et absolutio, quae non sunt simul, non essent partes integrales. Similiter, ante consecrationem sanguinis, et unctionem pedum, est verum sacramentum, sed non completum; et tamen illae sunt partes essentiales sacramenti Eucharistiae et extremae unctionis; ergo et hic ".

Haec Petrus, et bene. Intendit enim dicere quod si satisfactio injuncta non impleatur, illud quod praecessit, scilicet contritio, confessio et absolutio, fuit quidem verum sacramentum poenitentiae, sed non completum ultimo complemento. Ad alia vero quae sequuntur in argumento, respondet Petrus (ibid.), dicens : " Quando autem dicitur quod Magister et Sancti vocant hujusmodi partes poenitentiae, respondent quidam, et dicunt quod capiuntur partes large, pro eo quod requiritur ad sacramentum poenitentiae vel antecedenter vel consequenter. Sed hoc est falsum : quia, si sic esset, tunc non deberet dici sacramentum poenitentiae, sed confessionis, vel absolutionis, ex quo nec poenitentia interior, nec exterior, est de ejus essentia; et tunc sacramentum poenitentiae non est in lege gratiae, sed solum sacramentum confessionis et absolutionis, quod differt specie, nihil habens essentiale tale quale sacramentum poenitentiae habuit in lege naturae vel Moysi; quod videtur absurdum, quia tunc esset ex toto sacramentum novum, si non fuit in lege antiqua secundum essentiam, nec secundum partem essentiae, sed solum secundum figuram. Et quod dicit Thomas, quod matrimonium et poenitentia praefuerunt essentialiter non ut sacramenta, sed prout sunt in officium et actum virtutis,

verum est quod non praefuerunt, ut sunt sacramenta novae legis totaliter; sed ut sacramenta, praefuerunt. Quia quandocumque fuit morbus, fuit sacramentum contra morbum remedians; unde, cum Adam fuerit eductus a suo peccato (quod non est nisi per sacramentum poenitentiae), ergo omnino erat tunc poenitentiae sacramentum; sed non quoad absolutionem et confessionem, nec quoad alia prout ista includunt, quia non oportebat quod esset contritio cum proposito confitendi, nec satisfactio injuncta a sacerdote; sed secundum se materialiter erant. Similiter matrimonium. " Item, contra eadem dicta Durandi arguit sic (ibid.) : " Illud sacramentum quod per essentiam fuit in omni lege quantum ad aliquid sui, secundum illud habet partem essentiae in nova, secundum quod in antiqua : sicut matrimonium, quod per essentiam fuit in omni lege, consensum et expressionem quam hahuit in omni lege, habet VI. - 23 per essentiam in nova, sicut in antiqua; alias non fuisset per essentiam, si nihil idem essentiale habuisset in omni lege. Sed poenitentia fuit per essentiam in omni lege post peccatum; et habet nunc contritionem et satisfactionem, non minus quam tunc. Sed tunc erat utraque ejus pars essentialiter : contritio quidem, quia maxime operabatur ex opere operante, in quo illa excellit; similiter satisfactio, alias nihil sensibile fuisset pars illius sacramenti, in quo non erat confessio nec absolutio. Ergo, etc.

Forte dicetur quod non sequitur, si contritio et satisfactio erant olim sacramenta, quod propter hoc modo sint : quia, in lege antiqua, oblationes quae fiebant pro peccatis, erant sacramenta, non autem modo; et similiter decimae et oblationes erant sacramenta, quae modo non sunt (a).

Sed dicendum quod illa quae in nova lege remanserunt non secundum rationem illam secundum quam erant olim sacramenta, non sunt sacramenta; quia, cessante causa, cessat effectus : sicut illa de quibus arguitur, non erant olim sacramenta nisi inquantum figuralia; sic autem non remanserunt nunc (quia sic esset judaizare), sed inquantum moralia, in sustentationem pauperum et (6) ministrorum. Sed illa in quibus eadem ratio sacramenti remansit, vel melior successit, illa sunt sacramenta, sicut prius: sicut oblatio altaris est perfectius sacramentum quam agnus paschalis, et quascumque oblatio antiqua; quia significat gratiam, et continet et causat eam per essentiam. Et similiter, quia contritio et satisfactio erant partes sacramenti, inquantum medela peccati, quae non minus habent nunc quam ante, ideo nunc sunt partes sacramenti, sicut tunc.

Item : Quia confessio et absolutio non sunt essentialiter poenitentia, quia potest confiteri impcenitens, et absolvi; conteri vero est essentialiter poenitere, quia actus a poenitentia elicitus; similiter satisfacere est poenam tenere, et actus a poenitentia imperatus; et ab istis duobus tractum est nomen poenitentiae, non ab aliis duobus. Unde et erat poenitentia, quando non erat confessio et absolutio. Propter quod, si in nova lege contritio et satisfactio non sunt de essentia sacramenti et ejus integritate, sed solum se habent ad ipsum sacramentum sicut dispositio antecedens et consequens, non debet dici sacramentum poenitentia;, sed solum sacramentum confessionis et absolutionis : sicut dicitur remedium contra originale, non sacramentum catechismi vel exorcismi, vel etiam poenitentia ante baptismum, quae tamen necessario requiritur in adulto, nec unctio, quae postea Ut in vertice; sed dicitur sacramentum baptismi, quia baptismus est ablutio sub forma verborum, in qua est tota essentia. Sed hoc est contra commune dictum theologorum et juristarum, qui vocantsacramenium poenitentiae. Ergo, etc.

Item : Sicut se habet baptismus ad originale, sic poenitentia ad actuale. Sed solus baptismus, circumscripto omni alio quod non est de essentia, sufficit ad deletionem originalis. Ergo sola poenitentia sufficit ad deletionem actualis. Sed confessio et absolutio non sufficiunt sine contritione et satisfactione. Ergo ista duo sunt de essentia sacramenti, sicut illa. "

Haec Petrus, et bene. Sciendum tamen quod Durandus (dist. 14, q. 3) concedit quod sacramentum istud non debet nominari sacramentum poenitentiae, sed potius sacramentum confessionis, vel absolutionis, ut prius recitatum fuit (a). Sed in hoc false dicit, ut supra ostensum est (?). Sciendum ulterius, quod sanctus Thomas videtur contradicere dictis Petri. Ipse namque, 4. Sentient., dist. 8, q. 1, art. 2, in solutione primae quaestiunculae, sic dicit : cc Sacramenta novae legis tripliciter se habent ad veterem legem. Quaedam enim essentialiter fuerunt in veteri lege, quamvis non ut sunt sacramenta novae legis, sed magis secundum quod sunt in officium vel actum virtutis; sicut poenitentia, ordo, et matrimonium. Quaedam vero fuerunt secundum aliquid eis respondens, non essentialiter; sicut baptismus et Eucharistia. Quaedam autem nihil respondens habuerunt in veteri lege; sicut confirmatio et extrema unctio. Cujus ratio est: quia prima tria sacramenta non solum sunt sacramenta; sed poenitentia est actus virtutis, ordo autem pertinet ad officium dispensationis sacramentorum, matrimonium ad officium naturae; et ideo in qualibet lege requiruntur, etc. " Sed notandum quod non intendit dicere quod poenitentia, in lege naturae, vel Moysi, nullo modo esset sacramentum; sed solum quod non fuit illo modo sacramentum, quo nunc in nova lege est sacramentum. Et quod ita intelligat, patet. Nam, prima distinctione Quarti, q. 1, art. 2, q 3, in solutione secundi, sic dicit : " Ante legem scriptam erant sacramenta quaedam necessitatis : sicut illud fidei sacramentum, quod ordinabatur ad deletionem originalis peccati; et similiter poenitentia, quae ordinabatur ad deletionem actualis; et similiter matrimonium, quod ordinabatur ad multiplicationem generis humani. Sed sacrificia, et oblationes, et hujusmodi, erant voluntatis et necessitatis in communi, ut scilicet aliquid facerent in protestationem fidei suae, qua Deo per religionem Iatriae subjecti erant; sed in speciali erant voluntatis, utrum scilicet deberent sacrificia exhibere, vel oblationes, vel aliquid hujusmodi. "

Haec ille.

Ex quo patet quod, secundum eum, ista tria erant sacramenta in lege naturae; et constat quod etiam in lege Moysi. Qualiter autem non eodem (a) Cfr. dist. 14, q. 1, art. 2, gl, I. (6) Cfr. dist. 14, q. 1, art. 3, g 1, I. - QUAESTIO 11. modo erant sacramenta sicut nunc sunt, patet specialiter de matrimonio. Unde sanctus Thomas, 4. Senteni., dist. 26, q. 2, art. 2, sic dicit: " Natura inclinat in matrimonium, inlendens aliquod bonum, quod quidem variatur secundum diversos hominum status; et ideo oportet quod secundum illud bonum diversimode in diversis statibus hominum instituatur. Et ideo matrimonium , secundum quod ordinatur ad procreationem prolis, quae erat necessaria, peccato non exsistente, institutum fuit ante peccatum. Secundum autem quod remedium praebet contra vulnus peccati, institutum fuit post peccatum, tempore legis naturae. Secundum autem determinationem personarum, habuit institutionem in lege Moysi. Sed secundum quod representat mysterium conjunctionis Christi et Ecclesiae, institutionem habuit in lege nova; et, secundum hoc, est sacramentum novae legis. Quantum autem ad alias utilitates quae matrimonium consequuntur, sicut est amicitia et mutuum obsequium sibi a conjugibus impensum, habet institutionem in lege civili. Sed quia de ratione sacramenti est quod sit signum et remedium, ideo, quantum ad medias institutiones, competit ei ratio sacramenti; sed, quantum ad primam institutionem, competit ei quod sit in officium naturae; quantum vero ad ultimam, quod sit in officium civilitatis. "

Haec ille.

Et sicut dictum est de matrimonio, ita suo modo potest dici de aliis. II. Ad argumentum aliorum.

Ad argumentum aliorum, respondet Petrus (dist. 16, q. 4;, dicens : " Dicendum quod perfectus effectus sacramenti aliquando hahetur ex solo proposito sacramenti, sine hoc quod aliquid de essentia sacramenti habeatur : sicut per baptismum flaminis et sanguinis aliquando habetur quidquid est res tantum in baptismo; qui (a) tamen non est de essentia baptismi fluminis, ut patet in pueris baptizatis. Et multo magis per partem sacramenti quae est contritio, sine confessione et satisfactione, habetur aliquando effectus, quamvis de confessione et absolutione non sit dubium quin sint de essentia sacramenti.

Sed si dicatur quod per se et semper requiritur confessio et absolutio, non autem semper satisfactio;

- dicendum quod immo semper requiritur contritio et satisfactio, non autem confessio et absolutio : quia, in venialibus, non requiritur confessio, nec absolutio; sed requiritur contritio, et satisfactio, vel hic, vel alibi.

Et si dicatur quod non est sacramentum, quia est post hanc vitam;

dicendum est quod verum est, inquantum hujusmodi, sed quia ibi requiruntur in supplementum , quia hic non fuerunt, ubi per se primo esse debuerunt. Et similiter, confessio et absolutio, si neces- (i) qui. - quae Pr. sitas impediat, non sunt necessaria; sed alia duo semper sunt necessaria, vel hic, vel alibi. Item, quando contritio delet omnem poenam, hoc est inquantum habet dolorem pro satisfactione admixtum, qui aequipollet pcenae alteri, cum etiam quandoque sit tam (a) poenalis quod mori faciat. "

Haec Petrus, et bene, si bene intelligatur. Cum enim dicit quod contritio et satisfactio magis sunt necessaria quam confessio et absolutio, hoc potest bene et male intelligi. Si enim intelligatur quod contritio et satisfactio sunt magis necessaria ad integritatem et essentiam sacramenti poenitentiae, quam confessio et absolutio, falsum est quod dicitur : quia nullo modo potest esse sacramentum poenitentiae sine confessione et absolutione; potest tamen esse sine contritione et satisfactione, licet non quantum ad suum ultimum complementum. Si autem intelligaturquod prima duo sunt magis necessaria ad suscipiendum ultimum effectum sacramenti, scilicet remissionem peccati et infusionem gratiae, quam alia duo, tunc verum dicit Petrus : quia sine contritione et satisfactione non potest haberi plenaria peccati remissio quantum ad culpam et poenam; quae tamen potest haberi sine actuali confessione et satisfactione, non tamen sine proposito confitendi et absolutionem recipiendi, loquendo de peccato mortali. III. Ad argumentum Auctoris.

Ad ultimum (8), dicitur quod de sacramento poenitentioe possumus loqui dupliciter. Primo modo, quantum ad suam primam perfectionem et actum primum, vel primam integritatem, sine qua non manet ejus essentia, nec veritas sacramenti. Et isto modo partes ejus sunt absolutio, confessio, et aliqualis displicentia de peccatis, sive sit contritio, sive attritio, sive qualiscumque alius dolor vel detestatio peccatorum. Et ubi aliqua istarum partium deesset, aliae duae non sufficerent, nec ad integritatem sacramenti, nec ad ejus primam perfectionem vel actum primum. Secundo modo, possumus loqui de sacramento poenitentiae quantum ad secundam suam perfectionem, qua scilicet continet et illud quod est sacramentum tantum, et illud quod est res tantum, et id quod est res et sacramentum. Et hanc secundam perfectionem non habet sine contritione; nec sufficit ad illam quicumque alius dolor, nisi sit contritio. Patet ergo ad argumentum. Quia qui confitetur, et absolvitur, et non conteritur, nec aliquam habet displicentiam (Ie peccatis, nihil recipit; quia nullum est ibi sacramentum, propter defectum unius ejus partis, scilicet doloris. Qui vero absolvitur, et confitetur, et non conteritur, sed dolet, licet imperfecte, verum recipit sacramentum, ex quo aliquid in eo relinquitur, quod est res et sacramenti Iam. - causa Pr. tum, quod quidam vocant ornatum; non tamen recipit ultimam rem sacramenti, scilicet gratiam vel remissionem peccatorum. Qui autem conteritur, confitetur, absolvitur, perfectum recipit sacramentum, tam prima quam secunda perfectione; et ex sacramento recipit non solum primam, sed ultimam rem sacramenti. Et de hoc, Domino concedente, dicetur latius in sequenti distinctione. Et quia dolor primi sacramenti non est formatus charitate, sicut est dolor secundi, ideo primum sacramentum potest dici informe, secundum vero dici potest formatum. Et, consequenter, dicendum quod contritio est pars essentialis formati sacramenti poenitentia;; non autem informis, quia ad illud non requiritur contritio, sed attritio, vel alius dolor. Ad argumentum contra conclusionem, patet responsio per praedicta (a). Et haec de quaestione. De qua benedictus Deus. Amen.