ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES Ad argumenta contra secundam conclusionem I. Ad argumentum Scoti.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est objectionibus supradictis. Et quidem, ad objecta Scoti contra secundam conclusionem, dicitur primo, quod faciliter posset dici, quod ex dictis in prima conclusione non potest expresse haberi quod corpus Christi, secundum esse quod habet in Eucharistia, possit moveri a sacerdote, vel ab alia virtute creata; sed solum quod, secundum tale esse, moveri potest, et movetur, a quacumque virtute hoc fiat, creata vel increata. Dicitur secundo, quod, concesso quod possit moveri a virtute creata, sicut puto sensisse sanctum Thomam, tamen argumenta Scoti non concludunt sufficienter oppositum. Unde, ad primam formam ibidem factam, dicitur, negando majorem. Sufficit enim quod tale mobile per accidens ad motum alterius, faciat aliqualiter unum cum illo quod movetur per se, etsi non sicut actus cum potentia, vel potentia cum actu, tamen sicut succedens subjecto aut potentiae actus, aeque inseparabiliter unitum actui remanenti, sicut subjectum aut potentia praecedens tali actui uniebatur, licet prima unio potentiae cum actu esset per inhaerentiam et informationem, non autem unio vel conjunctio sequens. Sic autem est in proposito nostro : quia, licet corpus Christi non faciat unum per se cum speciebus Eucharistiae, sicut potentia vel subjectum cum actu, nec actuetur aut informetur praedictis speciebus, tamen succedit substantiae panis, quae uniebatur praedictis speciebus sicut subjectum et potentia suo actui, et actua-batUT et informabatur eisdem (a); et tanta est inseparabilitas specierum panis a corpore Christi, quanta fuit earumdem a substantia panis, sic quod ipsis speciebus manentibus, nulla virtute creata possunt separari a corpore Christi, potissime localiter; licet corpus Christi possit esse sine eis postquam corruptae sunt, sicut substantia panis poterat esse sine illis, si naturali virtute spoliaretur accidentibus supradictis, sicut et poterat. Et de tali inseparabilitate loquitur probatio primae conclusionis in parte. Et, prater hoc, sanctus Thomas, 3 p., q. 76, art. 6, in solutione tertii, sic dicit : a Corpus Christi remanet in hoc sacramento non solum in crastinum, sed etiam in futurum , quousque species sacramentales manent; quibus cessantibus, desinit esse corpus Christi sub eis; non quia ab eis dependeat, sed quia tollitur habitudo corporis Christi ad illas species; per quem modum Deus desinit esse Dominus creaturae desinentis. "

Haec ille. Dicitur tertio, quod instantia adducta de gravi, insufficienter solvitur. Potest enim dari casus, in quo aliquid movet aliquam substantiam immateria-lem per accidens, movendo aliquid per se, et tamen illa substantia immaterialis nullo modo est unita tali moto per se : sicut cum nauta, movendo navem per se, movet per accidens animas hominum exsistentium in navi per accidens; et tamen anima hominis non facit per se unum cum navi, sicut actus cum potentia, sed solum cum proprio corpore. Item, falsum dicit arguens, in hoc quod quaelibet virtus movens aliquod grave per accidens ad motum navis, possit illud grave per se movere, si sit separatum a navi. Hujus enim falsitas manifeste patet : nam nauta, movendo navem, movet per accidens centum equos vel homines, et immensa pondera ferri; quae tamen non potest per se movere extra navem. Dicitur quarto, pro secunda forma ibidem adducta, quod, concessa majore ibidem posita, minor neganda est; quia corpus Christi, secundum esse quod habet in Eucharistia, non est mobile omnino improportionatum potentia; motivae creatura. Licet enim non sit proportionatum quoad moveri per se a creatura, est tamen proportionatum quoad moveri per accidens ad motum hostiae : quia, licet non se habeat ad hostiam modis ibidem recitatis, tamen sufficienter unitur Eucharistiae modo praedicto, ut puta per modum succedentis subjecto accidentium, ordinem habentis ad illa, cum aequali inseparabilitate quantam habuit praecedens subjectum ad accidentia predicta, modo superius exposito. Et ideo similitudo de prasentia angeli ad lapidem, et de corpore Christi ad hostiam, non valet in proposito. Dicitur quinto, quod non est inconveniens concedere in tali motioue per accidens corporis Christi ad motum hostiae, esse aliquam participationem miraculi, nec mere fieri virtute creata principaliter: non quod talis motio sit novum miraculum; sed dependet ex principali miraculo conversionis substantia: panis in corpus Christi, quo fit ut corpus Christi, sine informatione et inhaesione, uniatur inseparabili concomitantia speciebus panis conversi remanentibus, et sic reddatur mobile proportionatum virtuti creatae motione per accidens, secundum esse quod habet sub speciebus, ut dictum est; ut sic virtus creata, per se moveat hostiam ut agens principale, corpus Christi vero moveat ut movens instrumentale respectu divinae virtutis principaliter moventis illud. Tamen non oportet hic refugere ad miraculum. Ideo standum est in prima solutione, quod ista motio fit a virtute creata naturali, sine infusione novae virtutis supernaturalis ipsi moventi hostiam; licet non sit sine miraculo, quod corpus Christi sit mobile per accidens, proportionatum virtuti creatae moventi per se hostiam. Et haec sufficiant ad objecta Scoti. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra eamdem conclusionem, respondet Petrus de Palude (dist. 10, q. 3), dicens quod " major illius argumenti in naturalibus quidem non habet instantiam; sed, simpliciter loquendo, falsa est in proposito. Quia, si aliqua duo non (a) se habent aliquo illorum modorum quos ponit, si tamen se habeant per concomitantiam inseparabilem, sic scilicet quod non solum ubicumque est unum, est aliud, sed quod ubicumque unum esse incipit localiter, et aliud incipit esse ibi realiter praesens, cum prius realiter ibi esset absens, et ubicumque unum desinit esse localiter, aliud incipit ibi esse realiter absens, cum prius realiter esset ibi praesens, tunc verum est quod ad motum unius per se, movetur aliud per accidens. Moveri enim de loco ad locum, est realiter deserere primum locum, et realiter petere secundum locum; quamvis alterum non sufficiat; quia corpus quod de novo creatur, habet novum locum, nec tamen est localiter motum; similiter, quod de novo generatur, et, e converso, quod de novo corrumpitur, perdit locum quem habebat, nec tamen est localiter motum. Sed corpus Christi, dato quod nullo modorum quos ponit arguens, se haberet ad species; tamen se habet ad eas secundum hujusmodi concomitantiam inseparabilem. Ergo ipsum movetur per accidens, ad motum illarum per se. Unde, dato quod corpus Christi non posset dici motum localiter sacramentaliter quando de novo consecratur, quia, licet habeat locum quem prius non habebat, non tamen deserit primum locum ; et similiter, non potest dici motum quando species corrumpuntur, quia, licet desinat esse hic, non tamen per hoc desinere incipit alibi esse, cum (6) utrumque requiratur; tamen quia per motum localem specierum desinit esse in primo loco specierum, et incipit esse in secundo loco earum, videtur esse motum secundum illud esse locale quod habet in sacramento ".

Haec Petrus, et bene, et conformiter ad praedicta. Ad secundum respondet idem Petrus (ibid.), dicens quod " idem secundum idem esse numerale, non potest moveri diversis motibus; sed secundum diversa, sic. Sicut enim secundum unam manum potest homo moveri sursum, et secundum aliam deorsum; sic, si una manus posset esse dextra et sinistra, secundum esse dextrum posset levari, et secundum sinistrum deponi. Cum enim (y) motus localis fundetur immediate non super illud quod est in loco, sed super ipsum esse in loco, si unum et idem habet duo esse in loco, poterit habere duos motus. Ergo secundum unam hostiam non invisam, in qua Christus habet unum esse sacramentale numero, non potest ipse moveri motibus oppositis; sed secundum duas hostias, inquibus habet duplex esse sacramentale, sic.

Quod autem in diversis hostiis corpus Christi habeat duplex esse sacramentale secundum numerum, licet unum secundum speciem, probatur. Quiaquae sunt unum secundum esse numerale, simul generantur et corrumpuntur; sed corpus Christi seorsum incipit esse et desinit in diversis locis hostiarum, secundum quod diversis temporibus consecrantur et corrumpuntur; ergo sunt ibi diversa esse; et, per consequens, contrarii motus possunt inesse. Similiter : motus et quies non possunt convenire eidem secundum eumdem modum essendi, et secundum idem esse in; sed, supposito quod aliquid habeat esse in pluribus locis, nihil prohibet ipsum moveri secundum unum locum, et manere secundum alium. Et sic : supposito quod Christus non sit localiter nisi in coelo, impossibile est quod per se moveatur localiter et quiescat; et similiter, supposito quod non sit sacramentaliter nisi in uno altari, impossibile est quod secundum esse sacramentale moveatur et quiescat; sed, si est in coelo localiter, et in altari sacramentaliter, poterit discurrere per coelum, et quiescere in altari, et poterit quiescere in coelo, et portari per vicum ad infirmum; et, si est in mullis altaribus sacramentaliter, poterit in uno quiescere, ei in alio moveri : sicut, si secundum pedem ego sum in aqua, et secundum manum in aere, secundum unum possum moveri, et secundum aliud quiescere; et idem erit de sola manu, supposito quod ipsa posset esse simul in diversis locis. "

Haec Petrus, et bene. Ad tertium respondet idem Petrus (ibid.), quod " non sequitur : movetur, mota hostia; ergo frangitur, fracta hostia. Quia ad motum localem sufficit quod aliquid deserat locum quem prius habebat, et accipiat novum locum quem prius non habebat. Tunc enim, sicut dicebatur esse in loco prius, et nunc (a) in loco, dicitur motum de loco ad locum : quia mutari non est aliud quam aliter se habere nunc et prius, secundum unumquodque genus mutationis; unde aliter se habere ad locum quam prius, est mutari secundum locum. Unde, cum corpus Christi dicatur esse in illo loco ubi est hostia, realiter et praesentialiter, etsi non localiter; sicut illi qui dicunt angelum esse in loco diffinitive, dicunt eum (6) moveri localiter, quia incipit esse realiter absens illi cui erat realiter praesens, et e converso, quamvis non sit alicubi localiter, sed diffinitive; sic, ex quo ad motum hostia? corpus Christi incipit esse et desinit esse in loco, et reali praesentia et absentia (y). sic ei convenit moveri de loco ad locum ad motum hostiae, sicut esse in loco ad praesentiam hostiae. Sed ad fractionem non sufficit nec requiritur quod ipsum quod erat in uno loco, fiat in pluribus, cum etiam in vacuo fractio esse possit; sed quod illud quod erat unum continuum et integrum, per violentiam in duas partes dividatur, quarum quaelibet sit minor toto. Et quia hoc realiter competit quantitati hostiae, ideo quantitas illa, qua?, perdita sua integritate, in minutas partes dividitur, vere frangitur. Sed sic non est de corpore Christi, et ejus quantitate : quia manet integrum et indivisum, cum sit impassibile; et est totum integrum in qualibet parte hostiae fracte, ita quod non solum est integer in se, immo inlegro modo est in parte fracta, sicut erat in integra; ideo, nec secundum quod est in se, nec secundum quod est in hostia, frangitur. Sed, si, ad fractionem hostiae, Christus, in se manens integer, non esset secundum se totum in qualibet parte, sed secundum partem tantum, tunc haberet colorem quod, sicut ad motum hostiae movetur non secundum esse locale quod habet in coelo, sed secundum esse sacramentale quod habet in sacramento, sic secundum fractionem hostiae frangeretur et ipse, non secundum esse naturale quod habet in se, sed secundum esse sacramentale quod habet in alio. Et forte talem fractionem Beren-garius fieri dixit in corpore Christi, secundum esse sacramentale, non naturale ".

Haec Petrus, et bene.

Verumtamen sanctus Thomas, 3 p., q. 77, ait. 7, in solutione tertii, sic dicit : " Illud quod manducatur in propria specie, ipsum frangitur et masticatur in sua specie. Corpus autem Christi non manducatur in sua specie, sed in specie sacramentali. Et ideo ipsum corpus Christi non frangitur, nisi secundum speciem sacramentalem. Et hoc modo intelligenda est confessio Berengario ut fractio et contritio dentium referatur ad speciem sacramentalem, sub qua est corpus Christi. "

Haec ille. Ad quartum, negatur consequentia. Quia ad rationem motus et mutationis proprie dictorum requiritur deperditio termini a quo et acquisitio termini ad quem, et istorum terminorum successio, non simultas, immoquaedam incompossihilitas. Non sic autem est de loco Christi in coelo, qui sibi competit ratione propriarum dimensionum, et de loco qui sibi competit in altari ratione dimensionum panis; quae loca simul sibi conveniunt, nec acquisitio unius est perditio alterius. Secus est de diversis locis sibi convenientibus ratione translationis hostiae de loco ad locum, ut patet per praedicta. Verumtamen Petrus de Palude (dist. 10, q. 3) negat antecedens hujus argumenti, et concedit quod corpus Christi exsistens in coelo, non incipit esse in sacramento, nisi interveniataliquis motus in Christo. Dicit enim sic : " Illud quod incipit esse realiter ubi prius non erat, per aliquod in se realiter facium, id est, ad se mutatum, vel in se mutatum aut conversum, illud est motum realiter, secundum realitatem essendi qua ibi est. Sic est in proposito. Ergo, etc.

Item : sicut Christus, non obstante sua impassibilitate, potest esse mutabilis de loco ad locum, et incipit esse localiter ubi prius non erat; sic non praejudicat suae impassibilitati, si incipit esse realiter praesens ubi prius non erat; quia non (a) plus fit in eo per istam novam praesentiam , quam fieret per novam circumscriptionem. Sicut ergo diceretur motum localiter, si inciperet esse circumscriptive ubi prius non erat; sic potest dici motus sacramentaliter, quia est sacramentaliter ubi non erat.

Item, videtur quod possit dici realiter mutatus. Quia est subjectum realiter mutationis; et habet realem modum essendi, quem prius non habebat. Ila enim realiter est in sacramento, sicut in caelo. Unde, sicut esse alicubi est in eo modus realis essendi, sic esse in sacramento. Et sicut si incipit esse localiter ubi prius non erat, est in eo facta mutatio realis, quia se habet nunc aliter quam prius (quod tamen non praejudicat suae impassibilitati, quia per hoc nihil de absolutis mutatur in eo); sic in proposito.

Nec valet, si dicatur : Deus incipit esse de novo in mundo realiter, cum prius non esset, sine sui mutatione. Quia Deus non incipit esse in re per mutationem rei in se, sicut corpus Christi. Unde, cum realiter res in corpus Christi convertatur, et, per hoc, corpus Christi hic esse incipit, non videtur absurdum dicere corpus Christi mutatum esse, eum hoc sit minus quam si localiter mutaretur.

Item, corruptis speciebus, desinit ibi esse. Et cum omnis corruptio sit quaedam mutatio, cum esse quod habebat illi, esset quoddam esse reale, et non tantum rationis relatio, sicut est signatum in signo; sicut quaudo aliquid desinit esse in loco, ipsum ubi corrumpitur, et est realis mutatio; sic ubi sacramentale generatur quando hostia consecratur, et corrumpitur quando hostia corrumpitur. Et tamen, cum corpus Christi secundum substantiam sit subjectum istius ubi sacramentalis, sicut ejus quantitas est subjectum ubi naturalis, videtur hic sicut ibi esse quaedam mutatio, cujus subjectum est substantia; et, per consequens, est mutata, se habens aliter nunc quam prius, secundum tale ubi extrinsecum.

Si dicatur quod ad motum localem requiritur desertio primi loci, et adeptio secundi; unde quod movetur a loco ad vacuum, vel a vacuo ad locum, non movetur localiter, licet possit dici motum abeo, vel ad locum; et, per consequens, facta conversione, non potest dici mutatus, quia non desinit esse in coelo; et, corruptis speciebus, non est mutatus, quia non incipit per hoc esse alibi vel alicubi; sicut creatum in loco, vel annihilatum in loco, non est motu in localiter, licet incipiat vel desinat esse in loco realiter;

dicendum quod saltem quando hostia consecrata de loco ad locum, transfertur, corpus Christi concomitans potest dici moveri sacramentaliter; quia deserit primum locum sacramentalem, et habet novum locum sacramentalem. Immo etiam per novam conversionem, et novam corruptionem specierum, potest dici esse motum sacramentaliter : quia non solum dicitur mutari illud quod transit de uno extrinseco in aliud, sed etiam illud quod transit de non esse ad esse, et de esse ad non esse; sicut aer, cum de tenebroso fit lucidus, et econtra; unde corpus motum de loco in vacuum, vel econtra, potest dici mutatum, accipiendo vel perdendo novum ubi. Et similiter in proposito : corpus Christi, novum esse sacramentale acquirendo et nullum perdendo, et similiter esse sacramentale perdendo et nullum acquirendo, mutatur realiter; cum illud esse sit res vera, vel realis modus essendi. Nec est simile de illo quod creatur vel annihilatur in loco. Quia quod creatur, non praeexsistit; et quod annihilatur, non remanet; oportet autem ad veram mutationem idem numero substerni utrique termino. Hic autem corpus Christi idem numero praeexsistit conversioni, et remanet post corruptionem. Quod ergo dicunt Doctores, quod non mutatur, verum est per se; sed per accidens mutatur (a) : sicut dicitur, 5. Physicorum (t. c. 10), quod relatid nova realis advenit, nulla mutatione facta in ipso, verum est per se; sed per accidens, sic (6), quia habet modum essendi realem, quem prius non habebat. Sed quia communis opinio est in contrarium, quod scilicet sine sui mutatione corpus Christi incipit esse et desinit esse in altari, ideo contrarium inquisitive, sine assertione dictum, accipiatur. Sed quin (j ) moveatur per accidens, ad motum specierum, non videtur. "

Haec Petrus, et satis probabiliter quoad multa : licet assumat aliqua dubia, potissime quod corpus Christi habet realem habitudinem, relationem aut comparationem, ad locum Eucharistiae vel specierum panis; item, quod incipit esse sui) speciebus panis per realem motum, et desinit esse sub eis similiter; item, quod aeque realiter sit in loco Eucharistia; sicut in loco caeli, sic quod aeque realem respectum habeat ad altare vel calicem in sacramento sicut ad proprium locum in caelo; et quaedam alia, quae videntur dissona a doctrina sancti Thomae, ut in sequentibus forte dicetur, etc. Ad quintum respondet idem Petrus (ibid.), in sententia, dicens : " Si dicatur, sicut aliqui dicunt, quod, translatis speciebus, incipit esse et desinit sine sui motu,

verum est, secundum esse locale et naturale, sed non sine sui motu, secundum esse quod habet (3) in sacramento; quia ex quo ipsum esse in sacramento mutatur, per consequens, corpus Christi, subjectum illius esse, mutatur subiective, sicut terminative. Et quando dicunt quod non est praesens loco, nisi quia est praesens speciebus exsistentibus in loco,

verum est. Et quando subjungunt quod eamdem rationem praesentiae habet ad species motas et quiescentes, -

verum est. Sed propter hoc non sequitur quin ad motum earum moveatur, et ad quietem earum quiescat, secundum esse quod habet in eis : sicut color est in quanto quiescente et moto eodem modo, scilicet per inhaerentiam; quae inhaerentia non variatur per motum subjecti, nec per quietem; tamen, quia ad motum subjecti accidit ipsum colorem distare et appropinquare, esse praesens et absens, dicitur moveri per accidens; ita est in proposito.

Nec est simile quod adducunt de Deo, qui incipit esse et desinit alicubi per rerum generationem et corruptionem, sine sui mutatione. Quia Deus non est diffinitive in loco, sic hic quod non ibi; immo in omni quod est, Deus est. Sed corpus Christi, sicut est localiter ubi est sua quantitas, ita est diffinitive sacramentaliter ubi est quantitas substantia? in illud conversae. Sed quia in multis locis potest esse simul ista conversio, ideo non est diffinitive in uno loco conversionis, sic quod non in alio; sed locum substantiae conversae sic sibi diffinit, quod est ubi erat quod in eum conversum est, et non alibi; ratione cujus diffinitionis moveri potest.

Sed (a) quidam negant minorem, dicentes quod corpus Christi est solum praesens hostiae ex vi sacramenti, sed ad locum hostiae nullam praesentiam habet ratione qua est in hoc sacramento; quia per aliam rationem comparantur species ad locum, et corpus Christi ad species ut ad sacramentum; et ideo, manentibus speciebus, quamvis transferatur de loco ad locum, corpus Christi, quod est praesens eis, semper est ubi erat. Sed propter hoc non est neganda minor. Et ideo probatur sic : Quia quando aliquis communicat, corpus Christi est in ore ejus, et in ventre ejus; et realiter suscipit corpus Christi; et sic incipit esse ubi prius non erat. Unde Apostolus (1. Corinth. 10, v. 16) : Panem quem sumimus, etc; et(l. Corinth. 11, v. 29) : Qui manducat et bibit, etc. Manducatio autem est motus quidam ; et sic est ubi prius non erat. Et quando ablatum est de altari, jam plus non est ibi. Et ideo ad rationem suam est dicendum quod, licet corpus Christi non sit praesens nisi speciebus immediate; tamen, ipsis mediantibus, est praesens illis quibus illae sunt praesentes; et ex quo eas inseparabiliter concomitatur, sequitur eas quocumque vadant. Unde, licet corpus Christi, translatis speciebus, semper sit ubi erat, quia est in speciebus ubi prius erat; tamen, loquendo de loco communi et remoto, est ubi prius non erat, et non est ubi prius erat. Sicut qui est in navi, semper est ubi erat, si de sede sua se non moveat, quantum ad navem, quia in eadem parte navis ubi prius; sed, respectu aquae vel ripae, ex quo navis est (a) mota, est ubi prius non erat, et non est ubi prius erat. Et similiter est in proposito, deesse sacramentali, sicut ibi de esse locali. Nam corpus Christi, secundum esse sacramentale, sic in altari est, quod non in coelo; immo, secundum illud esse, est realiter absens et distans a ccelo, et realiter praesens et propinquum altari. Ergo, secundum tale esse, convenit ei motus, secundum quod diffinit sibi locum, etsi non quoad (6) circumscriptionem et situm, saltem quoad realem praesentiam (ut non dicam propinquitatem, quae sonat modum quantitatis; quia non est hic modo quantitativo). "

Haec ille.

Ex quibus patet solutio ad utrumque caput quinti argumenti. Cum enim fert instantiam contra majorem argumenti Petri, patet, ex dictis, quod instantia nulla est, sicut patet ex dictis in solutione quarti. Nam, dum corpus Christi incipit esse in sacramento, ipsum incipit esse in uno loco, non deserendo alium locum; secus est dum hostia de loco ad locum transfertur. Rursus, quia corpus Christi incipit esse in sacramento, et in loco sacramenti, per conversionem panis in ipsum, et per realem mutationem vel desinitionem alterius, ideo non oportet corpus Christi ex hoc mulari; secus est dum, concomitando sacramentum, transfertur de loco ad locum, nulla facta conversione vel mutatione alicujus substantia? in ipsum. Et sic, licet in primo casu corpus Christi non possit dici proprie motum vel mutatum, tamen in secundo casu veraciter movetur. Sciendum tamen est quod, cum dicit Petrus ipsum vere moveri vel mutari, etiam in primo casu, quia ad veram mutationem sufficit acquisitio novi termini sine deperditione prioris, sicut cum aer de tenebroso fit lucidus, etc, - dicitur quod ad veram mutationem sufficit acquisitio novi termini, sine deperditione alicujus positivi praeexsistentis. Sed hoc non sufficit ad veram rationem motus, ubi oporiet utrumque terminum, a quo et ad quem, esse positivum, ut patet, 5. Physicorum (t. c 9). Latio autem localis est motus proprie dictus, ut patet, 5. Physicorum ^ibid.). Ideo nihil mutatur localiter, nisi perdat unum locum, et acquirat alium. Et ideo, cum corpus Christi incipit esse in sacramento, et in loco sacramenti, per novam conversionem, non potest dici motum aut mutatum localiter. Nec apparet quo alio motu vel mutatione tunc mutetur; eum, praeter locum et sacramentum, nullum absolutum acquirat, sed purum respectum extra genus ipsius ubi, qui non potest esse terminus motus proprie dicti. Ex acquisitione autem extrinseci sacramenti, vel loci sacramenti, non potest dici motum esse, sed forte mutatum esse, improprie valde, mutatione acquisitiva vel deperditiva. Et forte hoc [6) quoad. - est secuudum Pr. QUAESTIO III. concedendum est, ut fiat vis inter motum localem et mutationem localem, et iterum inter mutationem localem locati et mutationem localem non locati sed tantum uniti locato, quae est mutatio localis per accidens, sicut et acquisitiva loci per accidens et mediante aliquo per se locato. Et ita secunda mutatio localis per accidens potest concedi inesse corpori Christi in instanti conversionis panis in ipsum; non autem motus localis. Dicitur secundo, quod instantia lata contra minorem argumenti, sufficienter evacuata est ex praedictis : quia corpus Christi, licet non habeat ad locum hostice praesentiam per se et immediate, habet tamen praesentiam ad illum per accidens, et mediante ratione dimensionum panis, quas inseparabiliter concomitatur, et quibus aliqua unione conjungitur. Exemplum autem quod adducitur de angelo, non valet. Tum quia substantia angeli alio modo est praesens corpori moto ab angelo, et alio modo corpus Christi ad species panis : quia prima praesentia est sicut motoris ad mobile, secunda vero praesentia est sicut substantie ad quantitatem, et hahens aliquid simile illi praesentiae qua subjectum dicitur praesens suo accidenti: quia, licet corpus Christi non subjiciatur dimensionibus panis conversi, succedit tamen subjecto dimensionum, sine informatione, in consimili praesentia, et eadem vel tanta inseparabilitate. Tum quia praesentia angeli ad corpus est voluntaria, non autem praesentia corporis Christi ad species, modo prius exposito. Tum quia falsum assumit arguens, scilicet quod angelus movens corpus non moveatur ad motum talis corporis. Unde sanctus Thomas, 1 p., q. 51, art. 3, in solutione tertii, sic dicit : " Motus qui est a motore conjuncto, est proprium opus vitae. Sic autem non moventur corpora assumpta ab angelis; quia angeli non sunt formae eorum. Moventur tamen angeli per accidens, motis hujusmodi corporibus; cum sint in eis sicut motores in mobilibus; et ita sunt hic, quod non alibi; quod de Deo dici non potest. Unde, licet Deus non moveatur, motis his in quibus est, quia ubique est, angeli tamen moventur per accidens, ad motum corporum assumptorum; non autem ad motum corporum coelestium, etsi sint in eis ut motores in mobilibus; quia corpora coelestia non recedunt de loco secundum totum; nec determinatur spiritui moventi orbem locus secundum aliquam determinatam partem substantiae orbis, quae nunc est in oriente, nunc in occidente, sed secundum determinatum situm, quia semper est in oriente virtus movens, ut dicitur, 8. Physicorum (t. c. 84). " - Haec ille. - Ex quibus patet exemplum adductum ad propositum nil valere. Et haec sufficiant ad objecta Durandi. Adargunientum contra quaestionem, patet responsio per praedicta. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus sit Deus. Amen.