ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES 5j 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est objectionibus supradictis. Et quidem Ad primum Scoti contra primam conclusionem, dicitur quod, si major intelligitur de illis et quoad illa qiiae pertinent ad jus civile et humanum, vera est; sed minor in eodem sensu accepta, falsa est, quia baptizari et credere non pertinet ad jus humanum vel civile, sed ad naturale vel divinum. Si autem major intelligatur de his quae pertinent ad jus naturale vel divinum, falsa est; quia in talibus majus dominium et potestatem habent parentes in filium quam princeps. Nec valet probatio majoris negatae in hoc sensu. Quia potestas principis in talibus non est major nec superior potestate parentum, sed minor, vel forte nulla, quamdiu parvulus non habet usum rationis; nisi forte in casu de quo dicetur post. Item, potestas principis non se extendit ad hoc quod cogat subditos obedire Deo de novo, scilicet illos qui nunquam fidem susceperunt, ad hoc quod eam suscipiant. Unde sanctus Thomas, 2 2 , q. 10, art. 8, sic dicit : cc Infidelium quidam sunt, qui nunquam susceperunt fidem, sicut Gentiles et Judaei. Et tales nullo modo compellendi sunt ad fidem, ut ipsi credant; quia credere est voluntatis. Sunt tamen compellendi a fidelibus, si facultas adsit, ut fidem non impediant blasphemiis, vel malis persuasionibus, vel etiam apertis persecutionibus. Et, propter hoc, etiam fideles Christi frequenter contra infideles bellum movent : non quidem ut eos ad credendum cogant, sed, etiam si eos vicissent, et captivos haberent, in eorum libertate relinquerent, an credere vellent; sed propter hoc ut eos compellant ne fidem Christi impediant. Alii vero infideles sunt, qui quandoque fidem Christi susceperunt, et eam profitentur, sicut haeretici, vel alii quicumque apostatae. Et tales sunt etiam compellendi, ut impleant quod promiserant et teneant quod semel susceperunt. "

Haec ille.

Ad hoc etiam facit illud quod ipse dicit, 1" 2 , q. 91 , art. 4, ubi sic dicit : " De his potest homo legem ferre, de quibus potest judicare. Judicium autem hominis non potest esse de interioribus motibus, qui latent; sed solum de exterioribus, qui apparent, etc. " De hoc Petrus de Palude (disi 4, q. 4, ait. 4), sic dicit : a Videtur quod Ecclesia posset compellere Judaeos et filios eorum ad baptismum sicut filios christianorum. Quia patres eorum christiani fuerunt, et ad legem Moysi se obligaverunt, et per consequens ad fidem Christi, cum sit eadem fides modernorum et antiquorum, et eadem Ecclesia, quae est una columba. Ergo, sicut haeretici ab Ecclesia Gentilium exeuntes, ad eam cogi possunt, et ipsis invitis forte filii graecorum ad ritum nostrum licite attrahuntur; sic et Judaei, filii sanctorum patrum, maxime quia et ipsi ad legem Moysi se obligaverunt. Executio (a) autem pertinet ad judicium Ecclesioe legis veteris, sicut et legis novae. Sicut ergo haereticos legis novae professores Ecclesia cogit ad ipsius observantiam secundum verum illius intellectum, quamvis non obligent se ad eam secundum verum intellectum, sed secundum suum, quia tamen obligando se ad eam obligant se ad verum intellectum; similiter Judaei, professores legis Moysi, quamvis non obligaverint se ad legem secundum verum intellectum, sed secundum suum, cogendi tamen sunt ad hoc ipsum, et liberi eorum, ut videtur. Videtur etiam quod omnis paganus posset cogi. Sicut enim omnis homo paganus potest puniri a principe catholico propter crimen (unde Sarracenus, si homicidium committeret Parisius, juste suspenderetur); ita, cum (6) infidelitas sit majus peccatum , cum ipse teneatur ad suscipiendum legem Christi et fidem, non suscipiendo eam, peccat. Cum ergo peccatum omissionis sit peccatum poena dignum, sicut peccatum commissionis, sicut posset ab Ecclesia puniri de blasphemia et contumelia Creatoris (sicut quotidie puniuntur Judaei, ut discant non blasphemare); sic possunt omnes infideles puniri, (i) Executio.

Expositio Pr. (g) ita, cutti.

cum ergoPv.

quia non recipiunt nec fidem, nec sacramenta Ecclesiae, ut sic indirecte eam suscipiant. Et quia ritus Judaeorum est idolatria, hoc saltem, ut videtur, punire potest Ecclesia. - Sed, licet ita videatur esse secundum rationem, aliter tamen est secundum divinam prohibitionem. A sanctis enim traditum habemus, quod non est voluntas Dei ut occidantur, Psalm. (58, v. 12) : Nec occidas eos, nequando obliviscantur populi mei, ut scilicet maneat memoria mortis Christi. Item, secundum prophetias, praedicatione Enoch et Eliae sunt convertendi; unde usque tunc vult Deus eos in sua caecitate tolerari. Si autem ipsi, vel eorum filii, ipsis invitis, baptizentur, tunc nulli tempore Enoch et Eliae invenirentur; nec, per consequens, prophetice verificarentur. Similiter idem videtur de aliis infidelibus. Quia ab Apostolis traditum habemus, ut ad fidem nemo invitus trahatur, vel cogatur : sicut patet per hoc quod beatus Jacobus dixit Hermogeni et Phi-leto; et Apostolus dicit (1. Corinthio): 5, v. 12) : Quid ad nos de his qui foris sunt judicare? Unde non homines armatos, fortes et potentes, sed infirma et contemptibilia elegit Deus, ut gladio oris, non materiali, homines convertat. Unde de aliis criminibus possunt juste infideles a fidelibus puniri, quia Deus non prohibuit, et naturalis ratio dictat; de crimine autem infidelitatis, non. Unde, sicut mulier, si ordinetur, non solum peccat, sed etiam nihil recipit, quia Deus ordinavit quod vir et non mulier ordinetur; sic Deus ordinavit quod adultus volens voluntate propria, et parvulus voluntate parentum baptizetur; unde aliter nihil agitur. Item, sicut brutum non est capax baptismi, sic nec puer, sine voluntate parentum. Sed istud exemplum nihil valet : quia ex quo homo est, susceptivus baptismi est; sed, praeter hoc, ad essentiam baptismi requiritur intentio sua, vel alterius; et ideo non est proprium exemplum. - Sed quod aliqui dicunt, quod decretum Ecclesiae nihil juris habet in parvulis non baptizatorum, sed in parvulis baptizatorum, non videtur valere. Quia, eo ipso quod (a) aliquis committit crimen haeresis, cujus cognitio pertinet ad Ecclesiam, Ecclesia habet aliquid juris in eo, et fit de foro Ecclesiae. Cum ergo peccatum originale solo judicio Ecclesiae possit puigari, scilicet sacramento baptismi, quod est solius Ecclesias, ergo, eo ipso quod habet originale, habet in ipso aliquid Ecclesia; immo, cum nihil possit solvi vel ligari nisi a superiore, nisi esset Ecclesia; subjectus, non posset Ecclesia per aliquod sacramentum ei exhibitum ipsum solvere a culpa, nec a poena. Sed ad hoc dicitur quod adultus se subjicit voluntate propria; parvulus autem se subjicere non potest; unde oportet quod parentes eum subdant, quibus natura eum subjicit, et ejus procuratores fecit. - Si dicatur H quod. - quo Pr. quod istud crimen non contraxit in terra Ecclesiae, quia non est natus de ventre fideli, nec de patre fideli,

non videtur valere. Quia dictum est Petro (Matth. 16, v. 19) : Quodcumque solveris super terram, etc. Unde totus mundus est ei pro navicula : ita enim habuit sedem in Antiochia, sicut in Roma; et ubicumque vult, potest esse sedes sua, etiam in Babylonia. Unde, cum habeat plenitudinem potestatis in omni terra, et in omni homine eam habet, etiamsi nec parentes nec ipsi se subjiciant; Deus enim subjecit sibi omnem hominem. Uiide non facit hoc defectus juris, sed prohibitio superioris. Unde et de aliis criminibus punit infideles; sed de isto non, quia Deus prohibet, cui coacta servitia non placent. Et sic Ecclesia potest de his quae foris sunt judicare, sicut potest arcere infideles a (a) communione fidelium, propter peccatum in moribus, non propter peccatum in fide, quod est in eorum ritu.

Et si arguatur contra ea quae dicta sunt : quia magis est occurendum periculo mortis aeternae quam temporalis; sed parvulo exsistenti in periculo mortis temporalis subveniendum est contra voluntatem parentum, etiamsi ex malitia vellent oppositum; ergo multo magis subveniendum est pueris infidelium contra periculum mortis aeterna;, etiam invitis parentibus;

respondetur, et bene, quod nulli subveniendum est contra ordinem juris civilis in periculo corporali. Unde, si quis a judice suo rite condemnetur ad mortem, non est per violentiam diripiendus. Et similiter, contra ordinem juris naturalis et divini, quo filius est sub cura parentum, non est eripiendus, ut liberetur a periculo mortis aeternae. Non enim sunt facienda mala, ut eveniant bona. Hoc autem fieret, si filius infidelis parentibus auferretur, quorum curae subest, quantum est de jure naturali et divino : quia, sicut non esset auferenda aqua propria alicui, eo invito, ad puerum baptizandum, si eam nollet dare gratis, nec pro pecunia , quia esset contra justitiam; sic nec puer auferendus est patri, propter baptismum. Nec obstat si (6) licet auferre panem propter extremam necessitatem proximi relevandam, vel aquam propter sitim (y) : quia aqua et panis sunt ad hoc ex natura sua, ut succurrant corpori; sed ad subveniendum animae, non, nisi ex institutione positiva. Sicut, propter mortem, licet recipere eleemosynam ab excommunicato, non tamen ei loqui, vel ad missam eum recipere, si aliter mortem intentet, Extra, De his quae vi metusve causa fiunt, cap. Sacris : quia cibus est per se et de se remedium contra mortem, et similiter potus; non sic autem est de loquela vel missa. Sicut non licuit Susannae adulterari propter mortem, vel ut mortem evaderet. Immo, si (j) a verbis his quae usque ad infideles a, om. Pr DISTINCTIO V. ET medici dicerent, et verum esset, quod nisi infirmus fornicationem fecerit morietur, nullo modo fornicari liceret. Sed nec contrahere (a) liceret religioso, vel voto obligato, propter tale periculum. Sed, propter tale periculum, contrahere liceret non obligato ad continentiam. Sed de aqua videretur quod posset auferri propter puerum baptizandum : quia, etsi usus ejus per se non sit ad lavandum animam, est tamen ad lavandum corpus; et sicut corporis etiam lotione indiguit pro corporis salute, ita in regeneratione; unde, sicut, si vita pueri sine balneo non posset servari, propter hoc posset aqua auferri, ita videtur et hic. Sed non est simile : quia lotio corporis de natura sua est materia balnei; non sic autem est (6) causa regenerationis, nisi ex divina institutione.

Si vero contra dicta arguitur: quia quilibet homo est magis Dei, aquo habet animam, quam patris, a quo habet corpus; non igitur videtur injustum, si pueri infidelibus auferantur, et Deo per baptismum consecrentur;

respondetur, et bene, quod homo ordinatur in Deum per rationem, per quam potest Deum cognoscere; et ideo puer, antequam habeat usum rationis, ordinatur in Deum per rationem (7) parentum, quorum curae naturaliter subjacet. Propter quod secundum eorum dispositionem sunt circa eum agenda divina. Unde, si puer parentes non habeat, vel non compareant, quicumque vult, loco parentis ei sit; et sicut in nutriendo, ita in baptizando; et sufficit quod non appareat voluntas parentum contraria. Et si quidem pater et mater judaei mortui essent, sicut pater aliquando moritur relicta uxore praegnante, quae etiam moritur in partu, vel moriuntur ambo parentes antequam puer habeat usum rationis, tunc propinquiores de generatione sunt tutores legitimi loco parentum; unde non deberent nec possent baptizari ipsis invitis, sicut nec parentibus invitis. Sed si non apparerent nec parentes nec proximi loco parentum, succedit tunc quicumque vult; et ideo quicumque vellet, posset eum baptismo tunc offerre; quia naturalis ratio dictat ut cui parens deficit, alius parens sit, sicut una avis alienos pullos nutrit, quando mater deficit.

Ex his omnibus colligitur quod, sicut parentes non possunt cogi ad ea quae sunt pure fidei supra legem naturae, et, si coacti non consentientes baptismum recipiant, nihil est actum, licet ad ea quae sunt legis naturae possint cogi; sic filii eorum, contra eorum voluntatem in his quae sunt legis naturae possunt coerceri, ut scilicet eis subjiciantur, sed in his quae sunt pure juris divini, et quae voluntatem verani requirunt, vel interpretativam, non debet fieri, nec factum valet. Sed quicumque parentum consentiat, cuiuscumque aetatis parvulus sit, in favorem illius videretur baptizandus. Quia de patre expressum est, De conversione infidelium, cap. 2. De matre videtur contrarium de facto in Augustino. Sed, sicut, secundum leges, quando pater egit ad divortium, et est timor ne machinetur in prolem odio alterius, per matrem debet potius educari; sic hic debet matri dari. Unde, quia ille qui non vult converti, dat causam divortii, ideo apud conversum debet educari, sive sit pater, sive mater, sive major triennio, sive minor, Auth. Si pater, C, Divortio facto, apud quem liberi morari vel educari debeant (a) :quia pupillus non debet educari apud illas personas quae ipsius pudicitia? possunt insidiari, ff, Ubi pupillus educari vel morari debeal[S), leg. penult., etc. " Hucusque sunt verba Petri de Palude. In quibus hic unum est dubium, scilicet utrum parvuli infidelium ipsis invitis baptizati recipiant verum baptisma, quoad primam vel ultimam rem sacramenti, scilicet characterem et gratiam. Sed, quidquid sit de hoc, ex dictis ejus apparet quod nec Imperator nec Papa debet filios infidelium ipsis invitis baptizare, quamdiu pueri ex jure divino vel naturali subsunt curae parentum. Et principalis ratio est : quia Deus prohibet ne infideles, aut eorum filii ante usum rationis, cogantur ad suscipiendum fidem vel baptismum. Sed specialis ratio est de parvulis : quia, hoc faciendo, fieret injuria parentibus, et contra jus naturale. Et iterum : quia, secundum Petrum, parvuli ex tali baptismo nihil susciperent, cum nec adesset eis voluntas propria, nec interpretativa; quia voluntas interpretativa parvulorum, ante usum rationis, non est nisi voluntas parentum, quorum curae subsunt. Secus autem est, si curae illorum per mortem vel justum judicium subtrahantur, ut post dicetur. Dicendum ergo ad dicta Scoti, primo, quod princeps non potest cogere infideles ad suscipiendum fidem, nec ad fidei sacramenta , nec ad obediendum Deo in his quae pure spectant ad jus divinum, et excedunt rationem naturalem.

Secundo, dicitur quod nullus princeps aut praelatus christianus debet aut potest licite talium filios invitis parentibus baptizare, quacumque cautela adhibita, propter rationes praedielas.

Tertio, dicitur quod, posito, sed non concesso, quod minus malum esset judaeis, aut aliis infidelibus, privari libertate servandi legem suam et ritus, quam habere libertatem servandi; tamen pri-vanti eos tali libertate, et cogenti ad servandum legem Christi, esset deterius et peccatum, quia ageret contra prohibitionem Dei. Ipsis etiam Judaeis et infidelibus poneretur scandalum : quia gravius peccarent agendo contra legem et sacramenta Christi NTENTIAIIUM suscepta, quam ante susceptionem.

Quarto, dicitur quod, dato quod talium filii, post tertiam et quartam generationem bene educati, essent vere fideles, tamen non sunt fienda mala ut eveniant bona; nec propter desiderium alienae salutis debet quis propria? salutis incurrere detrimentum. -Quinto, dicitur quod, quia divina praescientia et revelatio prophetica habet Judaeos per Antichristum fore pervertendos, et ad praedicationem Eliae convertendos, hoc solum debet sufficere ad propositum, quod scilicet non sunt cogendi in totum ad fidem, quia hoc esset frustra niti contra divinam praescientiam et revelationem; et, eadem ratione, neque in partem; et sic reclusio et sequestratio illorum in quadam insula parum valeret.

Sexto, dicitur quod toleratio ritus judaici non solum in fine mundi, verum etiam de prasenti prodest Ecclesia?, et non modicum fructum affert. De hoc sancius Thomas, 2" 2 , q. 10, ait. 11, sic dicit : a Humanum regimen derivatur a divino regimine, et ipsum debet imitari. Deus autem, quamvis sit omnipotens et summe bonus, permittit tamen aliqua mala fieri in universo, quae prohibere posset, ne, eis sublatis, majora bona tollerentur, vel etiam pejora mala sequerentur. Sic ergo et in regimine humano Illi qui praesunt, recte aliqua mala tolerant, ne aliqua bona impediantur, vel etiam ne aliqua mala pejora incurrantur; sicut etiam Augustinus dicit in 2. de Ordine (cap. 4): Aufer meretrices de rebus humanis, turbaveris omnia libidinibus. Sic ergo, quamvis infideles in suis ritibus peccent, tolerari possunt, vel propter aliquod bonum quod ex eis provenit, vel propter aliquod malum quod vitatur. Ex hoc autem quod Judaei suos ritus observant, in quibus olim figurabatur veritas fidei quam tenemus, hoc bonum provenit, quod testimonium fidei nostrae habemus ab hostibus, et quasi in figura nobis reprae-sentatur quod credimus. Et ideo in suis ritibus tolerantur. Aliorum vero infidelium ritus, qui nihil veritatis aut utilitatis afferunt, non sunt aliqualiter tolerandi, nisi forte ad aliquod malum vitandum, videlicet ad vitandum scandalum vel dissidium quod ex hoc posset provenire, vel impedimentum salutis eorum, qui paulatim sic tolerati convertuntur ad fidem. Propter hoc enim hoereticorum et paganorum ritus aliquando Ecclesia toleravit, quando erat magna infidelium multitudo. "

Haec ille. - Ibidem etiam (arg. sed contra) allegat dictum Gregorii (lib. XI, epist. 15), in Decretis, dist. 45, cap. Qui sincera, ubi dicit : Omnes festivitates suas, sicut hactenus ipsi et patres eorum per longa colentes tempora tenuerunt, liberam habeant conservandi celebrandique licentiam. - Septimo, dicitur quod exemplum Sisebuti prohibetur imitandum in sacro canone; nec laudatur de tali coactione, sed de pia intentione, sicut patet, dist. 45 (cap. 5), ubi sic dicitur : De Judaeis autem praecepit sancta

synodus nemini deinceps ad credendum vim inferre. Cui enim Deus vult miseretur, et quem vult indurat. Nonenim tales inviti salvandisunt, sed volentes, ut integra sit forma justitias. Sicut enim homo propria arbitrii voluntate serpenti obediens periit, sic, vocante ad se gratia Dei, propria mentis conversione quisque credendo salvatur. Ergo non vi, sed libera arbitrii sili voluntate atque facultate, ut converta7ltur suadendi sunt, non potius compellendi. Qui alitem jampridem ad Christianitatem coacti sunt (sicut factum est temporibus religiosissimi principis Sisebuti), quia jam constat eos sacramentis associatos, et baptismi gratiani suscepisse, chrismale unctos esse, corporis Domini exstitisse participes, oporiet ut fidem, quam etiam vi vel necessitate susceperint, tenere cogantur, ne nomen Domini blasphemetur, et fides quam susceperunt, vilis ac contemptibilis habeatur.

Hoc concilium Toletanum.

Item, ibidem (cap. 3), recitatur dictum Gregorii scribentis Pascasio Episcopo Neapolitano : Quisque sincera intentione extraneos a Christiana religione ad fidem cupiunt rectam perducere, blandimentis debent, non asperitatibus studere, ne quorum mentem reddita ratio de plano poterat revocare, pellat procul adversitas. Nam quicumque aliter agunt, et eos sub hoc velamine a consueta ritus sui volunt cultura removere, suas illic magis quam Dei probantur causas agere.

Haec Gregorius.

Ex quibus patet quod decreta non faciunt pro opinione Scoti, sed omnino contra. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi contra eamdem conclusionem, dicitur quod tertia conclusio ibi posita, male probatur, scilicet quod filiiJudaeorum possunt invitis parentibus baptizari, quamdiu carent usu rationis. Et ad probationem, dicitur quod argumentum pro conclusione nostra non solum probat de parentibus infidelibus, quod non sunt compellendi ad fidem et baptismum, immo probat quod parvuli eorum non sunt ipsis invitis et contradicentibus baptizandi. Et cum dicitur quod in casu quo omnino parvuli subtrahuntur curae parentum, etc;

dicitur quod parvuli non possunt omnino subtrahi a cura parentum, quoad illa quas concernunt jus naturale aut divinum, ante usum rationis; licet, quoad ea quae concernunt jus civile, possint. Et ideo, quantumcumque vendantur et ad remotas regiones transferantur, nullus debet scienter contra voluntatem parentum eos baptizare ante usum rationis; quia nec. forte ante illud tempus possunt licite patribus subtrahi, aut eis invitis vendi, aut transferri. Sed post tempus illud possunt. Nec sanctus Thomas ullibi hoc concedit, quidquid sit de aliis suis sequacibus. Unde sanctus Thomas, 2 2 , q. 10,. art. 12, arguit sic, tertio loco : " Filii servorum sunt servi, et in potestate dominorum. DISTINCTIO V. ET VI. - QUAESTIO I. Sed Judaei sunt servi recum ei principum. Ergo et filii eorum, lAeges ergo et principes habent potestatem de filiis Judaeorum facere quod volunt. Nulla ergo esset injuria, si eos baptizarent invitis parentibus. )) Ecce argumentum. Sequitur responsio. " Dicendum, inquit, quod Judaei sunt servi principum servitute civili, quaenon excludit ordinem juris naturalis vel divini. "

Haec ille.

Item, in solutione quarti, sic dicit: et Homo naturaliter ordinatur ad Deum per rationem, per quam naturaliter eum cognoscere potest. Unde puer, antequam habeat usum rationis, naturali ordine ordinatur in Deum per rationem parentum, quorum curae naturaliter subjacet; et secundum eorum dispositionem sunt circa ipsum agenda divina. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod parvuli Judaeorum, ante usum rationis, non possunt sine praejudicio et injustitia totaliter subtrahi curae parentum, potissime in his quae sunt juris naturalis vel divini.

Dicitur secundo, quod, si, aliquo casu, sine praejudicio, parvuli possent totaliter subtrahi curae parentum, tunc de talibus videtur dicendum sicut de illis qui parentibus sunt orbati : quia ille qui eorum curam juste suscipit, succedit loco parentum; et secundum ejus dispositionem divina sunt circa ipsum agenda. Unde talis, si baptizetur ab eo qui habet curam ejus, non baptizatur invitis, immo volentibus parentibus. Et de hoc plura allegata sunt superjus ex dictis Petri de Palude. Ad secundum et tertium patet responsio per praedicta; quia continentur virtualiter in primo argumento. Unde Ad secundum respondet Petrus de Palude (dist. 4, q. 4), dicens : " Non licet sua re uti ad omnem usum. Non enim licet uti ancilla ad concubitum, sed ad servitium; quia ad hoc est sua, et non ad illud. Unde nec invitam potest dominus accipere vel dare in uxorem. Similiter est servus principis non plus filius quam pater, immo filius non est servus, nisi quia pater, vel mater, quia partus sequitur ventrem. Sicut ergo patrem non posset cogere ad baptismum quamvis sit res sua; ita non potest cogere patrem in filio. Voluntas enim patris, voluntas filii reputatur: sicut pater testatur filio, sicut et sibi; et eligit ei sepulturam, sicut sibi. Unde, sicut filium adultum contra ejus voluntatem baptizare non posset, sic nec filium impuberem contra voluntatem patris, quae est dispositiva de filio; quia illo jure valet testamentum pupillare factum a patre, quo testamentum (ex) adulti sui juris factum ab eo. " Ad tertium respondet qui supra. Dicit (ibid.) : " Per idem patet ad tertium : quia, in his quae sunt juris humani, ad quae se extendit servitus, potest disponere princeps, patre invito, sicut et de ipso patre; sed non in his quae sunt de jure naturali vel divino; sicut non posset contrahere sponsalia pro filio vel filia, patre invito, sicut nec ipsum patrem invitum posset uxorare. "

Haec Petrus.

Ex quibus patet solutio ad dicta Scoti et Durandi. Sed contra praedicta potest objici. Quia opinio sancti Thomae et sequentium videtur fundari in quinque rationibus. Quarum prima est, quod, quamvis aliqui possint esse servi aliorum, quantum ad opera civilia, tamen in his quae eis competunt jure naturali et divino, non sunt servi, sed liberi (potest enim servus comedere et bibere invito domino, et matrimonium contrahere; haec enim competunt eis de jure naturali; et similiter potest invito domino credere in Deum, et hujusmodi, quae pertinent ad jus divinum); sed baptizari pertinet ad jus divinum; ergo cura parvulorum de jure naturali et divino competit quantum ad hoc parentibus; manifestum est autem quod non possunt eis licite auferri ut baptizentur, licet possint eis auferri ut vendantur, sicut et caeterae res et opera civilia. Contra istam rationem, ut dicit Petrus de Palude (dist. 4, q. 4), posset sic instari : " Potest enim dici ad minorem, quod educatio liberorum est de jure naturali, quod omnia animalia docent; sed doctrina in moribus, est de jure gentium. Si tamen pater vellet docere filium malos mores, non esset permittendus (puta quod esset maechandum, aut quod esset furandum, et hujusmodi); immo juste hoc sibi prohiberetur (a), etiam tutela filii auferretur, et merito jure patriae potestatis privaretur, sicut dominus prostituens ancillam, L. Si lenones, C, De episcopali audientia, etc. (6); etiam, si pater liber esset, auferenda esset sibi filia, quam vellet prostituere. Cum ergo fornicatio spiritualis sit pejor, et magis noceat civilitati christianae, multo magis auferenda est sibi proles, quam vult facere a fide adulteram. J

Secunda ratio est : quia non minorem potestatem habent domini temporales super Judaeum, quam super ejus filium; immo quasi majorem, quia a servitute patris derivatur servitus filii; sed constat quod princeps non posset licite Judaeum compellere ad cultum baptismi suscipiendi in se, ut habetur, Dist. 45 (can, 5), ex Concilio Toletano, ubi dicitur sic : De Jiidaeis praecepit sancta Synodus, etc; ergo non potest ei inferre vim, auferendo filium, ut baptizetur, cum voluntas filii parvuli sit voluntas patris, quousque habeat usum rationis, a Sed ad istam rationem potest responderi, quod contra voluntatem suam directam , vel interpretativam , nullus est baptizandus; sed voluntas patris non est voluntas filii, nisi in bonis filii, et inquantum se exhihet pium patnem, non autem hostem; sicut tutores et curati dicuntur domini, quando bene administrant, non autem quando pupillum spoliant. Item, si ta) prohiberetur.

prohibetur Pr. voluntas parentum non requiritur ad baptismum, ergo contraria voluntas non impedit baptismum (quia, si oppositum in opposito, et propositum in proposito); sed, si puer non habet patrem, nec matrem, sed ambo sunt mortui, cum non desit remedium salutis, sive sit tidelium Iilius, sive infidelium, puer potest et debet baptizari, et parentis gerens officium, qui ejus curam gerit, hoc facere habet; sicut ex pietate nutritur puer expositus, cujus parentes ignorantur; si ergo sine voluntate parentum potest esse verus baptismus, ergo et contra voluntatem eorum. Similiter, in habente usum rationis, eorum voluntas non requiritur ad effectum; et, per consequens, nec contraria voluntas impedit effectum (licet ad hoc posset dici, quod voluntas non requiritur (a), nec per oppositum impeditur, quando non habet parentes, vel quando finita est tutela parentum; sed quamdiu vivunt, et curae eorum incumbunt, secus est), "

Tertia ratio est: quia, si hoc esset licitum, credendum est quod sancti et Ecclesiae rectores hoc consuluissent terrenis principibus quos habuerunt valde favorabiles, ut Sylve-ster Constantinum, et Ambrosius Theodosium, qui nunquam leguntur hoc fecisse; ergo non est probabile quod hoc possit licite fieri. Sed, ut dicit Petrus, " ad hanc rationem posset instari, et dici quod, propter scandalum, in principio Ecclesiae multa omittebantur et dissimulabantur, quae modo non dissimulantur : tunc enim haeretici ad fidem non cogebantur, qui tamen juste poterant, ne videretur fides viribus, non virtutibus, prosperari; tunc enim Ecclesia solum pugnabat gladio oris, nunc autem et gladio materiali pugnat contra hostes fidei. "

Quarta ratio est : quia non esset securum, sed valde periculosum, quod puer baptizatus, dum veniret ad aetatem adultam, posset de facili resilire ab eo quod fecisset ignorans contra voluntatem habentium curam ejus. Ex quibus patet quod non est licitum principibus terrarum auferre filios Judaeorum, et offerre eos baptismo. Sed ad hanc rationem potest dici, secundum Petrum de Palude, quod " magis verisimile (6) est quod non redeat ad fidem, in qua non est nutritus, quam si esset in ea nutritus; quia adolescens juxta viam suam, etc. Unde magis probabiliter timetur quod manens in judaismo in perpetuum non convertatur, vel quod conversus pervertatur, sicut saepe accidit, quam si a principio esset conversatus inter solos christianos, quia tunc raro ad judaismum redit. Si dicatur quod hoc videtur esse contra naturam : sicut mater habens filium suum mortuum, quae alterius filium surripuit, cui justo judicio redditus fuerit; et in perdicibus una alterius ova surripit, et quae non peperit fovet, ad vocem tamen verae matris redit, illa spreta quae foverat;

dicendum quod non est simile in proposito, quia pia fraus est hic, et nutrix est mater, mater autem noverca. "

Quinta ratio est : quia ad susceptionem baptismi non sufficit quod non inveniatur obex contraria; voluntatis in eo qui debet baptizari; sed requiritur intentio suscipiendi baptismum directa vel interpretativa. Quod patet. Quia, si adultus aliquis sic esset nutritus, quod nihil omnino audivisset de fide, et esset in suo originali, si talis dormiret, et in dormiendo baptizaretur, constat quod nihil fieret; et tamen in voluntate ejus baptismus nullum obicem inveniret. Plus ergo requiritur, scilicet intentio suscipiendi baptismum, directa vel interpretativa, directa in adulto, interpretativa in parvulo. Sola autem voluntas parentum est voluntas interpretativa parvulorum, antequam habeant usum rationis; propter quod, consuevit dici quod antiquitus, ante datam circumcisionem, salvabatur in fide parentum, non autem aliorum, nisi quatenus gerebant vicem parentum. Quare, si invitis parentibus puer baptizaretur parvulus, nihil videtur fieri, cum desit voluntas eorum directa et interpretativa. " Sed, ut dicit Petrus, haec ratio verum dicit in majore, quod requiritur intentio vera vel interpretativa, nec sufficit non habere obicem , sicut in illo qui haberet legem naturalem, et non fidem. Sed in minori posset dici quod intentio interpretativa non est solum parentum carnalium, sed magis spiritualium, vel adoptandum. Unde, cum iste qui agit curam salutis animae, exhibeat se patrem, alius vero hostem, ex quo iste qui adoptat eum exhibet se patrem, et ille tanquam patrinus pro eo respondet, qui gerit typum Ecclesiae, videtur quod intentio et voluntas interpretativa parentum spiritualium ibi fuerit. Et hoc sufficit. Si enim tutor personae et curator rerum succedunt loco parentum, multo magis isti qui, quasi parentibus famosis vel furiosis exsistentibus, tutelam et curam liliorum suscipiunt. "

Haec Petrus.

Ex quibus videtur quod opinio nostra debilibus innitatur fundamentis. Sed, his non obstantibus, tenendum ut prius; quia responsiones datae rationibus non valent. Quod patet, per singulas discurrendo.

Responsio siquidem ad primam rationem data, non valet. Quia parvulum, ante usum rationis, pater non potest docere malos mores; et ideo, ante illud tempus, non est sibi parvulus auferendus ad addiscendum bonos mores, nec ad praeservandum ipsum a malis. Secus est dum puer est capax rationis; et ideo tunc, in tali casu, posset sibi auferri, si doceret eum malos mores. Item, secus est de doctrina morum, secus de doctrina in fide; quia primum pertinet adjus civile, secundum adjus divinum; et ideo similitudo non valet.

Similiter, responsio ad secundam rationem non valet. Primo, quia voluntas patris est voluntas filii in his quae pertinent ad jus naturale DISTINCTIO V. ET VI. - QUAESTIO I. vel divinum, antequam parvulus habeat usum rationis ; secus est de his quae spectant ad dispositionem juris humani et civilis. Secundo, quia non est simile de carente parentibus et baptizato sine voluntate parentum carnalium, et de habente parentes carnales baptizato contra voluntatem parentum carnalium : quia in secundo casu fit injuria parentibus parvuli, in primo vero nulli fit injuria, ut diffuse dictum est prius; unde similitudo non valet. Tertio, quia aliud est de adulto habente usum rationis, et de parvulo nondum habente; unde responsio ibidem data, bona est de non habente parentes, et de finita tutela.

Similiter, responsio ad tertiam rationem non valet. Quia nec in primitiva Ecclesia, nec post, aliquis imperator super hoc legem sanxit, nec sacri canones; immo talem coactionem reprobaverunt; quod non fecissent, si esset consona rationi : attento quod tam imperatores, quam reges christianorum, quam pontifices, majorem zelum habuerunt ad cultum Dei quam moderni et hujus opinionis inventores; et Ecclesia, quae nunc gladio materiali pugnat contra haereticos, nullo modo approbat coactionem Judaeorum ad Iidem, immo reprobat, et recte, propter multa superius dicta.

Similiter, responsio ad quartam non valet. Quia ea quae fiunt circa parvulum ante usum rationis, nullum habitum moralem aut intellectualem causant in eo; et ideo non inclinatur ad talia, potissime cum fiunt ipso ignorante, et contra voluntatem parentum suorum, ad quos naturaliter afficitur. Et, quidquid sit de hoc, tamen non sunt fienda mala ut eveniant bona; fieret autem malum, subtrahendo parvulum parentibus, quibus eum Deus et natura subjecit. Deus etiam prohibuit talem fraudem, quam respondens dicit esse piam ; nec vult holocaustum offerri sibi de rapina rerum aut personarum, sicut fieret in proposito.

Similiter, responsio ad quintam rationem data non valet. Quia voluntas interpretativa parvuli, ante usum rationis, in his quae sunt juris naturalis aut divini, est sola voluntas parentum, vel eorum qui loco parentum juste succedunt; secus est de civilibus et humanis. Et ideo similitudo data de tutore et curatore nullum in proposito locum habet, ut diffuse patuit ex praedictis (ac). g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra secundam conclusionem, dicitur quod, si major universaliter intelligatur, falsa est, scilicet quod omnes et quoslibet electos Deus praedestinaverit ad diversos et inaequales gradus gloriae, et quod nulli duo sint predestinati ad aequalem gradum gloriae; quia unus homo non solum aequatur alteri (a) Haer Petrus. - Ad. Pr. homini in gloria, verum etiam angelo, sicut communiter dicunt doctores, ut sanctus Thomas, 1 p., q. 108, art. 8, ubi sic dicit : " Quidam considerantes distinctionem naturarum, posuerunt quod nullo modo homines transferri possunt ad aequalitatem angelorum. Quod est erroneum. Repugnat enim promissioni Christi dicentis, Lucae 20 (v. 36), quod filii resurrectionis erunt aequaies angelis in coelis. Illud enim quod est ex parte naturae, se habet ut materiale in ratione ordinis; completivum vero est id quod est ex dono gratiae, qua? dependet ex liberalitate Dei, non ex ordine naturae. Et ideo per donum gratiae homines mereri possunt tantam gloriam, ut angelis sequentur secundum singulos angelorum gradus; quod est homines assumi ad ordines angelorum. "

Haec ille.

Similia ponit, 2. Senteni, dist. 9 (q. i , art. 8), et multis aliis locis.

Dicitur secundo, quod, si illa major non intelligatur universaliter, sed particulariter, tunc ex illa non sequitur quod talis inaequalitas sit inter parvulos baptizatos, quibus ex sola gratia baptismali, sine aliis meritis, Deus disponit vel praedestinavit dare gloriam, et qui in sola tali gratia decedunt; sed est fallacia consequentis.

Dico tertio, quod, si major intelligatur de parvulis baptizatis quibus Deus disponit dare gloriam non solum ex gratia baptismali, sed propter alia merita sequentia, tunc, concesso quod aliqui tales sint praeordinati ad inaequalem gloriam, et consequenter ad inaequalem gratiam, tunc dico quod, quidquid sit de conclusione, tamen ex hoc argumento, sine pluri, non probatur quod illam inaequalitatem gratia? percipiant in baptismo, sed post, per inaequalem dispositionem ad augmentum gratiae, vel per inaequalia bona opera, vel inaequalem susceptionem sacramentorum, et per alia quae faciunt ad inaequale augmentum gratiae. Et ideo argumentum nullo modo probat ex parte causae principalis, quae est divina praedestinatio, nec ex parte causa? instrumentalis, quae est baptismus, quod tales parvuli in baptismo suscipiant inaequalem gratiam.

Dicitur quarto, quod illud quod additur de speciali benevolentia Dei ad unum parvulum praedestinatum plusquam ad alium, quorum uterque decedit in sola gratia baptismali, non probatur radone, nec auctoritate, quod sit ita, sed quod possit esse; et hoc non negatur. Adsecundumdicitursimiliter, quod passio Christi, quae est causa meritoria et effectiva instrumentaliter illius gratiae quae confertur in baptismo et in aliis sacramentis, aeque efficaciter operatur, quantum est de se, in aeque dispositis ad suscipiendum ejus effectum, dum tamen eis aequaliter applicetur peractum suscipientis, vel per adhibitionem sacramenti. Quod autem Christus specialius obtulerit passionem suam pro uno parvulo baptizato quam pro alio, quorum uterque decedit in sola gratia baptismali, non probatur quod ita fuerit ratione nec auctoritate, sed solum quod ita potuerit esse; et hoc non negatur. Posito tamen quod ita fuerit, non tamen ex hoc habetur quod ista inaequalitas gratiae veniat ex virtute baptismi, aut passionis Christi, praecise et de per se, sed propter aliud, scilicet propter specialiorem affectionem Christi ad unum quam ad alium; sicut in alio proposito ostendit sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 22, q. 2, art. 2, in solutione quartae quaestiunculae, ubi quaerit: Utrum Christus, in suo descensu ad inferos, liberavit omnes qui erant in purgatorio. Dicit enim sic : " Quamvis hoc non inveniatur determinatum a sanctis, potest tamen dici quod illi qui erant in purgatorio, non fuerunt liberati. Quia, cum poena purgatorii debeatur peccato actuali, oportet quod expietur per proprium actum, vel passionem illius qui peccavit, vel alterius specialis personae agentis pro ipso. In purgatorio autem culpa non potest expiari per aliquem actum meritorium, quia non sunt in statu merendi. Unde oportet quod expietur culpa eorum per poenam quam ipsi suscipiunt; nisi per suffragium eorum qui sunt jn statu merendi, liberentur. Passio autem Christi immediate removit impedimentum ex peccato originali proveniens, quod ex altero contractum est. Sed ad removendum poenam debitam pro actuali peccato, quod quis ex seipso commisit, pertingit ejus efficacia mediante aliquo sacramento circa personam exhibito, aut aliquo actu ipsius personae, vel alterius ad ipsam relato. Et ideo non decebat ut per solam passionem Christi a purgatorio liberarentur; nisi dicatur quod in vita sua hoc meruerunt, ut per passionem Christi liberarentur; vel hoc ex speciali gratia fuit, quod illi qui in purgatorio inventi sunt, absoluti sunt per passionem Christi; quamvis nunc illi qui sunt in purgatorio, non consequantur effectum plenariae liberationis ex sola passione Christi."

Haec ille. - Item, 3 p., q. 52, art. 8, in solutione secundi, sic dicit: " Virtus Christi operatur in sacramentis permodumsanationisetexpiationis cujusdam.. Unde sacramentum Eucharistia, liberat homines a purgatorio, inquantum est quoddam sacrificium (a) satisfactorium pro peccato. Descensus autem Christi ad inferos non fuit satisfactorius. Operabatur tamen in virtute passionis, quae fuit satisfactoria; sed erat satisfactoria in generali, cujus virtutem oportuit applicari ad unumquemque per aliquid specialiter ad ipsum pertinens. Et ideo non oportet quod per descendum Christi ad inferos omnes fuerint a purgatorio liberati. " - Haec ille. - Sic, in proposito, dicitur quod, posito quod parvuli inaequalem gratiam acciperent in baptismo, hoc non esset ex ipso baptismo; nec proprie ex passione Christi, quae se habet ut causa quaedam universalis collationis gratiae et remissionis peccatorum, nec agit effectum particularem, nisi adhibeatur singulis mediante aliqua causa particulari, puta per fidem vel sacramenta, ut ostendit sanctus Thomas, 3 p., q. 49, art. 1, in solutione quarti et quinti. Et, eadem ratione, fructus passionis et effectus non inaequaliter participatur, nisi propter inaequalitatem dispositionis vel applicationis, etc. Hoc autem in parvulis locum non habet. Ad tertium dicitur quod nihil arguit contra conclusionem, sicut nec praecedentia. Tum quia non probat quod de facto major gratia conferatur uni parvulo baptizato quam alio, sed solum quod ita potest esse. Tum secundo, quia, hoc posito, non habetur quod ista inaequalitas sit virtute baptismi, sed aliunde, et quod hoc accidit baptismo et ejus effectui, nec convenit de per se. De praedictis, et specialiter de aequalitate baptismi, a quocumque conferatur, ponit sanctus Thomas, 4. Sentent., dist. 5, q. 2, art. 2, q 3, ubi quaerit : Utrum baptismus datus per meliorem ministrum, habeat majorem effectum. Arguit enim sic(arg.l): ((Multiplicata causa, multiplicatur effectus. Sed baptismus ex opere operato gratiam confert; et similiter etiam patet quod sancti homines ex opere operante primam gratiam alicui merentur. Ergo, si opus operans baptizantis adjungatur cum efficacia baptismi, major gratia datur. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod aliquid dicituresse effectus alicujus per se, et aliquid per accidens. Per se quidem effectus alicujus est quod per ipsum ad hoc ordinatum producitur, sicut domus aedificatoris. Per accidens autem est id quod conjungitur ei quod est effectus per se, sicut si inhabitatio domus dicatur effectus aedificatoris. Sic ergo dico quod effectus per se baptismi, aequalis est, a quocumque detur, vel a malo, vel a bono, caeteris paribus ex parte baptizati. Sed cum effectu baptismi potest aliquid aliud baptizato conferri, sive pertineat ad salutem corporis, sive animae, ex merito baptizantis. Sed hoc non est proprie effectus baptismi : quia baptismus non est nisi causa instrumentalis; et non est instrumentum agens in virtute ministri, qui et ipse est instrumentum, sed in virtute Christi et Dei. Et per hoc patet solutio ad objecta. "

Haec ille.

Ex praedictis concluditur quod effectus de per se baptismi, aequalis est in omnibus parvulis baptizatis; sed efTectus de per accidens, potest esse inaequalis, ex illo triplici capite tacto per arguentem. Et ideo argumenta ejus non procedunt contra mentem conclusionis, immo exponunt conclusionem. J5 3.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra tertiam conclusionem, dicitur quod nec illud nec alia procedunt contra conclusionem. Quia, sicut DISTINCTIO V. ET patet in probatione conclusionis, licitum est in casu necessitatis quam bene exprimit arguens, recipere baptismum ab haeretico, vel schismatico, aut excommunicato, aut quocumque praeciso ab Ecclesia : ut puta, si suscipiens erit in periculo mortis, nec adesset alius qui sciret et vellet, posset eum baptizare. Ideo conceditur conclusio argumentorum, tanquam declarativa conclusionis nostrae. Unde beatus Thomas, 4. Senteni., dist. 6, q. 1, art. 3, in solutione tertiae quaestiunculae, sic dicit : " Ille qui baptizatur ab haeretico, propter peccatum haeretici non privatur gratia baptismali, sed quandoque propter peccatum proprium. Unde, si sit puer, in quem culpa actualis non cadit, si baptizatur in forma Ecclesia;, recipit sacramentum et rem sacramenti. Et similiter, si sit adultus, et baptizans non sit haereticus manifestus et ab Ecclesia praecisus, vel si baptizatus sit in articulo necessitatis. Si nutem scit ipsum esse haereticum, et ab ipso baptismum extra casum necessitatis recipiat, hoc contingit, vel quia favet baeresisuae, vel in contemptum Ecclesiae, vel propter aliquod commodum temporale; et sic ipsemet peccat. Unde proprio peccato obicem ponit Spiritui Sancto, ne consequatur rem sacramenti. J

Haec ille.

Et, ibidem, in solutione primi, exponens dictum Augustini dicentis (de Baptismo, contra Donatistas, lib. 4, cap. 1 et 2), quod qui foris Ecclesiam baptizantur, non suscipiunt baptismum ad salutem, sed ad perniciem, etc, respondet sanctus Thomas, quod a Augustinus loquitur in illo casu quo aliquis in favorem haeresisab haeretico baptismum suscipito.

Haec ille.

Et ad hunc sensum intelligenda sunt omnia quae dicit, 3 p., q. 64, ait. 9; quae recitata sunt in probatione conclusionis. Et similiter illud quod dicit ibidem in solutione tertii, ubi dicit quod " qui accipit sacramentum ab excommunicato, suspenso, vel degradato, peccat, et non recipit rem sacramenti, nisi per ignorantiam excusetur ". Et similiter intelligendum est illud quod dicit, eadem quaestione, art. 6, in solutione secundi, ubi dicit quod qui accipit sacramentum a ministro pneciso ab Ecclesia, qui est excommunicatus, vel suspensus, vel degradatus, " peccat, quia communicat peccato ejus, etc." Haec omnia intelligenda sunt quando baptizandus non est in articulo necessitatis extremae.

Si dicatur quod adultus non potest esse in lili articulo necessitatis extremae, quia ubi non inveniret alium baptistam nisi eum quem scit esse haerelicum, vel ab Ecclesia praecisum, sufficit ei baptismus poenitentiae;

non valet : quia, ut arguit Scotus, et bene,praeceptum Dei est debaptismo suscipiendo,etc. Nec valet, si dicatur quod participat peccato alterius, etc. : quia, in tali casu, baptizans non peccat, ut dicit quarta conclusio; et sic nec baptizatus ab eo communicat peccato ejus. g 4.

Ad argumenta contra quartam CONCLUSIONEM Ad argumentum Durandi. - Ad primum Durandi contra quartam conclusionem, respondet Petrus de Palude (dist. 5, q. 2), dicens quod " major illius argumenti, quantum est ex forma, est falsa : quia homo non potest baptizare, nisi sit coloratus, quia, si non sit coloratus, non est homo; non tamen baptizat inquantum coloratus. Tamen concedendum est, gratia materiae, quod homo non baptizat nisi ut minister Christi et sacramenti. Nec tamen judex, qui, ut minister Christi et legis, suspendit latronem (a), et carnifex exequendo actum, propter hoc peccat, quamvis sit in peccato. Sed qui facit aliquid, inquantum minister Ecclesiae sanctus et sanctificatus, ille, nisi sanctus sit, peccat. Sed, si facit aliquid, non inquantum minister Ecclesiae ad hoc ipsum sanctificatus exterius, quia hoc idem de voluntate Ecclesiae facit minister non sanctificatus, tunc secus est. Unde, si mancus videret puerum monentem, consulere deberet (6) peccatori, vel etiam dicenti se nolle de peccato poenitere, ut baptizaret eum; et tamen nulli consulendum est quod peccet. Hem Decretalis (De poenitentiis et remissionibus, cap. Quod quidam) dicit recipiendam esse confessionem ejus qui etiam dicit de peccato se non poenitere. Et similiter consulitur ei, licet immundo, sacramentum tangere. Sed hoc non facit ut minister sanctificatus ad hoc, sicut sacerdos qui absolvit. Item dicit Innocentius, De poenitentiis et remissionibus, cap. Quod in te(y), quod sacerdos peccator, in necessitate communicans morientem, excusatur a peccato. Similiter, si quis non solemniter dicit Epistolam, sicut et laicus faceret, quamvis sit subdiaconus excommunicatus, non efficitur irregularis; quia non administrat irt suo ordine solemniter, sicut prius. Ergo, a simili, in proposito. Unde tunc peccat, quando administrat solemniter sacramentum, solemnitate ab Ecclesia instituta; quia sic non debet ministrare, nisi qui ad hoc est solemniter institutus, sive consecratus. Et, licet solemnitas sacramenti quod dat,non faciat ipsum ministrum, tamen supponit eum, et requirit ministrnm solemniorem, et solemniter sacrum. Unde solemnitas sacramenti requirit solemnitatem ministri. Et sicut solemnitas requirit solemnitatem, sic sanctitatem. "

Haec Petrus, et bene. Ad secundum dicit (ibid.)quod a in (o) aliquo casu est possibile intervenire ministro aliquod tale et reale impedimentum, quod minister non potest amovere (e) : ut si est catechumenus, non baptizatus, non potest seipsum baptizare, saltem baptismo flu-

TENTURUM minis; item, si est excommunicatus, non potest seipsum absolvere, et sic necessitatis in suo impedimento remanere. Et tamen, hoc non obstante, potest et debet baptizare, multo magis quam fame morientem pascere. Et tamen excommunicatus est manis separatus a sanctis vel sacramentis, quam peccator. Plus enim peccat sciens se excommunicatum, si celebret antequam absolveretur, dato quod de omni peccato esset contritus, quam non excommunicatus, si in peccato mortali celebret. Et, quidquid sit de hoc, ad minus episcopus conferens ordines, plus peccaret excommunicatus, quam in peccato mortali exsistens; unde plus punitur, et ipse, et qui sacramentnm ab ipso susciperet. Et tamen, non obstante (a) quod magis sit prohibitum excommunicato conferre sacramentum quam peccatori, tamen excommunicatus, in necessitate baptizans, excusatur a peccato. Ergo multo magis peccator.

Item, potest dici quod sola necessitas non excusat, quando non est necessitas absoluta, sicut bene arguitur. Quia ita habet sacerdos necesse baptizare puerum solemniter quando requiritur in Ecclesia, sicut vetula quando moritur (et sic peccaret mortaliter, si renueret); nec propter hoc excusatur, si est in peccato mortali, quia potest poenitere. Sed quando necessitas est absoluta, tanta quod ipse sacramentum ministret, sine tamen (6) illa solemnitate quae est propria ministro Ecclesia;, qui est ad hoc consecratus, talis necessitas excusat: quia tunc non baptizat ut minister sanctificatus; et, per consequens, non requiritur quod ipse sit sanctus interius, sicut nec sanctificatus exterius. Item, necessitas facit quod ipse non ex contemptu facit hoc, sed cum dolore, et invitus, timens quod plus peccaret si omitteret; et sic nec exhibet irreverentiam sacramento, nec contemptum, sicut ille qui, nulla necessitate imminente, sponte se ingerit. Qui etiam sacramenta ministrat solemniter, mentitur facto in eo quod est christianae religionis, ostendens se sanctum in vestibus sacris, saltem stola, cum tamen sanctus non sit. Sed qui ut vetula baptizat, nullam sanctitatem ostentat; sed solum hic (y) est quod sacramentum pollutus tangit, sicut ille qui corpus dominicum cum (5) metu et timore, licet peccator, recolligit de luto. - Vel potest dici quod hic (s) est necessitas : quia de quolibet peccato mortali debet homo in speciali conteri; et ideo magnus peccator, si deberet dolere de singulis, antequam de singulis doluisset, contingeret parvulum baptizandum quandoque sine baptismo mori; et si tunc, dolore cordis contritus in generali, currat et ipsum baptizet (0, U) dicitur. - Ad. Pr. cum proposito confitendi et conterendi in speciali postea, melius facit. Et ideo posset inveniri via media talis, de illo qui est in necessitate, et sine solemnitate baptizat. Quia aut actu recolit de peccato, nec atteritur, nec conteritur de peccato, sed vult in peccato remanere, et nihilominus vult baptizare; et tunc, si est talis qui scire debeat quod hujusmodi a peccatoribus contingi non debent, quamvis non ex libidine vel contemptu baptizet, sed intuitu necessitatis hoc faciat, non excusatur ab irreverentia et contemptu; quia sic conscientia ei dicebat, vel dicere debebat : Immunde, tu nunc sancta contractas. Et sic est vera superior opinio; quia minister est, et necesse non habet cum peccato baptizare, licet necessario habeat baptizare. Si autem cum metu et tremore, et dolens de peccato in generali, licet propter hoc sciat se de peccato non mundari, sub spe tamen ad plenum conterendi, vel quia est excommunicatus et non potest absolvi, vel propter aliquid hujusmodi, hoc facit, tunc excusatur, argumento illorum qui immundi manducaverunt Pascha, quia non ita cito poterant purificari, pro quibus Ezechias oravit, et Deus cito remisit. Et sic est vera opinio Thomae. Sed qui solemniter baptizat, ex quo non est periculum in mora, prius debet se perfecta poenitentia lavare, vel saltem, si sacerdotem non habet, debet se laiare per perfectam contritionem. Si autem non recoleret, non faceret irreverentiam sacramento; et sic excusatur. "

Haec Petrus, et bene, ad mentem sancti Thomae; sicut potest patere ex prius recitatis, et similiter ex dictis ejus, vigesimaquarta distinctione hujus, q. l,art. 3, q 5. Ad argumentum pro conclusione, patuit superius solutio, in forma saepius (a). Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen.