EXPOSITIO TEXTUS

Quod autem (1) hoc necesse est. Iste est quartus tractatus hujus octavi, in quo Philosophus determinat de infinitate, et perpetuitate primi motoris : et dividitur in quatuor capitula. In primo ostendit quod virtus finita non potest movere per tempus infinitum. In secundo ostendit, quod in magnitudine finita non est virtus infinita. In tertio ostendit, quod primus motor est infinitus. Et in quarto ostendit quod primus motor est indivisibilis. Secundum ibi: Quod autem omnino. Tertium ibi : De his autem. Quartum ibi : Determinatis autem. Primum caput dividitur : quia praemittit intentum hujus tractatus, praecipue ultimi capituli. Secundo proponit conclusionem principalem hujus capitis. Et tertio eam probat. Secunda ibi: Horum autem. Tertia ibi: Tria enim sunt. Primo dicit, quod nunc monstrandum est, quod necesse est hoc, scilicet primum motorem esse indivisibilem, et nullam habere magnitudinem.

Horum autem. Hic probat principalem conclusionem capituli, scilicet quod impossibile est, quod virtus finita moveat per tempus infinitum.

Tria enim sunt. Hic probat dictam conclusionem : et primo praemittit quasdam suppositiones. Secundo format rationem, ibi: Quare omne. Prima suppositio est ista, quod cum ad motum requirantur tria, scilicet movens, mobile, et tempus, ponatur quod A sit movens finitum, et B sit mobile, quod movetur, et etiam in infinitum , quia dicit Commentator quod sequitur, si movens est finitum, quod mobile est finitum ; aliter enim potentiam motoris excederet potentia moti, quod est falsum, et sit C tempus infinitum. Secunda suppositio est, quod ex quo A movet D, aliqua pars ipsius A, ut puta D, potest movere aliquam partem mobilis, quae sit E. Et ex ista suppositione sequitur, quod D movebit E in minori tempore quam sit C, et sit illud tempus minus F. Quod sequatur patet: quia signato aliquo puncto spatii pertranseundi, illud in minori tempore pertransitur a parte mobilis, quam a toto mobili. Tertia suppositio, quod illud tempus F, quod est minus tempore C, est finitum, quia omne minus aliquo est finitum. Quarta suppositio, quod resecando ab A continue partes aequales ipsi D, tandem ipsum A consumetur. Item per resecationem partium aequalium ipsi E, tandem resecabitur totum C, sed per resecationem partium aequalium ipsi F a tempore C, nunquam resecabitur totum C , quia nunquam per ablationem finiti consumetur infinitum. Quare omne. Hic ex dictis (a) probat conclusionem prius positam : quia D movet partem mobilis, scilicet E, in tempore finito, scilicet F; igitur una alia pars motoris aequalis ipsi D, movebit partem mobilis aequalem ipsi E in tempore aequali ipsi F; igitur cum per suppositionem hujusmodi partes debeant resecari, tam motor quam mobile, sequitur quod totus motor movet totum mobile in tempore finito, quia in tempore multiplici ad ipsum F, quod est finitum ; igitur virtus finita non potest movere per tempus infinitum , quod erat probandum.