ANNOTATIONES

( ) Quaedam sunt moventia essentialiter ordinata. Nota quod Scotus in. 1. dist. 2. quaest. 2. ponit aliquas differentias inter causas essentialiter, et accidentaliter ordinatas ; quarum una est, quod in causis per se ordinatis, causa secunda in quantum causat, dependet a prima. At quia omne ens citra primum, sicut a primo dependet in agendo, ita etiam in essendo, ideo Antonius And. 2. Metaph. quaest. 4. dixit, quod in causis essentialiter ordinatis, secunda in quantum causat, dependet a prima, etsi quaelibet quoad esse non dependeat. Nam causae essentialiter ordinatae sunt in duplici ordine: nam quaedam sunt sic essentialiter ordinatae, quod inferior dependet a superiori in esse, in agendo et in causando, vel in genere causae finalis, vel efficientis : quaedam vero sunt, quarum inferior non accipit esse a superiori, licet ab ea in causando dependeat , atque ita se habent pater, et mater respectu prolis ; nam una istarum causarum (ponendo activitatem in matre respectu productionis prolis) ab altera in causando dependet, et tamen una non recipit esse ab alia : at quia causalitas matris non potest se sola attingere effectum, esto quod sua virtus in infinitum augeretur, ideo dependet essentialiter a causalitate patris, id quod non contingit in accidentaliter ordinatis, ut si sint duo trahentes navim, sunt istae causae accidentaliter ordinatae, quia potest virtus unius in tantum intendi, quod alius superflueret. Et quamvis virtus activa, quae immediate insequitur formam in patre et in matre, sint ejusdem rationis, ta. men ab istis propter diversam complexionem seminum proveniunt virtutes alterius rationis, atque ita dicuntur essentialiter ordinatae. Quaedam etiam causae dicuntur essentialiter ordinatae, quia una recipit influxum ab alia, sicut motio pilae, quae fit a manu, mediante baculo, ista motio causatur a manu et a baculo, tanquam a causis essentialiter ordinatis ; nam in hac motione baculus recipit influxum movendi a manu, et ab ea quoad istam motionem essentialiter dependet. Et sic forte est de duobus motoribus moventibus primum mobile, ut habetur 12. Metaph. com. 41. nimirum de motore conjuncto, et motore separato. Nam negat Commentator quod motor separatus immediate attingat primum mobile, quia cum ipse sit potentiae infinitae, moveret in non tempore ;sed motor separatus movet mediante motore conjuncto, qui, cum sit virtutis finitae, causat motum temporalem, ex quo ex resistentia non causatur ibi successio in motu.

( ) Quia in infinitis non est aliquod primum. Nota, quod Aristoteles 2 Metaph. text. 6. ubi probat statum in causis essentialiter ordinatis, facit hanc rationem : Si causae efficientes essent infinitae, nulla esset causa efficiens : et ad probationem consequentiae praesupponit, quod quando aliqua sic se habent, quod unum est primum, aliud medium, et tertium ultimum, illud quod est primum, est causa aliorum : ultimum autem non potest esse causa, et medium non potest esse causa nisi ultimi ; et dicit nihil referre, sive unum sit medium, sive plura , quia si sint plura, illa accipiuntur pro uno. Nec etiam refert si illa media sint finita, vel infinita : et cum medium dicatur illud, quod habet aliquid ante se, et aliquid post se, concludit quod si causae efficientes essent infinitae, omnes essent mediae, et aequaliter mediae, ex quo non esset major accessus ad terminos ab una parte, quam ab alia , cum infinitum terminis careat. Et tandem concludit, quod si in causis procedatur in infinitum, nulla erit causa, quia amota prima causa, omnes aliae removentur, quae ratio est fere ea, quam hic adducit Scotus.

Sed videtur, quod haec ratio non concludat, nam vis rationis in hoc consistit ; si datur processus in infinitum in essentialiter ordinatis, omnes causae sunt mediae ; sed omnes causae mediae habent causalitatem ab aliqua una, et ista non est aliquid istius ordinis, quia tunc idem esset causa sui ipsius, ergo est altera, ergo prior ; quia tota ista universitas causarum dependet ab ista : quia prius est primo propinquius. Nam arguam et ego similiter in accidentaliter ordinatis. Si datur processus in infinitum, ergo omnes causae sunt mediae ; sed tota causalitas est ab aliqua una causa, quae non est aliqua istarum; ergo sequitur quod dabitur primum, a quo istae dependent, et cum prius dicatur primo propinquius, ergo dabitur aliquod primuni. Respondeo, et dico quod ratio concludit de essentialiter ordinatis, et non de accidentaliter ordinatis, quia in essentialiter ordinatis cujuslibet causae mediae causalitas est ab alia una causa dependentem quia non potest causa essentialiter ordinata causare, nisi per dependentiam ad aliquid prius. Causalitas autem accidentaliter ordinatorum non sic dependet, quia non causat in virtute alterius ; ergo cum causalitas essentialiter ordinata sit ab aliqua una causa, oportet devenire ad primam, quia aliter non esset essentialiter ordinata. Et si dicas, ista est prior, et prius est primo propinquius ; ergo datur primum. Ista consequentia non valet : quia in tempore datur prius et posterius, et tamen non datur primum.

Dico quod in tempore partes sunt accidentaliter ordinatae, nec habent prioritatem, nec posterioritatem essentialem, ut dicit Aristoteles 5. Metaph. text. 16. sed solum in ordine ad aliquod primum signatum ab anima nostra ; sed in causis essentialiter ordinatis datur aliquod prius, ergo datur aliquod primum, quod est essentialiter primum, et necessario, et ex natura rei, et non signatum ab anima. Item, videtur quod haec ratio Scoti, vel Aristotelis petat principium, quia primo ponit infinitatem in moventibus, et motis, sive in causis, et postmodum ponit eas esse medias: modo medium est illud, quod est inter primum, et ultimum ; ergo petitur esse medium. Respondetur quod ratio assumit medium non positive, sed privative, per abnegationem utriusque extremi. Item, haec ratio Scoti : si non esset unum primum movens, nullum; esset movens, non valet, quia committitur fallacia figurae dictionis, commutando singulare in plurale. Respondeo, et dico quod ista consequentia non valet, Quaelibet causa est causata, vel quodlibet movens est motum;ergo omnes causae sunt causatae ab illa. Dico, quod non valet de forma, sicut non valet ista, Universitas causarum non est causata ; ergo nulla. Tamen dico, quod ista consequentia valet, Universitas causarum essentialiter ordinatarum est causata ab aliqua una causat; ergo nulla est caus a. Probo, quia si est universitas causarum essentialiter ordinatarum, quaelibet causa causat in virtute alterius ; ergo causa tandem istis essentialiter prior, dabitur prior istis : ergo cum non sint ab una, nulla causat in virtute alterius, atque ita nulla est causa essentialiter ordinata.