ANNOTATIONES

( ) Ab aere sursum totum caelum esset ignis, etc. Nota, quod haec fuit opinio Anaxagorae, qui dicebat, quod caelum vocabatur aether, eo quod esset de natura ignis ; et hoc idem credidit Macrobius dicens inter caelum, et nos unum solum elementum mediare, quam opinionem reprobat Aristoteles 1. Meteororum, cap. 3. hac ratione, si intermedium inter caelum, et terram esset plenum solo igne, jamdiu omnia essent annihilata.

(b) Superficies concava orbis Lunae est locus naturalis ignis. Nota secundum Commentatorem in hoc 4. commentato 43. quod locus aquae non est aer. propter naturam aeris, nec locus aeris est ignis propter naturam ignis, nec locus ignis est concavum orbis Lunae, eo quod illic sit orbis Lunae ; sed propter distantiam a centro,et propinquitatem quam habent hujusmodi loca ad concavum Lunae.Itaque si imaginetur linea recta ducta a centro terrae usque ad concavum Lunae, per aliquam portionem illius lineae usque ad certum punctum est purum elementum terrae frigidum, et siccum, altius usque ad alium punctum est elementum aquae, licet terra et aqua in aliquibus partibus commisceantur, altius usque ad alium punctum est elementum aeris, et inde usque ad concavum Lunae est elementum ignis. Unde non est imaginandum, quod locus ignis sit praecise superficies concava orbis Lunae, sed locus ejus adaequatus est interstitium inter convexum aeris, et concavum Lunae, et pari modo si volueris designare locum circumscribentem totum aerem, erit spatium illud intermedium inter concavam superficiem ignis, et convexam aquae, et terrae : nam aggregatum ex terra, et aqua ( ut dicitur in libris de Caelo ) reputatur unus globus, et una sphaera. Nec te moveat, quod Aristoteles dicat aerem esse in igne, tanquam in loco proprio : intelligit enim assignare locum aeris praecise quantum ad ejus convexam superficiem, cujus mensura est concava ignis. Nam loca naturalia elementorum designat Aristoteles solum quantum ad superficiem convexam locali.

Nota secundo, quod res est valde dubia de naturalibus locis elementorum. Nam si propter talem elongationem a centro, aut propinquitatem ad orbem Lunae elementa essent in suis naturalibus locis, ita ut naturaliter in suis sitibus manerent, et conservarentur non propter naturam circumstantis, sed propter talem elongationem a centro, aut propinquitatem ad orbem Lunae, sequi videtur, quod quodlibet elementum, seclusis quibuscumque aliis circumstantibus, naturaliter maneret in suo loco,in quo est,atque corrupta per impossibile sphaera ignis, et aquae, aer manerei ubi est ; et corrupta sphaera terrae, et aeris aqua maneret ubi est, quod videtur falsum : nam aquam naturaliter videmus descendere per terram, alque adeo si foderetur puteus usque ad centrum terrae, aqua naturaliter illuc usque descenderet, et per consequens, corrupto per impossibile elemento terrae, aqua ad centrum conflueret. Solutio hujus difficultatis spectat ad 2. et 4. librum de Caelo. Sed pro nunc dico, quod res profecto est dubia, quid sentiret Aristoteles. De igne namque, et terra inter omnes Philosophos convenit, quod demptis omnibus aliis creaturis, naturaliter manerent in locis, in quibus sunt, quia unum est elementum gravissimum, et alterum levissimum, sed tamen de aqua, et aere non omnes consentiunt : nam aqua non est simpliciter gravis, sed respectu aeris, et ignis; nec simpliciter levis, sed respectu terrae;nec aer est simpliciter levis, sed respectu terrae et aquae ; nec simpliciter gravis, sed respectu ignis, ut docet Aristoteles 4. de caelo text. 27. et Commentator illic, et 3. hujus, text. 49. Quem Paulus Venetus hic super text. 49. imitatus, ait quod aer, si poneretur in concavo Lunae, descenderet per ignem usque ad locum, in quo modo est, et aqua si poneretur in centro terrae, ascenderet usque ad locum in quo est. Quod certe verum est, quia terra necesse habet esse sub aqua ; unde si profundissimum puteum aquae impleas terra, aqua ascendit, ut cedat terrae.

Caeterum nondum est compertum,utrum, si corrumperetur modo terra, aqua particulari appetitu descenderet ad centrum, nam ex una parte ait Aristoteles 2. de Caelo text. 79. quod aqua non potest manere suspensa, sed habet sustentari super aliquod corpus, et ideo naturaliter descendit per viscera terrae, si meatus inveniat ; et per consequens dempta terra videtur, quod descenderet ad centrum. Ex altera vero parte videtur, quod si aqua est modo in suo loco naturali, dempta terra adhuc maneret ubi est, quod mihi pro nunc est verisimilius, nam aer corrupta sphaera ignis non ascendit altius quam modo est ; ergo simili proportione non descenderet aqua particulari appetitu dempta terra. Et quod ait Aristoteles terram non posse esse suspensam, intelligit naturaliter, nec tunc dempta terra, proprie esset suspensa, cum esset in loco naturali. Unde si fodiatur terra usque ad punctum sphaerae aquae, aqua descendet naturaliter, si tamen profundius procederet puteus, aqua non descenderet ex particulari appetitu naturali, sed appetitu universali, ne daretur vacuum, sicut descenderet aer, si non esset illic aqua.

Nota tertio, quod quando dicit Scotus quod elemento levissimo deberetur locus maxime sursum, intelligendum est infra latitudinem loci elementorum, et quia locus elementorum terminatur in concavo Lunae, illic est locus naturalis ignis ; nec sursum ascenderet, quamvis non impediretur caelo, et hoc forte voluit indicare Scotus, cum dixit, ad quem possunt attingere corpora recte mota. (c) Licet orbis Lunae agat virtualiter qualitates contrarias ignis, etc. Nota, quod inter Lunam et ignem nulla est contrarietas, sicut inter ignem, et aerem, quia caelum non habet aliquam particularem contrarietatem cum aliquo elementorum, sed generali influxu agit concurrendo cum singulis. Si autem propter humiditatem aliquam alterationem agat in ignem, erit usque ad certam distantiam eo modo, quo concedimus ignem in sua sphaera ignire proximum aerem usque ad certam distantiam semper remissius, et remissius, atque adeo per aliquod spatium prope ignem est calidior, quam sua exigat natura, sicuti terra prope aquam humidior est, sed prope centrum est sua naturali dispositione. Horum autem omnium constituti sunt termini, qui praeteriri non possunt. (d) Ignis quiescit in suo loco naturali quiete opposita, etc. Nota (quidquid sit de motu circulari ignis, an scilicet sicut prk muni mobile rapit secum orbes planetanun, ita moveat sphaeram ignis) quod nihil obstat illud interstitium inter concavum Lunae, et convexum aeris esse locum naturalem ignis. Nam sufficit, ut hic docet Scotus, quod ignis quiescat in illo, quiete opposita motui naturali elementi levis, qui est ascendere. Sicuti mare quamvis moveatur motu fluxus et refluxus, nihilominus quiescit quiete elementi, quia nec ascendit, nec descendit.