EXPOSITIO TEXTUS

Quoniam autem (1) non est vacuum sic separatum. Hoc est tertium capitulum hujus tractatus, in quo Philosophus ostendit vacuum non esse, per rationes sumptas ex parte motus. Et dividitur, quia primo ponit unam rationem, quae est ex parte naturae loci. Secundo ponit aliam, quae est ex parte motus in generali. Et tertio probat specialiter de quibusdam motibus, quod non possunt fieri in vacuo. Secunda ibi, Accidit autem. Tertia ibi, Amplius nunc quidem. Prima ratio est, quia si vacuum est, vacuum est locus, sed vacuum non est locus ; igitur vacuum non est. Major patet ex quid nominis vacui : et minor pro batur, quia locus, ad quem aliquod simplicium corporum movetur naturaliter, ut ignis sursum, et terra deorsum, habet aliquam potentiam, et virtutem, propter quam corpus simplex movetur ad ipsum : sed vacuum non habet hujusmodi potentiam, vel virtutem, igitur vacuum non est locus. Secundo confirmatur ; quia vacuum non habet aliquam virtutem in una parte sui, magis quam in alia ; igitur qua ratione corpus mobile simplex moveretur ad unam partem, eadem ratione ad aliam, et perconsequens moveretur ad omnem partem simul, quod est impossibile ; vel ad nullam, et habetur consequens.

Eadem (2) autem ratio, etc. Infert corollarium, quod locus non est spatium separatum. Probat dupliciter : Primo, quia locus est causa motus naturalis per hoc quod habet quamdam potentiam, et virtutem, scilicet conservativam locati : sed spatium separatum non habet hujusmodi potentiam, et virtutem , quia quantum est ex parte spatii, nulla est differentia partium ejus ; ergo, etc. Secundo,quia si ( ) spatium separatum esset locus, tunc sicut totum esset in loco per se, ita etiam quaelibet pars ejus. Consequens est falsum ; quia pars non habet motum per se , et per consequens neque locum : et tunc in fine ponit majorem primae rationis, et patet in littera.

Accidit (3) autem. Ponit secundam rationem : deinde confirmationem, ibi : Primum igitur q uonam.Ratio est ista : quia si vacuum esset, vacuum poneretur propter motum localem ; sed propter motum localem non debet poni vacuum : vacuum igitur non est. Major patet per antiquos : et minor probatur, quia in vacuo (b) si esset, non fieret motus localis, quia cum omnes partes vacui sint ejusdem rationis ad istum sensum, quod non est diversitas potentiae, aut virtutis in una parte, quam in alia, sequitur, quod qua ratione fiet motus ad unam partem, eadem ratione ad aliam : et per consequens vel ad omnem partem simul fiet motus, vel ad nullam, quod est propositum.

Primum (4) igitur quoniam,etc. Ponitur tertia ratio: quia si vacuum poneretur propter motum localem, tunc in ipso (c) vel fieret motus naturalis, vel violentus : non violentus,quia nullus est motus violentus alicujus mobilis ad aliquam partem, nisi quia ejusdem mobilis est motus naturalis ad oppositam partem : et ideo cum motus violentus sit posterior motu secundum naturam, sequitur, quod si in vacuo non potest esse motus naturalis, quod nec etiam fiet motus violentus. Sed quod non possit fieri motus naturalis, patet : quia in vacuo nulla est differentia loci secundum potentiam, aut virtutem, quia vacuum non est ens ; ideo in ipso nihil movetur naturaliter ad unam partem potius,quam ad aliam. Item, quia differentia mutationum naturalium sumitur ex differentia naturalium locorum ; sed in vacuo nulla est differentia loci, igitur etiam in vacuo nulla est mutatio naturalis.

Amplius (5) nunc quidem. Hic probat specialiter de quibusdam motibus, quod non possunt fieri in vacuo. Primo, de motibus projectorum,quia omnis motus fit ab aliquo motore : sed in vacuo non esset aliquod movens separatum a primo projecto, tamen in pleno est bene movens, sicut ( ) per antiperistasim, aut per aerem impellentem ; et hoc videbitur in octavo hujus. Item, in vacuo non potest fieri motus volationis, aut natationis : quia in illis semper requiritur aliquid sustentans alas, et pennas, quae se habent per modum vehentis.

Amplius (6) nullus. Probat, quod in vacuo non fiet motus , quia in vacuo non potest fieri quies : igitur nec motus . Tenet consequentia, quia in eodem habent fieri quies, et motus. Et antecedens apparet, quia non esset ratio quare mobile magis quiesceret in una parte spatii, quam in alia, nisi esset aliquod impediens, quod determinet mobile.

Amplius (7) autem. Probat, quod propter motum localem non oportet ponere vacuum ; quia si vacuum esset, et possibile esset. quod in eo fieret motus,

adhuc non fieret motus eodem modo in vacuo, sicut in pleno ; quia dispositio, et figura confert ad motum in pleno propter facilius descendere in medio, et tamen nullo modo confert in vacuo.