EXPOSITIO TEXTUS

Quoniam (1) autem omne. Hoc est sextum capitulum hujus tractatus, in quo Philosophus determinat de divisione status, et quietis ; et per statum intendit tendere ad quietem ; et primo determinat de divisione status. Secundo de divisione quietis ; et tertio infert corollarium. Secundum ibi : Neque igitur quiescens. Tertium ibi ; Quoniam autem omne. Primo ponit quatuor conclusiones. Secunda ibi : Hoc autem demonstratio. Tertia ibi : In quo autem tempore. Quarta ibi : Sicut dictum est. Prima conclusio est ista: Omne quod stat movetur, intelligendo per stare tendere ad quietem. Probatur : quia omne illud, quod est aptum natum moveri, quando aptum natum est moveri, aut movetur, aut quiescit ; sed illud quod stat est mobile aptum natum moveri, et non quiescit; igitur, quod stat movetur. Major nota est, et apparuit in 5. Minor probatur: quia quod stat, nondum quiescit, sed tendit ad quietem.

Hoc autem (2) demonstratio. Secunda conclusio ; omne quod stat, stat in tempore. Probatur, quia omne quod movetur, movetur in tempore ; sed omne quod stat movetur : igitur omne quod stat, stat in tempore. Secundo, omne (3) velocius, et tardius fit in tempore ; sed omne quod stat, stat velocius, et tardius respectu diversorum ; igitur omne quod stat, stat in tempore. Major patet per definitiones velocioris et tardioris : et minor est nota, quia stare est tendere in quietem ; modo aliquid tendit velocius in quietem, et aliquid tardius.

In quo (4) autem tempore. Ponitur tertia conclusio : Illud quod stat in aliquo tempore primo, stat in quolibet illius temporis. Probatur, quia illud,quod movetur in aliquo tempore primo, movetur in qualibet parte illius temporis, ut probatum est ; igitur quod stat in aliquo tempore primo, stat in quolibet illius temporis. Consequentia tenet per conclusionem primam hujus capituli ; et probatur antecedens, sicut probatum erat prius. Secundo, quia dividatur tempus, in quo aliquid stat primo, in duas partes ; tunc igitur vel illud, quod stat primo in illo tempore, stat in neutra parte illius temporis, vel in utraque, vel in altera tantum. Non in neutra,quia tunc non stat in illo tempore ; nec in altera tantum, quia tunc non staret in illo tempore primo, quod est contra positum : si in utraque habetur propositum.

Sicut (5) dictum est. Quarta conclusio : Non est dare mensuram secundum instans, in quo aliquid stat primo. Probatur sic : quia non est dare primum mutatum esse motus, scilicet primum instans, in quo aliquid movetur ; igitur non est dare primum instans in quo aliquid stat. Antecedens apparet ex capite praecedenti ; et consequentia tenet ex illo, quod omne stare est moveri. Secundo, quia omne quod stat in aliquo tempore primo, prius stetit in medietate illius temporis, quam in toto illo tempore, et prius in medietate medietatis, quam in tota medietate, et sic in infinitum ; igitur quacumque mensura data, in qua aliquid stat, prius stetit, et per consequens non est dare instans, in quo aliquid primo stat ; et habetur propositum.

Neque igitur (6) quiescens. Hic Aristoteles determinat de divisione quietis : et dividitur in tres partes, secundum quod ponit tres conclusiones. Secunda ibi : Et in quavis. Tertia ibi : Quare nihil primum. Prima conclusio est ista : omne quod quiescit, quiescit in tempore. Probatur dupliciter, primo : quia omne quod movetur, movetur in tempore ; igitur omne quod quiescit, quiescit in tempore. Consequentia tenet : quia illud quiescit, quod est aptum natum moveri, et non movetur ; et in illo tempore, in quo natum est moveri, et ubi natum est moveri, etc. Antecedens probatum fuit prius. Secundo, quia quiescere est similiter se habere prius, et posterius ; sed in instanti non est prius, et posterius ; igitur non est possibile aliquid quiescere in instanti.

Et in quavis. Secunda conclusio est: Illud quod quiescit in aliquo tempore primo, quiescit in qualibet parte illius temporis. Probatur eodem modo, sicut probabatur de statione, et moveri.

Quare nihil primum. Tertia conclusio : Non est dare primam mensuram, ut primum instans, in quo aliquid quiescit. Probatur, quia omne, quod quiescit in aliquo tempore, prius quievit in medietate illius temporis, et prius in medietate medietatis, et sic in infinitum, sicut arguebatur de statu, et moveri.

Quoniam autem (7) omne. Hic infert corollarium, scilicet quod impossibile est illud, quod movetur omnino, similiter se habere prius et posterius, quia tunc sequeretur, quod moveretur, et quiesceret ; consequens est falsum, et impossibile. Consequentia probatur : quia mobile quiescere, est mobile, similiter se habere prius et posterius ; sequitur, quod illud, quod movetur,quiescit.

Zeno autem (8) male ratiocinatur. Iste est tertius tractatus hujus 6. in quo Aristoteles reprobat rationes destruentium motum ; et dividitur in tria capitula. In primo destruit opinionem Zenonis, et solvit ejus rationes, quibus probat non esse motum. Secundo destruit opinionem Democriti, ponentis indivisibilia moveri ; et in tertio destruit opinionem Heracliti, ponentis omnia continue moveri. Secundum ibi : Demonstratis autem his. Tertium ibi : Mutatio autem mella. Primum capitulum dividitur : quia primo solvit rationes Zenonis, quibus probat non posse esse motum localem rectum. Secundo, rationes quibus probat non posse esse mutationem secundum contradictionem : et tertio solvit rationem contra motum circularem. Secundum ibi : At vero secundum eam. Tertium ibi : Rursus in circulo Item, primo ponit unam rationem. Secundo, ponit alias quatuor eo ordine, quo ponebat ipsas Zeno ibi : Quatuor autem sunt. Prima ratio est, quod illud non movetur localiter, quod continue est in loco sibi aequali ; sed illud, quod dicitur moveri motu recto, est continue in loco sibi aequali ; ergo. Et major patet, quia super locum, aequalem mobili, non potest fieri motus rectus ; et minor probatur,

quia mobile, quod dicitur moveri motu locali recto, continue est in loco : modo quod est in loco, est in loco sibi aequali, cum locus sit aequalis locato. Respondetur (9) concedendo ( ) quod illud, quod est continue in loco sibi aequali, movetur localiter, non quod supra spatium sibi aequale fiat motus, sed quia est continue in alio, et alio loco sibi aequali.

Quatuor (10) autem sunt .Hicponit alias quatuor rationes. Prima est ista : si aliquid moveretur (b) motu recto locali, sequeretur quod infinita pertransirentur in tempore finito , consequens est fa Isum, ut probatum fuit prius.Consequentia probatu, quia illud motum recte pertransiret aliquod spatium ; modo quodlibet spatium habet partes infinitas, et sic infinita pertransirentur. Respondetur ( ) sicut dictum fuit prius in isto 6. ad istam eamdem rationem, quod sicut sunt infinitae partes in spatio pertranseundo, ita sunt infinitae partes temporis, quibus spatium pertransitur.

Secunda autem (11) est. Secunda ratio Zenonis fuit ista, quae propter sui (d) difficultatem vocabatur Achilles : quia si aliquid moveretur motu recto, sequeretur, quod aliquid velocissime motum non posset attingere, aliquod tarde motum, verbi gratia, equus velocissime motus non posset attingere formicam ; consequens est falsum. Et consequentia probatur : quia si formica sit ante equum velocissime motum per unam leucadem, tunc priusquam equus perveniat ad terminum illius leucadis, formica aliquid pertransivit. Et quando equus adhuc venit ibi, adhuc semper aliquid pertransivit formica, et sic in infinitum ; igitur nunquam equus velocissime motus, attingit formicam tardissime motam.

Est autem (12) et haec ratio. Hic solvit rationem, (e) negando consequentiam ; quia licet dividendo magnitudinem transeundam secundum partes proportionales, esset procedere in infinitum, prius quam mobile velocissimum attingat tarde motum ; attamen considerando divisionem spatii secundum partes magnas,quarum posterius acceptae suntaeque magnae, vel majores prius acceptis, tunc mobile velox cito attinget mobile tardum.

Tertia autem (13) quae nunc. Hic ponit tertiam rationem ; et est illa eadem,quae fiebat in principio capituli, et ratio fiat, et solvatur sicut ibi.

Quarta (14) autem. Hic ponitur quarta i ratio, et est ista : si aliquid posset moveri motu recto, sequeretur, quod aliqua duo mobilia aeque velociter moverentur, et tamen unum illorum moveretur in duplo velocius, quam reliquum ; consequens implicat contradictionem. Et consequentia probatur ; et moveatur unum mobile super spatium quiescens, aliqua velocitate, et moveatur aliud tanta velocitate supra spatium contra motum, aequali velocitate, tunc mobile motum supra spatium quiescens pertransit praecise subduplum spatium ad illud, quod movetur supra spatium motum ; igitur movetur subduplo velocius per definitionem velocioris, et tamen ponebatur aeque velociter moveri ; igitur aliqua duo mobilia moventur aeque velociter, quorum tamen unum movetur in duplo velocius, quam reliquum. Respondetur (15) negando consequentiam; et dico, quod illa mobilia aeque velociter moventur. Quod stat, si unum pertranseat duplum spatium ad reliquum, sicut positum est; attamem hoc non est per motum sui, sed per motum spatii, quod contra movetur.

At vero (16) secundum eam. Hic ponit rationem probantem ,quod impossibile est esse aliquam mutationem secundum contradictionem, qualis est de non esse ad esse, vel e contra; quia si esset aliqua tais, sequeretur, quod aliqua nec essent, nec non essent, quod est impossibile, et contra primum principium. Consequentia probatur : quia illud, quod mutatur ab aliquo termino in aliquem terminum, non est sub aliquo illorum terminorum; sed illud, quod mutatur de non esse ad esse, nec est in esse,nec in non esse. Respondetur, (f) negando consequentiam, quia ut patuit prius, si generatio sit successive, tunc illud quod generatur, non est, sed erit. Similiter illud quod corrumpitur est, et statim non erit.

Rursus (17) et in cir eicio.Hic ponit rationem contra motum circularem , quia illud non movetur, quod continue est in eodem loco ; sed illud, quod dicitur moveri circulariter, est continue in eodem loco ; igitur illud; quod dicitur moveri circulariter, non movetur. Respondetur (18) quod licet motum circulariter non mutet locum secundum totum, tamen bene mutat locum secundum partes ejus ; modo ad hoc, quod aliquid moveatur, sufficit quod aliter se habeat quam prius, vel secundum totum, vel secundum partes.