EXPOSITIO TEXTUS

Demonstratis (1) autem his. Hoc est secundum capitulum hujus tractatus, in quo Aristoteles ostendit, quod nullum indivisibile potest moveri, contra opinionem Democriti, ponentis indivisibilia moveri; et dividitur, quia primo ponit conclusionem. Secundo probatur ibi: Mutetur enim ex A. Ponit igitur istam conclusionem, quod nullum indivisibile movetur per se. Et dicit notabiliter per se, quia indivisibile (a) potest moveri per accidens, sicut pars ad motum sui totius:

et dicit, quod ipse intelligit de indivisibili secundum quantitatem.

Etenim partium motus alteri sunt. Removet dubium : quia dictum est, quod indivisibile potest moveri per accidens, sicut pars termini ; et cum pars, quae movetur per accidens ad motum totius, possit moveri per se, sicut dictum est in quinto, sequitur quod indivisibile potest moveri per se. Respondetur quod non sequitur, quia partes, quae moventur ad motum totius, sunt in multiplici differentia : unde ejusdem totius una pars movetur velocius quam alia, ut patet de motu caeli. Ita similiter, quaedam sunt partes motae per accidens, quae natae sunt moveri per se, ut partes divisibiles: et aliae non, ut indivisibilia.

Movetur enim (2) ex A. Hic probat dictam conclusionem quatuor rationibus^ Secunda ibi : Quare non contingit. Tertia ibi : Amplius autem, et ex his. Quarta ibi: Amplius autem si omne. Prima ratio est ista, omne quod movetur, vel est totaliter in termino a quo, vel totaliter in termino ad quem, vel partim in termino a quo, et partim in termino ad quem; sed indivisibile si movetur, nec est totaliter in termino a quo, nec totaliter in termino ad quem, nec partim in uno, et partim in reliquo ; ergo, etc. Major nota est, quia aliter non potest se habere mobile. Et minor patet, quia si indivisibile sit totaliter in termino a quo, tunc quiescit, quia eodem modo se habet posterius et prius. Nec totaliter in termino ad quem; quia tunc non moveretur, sed motum est. Nec partim in termino a quo, et partim in termino ad quem, ut notum est ; quia tunc indivisibile haberet partes, et per consequens esset divisibile, quod implicat; et Aristoteles ponit in litteris, scilicet A, 5, sit terminus a quo, B, C, sit terminus ad

quem, E,D sit tempus in quo mobile, id est, indivisibile movetur, F, G.

Quare (3) non contingit id. Secunda ratio, quia si indivisibile moveretur, tunc sequeretur, quod continuum esset compositum ex indivisibilibus: consequens est falsum, ut probatum est prius. Consequentia probatur : quia indivisibile est in spatio sibi aequali, scilicet in indivisibili ; igitur quando movetur, prius pertransit spatium aequale illi, in quo prius erat, scilicet indivisibile, et per consequens indivisibile esset immediatum indivisibili ; et probetur propositum.

Amplius autem (4) ex his. Tertia ratio, omne quod movetur, prius pertransit spatium sibi aequale, vel minus, quam majus; sed indivisibile movetur, et non est possibile, quod prius pertranseat spatium minus, quia non est dare motum in indivisibili; igitur semper pertransit spatium sibi aequale ; igitur totum spatium, per quod movetur, componitur ex spatiis aequalibus indivisibili, et per consequens illud spatium componitur ex indivisibilibus.

Amplius (5) autem si omne. Quarta ratio, si indivisibile potest moveri, tunc sequitur, quod indivisibile dividetur, quod est impossibile. Consequentia probatur, supponendo expraecedenti ratione, quod indivisibile motum priuspertransit spatium sibi aequale, quam majus. Secundo supponitur, quod omne quod movetur, movetur in tempore. Tunc istis suppositis, arguitur sic : Indivisibile, quod movetur, prius pertransit spatium sibi aequale, quam majus ; igitur illud spatium sibi aequale pertransit in tempore: igitur in parte temporis pertransit partem spatii illius, et per consequens illud spatium, quod est indivisibile, est divisibile habens partes, quod est impossibile.