QUAESTIO IV Utrum semper moveamur

Arist. hoc. 8. Phys. c 3. text. 21. Averr. com. 21. D. Thom. lect. 5. Simpl. in 8. Phy. com, 20. Parm. et Meliss. apud Simpl. hic. Item Heraclet Alex. apud eumdem comm. 22. Alb. tract. 2. cap. 1. Aegid. Romanus dub. 1. in locum Philos, cit. et seqq. Couimbric. et Ruvius in expos. cap. 3. Rocc. in Paraphrasi sitmma 2. cap. 1.

Arguitur quod sic, quia motus est in rebus mutabilibus, sicut vita in rebus animatis, ut ponit Aristoteles in principio hujus 8. text. 1. sed nullum animatum potest esse sine vita ; igitur nullum mobile potest esse sine motu, et per consequens omne mobile movetur.

Secundo, si aliquod mobile quiesceret, hoc esset pro tanto, quod esset in suo loco naturali ; sed propter hoc non , quia caelum est in suo loco naturali, et tamen movetur, etiam ignis in sua sphaera movetur, ut patet 1. Meteororum.

Tertio, quia semper centrum gravitatis debet esse medium mundi ; igitur semper terra movetur, et per consequens omnia alia, quia de terra minus videtur. Consequentia probatur: quia per calefactionem a Sole continue aliquae partes levefiunt , et per consequens continue variatur centrum gravitatis.

Quarto, ignis movetur in sua sphaera raptus impetu caeli, aer movetur per ventum, aqua per fluxum ; igitur a simili terra movetur ; igitur cum caelum moveatur, sequitur quod omnia moveantur.

Quinto, dato quod non omnia moveantur, attamen hoc per nullum sensum, aut experientiam potest deprehendi propter hoc, quod multi sunt motus insensibiles, propter tarditatem et parvitatem ; igitur ad minus non est evidens quin omnia moveantur.

Sexto, arguitur quod omnia specialiter alterantur, quia caelum continue influit in ista inferiora , et hoc aliter, et aliter propter varietatem aspectuum caeli; igitur ista inferiora continue alterantur , quia caelum est causa alterationis istorum inferiorum.

Septimo, quodlibet istorum inferiorum, aut est mixtum, vel simplex elementum : si mixtum, tunc continue alteratur propter contrarietatem, quam includit: si simplex, hoc est falsum, quia nullum est elementum pure simplex, quin sit alteratum propter continens propinquum, aut remotum.

Octavo, quia caelum continue alteratur secundum lumen ; igitur et ista inferiora continue alterantur. Antecedens putet, propter varietatem aspectuum partium caeli, quia una pars caeli nunc est intensius illuminata, et deinde remissius, et sic consequenter. Et tenet consequentia ; quia alteratio in causa, ponit alteratioem in effectu.

Nono, omnia ista inferiora senescunt ; igitur continue alterantur. Tenet consequentia, quia senectus est alteratio continua ad determinatum. Et antecedens apparet, quia in hoc est differentia inter caelum, etista inferiora. Oppositum arguitur per Aristotelem 8. hujus, cap. 5. text. 22. et inde, ubi probat, quod aliqua sunt quae quandoque moventur, et quandoque quiescunt. Secundo, patet ad experientiam, quia aliqua quiescunt; igitur ita est, quod illa quiescunt. Consequentia tenet, quia hoc sufficit Aristoteli ad probandum motum esse, quia videmus aliqua moveri.

Notandum, quod quaestio potest intelligi, vel generaliter de omni motu, vel specialiter de aliqua specie motus. Item, potest intelligi, vel de possibili, vel de facto, scilicet utrum possibile sit, quod omnia moveantur ; vel utrum ita est de facto, quod omnia moveantur. Tunc primo tangenda estuna via; deinde alia sibi opposita.

Quantum ad primam, ponitur ista conclusio; Semper omniamoventur,scilicet, vel motu locali, vel alterationis , et sic de aliis motibus ; et de corpore caelesti conclusio non est dubia, sed solum de istis inferioribus, de quibus probatur sic, quia caelum induit aliter, et aliter in ista inferiora ; igitur ista inferiora continue alterantur. Antecedens patet 1. Meteororum. Sed quod continue aliter, et aliter, patet propter continuam variationem aspectuum caeli. Tenet consequentia, quia influentia recipitur ab istis inferioribus ; igitur secundum quo est alia, et alia, secundum hoc ista inferiora alterantur.

Secundo, quia videmus quod Sol per ejus accessum calefacit ista inferiora, et per ejus recessum ipsa continue frigeflunt ; igitur cum semper accedat, vel recedat, sequitur quod semper alterentur.

Tertio, quia non solum caelum influit per lumen, sed per alias influentias. Quod patet, quia Luna frigefacit, et tamen non lumine, cum de natura luminis sit calefacere, et patet 1. Meteororum ; igitur ista inferiora, licet non omniailluminentur, possunt tamen omnia alterari; imo omnia alterantur de facto per illam influentiam, cujus signum est, quod profunde infra viscera terrae generantur metalla,ibi tamen maxime apparet, quod deberet esse quies.

Quarto, si poneretur quod non omnia moverentur, hoc esset pro tanto, quia sentimus aliqua quiescere; sed illa ratio non valet, quia aliquis est motus insensibilis propter tarditatem , ut patet de motu umbrae causato a parvo stylo. Item, quaedam sunt horologia artificialiter, in quibus ponitur unus circulus, qui in minori, quam in anno complet suam circulationem. Item, velocitas, et tarditas sequuntur proportionem, sed quacumque proportione data potest dari minor: igitur quacumque tarditate data potest dari major, et per consequens aliquis motus est insensibilis propter tarditatem nimiam , et sic apparet probabiliter,quod omne mobile movetur.

Contra conclusionem objicitur : quIa omnis motus est finitus; igitur mobile quiescit in termino motus , et per consequens non semper quodlibet movetur. Secundo, sequeretur quod non quodlibet mobile haberet naturam, quod est falsum, ut patet secundo hujus, text. 4. Consequentia patet,quia natura non solum est principium motus, sed etiam quietis. Tertio, sequeretur quod frustra fieret motus naturalis. Consequens est falsum: quia natura semper agit propter flnem,ut patet 2. hujus, text. 75. et inde. Consequentia probatur : quia motus naturalis est propter quietem naturalem in termino motus, et tamen per te nunquam mobile quiesceret. Quarto, aliquod mobile movetur uno motu, deinde motu reflexo ad terminum unde venit; igitur in intermedio quiescit, ut patet in isto 8. text. 65.

Quinto, non omne movens movet ; igitur non omne mobile movetur. Consequentia tenet, quia semper potentia activa, et passiva sibi invicem correspondent. Antecedens probatur, quia saepe est gravitas lapidis, quando non movet, et caliditas ignis, quando non calefacit, ut puta quando passum non est approximatum. Sexto, per Aristotelem in isto 8. text. 24. ubi dicit, quod lapis manet, quod non fit durior, nec mollior, et sic de aliis qualitatibus per tempus, et per consequens per tempus quiescit.

Ad ista. Ad primum, aliquis est motus finitus, concedo ; igitur terminatur ad quietem, negatur consequentia; quia adhuc potest mobile moveri alio motu, licet illo desinat moveri.

Ad secundum, negatur consequentia ; quia natura bene est principium quietis secundum quid, aut a motu locali, licet non sit principium quietis ab omni motu.

Ad tertium, negatur consequentia ; quia sufficit, quod in termino mobile quiescat quiete opposita motui, quo tendebat ad suum locum.

Ad quartum, negatur consequentia ; et dato quod concedatur consequentia, sufficit quod in intermedio quiescat secundum quid.

Ad quintum, negatur consequentia; quia ut in pluribus movens non potest movere nisi unico motu ; sed mobile potest moveri diversis motibus. Secundo, quia ut in pluribus movens non potest movere nisi unum mobile ; sed unum mobile potest moveri a diversis motoribus.

Ad sextum, concedo quod manet per tempus, quod non sit sensibilis variatio, sed hoc non obstat, quin continue varietur. Et ad auctoritatem Aristotelis post oppositum, dicitur quod Aristoteles vult, quod aliqua quiescunt secundum quid,uta motu locali, vel quod ipsorum non apparet mutatio sensibilis.

Ad secundum de experientia, dico quod non est simile de motu, et quiete, quia motus percipitur ex hoc ; quia res aliter se habent prius et posterius: modo nunquam aliqua percipiuntur, aliter se habere, quin aliquo modo aliter se habeant, sed quies percipitur ex hoc, quod res eodem modo se habent: modo aliqua videntur eodem modo se habere, quae tamen aliter se habent propter diversitatem insensibilem, et de hoc de prima via.

Quantum ad secundam, potest teneri , probabiliter, quod non omnia moventur ; et est prima conclusio de motu locali : Possibile est omnia moveri localiter. Probatur de massa gravium, de qua minus videtur, quia dicit Commentator 2. Caeli : possibile est, quod ad unam partem terrae fiat tanta additio gravitatis, quod sufficiat movere aerem circumdantem terram , et per consequens tunc variabitur centrum gravitatis, et per consequens centrum magnitudinis terrae, et per consequens tota terra movebitur ; et possibile est, quod quandoque ita sit de facto, propter constructionem alicujus civitatis, vel turris,aut propter magnum pulsum aquae ad unam partem terrae.

Secunda conclusio : Non semper est ita de facto , quia non quilibet excessus gravitatis sufficit movere aerem circumdantem terram , sicut in aequilibrio si appenderentur aequalia, non quodlibet grave additum alteri eorum facit motum propter difficultatem, quae est in descendendo aerem, sed in vacuo quilibet excessus bene sufficeret.

De augmentatione autem, generatione, et corruptione, notum est quod ab istis motibus aliqua quiescunt ; de alteratione vero est prima conclusio: Non semper omnia alterantur. Probatur, quia multa sunt, quibus contraria non sunt semper applicata ; igitur multa sunt quae non semper alterantur. Consequentia tenet : quia omnis alteratio fit a contrario applicato, ut patet 1. de Generat. Probatur antecedens, quia ut videtur, ignis in sua sphaera, scilicet in medio sphaerae non habet contrarium applicatum. Item, partes centrales terrae, quibus nullum contrarium videtur applicatum. Item, partes intermediae in mixtis solidis, cujusmodi sunt lapides, et metalla. Contra istas conclusiones sunt rationes ante oppositum.

Ideo ad primam, dico, quod Aristoteles hoc intelligit de motu caeli, quem similitudinarie vocat vitam, eo quod est causa vitae istorum inferiorum. Ad secundam, concedo consequens ; quia terra quiescit propter hoc, quia est in suo loco naturali. Et si instetur de igne dico, quod ibi est impedimentum, et de caelo non est simile sicut de illis quae recte moventur. Ad tertiam, negatur consequentia ; quia, ut dictum est, non quaelibet alleviatio alicujus partis terrae, sufficit ad movendum terram, et hoc propter aerem circumdantem, qui resistit. Ad quartam, dico, quod non est simile, quia terra est corpus solidum, fixum, et manens, et ideo non est simile sicut de aliis elementis. Ad quintam, dico, quod potest comprehendi per rationem deductam ex sensu. Ad sextam, negatur consequentia, et conceditur antecedens - quia aliqua sunt in istis inferioribus, ad quae non attingit influentia caeli, sicut partes centrales terrae. Item, multa sunt, quae licet attingit influentia caeli, tamen forte pro tunc non dominatur ad alterandum; igitur possibile est, quod tunc quiescat. Ad septimam, concedo : modo dico, quod possibile est, quod nec mixtum elementum alteret, nec mixtum homogeneum ; sed mixta heterogenea, et alia conjuncta cum contrariis continue alterantur. Ad octavam, potest concedi antecedens de caelo, et de partibus caeli, excepto Sole, cujus forte lux non intenditur, vel remittitur per aspectus aliarum stellarum ; sed negatur consequentia, quia multa sunt in istis inferioribus, ad quae non attingit hujusmodi alteratio. Ad nonam, negatur antecedens, quia simplicia elementa, et mixta homogenea non senescunt, nec alterantur nisi contrario applicato. Et si dicatur, quod nunquam corrumperentur , negatur consequentia, quia vincet constellatio, per quam applicabitur corruptioni.