ANNOTATIONES

(a) Aliquid dicitur moveri a se multipliter. Nota primo, aliquid a se moveri multipliciter dici: Primo quod secundum se totum moveat, et moveatur eodem motu, et hoc modo animal non se movet. Secundo modo dicitur moveri a se, quod non indiget motore extrinseco aut intrinseco, et sic nihil a se movetur. Tertio modo dicitur a se moveri aliquid, quod componitur ex motore et moto tanquam ex partibus, quarum una est movens, altera vero mota, et hoc modo animalia a se moventur. Quarto modo dicitur a se moveri, quod potest incipere motum suum postquam quiescit, nullo motore extrinseco concurrente,et terminare motum, nullo etiam extrinseco superveniente, et hoc modo animalia moventur a se localiter.

Nota secundo, quatuor esse principia motus, duo activa et duo passiva. Principium primum activum est quo, et est id, quo aliquid movet, ut calor est principium activum calefactionis. Secundum principium activum motus est quod, et est id, quod movet seu motor ; et hoc debet esse compositum ex materia et forma, cujus forma est principium quo, sicut et cujuslibet agentis forma, est principium quo agendi. Primum etiam principium passivum motus est quo aliquid, quod movetur, recipit motum. Principium tandem passivum quod, est id quod movetur, seu mobile, quod etiam debet esse compositum.

Nota tertio, quod habens aliquam formam, quae nata est esse principium alicujus actionis univocae, potest per illam formam agere in receptivum approximatum et proportionatum , ita etiam habens formam, quae nata est esse principium actionis aequivocae, potest per se ipsam agere aequivoce in passum approximatum.

Nota quarto, quod si ipsummet habens illam formam, quae est principium actionis, sit aptum receptivum talis actionis,

vel effectus aequivoci, et carens eo sicu potest causare talem effectum in alio, ita in se ipso : verbi gratia, lapis existens supra est in potentia, ad ubi deorsum gravitas respectu istius ubi est principium activum aequivocum, quia respectu cujuscumque ubi non datur principium nisi aequi vocum, eo quod quando movens movet mobile ad aliquod ubi,non ideo ipsum movet, quia formaliter est in actu in eodem ubi, sed tantum quia virtualiter ; quia igitur ipsummet grave est receptivum ipsius effectus aequivoci, et caret eo, scilicet illo ubi ,causat in se ipso primo istum effectum. et in nullo alio, nisi prius causando in se, et causare in se istud ubi est operatio gravis, sic calefacere est operatio calidi. Istud posset clarius sic videri, si grave manens sursum posset propellere aliud ad centrum, tunc nemo dubitaret, quod illud grave fuit causa et principium descensus in alterum. Simili modo considerandum est, quod sit causa effectiva respectu descensus sui ipsius, quia est receptivum talis ubi, et simul causativum , et sic ablatis impedimentis,statim sequitur actio. (b) Impossibile est aliquid moveri a se. Nota, quod entia naturalia tam animata, quam inanimata habent in se principium intrinsecum activum sui motus naturalis ; et quoad animata ab omnibus conceditur. Verum quoad inanimata, probatur a Scolo i n 2. dist. 2. quaest. 10. supposita illa distinctione Philosophi in text. 22. hujus, 8. et 2. de Anima tcxt.oo . de duplici potentia, una ad actum primum, et altera ad actum secundum , ex qua sic argumentatur : Ignis est in potentia remota ut sit frigidus, quia potest aqua ex eo generari , cum fuerit aqua genita, erit in potentia propinqua et accidentali ad infrigidandum, nisi impediatur ; ergo similiter dicendum est de gravi, et levi respectu motus ; quod quidem si actu est leve, vel grave, movebitur quidem, nisi impediatur , quia est in potentia accidentali et propinqua , alias non erat grave, neque leve ; ergo per prin. ciplum activum movet se,

C (infirmatur, sicut ignis habens calorem in actu primo, vere effective se habet ad calefaciendum, quae est operatio ejus secunda, ita ignis actu existens levis effective se habet ad esse sursum, sive ad actum secundum, qui est ferri sursum. Praeterea omnis effectus, quando actu causatur, actu habet causam efficientem, ut patet 2. Physicor. text. 37. ubi ponens differentiam inter causam in actu et in potentia, dicit Philosophus: Differunt autem tantum, quod actu existentes, et singulares, et ea quorum sunt causae simul sunt et non sunt, ut hic medens cum hoc, qui sanatur, et hic aedificator cum hoc aedificio, quae autem sunt secundumpotenliam non semper ; id est,non sunt simul cum illis, quorum sunt causae. Ubi Commentator : Inter causas in astu, et in potentia differentia haec est ; quoniam quae sunt in actu, inveniuntur cumillis, quorum sunt causae, et deficiunt cum illis itaque non potest dari operatio in actu ab agente , quod non sit in actu. Ex hoc sic argumentatur ; descensus gravis est in actu, ergo aliquid est causans effective in actu : sed hoc non est removens prohibens, neque impellens, quia tale est causa peraccidens,quae reduci debelad per se; non influentia caeli, quia esset negare causas particulares ; non generans, quia tunc potest non esse ; ergo oportet dare aliquod intrinsecum ipsi gravi, vel ipsummet grave per aliquod intrinse cum, quod sit principium activum talis descensus.

Nota secundo, quod grave non movetur a generante, nisi. dum ipsum grave est in fieri ; at postquam factum est, movetur deorsum a se ipso, ita Scotus hic in responsione ad 5. Quomodo rationes Aristotelis concludant, gravia et levia non moveri a se ipsis,vide Scotum in 2. dist.2. quaest. 20. et ea quae ibi notavimus.