EXPOSITIO TEXTUS

Motus (1) autem est divisibilis, etc. Hoc est secundum capitulum hujus tractatus, in quo Philosophus determinat de divisione motus : et dividitur,quia primo ostendit, quod motus est divisibilis ad divisionem temporis, et magnitudinis. Secundo ostendit, quod motus, moveri, mobile, et dispositio, secundum quam est motus, proportionabiliter dividuntur. Et tertio ponit quoddam incidens. Secundum ibi : Quoniam autem omne. Tertium ibi : Et in hoc quod finita esse. Primo ponit duas conclusiones. Secundo , probat ibi: Ut si ipsum A, C. Prima conclusio est: Motus ( ) est divisibilis secundum divisionem mobilis. Secunda est : Motus est divisibilis ad divisionem temporis ; et per istas conclusiones non debet imaginari, quod motus sit res distincta a mobili ; sed Aristoteles intelligit, quod dato, quod motus esset res distincta a mobili, adhuc motus esset divisibilis ad divisionem mobilis, et divisionem temporis.

Ut si ipsum A, C. Probat dictas conclusiones. Primo primam. Secundo ser cundam ibi : Alia autem est secundum tempus. Item, primo praemittit aliqua. Secundo probat quod restat probandum ibi : Necesse editor.Supponit igitur,quod totum mobile, quod movetur, sit A, C, et una pars ejus sit A, B, et alia B, C ; deinde ponatur quod motus D, E, sit motus partis A, B, et quod motus E, F sit motus partis B, C; istis suppositis non restat probare, nisi quod totus motus D, F, sit motus totius mobilis A, C.

Necesse igitur totum in quo D, F. Probat quod restat probandum,scilicet quod totus motus D, F, sit motus totius mobilis A, C , et hoc probat quadrupliciter. Secunda ibi: Nulla enim movetur. Tertia ibi ; Amplius autem si omnis. Quarta ibi : Amplius autem si est quidem. Probatur, quia partes (b) mobilis A, C moventur partibus D, F; igitur totum mobile A, C, movetur toto motu D, F. Consequentia tenet, quia totum se habet ad totum sicut partes ad partes, praecipue cum partes non sint aliud a toto.

Nulla enim movetur. Secunda ratio : quia nulla pars mobilis A, C, movetur toto motu D, F, quia neutra pars movetur motu alterius partis ; igitur motus D, F, est motus totius mobilis A, C.

Amplius (2) autem si omnis. Tertia ratio, quae est propinqua praecedenti, quia motus D, F, est motus alicujus mobilis ; vel igitur est motus A, C, vel alicujus partis ejus, vel alicujus extra^ nei : si ipsius A, C, habetur propositum; si alicujus partis ejus, hoc est falsum, quia neutra pars ejus movetur motu alterius partis ; si alicujus extranei, hoc est impossibile, quia partes motus D,

F, sunt partium mobilis A, C, et non alicujus extranei.

Amplius autem (3) si est quidem: quod mobile A, C, movetur aliquo motu : vel igitur movetur motu D, F, et habetur propositum ; vel aliquo alio, et sit ille

G, H, tunc igitur illi motus sunt aequales, aut unus major alio : si aequales, tunc sicut partes motus D, F, sunt motus partium mobilis A, C, ita quod partes motus G, H, essent motus earumdem partium, quod est falsum : quia tunc unus illorum motuum superflueret, ex quo unius mobilis debet esse unus motus. Si vero G, H, sit major, et hoc per excessum I, K, sequitur quod motus I, K, nullius esset mobilis, quod est falsum. Si dicatur, quod e contra, tunc aliqua esset pars mobilis, quae moveretur, et tamen ip sius nullus est motus, quod est impossibile.

Alia (4) autem. Hic ponitur secunda conclusio, quod motus est divisibilis ad divisionem temporis. Probatur, quia semper in majori tempore fit major motus, quam in minori ; igitur necesse est quod motus proportionabiliter dividatur tempori.

Quoniam autem (5) omne. Hic ponit tertiam conclusionem, scilicet, quod motus, moveri, tempus mobile et dispositio, secundum quam est motus, consimiliter dividuntur ; et licet aliqua istarum non sint ab invicem distincta, tamen non est cura in proposito: quia Aristoteles intelligit, quod, dato quod essent distincta ab invicem, adhuc consimiliter distinguerentur. Ista conclusio probatur singillatim quantum ad partes; et primo quantum ad motum et tempus ; quia si aliquod mobile moveatur per aliquod tempus aliquo toto motu, in medietate temporis movetur media parte motus, et in minori parte temporis movetur minori parte motus, et sic semper ; quod non esset, nisi ista consimiliter dividerentur. Secundo (6) probatur, quantum ad motum, et moveri ;, quia semper minori motui correspondet minus moveri, et majori majus, et sic semper; quod non esset, nisi ista consimiliter dividerentur. Tertio probatur quantum ad motum et dispositionem, secundum quam est motus, quia non consimiliter dividerentur, tunc esset aliqua pars motus, cui non corresponderet dispositio, secundum quam est motus, vel e contra, quod est impossibile. Quarto probatur (7) de mobili et motu eo modo, quod dictum fuit prius; et sic patet, quod omnia ista consimiliter dividuntur, nisi quod unum (c) dividitur per se, et aliud per accidens.

Et in hoc quod finita esse. Ponit quoddam incidens, scilicet quod omnia praedicta consimiliter se habent quantum ad divisionem, et quantum ad finitatem et infinitatem. Probabitur postea ; et hoc notum est de omnibus, quod consimiliter dividuntur mobili, nisi de temporo ; et ideo probatur de tempore, quod signato aliquo termino praeterito in spatio pertranseundo, ille terminus in minori tempore pertransibitur a minori parte mobilis quam a majori, quod non esset, nisi ista consimiliter dividerentur.