EXPOSITIO TEXTUS

Jam igitur (1) manifestum ex his,etc. Hoc est quintum capitulum, in quo Philosophus inquirit definitionem loci. Et dividitur : quia primo inquirit particulam ponendam in definitione loci. Secundo, particulam ponendam per modum differentiae.Et tertio concludit definitionem loci. Secundum ibi: Ut autemvas . Tertium ibi: Quare continentis terminus. Item, primo ponit conclusionem, et probat. Secundo , probat minorem suae rationis, ibi : Sed propterea quod. Est igitur conclusio ista : Locus est terminus corporis continentis. Probatur ; quia vel locus est materia, vel forma, vel spatium separatum inter latera corporis continentis, vel terminus corporis continentis ; sed non est aliquod praedictorum trium,igitur relinquitur quartum. Major patet : quia non est aliquid aliud, per quod possint salvari conditiones loci prius positae.

Sed propterea quod. Hic probat minorem. Et primo ostendit, quod locus non sit forma. Secundo,quod non sit spatium separatum. Tertio, quod non sit materia. Quarto, concludit definitionem suam. Et quinto, infert considerationem de loco esse difficilem. Secundum ibi : Ex eo autem. Tertium ibi : Et materia etiam. Quartum ibi : Si igitur nihil horum trium. Quintum ibi : Videtur autem. Primo,praemittit quare forma videtur esse locus; et intelligit per formam ultimam superficiem corporis contenti, quae videtur esse locus. Primo, quia continet locatum. Secundo, quia ipsa, et verus locus, scilicet terminus corporis continentis, sunt aequalia. Tertio,

quia locus verus, et ejus superficies sunt simul : igitur propter istas convenientias extrema superficies corporis contenti videtur esse locus, quod tamen est falsum : quia illae superficies sunt tcrmini diversorum corporum : una enim est terminus corporis contenti, et altera cst terminus continentis ; modo locus debet esse terminus illius, quod est separatum a locato : igitur impossibile est, quod extrema superficies locati sit ejus locus.

Ex (2) eo autem. Hic probat, quod locus non sit (a) spatium separatum. Et primo praemittit, quare locus videtur esse hujusmodi spatium, et est (b) m otivum istud, quod videmus,quod in eodem vase primo est unum corpus ; postea aliud manente consimili distantia laterum corporis, quod non esset, nisi spatium interceptum inter hujusmodi latera, esset receptivum,et locus. Hoc autem probat tripliciter. Secundo ibi : Si autem. Tertio ibi: Non est autem. Prima ratio est, quia frustra ponitur talis dimensio separata ad faciendum partes continentis distare ab invicem, cum aliud corpus succedens potest facere partes dista re, sicut prius distabant per corpus, quod transfertur de illo loco.

Si autem (3) esset aliquod spatium. Secunda ratio : quia si esset tale spatium separatum, sequeretur quod essent infinita loca,quod est impossibile : quia tunc esset loci locus, et sic in infinitum. Et patet consequentia : quia (c) cujuslibet totius sunt infinitae partes, quarum quaelibet haberet locum sibi proprium, scilicet partem spatii separati, quod est locus totius. oi

Non est autem. Ponitur tertia ratio :

quia ad praedictam rationem potest responderi,negando consequentiam: quia totum bene est in loco per se ; sed pars esset in loco per accidens, scillicetad locationem totius. Hoc non valet : quia sequeretur, quod nihil esset per se inloco,nisi totus mundus, quia nihil aliud a mundo esset in loco, nisf sicut pars mundi in parte loci totius mundi , et sic quodlibet aliud a mundo esset in loco per accidens.

Et materia (4) etiam. Hic ostendit, quod locus sit materia. Unde antiqui movebantur ad ponendum locum esse materiam. Primo propter hoc, quod, sicut in loco sibi invicem succedunt diversi motus, ita etiam in materia fiunt successive diversae transmutationes. Secundo propter hoc, quod sicut locus manet, remoto locato, ita etiam manet materia facta transmutatione-Terlio sicut locus est inseparabilis a locato ad istum sensum, quod sicut locus non potest esse sine locato, ita materia non potest esse sine f6rma. Unde propter istas similitudines accipiebant phantasiam, quod locus est materia. Verum illud quidem. Improbat ista tud dupliciter : Primo, quia multum differunt ab invicem transmutatio facta in materia, et transmutatio facta in loco. Unde transmutatio, (d) materiae est substantialis, et propter hoc dicimus, quod illud est aqua, quod prius fuit aer, id est, illud quod nunc est informatum forma aquae, prius fuit informarum forma aeris : sed transmutatio facta in loco, est mutatio localis solum,et ideo ab ista mutatione habemus alium modum loquendi, ut dicendo, ubi prius fuit aqua, nunc est aer. Secunda ratio est ista: quia materia est indivisa ab eo cujus est materia, et non continet ipsum, imo materia continetur loco ; locus autem est separatus: ab eo, cujus est locus, igitur locus non est materia.

Si igitur (5) nihil horum: trium locus est. Hic concludit praedictam conclusionem, scilicet, quod locus non est materia, neclforma, nec spatium separatum interceptum inter latera corporis continentis ; sed est terminus corporis ( ) continentis.

Videtur (6) autem aliquid, etc. Infert corollarium, quod consideratio de loco apparet difficilis : quia propter rationes praedictas in principio, quae faciebant difficultatem de loco, adhuc praedictae similitudinesmovent adponendum,.quod locus sit materia,^ vel forma. Similiter insensibilitas aeris movet ad ponendum,quod spatium separatum sit locus : quia ex quo in vase non apparet corpus sensibile, vulgus credit, quod nihil facit distare latera vasis, nisi praecise dimensis separata.

Ut autem (7) vas. Hic inquirit particulam ponendam in definitionem loci per modum differentiae ; et vult probare, quod locus est immobilis. Unde per hoc est differentia vasis a loco, quia locatum in vase simul movetur vase moto, et quiescit ad quietem vasis. De ista immobilitate dimitto usque ad quaestiones.

Quare continentis terminus, immobilis primus, locus est. Hic concludit definitio nem loci.Secundo,declarat il lam,ibi:Atquepropter hoc medium. Definitio est ista,Locus est terminus continentis immobilis primus i et ponittif terminus per modum generis, quia locus est terminus, quae est superfri cies : ponitur continentis, ad differentiam ultimae superficiei corporis contenti, quae non est locus, eo quod non est separata a locato : et ponitur immobilis ad differentiam vasis, quod movetur cum locato ; et ponitur primus, id est, immediatus, ad denotandum, quod locus cst superficies, et superficies continentis immediata locato, ad differentiam superficiei convexae corporis locantis.

Atque (8) propter hoc medium. Hic declarat definitionem. Primo, quod locus est immobilis. Secundo, infert corollarium. Et tertio, declarat, quod locus sit terminus corporis continentis. Secundum ibi : Quare cum leve. Et tertium ibi : Propter hoc. Dicit primo, quod medium caeli, et ultimum, id est, ultima superficies coeli versus nos, est locus simpliciter sursum ; sed medium caeli, id est, superficies continens corpus in medio coeli, id est, terra, est locus simpliciter deorsum : modo ista duo semper manent immobilia, quia licet circa medium moveatur, tamen immobile est ratione distantiae ab istis inferioribus ; et ideo cum sursum et deorsum, quae sunt differentiae loci, sint immobiles, sequitur quod (f) locus sit immobi lis.

Quare cum leve. Infert corollarium, quod leve naturaliter movetur sursum et grave deorsum naturaliter: et ideo locus deorsum est medium, scilicet locus terrae, et ad medium,id est, locus aquae ; sed locus sursum est ipsum ultimum, id est, ultima superficies coeli versus nos, vel ad ultimum, id est, locus aeris.

Et propter hoc. Hic declarat, quod locus est terminus corporis continentis propter duo : Primo, quiaille ter minus corporis continentis, continet locatum ad modum vasis. Secundo, quia ille terminus est simul cum corpore locato, exponendo ly simul privative, scilicet per privationem corporis intermedii.