EXPOSITIO TEXTUS

Unus autem (1) motus dicitur multipliciter. Hoc est secundum capitulum hujus tractatus, in quo Aristoteles determinat de unitate motus : et dividitur; quia primo, distinguit triplicem modum unitatis motus. Secundo, agit de unitate materiali motus : ibi, Quoniam autem continuus omnis motus est. Primo, determinat de unitate generica motus. Secundo, de unitate specifica. Tertio, de unitate numerali. Secunda ibi: Specie autem unus est. Tertia ibi : Simpliciter autem unus motus est. Primo, dicit quod illi motus sunt idem genere, qui sunt ad res ejusdem generis ; ut omnis motus localis cuilibet alteri motui locali est ejusdem generis, et omnis alteratio omni alterationi.

Specie alitem. (2) mitis est. Hic determinat de identitate specifica motus. Et primo, de specie specialissima. Secundo, de specie subalterna. Et tertio, movet dubium. Secunda ibi : Si autem sunt quaedam. Tertia ibi : Dubitabit autem aliquis. Primo, dicit quod illi motus sunt ejusdem speciei specialissimae, qui sunt ad res ejusdem speciei specialissimae , ut quia omnis albedo omni ^albedini est ejusdem speciei ; ideo omnes dealbationes sunt ejusdem speciei specialissimae.

Si autem sunt quaedam. Hic ostendit, qui motus sint ejusdem speciei subalternae, dicens quod illi motus sunt ejusdem speciei subalternae, qui sunt ad res ejusdem speciei subalternae : et sic albatio, et denigratio sunt ejusdem speciei subalternae.

Dubitabit (3) autem aliquis. Hic ponit dubium ; posito quod aliquis moveatur de uno loco ad alium, motu vectionis, deinde ab eodem loco moveatur ad eumdum locum, motu deambulationis, utrum isti duo motus sint ejusdem speciei ? Videtur quod sic ; quia identitas motus est ab identitate termini ad quem, ut jam dictum est, et in illis duobus motibus est idem terminus ad quem : ergo, etc.

Aut determinatum (4) est. Respondetur, quod isti motus ( ) non sunt idem secundum speciem, quia non solum est attendendum ad terminum motus, ^ imo etiam ad modum movendi, ut si unus sit motus rectus et alter circularis.

Simpliciter (5) autem unus motus est. Hic determinat de unitate motus simpliciter. Et primo facit hoc. Secundo movet dubitationes, ibi : Socratem autem. Notandum, quod identitas specifica, vel generica non dicitur identitas simpliciter, sed extrinseca denominatione, quia ipsorum est idem genus, vel eadem species; sed illa quae sunt eadem secundum numerum dicuntur idem simpliciter. Unde, ad identitatem numeralem motus, requiruntur tria : Primo, unitas mobilis, quia motus quo Socrates movetur, est alter a motu Platonis. Secundo, requiritur unitas termini a l quem , quia licet Socrates in eodem tempore albefiat et calefiat, propter hoc tamen non oportet, quod albatio sit calefactio ; propter hoc, quod isti motus sint ad diversos terminos. Tertio, requiritur unitas temporis, in quo fit motus; nam motus facti in diversis temporibus per interruptionem quietis mediae, non dicuntur unus motus, sed bene (6) possunt dici motus habiti; vel melius possunt dici motus consequenter se habentes.

Socratem (7) autem. Hic movet duas dubitationes. Secunda ibi : Habet autem. Prima est : Posito quod Socrates nunc alteretur ad aliquam qualitatem, postea in alio tempore alteretur ad qualitatem eamdem secundum speciem ; utrum isti duo motus sint idem. Respondet Aristoteles ( ) quod non,nisi contingat idem in numero corruptum reparari, et respondet conditionaliter : quia nondum manifestum est, sed manifestabitur in 2. do Generatione, quod impossibile est corruptum regenerari.

Habet (8) autem. Secundum dubium est : utrum sit eadem sanitas de mane, et de vespere,et movetur propter opinionem Heracliti, qui ponebat, quod omnia sunt in continuo fluxu, et si maneat eadem sanitas, non est ratio, quin revertatur idem motus. Respondetur, quod propter continuam resolutionem adaequatae complexionis, in qua consistit sanitas,non manet eadem sanitas secundum se totam;potest tamen dici eadem propter continuam successionem partium alius sanitatis ad invicem.

Quoniam autem (9) continuus omnis motus est. Hic determinat de unitate motus simpliciter ; et dicit quod motus dicitur unus, ex eo quod est continuus. Secundo, quod dicitur unus ex eo, quod est perfectus. Tertio, quod dicitur unus ex eo, quod est regularis. Secundum ibi : Amplius autem dicitur unus. Tertium ibi : Amplius autem praeter dictos. Primum dividitur, quia primo, ostendit quod ad unitatem motus requiritur,quod motus sit continuus. Secundo, quod re. quiritur identitas specifica dispositionis secundum quam est motus. Tertio, quod requiritur identitas mobilis. Et quarto, quod requiritur continuitas temporis.Secundum ibi : Non enim fiet. Tertium ibi: Et veluti lampas. Quartum ibi : Quapropter necesse est. Ita quod sunt quatuor conclusiones:

Prima conclusio est ista : Ad unitatem motus requiritur, quod motus sit continuus. Probatur, quia ( ) omnis motus est divisibilis : igitur partes ejus non dicuntur unus motus, nisi quia ad invicem continuantur.

Secunda conclusio : Ad unitatem motus requiritur identitas specifica dispositionis, secundum quod est motus. Probatur, quia motus, qui sunt ad dispositiones diversas secundum speciem, non possunt ad invicem continuari : igitur ex ipsis non potest esse unus motus. Tenet consequentia per praecedentem conclusionem ; et antecedens probatur : nam dealbatio non potest esse continua ambulationi, quia istorum ultima non possunt esse simul ; tamen isti motus bene possunt esse habiti, id est, consequenter se habentes.

Tertia conclusio : Ad (10) unitatem motus requiritur identitas mobilis. Probatur, quia si de lampade (d) effundatur oleum in aliam lampadem, ita ut continue fiat intensio, et alterius materiae, tunc licet isti motus sint ad eamdem dispositionem secundum speciem, et etiam tempus illius intensionis sit continuum, tamen non est idem motus, ex eo quod non est identitas mobilis.

Quarta conclusio est : Ad unitatem (11) motus requiritur unitas temporis, in quo fit motus. Probatur,quia ille motus non est unus, qui interrumpitur per quietem mediam ; sed si motus non fieret in eodem tempore continuo, jam interrumperetur per quietem mediam : ergo, etc.

Amplius (12) autem dicitur unus. Hic ostendit, quod motus ( ) dicitur unus ex eo, quod est perfectus. Probatur, quia sicut est de aliis rebus, ita est de motu ; sed in aliis rebus aliquid dicitur unum, quando est perfectum; et non esse unum, quando non est perfectum ; igitur ita debet dici de motu.

Amplius autem (13) praeter dictos. Hic ostendit,quod motus ex eo dicitur unus, quod est regularis. Secundo, ostendit in quibus invenitur regularitas. Tertio, distinguit modos irregularitatis. Et quarto, concludit corollarium. Secundum ibi : Est autem in omni motu. Tertium ibi : Irregularitatis autem differentia. Quartum ibi : Quare neque gravitas, etc. Primo, ponit istam conclusionem : Motus dicitur (f) unus ex eo, quod est regularis. Probatur, quia motus dicuntur diversi propter hbc, quod ex ipsis resultat unus motus irregularis: igitur motus dicitur unus, ex eo quod est regularis.

Est autem in omni motu. Ostendit in quibus reperitur regularitas, et irregularitas, dicens, quod in omni motu reperiuntur tam regularitas quam irregularitas, ut in motu locali, tam recto quam circulari, etiam in augmentatione et diminutione, et in motu alterationis.

Irregularitatis (14) autem differentia. Hic ostendit (g) modos, quibus provenit irregularitas, dicens, quod irregularitas motus provenit primo ex difformitate illius, supple medii, in quo fit motus.Secundo, ex augmento potentiae, remanente resistentia, vel etiam diminutione. Et tertio, ex augmento vel diminutione resistentiae, remanente potentia : et isti tres modi reducuntur ad unum, qui provenit ex velocitate et tarditate: nam ille dicitur irregularis, cujus in una parte temporis motus est velocior, quam in alia.

Quare neque gravitas. Hic infert corollarium. Et primo, infert unum corollarium. Secundo, removet dubium. Tertio, infert duo alia corollaria. Primum corollarium est istud ; quod velocitas et tarditas non sunt species motus : quia tunc omnis motus ( ) differret specie , quia omnem motum contingit esse velociorem, aut tardiorem aliquo alio. Secundum corollarium, quod velocitas et tarditas non sunt idem, quod gravitas, et levitas. Probatur: quia jam (i ) idem esset grave et leve, nam omnis motus aliquo motu est velocior, et aliquo alio tardior.

Unus igitur (15) irregularis est. Hic removet dubium: quia dictum fuit prius, quod motu s irregularis non est unus, imo ex irregularitate provenit diversitas motus: imo crederet aliquis, quod motus irregularis nullo modo esset unus. Dicit Aristoteles quod imo : quia motus irregularis potest esse continuus secundum tempus, attamen est minus unus, quam motus regularis. Tunc infert tertium corollarium,ibi: Si autem omnem, quod motus secundum dispositiones diversas secundum speciem, non possunt esse unus motus, et continuus. Probatur, quia omnem motum, et continuum contingit esse regularem, et irregularem ; sed non contingit motus, qui sunt ad dispositiones diversas secundum speciem, esse unum motum regularem : igitur non contingit illos motus esse unum motum, et continuum; tamen illi motus possunt esse consequenter se habentes, ut dictum fuit prius. Sed dubitatur de majori hujus rationis : quia motus caeli est unus et continuus, et tamen non contingit ipsum esse irregularem. Respondetur, ut dicit Commentator, quod non repugnat motui esse regularem vel irregularem, quantum est ex ratione generali motus, sed quantum est ex ratione speciali corporum, quorum sunt illi motus.